| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / அங்கு³த்தரனிகாய (டீகா) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
8. அத்தந்தபஸுத்தவண்ணனா
8. Attantapasuttavaṇṇanā
198. அட்ட²மே ஆஹிதோ அஹங்மானோ எத்தா²தி அத்தா, அத்தபா⁴வோ. இத⁴ பன யோ பரோ ந ஹோதி, ஸோ அத்தா, தங் அத்தானங். பரந்தி அத்ததோ அஞ்ஞங். தி³ட்டே²தி பச்சக்க²பூ⁴தே. த⁴ம்மேதி உபாதா³னக்க²ந்த⁴த⁴ம்மே. தத்த² ஹி அத்தா ப⁴வதி, அத்தஸஞ்ஞாதி³ட்டி² ப⁴வதீதி அத்தபா⁴வஸமஞ்ஞா. தேனாஹ ‘‘தி³ட்டே²வ த⁴ம்மேதி இமஸ்மிங்யேவ அத்தபா⁴வே’’தி. சா²தங் வுச்சதி தண்ஹா ஜிக⁴ச்சா²ஹேதுதாய. அந்தோ தாபனகிலேஸானந்தி அத்தனோ ஸந்தானே த³ரத²பரிளாஹஜனநேன ஸந்தாபனகிலேஸானங்.
198. Aṭṭhame āhito ahaṃmāno etthāti attā, attabhāvo. Idha pana yo paro na hoti, so attā, taṃ attānaṃ. Paranti attato aññaṃ. Diṭṭheti paccakkhabhūte. Dhammeti upādānakkhandhadhamme. Tattha hi attā bhavati, attasaññādiṭṭhi bhavatīti attabhāvasamaññā. Tenāha ‘‘diṭṭheva dhammeti imasmiṃyeva attabhāve’’ti. Chātaṃ vuccati taṇhā jighacchāhetutāya. Anto tāpanakilesānanti attano santāne darathapariḷāhajananena santāpanakilesānaṃ.
பரேஸங் ஹனநகா⁴தனாதி³னா ரோதா³பனதோ லுத்³தோ³. ததா² விகா⁴தகபா⁴வேன காயசித்தானங் விதா³லனதோ தா³ருணோ. த²த்³த⁴ஹத³யோ கக்க²ளோ. ப³ந்த⁴னாகா³ரே நியுத்தோ ப³ந்த⁴னாகா³ரிகோ.
Paresaṃ hananaghātanādinā rodāpanato luddo. Tathā vighātakabhāvena kāyacittānaṃ vidālanato dāruṇo. Thaddhahadayo kakkhaḷo. Bandhanāgāre niyutto bandhanāgāriko.
க²த்தியாபி⁴ஸேகேனாதி க²த்தியானங் காதப்³ப³அபி⁴ஸேகேன. ஸந்தா²கா³ரந்தி ஸந்தா²ரவஸேன கதங் அகா³ரங் யஞ்ஞாகா³ரங். ஸப்பிதேலேனாதி ஸப்பிமிஸ்ஸேன தேலேன. யமகஸ்னேஹேன ஹி ஏஸா ததா³ காயங் அப்³ப⁴ஞ்ஜதி. வச்ச²பா⁴வங் தரித்வா டி²தோ வச்ச²தரோ. பரிக்கே²பகரணத்தா²யாதி நவமாலாஹி ஸத்³தி⁴ங் த³ப்³பே⁴ஹி வேதி³யா பரிக்கி²பனத்தா²ய. யஞ்ஞபூ⁴மியந்தி அவஸேஸயஞ்ஞட்டா²னே.
Khattiyābhisekenāti khattiyānaṃ kātabbaabhisekena. Santhāgāranti santhāravasena kataṃ agāraṃ yaññāgāraṃ. Sappitelenāti sappimissena telena. Yamakasnehena hi esā tadā kāyaṃ abbhañjati. Vacchabhāvaṃ taritvā ṭhito vacchataro. Parikkhepakaraṇatthāyāti navamālāhi saddhiṃ dabbhehi vediyā parikkhipanatthāya. Yaññabhūmiyanti avasesayaññaṭṭhāne.
தூ³ரஸமுஸ்ஸாரிதமானஸ்ஸேவ ஸாஸனே ஸம்மாபடிபத்தி ஸம்ப⁴வதி, ந மானஜாதிகஸ்ஸாதி ஆஹ ‘‘நிஹதமானத்தா’’தி. உஸ்ஸன்னத்தாதி ப³ஹுபா⁴வதோ. போ⁴கா³ரொக்³யாதி³வத்து²கா மதா³ ஸுப்பஹியா ஹொந்தி நிமித்தஸ்ஸ அவட்டா²னதோ, ந ததா² குலவிஜ்ஜாமதா³தி க²த்தியப்³ராஹ்மணகுலானங் பப்³ப³ஜிதானம்பி ஜாதிவிஜ்ஜா நிஸ்ஸாய மானஜப்பனங் து³ப்பஜஹந்தி ஆஹ ‘‘யேபு⁴ய்யேன ஹி…பே॰… மானங் கரொந்தீ’’தி. விஜாதிதாயாதி நிஹீனஜாதிதாய. பதிட்டா²துங் ந ஸக்கொந்தீதி ஸுவிஸுத்³த⁴ங் கத்வா ஸீலங் ரக்கி²துங் ந ஸக்கொந்தி. ஸீலவஸேன ஹி ஸாஸனே பதிட்ட²ஹந்தி. பதிட்டா²துந்தி வா ஸச்சப்படிவேதே⁴ன லோகுத்தராய பதிட்டா²ய பதிட்டா²துங். யேபு⁴ய்யேன ஹி உபனிஸ்ஸயஸம்பன்னா ஸுஜாதாயேவ ஹொந்தி, ந து³ஜ்ஜாதா.
Dūrasamussāritamānasseva sāsane sammāpaṭipatti sambhavati, na mānajātikassāti āha ‘‘nihatamānattā’’ti. Ussannattāti bahubhāvato. Bhogārogyādivatthukā madā suppahiyā honti nimittassa avaṭṭhānato, na tathā kulavijjāmadāti khattiyabrāhmaṇakulānaṃ pabbajitānampi jātivijjā nissāya mānajappanaṃ duppajahanti āha ‘‘yebhuyyena hi…pe… mānaṃ karontī’’ti. Vijātitāyāti nihīnajātitāya. Patiṭṭhātuṃ na sakkontīti suvisuddhaṃ katvā sīlaṃ rakkhituṃ na sakkonti. Sīlavasena hi sāsane patiṭṭhahanti. Patiṭṭhātunti vā saccappaṭivedhena lokuttarāya patiṭṭhāya patiṭṭhātuṃ. Yebhuyyena hi upanissayasampannā sujātāyeva honti, na dujjātā.
பரிஸுத்³த⁴ந்தி ராகா³தீ³னங் அச்சந்தமேவ பஹானதீ³பனதோ நிருபக்கிலேஸதாய ஸப்³ப³ஸோ விஸுத்³த⁴ங். ஸத்³த⁴ங் படிலப⁴தீதி போது²ஜ்ஜனிகஸத்³தா⁴வஸேன ஸத்³த³ஹதி. விஞ்ஞுஜாதிகானஞ்ஹி த⁴ம்மஸம்பத்திக்³க³ஹணபுப்³பி³கா ஸத்³தா⁴ஸித்³தி⁴ த⁴ம்மப்பமாணத⁴ம்மப்பஸன்னபா⁴வதோ. ஜாயம்பதிகாதி க⁴ரணிபதிகா. காமங் ‘‘ஜாயம்பதிகா’’தி வுத்தே க⁴ரஸாமிகக⁴ரஸாமினிவஸேன த்³வின்னங்யேவ க³ஹணங் விஞ்ஞாயதி, யஸ்ஸ பன புரிஸஸ்ஸ அனேகா பஜாபதியோ ஹொந்தி, தத்த² கிங் வத்தப்³ப³ந்தி ஏகாயபி ஸங்வாஸோ ஸம்பா³தோ⁴தி த³ஸ்ஸனத்த²ங் ‘‘த்³வே’’தி வுத்தங். ராகா³தி³னா ஸகிஞ்சனட்டே²ன, கெ²த்தவத்து²ஆதி³னா ஸபலிபோ³த⁴ட்டே²ன ராக³ரஜாதீ³னங் ஆக³மனபத²தாபி உப்பஜ்ஜனட்டா²னதா ஏவாதி த்³வேபி வண்ணனா ஏகத்தா², ப்³யஞ்ஜனமேவ நானங். அலக்³க³னட்டே²னாதி அஸஜ்ஜனட்டே²ன அப்படிப³த்³த⁴பா⁴வேன. ஏவங் அகுஸலகுஸலப்பவத்தீனங் டா²னபா⁴வேன க⁴ராவாஸபப்³ப³ஜ்ஜானங் ஸம்பா³த⁴ப்³போ⁴காஸதங் த³ஸ்ஸெத்வா இதா³னி குஸலப்பவத்தியாயேவ அட்டா²னட்டா²னபா⁴வேன தேஸங் தங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘அபிசா’’திஆதி³ வுத்தங்.
Parisuddhanti rāgādīnaṃ accantameva pahānadīpanato nirupakkilesatāya sabbaso visuddhaṃ. Saddhaṃ paṭilabhatīti pothujjanikasaddhāvasena saddahati. Viññujātikānañhi dhammasampattiggahaṇapubbikā saddhāsiddhi dhammappamāṇadhammappasannabhāvato. Jāyampatikāti gharaṇipatikā. Kāmaṃ ‘‘jāyampatikā’’ti vutte gharasāmikagharasāminivasena dvinnaṃyeva gahaṇaṃ viññāyati, yassa pana purisassa anekā pajāpatiyo honti, tattha kiṃ vattabbanti ekāyapi saṃvāso sambādhoti dassanatthaṃ ‘‘dve’’ti vuttaṃ. Rāgādinā sakiñcanaṭṭhena, khettavatthuādinā sapalibodhaṭṭhena rāgarajādīnaṃ āgamanapathatāpi uppajjanaṭṭhānatā evāti dvepi vaṇṇanā ekatthā, byañjanameva nānaṃ. Alagganaṭṭhenāti asajjanaṭṭhena appaṭibaddhabhāvena. Evaṃ akusalakusalappavattīnaṃ ṭhānabhāvena gharāvāsapabbajjānaṃ sambādhabbhokāsataṃ dassetvā idāni kusalappavattiyāyeva aṭṭhānaṭṭhānabhāvena tesaṃ taṃ dassetuṃ ‘‘apicā’’tiādi vuttaṃ.
ஸங்கே²பகதா²தி விஸுங் விஸுங் பது³த்³தா⁴ரங் அகத்வா ஸங்கே²பதோ அத்த²வண்ணனா. ஏகம்பி தி³வஸந்தி ஏகதி³வஸமத்தம்பி. அக²ண்ட³ங் கத்வாதி து³க்கடமத்தஸ்ஸபி அனாபஜ்ஜனேன அக²ண்டி³தங் கத்வா. கிலேஸமலேன அமலினந்தி தண்ஹாஸங்கிலேஸாதி³வஸேன அஸங்கிலிட்ட²ங் கத்வா. பரித³ஹித்வாதி நிவாஸெத்வா சேவ பாருபித்வா ச. அகா³ரவாஸோ அகா³ரங் உத்தரபத³லோபேன, தஸ்ஸ வட்³டி⁴ஆவஹங் அகா³ரஸ்ஸ ஹிதங்.
Saṅkhepakathāti visuṃ visuṃ paduddhāraṃ akatvā saṅkhepato atthavaṇṇanā. Ekampi divasanti ekadivasamattampi. Akhaṇḍaṃ katvāti dukkaṭamattassapi anāpajjanena akhaṇḍitaṃ katvā. Kilesamalena amalinanti taṇhāsaṃkilesādivasena asaṃkiliṭṭhaṃ katvā. Paridahitvāti nivāsetvā ceva pārupitvā ca. Agāravāso agāraṃ uttarapadalopena, tassa vaḍḍhiāvahaṃ agārassa hitaṃ.
போ⁴க³க்க²ந்தோ⁴தி போ⁴க³ராஸி போ⁴க³ஸமுதா³யோ. ஆப³ந்த⁴னட்டே²னாதி புத்தோ நத்தாதிஆதி³னா பேமவஸேன ஸபரிச்சே²த³வஸேன ப³ந்த⁴னட்டே²ன. அம்ஹாகமேதேதி ஞாயந்தீதி ஞாதீ, பிதாமஹபிதுபுத்தாதி³வஸேன பரிவத்தனட்டே²ன பரிவட்டோ. ஸாமஞ்ஞவாசீபி ஸிக்கா²-ஸத்³தோ³ ஆஜீவஸத்³த³ஸன்னிதா⁴னதோ உபரிவுச்சமானவிஸேஸாபெக்கா²ய ச விஸேஸனிவிட்டோ²வ ஹோதீதி வுத்தங் ‘‘யா பி⁴க்கூ²னங் அதி⁴ஸீலஸங்கா²தா ஸிக்கா²’’தி. ஸிக்கி²தப்³ப³ட்டே²ன ஸிக்கா², ஸஹ ஆஜீவந்தி எத்தா²தி ஸாஜீவோ. ஸிக்க²னபா⁴வேனாதி ஸிக்கா²ய ஸாஜீவே ச ஸிக்க²னபா⁴வேன. ஸிக்க²ங் பரிபூரெந்தோதி ஸீலஸங்வரங் பரிபூரெந்தோ. ஸாஜீவஞ்ச அவீதிக்கமந்தோதி ‘‘நாமகாயோ, பத³காயோ, நிருத்திகாயோ, ப்³யஞ்ஜனகாயோ’’தி (பாரா॰ அட்ட²॰ 1.39) வுத்தங் ஸிக்கா²பத³ங் ப⁴க³வதோ ச வசனங் அவீதிக்கமந்தோ ஹுத்வாதி அத்தோ². இத³மேவ ச ‘‘ஸிக்க²ன’’ந்தி வுத்தங், தத்த² ஸாஜீவானங் அவீதிக்கமோ ஸிக்கா²பாரிபூரியா பச்சயோ. ததோ ஹி யாவ மக்³கா³ ஸிக்கா²பாரிபூரீ ஹோதீதி.
Bhogakkhandhoti bhogarāsi bhogasamudāyo. Ābandhanaṭṭhenāti putto nattātiādinā pemavasena saparicchedavasena bandhanaṭṭhena. Amhākameteti ñāyantīti ñātī, pitāmahapituputtādivasena parivattanaṭṭhena parivaṭṭo. Sāmaññavācīpi sikkhā-saddo ājīvasaddasannidhānato uparivuccamānavisesāpekkhāya ca visesaniviṭṭhova hotīti vuttaṃ ‘‘yā bhikkhūnaṃ adhisīlasaṅkhātā sikkhā’’ti. Sikkhitabbaṭṭhena sikkhā, saha ājīvanti etthāti sājīvo. Sikkhanabhāvenāti sikkhāya sājīve ca sikkhanabhāvena. Sikkhaṃ paripūrentoti sīlasaṃvaraṃ paripūrento. Sājīvañca avītikkamantoti ‘‘nāmakāyo, padakāyo, niruttikāyo, byañjanakāyo’’ti (pārā. aṭṭha. 1.39) vuttaṃ sikkhāpadaṃ bhagavato ca vacanaṃ avītikkamanto hutvāti attho. Idameva ca ‘‘sikkhana’’nti vuttaṃ, tattha sājīvānaṃ avītikkamo sikkhāpāripūriyā paccayo. Tato hi yāva maggā sikkhāpāripūrī hotīti.
அனுப்பதா³தாதி அனுப³லப்பதா³தா, அனுவத்தனவஸேன வா பதா³தா. கஸ்ஸ பன அனுவத்தனங் பதா³னஞ்சாதி? ‘‘ஸஹிதான’’ந்தி வுத்தத்தா ஸந்தா⁴னஸ்ஸாதி விஞ்ஞாயதி. தேனாஹ ‘‘ஸந்தா⁴னானுப்பதா³தா’’தி. யஸ்மா பன அனுவத்தனவஸேன ஸந்தா⁴னஸ்ஸ பதா³னங் ஆதா⁴னங் ஆரக்க²னங் வா த³ள்ஹகரணங் ஹோதி, தேன வுத்தங் ‘‘த்³வே ஜனே ஸமக்³கே³ தி³ஸ்வா’’திஆதி³. ஆரமந்தி எத்தா²தி ஆராமோ, ரமிதப்³ப³ட்டா²னங். யஸ்மா பன ஆ-காரேன வினாபி அயமத்தோ² லப்³ப⁴தி, தஸ்மா வுத்தங் ‘‘ஸமக்³க³ராமோதிபி பாளி, அயமேவத்தோ²’’தி.
Anuppadātāti anubalappadātā, anuvattanavasena vā padātā. Kassa pana anuvattanaṃ padānañcāti? ‘‘Sahitāna’’nti vuttattā sandhānassāti viññāyati. Tenāha ‘‘sandhānānuppadātā’’ti. Yasmā pana anuvattanavasena sandhānassa padānaṃ ādhānaṃ ārakkhanaṃ vā daḷhakaraṇaṃ hoti, tena vuttaṃ ‘‘dve jane samagge disvā’’tiādi. Āramanti etthāti ārāmo, ramitabbaṭṭhānaṃ. Yasmā pana ā-kārena vināpi ayamattho labbhati, tasmā vuttaṃ ‘‘samaggarāmotipi pāḷi, ayamevattho’’ti.
எத்தா²தி –
Etthāti –
‘‘நேலங்கோ³ ஸேதபச்சா²தோ³, ஏகாரோ வத்ததீ ரதோ²;
‘‘Nelaṅgo setapacchādo, ekāro vattatī ratho;
அனீக⁴ங் பஸ்ஸ ஆயந்தங், சி²ன்னஸோதங் அப³ந்த⁴ன’’ந்தி. (ஸங்॰ நி॰ 4.347; உதா³॰ 65; பேடகோ॰ 25) –
Anīghaṃ passa āyantaṃ, chinnasotaṃ abandhana’’nti. (saṃ. ni. 4.347; udā. 65; peṭako. 25) –
இமிஸ்ஸா கா³தா²ய. ஸீலஞ்ஹெத்த² நேலங்க³ந்தி வுத்தங். தேனேவாஹ – ‘‘சித்தோ க³ஹபதி, நேலங்க³ந்தி கோ², ப⁴ந்தே, ஸீலானமேதங் அதி⁴வசன’’ந்தி (ஸங்॰ நி॰ 4.347). ஸுகுமாராதி அப்ப²ருஸதாய முது³கா. புரஸ்ஸ ஏஸாதி எத்த² புர-ஸத்³தோ³ தன்னிவாஸிவாசகோ த³ட்ட²ப்³போ³ – ‘‘கா³மோ ஆக³தோ’’திஆதீ³ஸு விய. தேனேவாஹ ‘‘நக³ரவாஸீன’’ந்தி. மனங் அப்பாயதி வட்³டே⁴தீதி மனாபோ. தேன வுத்தங் ‘‘சித்தவுட்³டி⁴கரா’’தி.
Imissā gāthāya. Sīlañhettha nelaṅganti vuttaṃ. Tenevāha – ‘‘citto gahapati, nelaṅganti kho, bhante, sīlānametaṃ adhivacana’’nti (saṃ. ni. 4.347). Sukumārāti appharusatāya mudukā. Purassa esāti ettha pura-saddo tannivāsivācako daṭṭhabbo – ‘‘gāmo āgato’’tiādīsu viya. Tenevāha ‘‘nagaravāsīna’’nti. Manaṃ appāyati vaḍḍhetīti manāpo. Tena vuttaṃ ‘‘cittavuḍḍhikarā’’ti.
காலவாதீ³திஆதி³ ஸம்ப²ப்பலாபா படிவிரதஸ்ஸ படிபத்தித³ஸ்ஸனங். அத்த²ஸங்ஹிதாபி ஹி வாசா அயுத்தகாலப்பயோகே³ன அத்தா²வஹா ந ஸியாதி அனத்த²விஞ்ஞாபனவாசங் அனுலோமேதி, தஸ்மா ஸம்ப²ப்பலாபங் பஜஹந்தேன அகாலவாதி³தா பரிஹரிதப்³பா³தி வுத்தங் ‘‘காலவாதீ³’’தி. காலேன வத³ந்தேனபி உப⁴யானத்த²ஸாத⁴னதோ அபூ⁴தங் பரிவஜ்ஜேதப்³ப³ந்தி ஆஹ ‘‘பூ⁴தவாதீ³’’தி. பூ⁴தஞ்ச வத³ந்தேன யங் இத⁴லோகபரலோகஹிதஸம்பாத³கங், ததே³வ வத்தப்³ப³ந்தி த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘அத்த²வாதீ³’’தி வுத்தங். அத்த²ங் வத³ந்தேனபி லோகியத⁴ம்மஸன்னிஸ்ஸிதமேவ அவத்வா லோகுத்தரத⁴ம்மஸன்னிஸ்ஸிதங் கத்வா வத்தப்³ப³ந்தி த³ஸ்ஸனத்த²ங் ‘‘த⁴ம்மவாதீ³’’தி வுத்தங். யதா² ச அத்தோ² லோகுத்தரத⁴ம்மஸன்னிஸ்ஸிதோ ஹோதி, தங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘வினயவாதீ³’’தி வுத்தங். பஞ்சன்னஞ்ஹி ஸங்வரவினயானங் பஞ்சன்னஞ்ச பஹானவினயானங் வஸேன வுச்சமானோ அத்தோ² நிப்³பா³னாதி⁴க³மனஹேதுபா⁴வதோ லோகுத்தரத⁴ம்மஸன்னிஸ்ஸிதோ ஹோதீதி. ஏவங் கு³ணவிஸேஸயுத்தோவ அத்தோ² வுச்சமானோ தே³ஸனாகோஸல்லே ஸதி ஸோப⁴தி, கிச்சகரோ ச ஹோதி, ந அஞ்ஞதா²தி த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘நிதா⁴னவதிங் வாசங் பா⁴ஸிதா’’தி வுத்தங். இதா³னி தங் தே³ஸனாகோஸல்லங் விபா⁴வேதுங் ‘‘காலேனா’’திஆதி³மாஹ. புச்சா²தி³வஸேன ஹி ஓதிண்ணவாசாவத்து²ஸ்மிங் ஏகங்ஸாதி³ப்³யாகரணவிபா⁴க³ங் ஸல்லக்கெ²த்வா ட²பனாஹேதூதா³ஹரணஸந்த³ஸ்ஸனாதி³ங் தங்தங்காலானுரூபங் விபா⁴வெந்தியா பரிமிதபரிச்சி²ன்னரூபாய விபுலதரக³ம்பீ⁴ரோதா³ரபரமத்த²வித்தா²ரஸங்கா³ஹிகாய கதா²ய ஞாணப³லானுரூபங் பரே யாதா²வதோ த⁴ம்மே பதிட்டா²பெந்தோ ‘‘தே³ஸனாகுஸலோ’’தி வுச்சதீதி ஏவமெத்த² அத்த²யோஜனா வேதி³தப்³பா³.
Kālavādītiādi samphappalāpā paṭiviratassa paṭipattidassanaṃ. Atthasaṃhitāpi hi vācā ayuttakālappayogena atthāvahā na siyāti anatthaviññāpanavācaṃ anulometi, tasmā samphappalāpaṃ pajahantena akālavāditā pariharitabbāti vuttaṃ ‘‘kālavādī’’ti. Kālena vadantenapi ubhayānatthasādhanato abhūtaṃ parivajjetabbanti āha ‘‘bhūtavādī’’ti. Bhūtañca vadantena yaṃ idhalokaparalokahitasampādakaṃ, tadeva vattabbanti dassetuṃ ‘‘atthavādī’’ti vuttaṃ. Atthaṃ vadantenapi lokiyadhammasannissitameva avatvā lokuttaradhammasannissitaṃ katvā vattabbanti dassanatthaṃ ‘‘dhammavādī’’ti vuttaṃ. Yathā ca attho lokuttaradhammasannissito hoti, taṃ dassetuṃ ‘‘vinayavādī’’ti vuttaṃ. Pañcannañhi saṃvaravinayānaṃ pañcannañca pahānavinayānaṃ vasena vuccamāno attho nibbānādhigamanahetubhāvato lokuttaradhammasannissito hotīti. Evaṃ guṇavisesayuttova attho vuccamāno desanākosalle sati sobhati, kiccakaro ca hoti, na aññathāti dassetuṃ ‘‘nidhānavatiṃ vācaṃ bhāsitā’’ti vuttaṃ. Idāni taṃ desanākosallaṃ vibhāvetuṃ ‘‘kālenā’’tiādimāha. Pucchādivasena hi otiṇṇavācāvatthusmiṃ ekaṃsādibyākaraṇavibhāgaṃ sallakkhetvā ṭhapanāhetūdāharaṇasandassanādiṃ taṃtaṃkālānurūpaṃ vibhāventiyā parimitaparicchinnarūpāya vipulataragambhīrodāraparamatthavitthārasaṅgāhikāya kathāya ñāṇabalānurūpaṃ pare yāthāvato dhamme patiṭṭhāpento ‘‘desanākusalo’’ti vuccatīti evamettha atthayojanā veditabbā.
ஏவங் படிபாடியா ஸத்த மூலஸிக்கா²பதா³னி விப⁴ஜித்வா அபி⁴ஜ்ஜா²தி³ப்பஹானங் இந்த்³ரியஸங்வரஜாக³ரியானுயோகே³ஹி விபா⁴வேதுங் தம்பி நீஹரித்வா ஆசாரஸீலஸ்ஸேவ விப⁴ஜனவஸேன பாளி பவத்தாதி தத³த்த²ங் விவரிதுங் ‘‘பீ³ஜகா³மபூ⁴தகா³மஸமாரம்பா⁴’’திஆதி³ வுத்தங். தத்த² பீ³ஜானங் கா³மோ ஸமூஹோ பீ³ஜகா³மோ. பூ⁴தானங் ஜாதானங் நிப்³ப³த்தானங் ருக்க²க³ச்ச²லதாதீ³னங் ஸமூஹோ பூ⁴தகா³மோ. நனு ச ருக்கா²த³யோ சித்தரஹிததாய ந ஜீவா, சித்தரஹிததா ச பரிப்ப²ந்தா³பா⁴வதோ சி²ன்னே விருஹனதோ விஸதி³ஸஜாதிபா⁴வதோ சதுயோனிஅபரியாபன்னதோ ச வேதி³தப்³பா³, வுத்³தி⁴ பன பவாளஸிலாலவணானம்பி விஜ்ஜதீதி ந தேஸங் ஜீவபா⁴வே காரணங், விஸயக்³க³ஹணஞ்ச நேஸங் பரிகப்பனாமத்தங் ஸுபனங் விய சிஞ்சாதீ³னங், ததா² தோ³ஹளாத³யோ, அத² கஸ்மா பீ³ஜகா³மபூ⁴தகா³மஸமாரம்பா⁴ படிவிரதி இச்சி²தாதி? ஸமணஸாருப்பதோ தன்னிவாஸிஸத்தானுரக்க²ணதோ ச. தேனேவாஹ – ‘‘ஜீவஸஞ்ஞினோ ஹி மோக⁴புரிஸ மனுஸ்ஸா ருக்க²ஸ்மி’’ந்திஆதி³ (பாசி॰ 89).
Evaṃ paṭipāṭiyā satta mūlasikkhāpadāni vibhajitvā abhijjhādippahānaṃ indriyasaṃvarajāgariyānuyogehi vibhāvetuṃ tampi nīharitvā ācārasīlasseva vibhajanavasena pāḷi pavattāti tadatthaṃ vivarituṃ ‘‘bījagāmabhūtagāmasamārambhā’’tiādi vuttaṃ. Tattha bījānaṃ gāmo samūho bījagāmo. Bhūtānaṃ jātānaṃ nibbattānaṃ rukkhagacchalatādīnaṃ samūho bhūtagāmo. Nanu ca rukkhādayo cittarahitatāya na jīvā, cittarahitatā ca paripphandābhāvato chinne viruhanato visadisajātibhāvato catuyoniapariyāpannato ca veditabbā, vuddhi pana pavāḷasilālavaṇānampi vijjatīti na tesaṃ jīvabhāve kāraṇaṃ, visayaggahaṇañca nesaṃ parikappanāmattaṃ supanaṃ viya ciñcādīnaṃ, tathā dohaḷādayo, atha kasmā bījagāmabhūtagāmasamārambhā paṭivirati icchitāti? Samaṇasāruppato tannivāsisattānurakkhaṇato ca. Tenevāha – ‘‘jīvasaññino hi moghapurisa manussā rukkhasmi’’ntiādi (pāci. 89).
மூலமேவ பீ³ஜங் மூலபீ³ஜங், மூலங் பீ³ஜங் ஏதஸ்ஸாதிபி மூலபீ³ஜங். ஸேஸேஸுபி ஏஸேவ நயோ. ப²ளுபீ³ஜந்தி பப்³ப³பீ³ஜங். பச்சயந்தரஸமவாயே ஸதி³ஸப²லுப்பத்தியா விஸேஸகாரணபா⁴வதோ விருஹனஸமத்தே² ஸாரப²லே நிருள்ஹோ பீ³ஜ-ஸத்³தோ³ தத³த்த²ஸங்ஸித்³தி⁴யா மூலாதீ³ஸுபி கேஸுசி பவத்ததீதி மூலாதி³தோ நிவத்தனத்த²ங் ஏகேன பீ³ஜ-ஸத்³தே³ன விஸேஸெத்வா வுத்தங் ‘‘பீ³ஜபீ³ஜ’’ந்தி ‘‘ரூபரூபங், து³க்க²து³க்க²’’ந்தி (ஸங்॰ நி॰ 4.327) ச யதா². கஸ்மா பனெத்த² பீ³ஜகா³மபூ⁴தகா³மங் உத்³த⁴ரித்வா பீ³ஜகா³மோ ஏவ நித்³தி³ட்டோ²தி? ந கோ² பனேதங் ஏவங் த³ட்ட²ப்³ப³ங், நனு அவோசும்ஹா ‘‘மூலமேவ பீ³ஜங் மூலபீ³ஜங், மூலங் பீ³ஜங் ஏதஸ்ஸாதிபி மூலபீ³ஜ’’ந்தி. தத்த² புரிமேன பீ³ஜகா³மோ நித்³தி³ட்டோ², து³தியேன பூ⁴தகா³மோ. து³விதோ⁴பேஸ மூலபீ³ஜஞ்ச மூலபீ³ஜஞ்ச மூலபீ³ஜந்தி ஸாமஞ்ஞனித்³தே³ஸேன, ஏகஸேஸனயேன வா உத்³தி³ட்டோ²தி வேதி³தப்³போ³. தேனேவாஹ ‘‘பஞ்சவித⁴ஸ்ஸா’’திஆதி³. நீலதிணருக்கா²தி³கஸ்ஸாதி அல்லதிணஸ்ஸ சேவ அல்லருக்கா²தி³கஸ்ஸ ச. ஆதி³-ஸத்³தே³ன ஓஸதி⁴க³ச்ச²லதாதீ³னங் ஸங்க³ஹோ.
Mūlameva bījaṃ mūlabījaṃ, mūlaṃ bījaṃ etassātipi mūlabījaṃ. Sesesupi eseva nayo. Phaḷubījanti pabbabījaṃ. Paccayantarasamavāye sadisaphaluppattiyā visesakāraṇabhāvato viruhanasamatthe sāraphale niruḷho bīja-saddo tadatthasaṃsiddhiyā mūlādīsupi kesuci pavattatīti mūlādito nivattanatthaṃ ekena bīja-saddena visesetvā vuttaṃ ‘‘bījabīja’’nti ‘‘rūparūpaṃ, dukkhadukkha’’nti (saṃ. ni. 4.327) ca yathā. Kasmā panettha bījagāmabhūtagāmaṃ uddharitvā bījagāmo eva niddiṭṭhoti? Na kho panetaṃ evaṃ daṭṭhabbaṃ, nanu avocumhā ‘‘mūlameva bījaṃ mūlabījaṃ, mūlaṃ bījaṃ etassātipi mūlabīja’’nti. Tattha purimena bījagāmo niddiṭṭho, dutiyena bhūtagāmo. Duvidhopesa mūlabījañca mūlabījañca mūlabījanti sāmaññaniddesena, ekasesanayena vā uddiṭṭhoti veditabbo. Tenevāha ‘‘pañcavidhassā’’tiādi. Nīlatiṇarukkhādikassāti allatiṇassa ceva allarukkhādikassa ca. Ādi-saddena osadhigacchalatādīnaṃ saṅgaho.
ஏகங் ப⁴த்தங் ஏகப⁴த்தங், தங் அஸ்ஸ அத்தீ²தி ஏகப⁴த்திகோ. ஸோ பன ரத்திபோ⁴ஜனேனபி ஸியாதி தன்னிவத்தனத்த²ங் ஆஹ ‘‘ரத்தூபரதோ’’தி. ஏவம்பி அபரண்ஹபோ⁴ஜீபி ஸியா ஏகப⁴த்திகோதி தன்னிவத்தனத்த²ங் ‘‘விரதோ விகாலபோ⁴ஜனா’’தி வுத்தங். அருணுக்³க³மனதோ பட்டா²ய யாவ மஜ்ஜ²ன்ஹிகா அயங் பு³த்³தா⁴தீ³னங் அரியானங் ஆசிண்ணஸமாசிண்ணோ போ⁴ஜனஸ்ஸ காலோ நாம, தத³ஞ்ஞோ விகாலோ. அட்ட²கதா²யங் பன து³தியபதே³ன ரத்திபோ⁴ஜனஸ்ஸ படிக்கி²த்தத்தா ‘‘அதிக்கந்தே மஜ்ஜ²ன்ஹிகே யாவ ஸூரியத்த²ங்க³மனா போ⁴ஜனங் விகாலபோ⁴ஜனங் நாமா’’தி வுத்தங்.
Ekaṃ bhattaṃ ekabhattaṃ, taṃ assa atthīti ekabhattiko. So pana rattibhojanenapi siyāti tannivattanatthaṃ āha ‘‘rattūparato’’ti. Evampi aparaṇhabhojīpi siyā ekabhattikoti tannivattanatthaṃ ‘‘virato vikālabhojanā’’ti vuttaṃ. Aruṇuggamanato paṭṭhāya yāva majjhanhikā ayaṃ buddhādīnaṃ ariyānaṃ āciṇṇasamāciṇṇo bhojanassa kālo nāma, tadañño vikālo. Aṭṭhakathāyaṃ pana dutiyapadena rattibhojanassa paṭikkhittattā ‘‘atikkante majjhanhike yāva sūriyatthaṅgamanā bhojanaṃ vikālabhojanaṃ nāmā’’ti vuttaṃ.
தா³ருமாஸகோதி யே வோஹாரங் க³ச்ச²ந்தீதி இதி-ஸத்³தே³ன ஏவங்பகாரே த³ஸ்ஸேதி. அஞ்ஞேஹி கா³ஹாபனே உபனிக்கி²த்தஸாதி³யனே ச படிக்³க³ஹணத்தோ² லப்³ப⁴தீதி ‘‘நேவ தங் உக்³க³ண்ஹாதி, ந உக்³க³ஹாபேதி, ந உபனிக்கி²த்தங் ஸாதி³யதீ’’தி வுத்தங். அத² வா திவித⁴ங் படிக்³க³ஹணங் காயேன, வாசாய, மனஸாதி. தத்த² காயேன படிக்³க³ஹணங் உக்³க³ண்ஹனங், வாசாய படிக்³க³ஹணங் உக்³க³ஹாபனங், மனஸா படிக்³க³ஹணங் ஸாதி³யனந்தி திவித⁴ம்பி படிக்³க³ஹணங் ஏகஜ்ஜ²ங் க³ஹெத்வா படிக்³க³ஹணாதி வுத்தந்தி ஆஹ ‘‘நேவ தங் உக்³க³ண்ஹாதீ’’திஆதி³. ஏஸ நயோ ஆமகத⁴ஞ்ஞபடிக்³க³ஹணாதிஆதீ³ஸுபி. நீவாராதி³உபத⁴ஞ்ஞஸ்ஸ ஸாலிஆதி³மூலத⁴ஞ்ஞந்தோக³த⁴த்தா வுத்தங் ‘‘ஸத்தவித⁴ஸ்ஸா’’தி. ‘‘அனுஜானாமி, பி⁴க்க²வே, பஞ்ச வஸானி பே⁴ஸஜ்ஜானி அச்ச²வஸங், மச்ச²வஸங், ஸுஸுகாவஸங், ஸூகரவஸங், க³த்³ரப⁴வஸ’’ந்தி (மஹாவ॰ 262) வுத்தத்தா இத³ங் ஓதி³ஸ்ஸ அனுஞ்ஞாதங் நாம. தஸ்ஸ பன ‘‘காலே படிக்³க³ஹித’’ந்தி (மஹாவ॰ 262) வுத்தத்தா படிக்³க³ஹணங் வட்டதி ஸதி பச்சயேதி ஆஹ ‘‘அஞ்ஞத்ர ஓதி³ஸ்ஸ அனுஞ்ஞாதா’’தி.
Dārumāsakoti ye vohāraṃ gacchantīti iti-saddena evaṃpakāre dasseti. Aññehi gāhāpane upanikkhittasādiyane ca paṭiggahaṇattho labbhatīti ‘‘neva taṃ uggaṇhāti, na uggahāpeti, na upanikkhittaṃ sādiyatī’’ti vuttaṃ. Atha vā tividhaṃ paṭiggahaṇaṃ kāyena, vācāya, manasāti. Tattha kāyena paṭiggahaṇaṃ uggaṇhanaṃ, vācāya paṭiggahaṇaṃ uggahāpanaṃ, manasā paṭiggahaṇaṃ sādiyananti tividhampi paṭiggahaṇaṃ ekajjhaṃ gahetvā paṭiggahaṇāti vuttanti āha ‘‘neva taṃ uggaṇhātī’’tiādi. Esa nayo āmakadhaññapaṭiggahaṇātiādīsupi. Nīvārādiupadhaññassa sāliādimūladhaññantogadhattā vuttaṃ ‘‘sattavidhassā’’ti. ‘‘Anujānāmi, bhikkhave, pañca vasāni bhesajjāni acchavasaṃ, macchavasaṃ, susukāvasaṃ, sūkaravasaṃ, gadrabhavasa’’nti (mahāva. 262) vuttattā idaṃ odissa anuññātaṃ nāma. Tassa pana ‘‘kāle paṭiggahita’’nti (mahāva. 262) vuttattā paṭiggahaṇaṃ vaṭṭati sati paccayeti āha ‘‘aññatra odissa anuññātā’’ti.
ஸாருப்பேன வஞ்சனங் ரூபகூடங், பதிரூபேன வஞ்சனாதி அத்தோ². அங்கே³ன அத்தனோ ஸரீராவயவேன வஞ்சனங் அங்க³கூடங். க³ண்ஹனவஸேன வஞ்சனங் க³ஹணகூடங். படிச்ச²ன்னங் கத்வா வஞ்சனங் படிச்ச²ன்னகூடங். அக்கமதீதி நிப்பீளேதி, புப்³ப³பா⁴கே³ அக்கமதீதி ஸம்ப³ந்தோ⁴. ஹத³யந்தி நாளிஆதி³மானபா⁴ஜனானங் அப்³ப⁴ந்தரங். தேலாதீ³னங் நாளிஆதீ³ஹி மினநகாலே உஸ்ஸாபிதா ஸிகா²யேவ ஸிகா²பே⁴தோ³, தஸ்ஸா ஹாபனங். கேசீதி ஸாரஸமாஸாசரியா உத்தரவிஹாரவாஸினோ ச.
Sāruppena vañcanaṃ rūpakūṭaṃ, patirūpena vañcanāti attho. Aṅgena attano sarīrāvayavena vañcanaṃ aṅgakūṭaṃ. Gaṇhanavasena vañcanaṃ gahaṇakūṭaṃ. Paṭicchannaṃ katvā vañcanaṃ paṭicchannakūṭaṃ. Akkamatīti nippīḷeti, pubbabhāge akkamatīti sambandho. Hadayanti nāḷiādimānabhājanānaṃ abbhantaraṃ. Telādīnaṃ nāḷiādīhi minanakāle ussāpitā sikhāyeva sikhābhedo, tassā hāpanaṃ. Kecīti sārasamāsācariyā uttaravihāravāsino ca.
வதோ⁴தி முட்டி²ப்பஹாரகஸாதாளனாதீ³ஹி ஹிங்ஸனங், விஹேட²னந்தி அத்தோ². விஹேட²னத்தோ²பி ஹி வத⁴-ஸத்³தோ³ தி³ஸ்ஸதி ‘‘அத்தானங் வதி⁴த்வா வதி⁴த்வா ரோத³தீ’’திஆதீ³ஸு. யதா² ஹி அபடிக்³க³ஹபா⁴வஸாமஞ்ஞே ஸதிபி பப்³ப³ஜிதேஹி அப்படிக்³க³ஹிதப்³ப³வத்து²விஸேஸபா⁴வஸந்த³ஸ்ஸனத்த²ங் இத்தி²குமாரிதா³ஸிதா³ஸாத³யோ விபா⁴கே³ன வுத்தா, ஏவங் பரஸ்ஸஹரணபா⁴வதோ அதி³ன்னாதா³னபா⁴வஸாமஞ்ஞே ஸதிபி துலாகூடாத³யோ அதி³ன்னாதா³னவிஸேஸபா⁴வத³ஸ்ஸனத்த²ங் விபா⁴கே³ன வுத்தா. ந ஏவங் பாணாதிபாதபரியாயஸ்ஸ வத⁴ஸ்ஸ புன க³ஹணே பயோஜனங் அத்தி², தத்த² ஸயங்காரோ, இத⁴ பரங்காரோதி ச ந ஸக்கா வத்துங் ‘‘காயவசிப்பயோக³ஸமுட்டா²பிகா சேதனா ச²ப்பயோகா³’’தி (தீ³॰ நி॰ டீ॰ 1.10) வசனதோ, தஸ்மா யதா²வுத்தோ ஏவமெத்த² அத்தோ² யுத்தோ. அட்ட²கதா²யங் பன ‘‘வதோ⁴தி மாரண’’ந்தி வுத்தங். தம்பி போத²னமேவ ஸந்தா⁴யாதி ச ஸக்கா விஞ்ஞாதுங் மாரணஸத்³த³ஸ்ஸ விஹிங்ஸனேபி தி³ஸ்ஸனதோ.
Vadhoti muṭṭhippahārakasātāḷanādīhi hiṃsanaṃ, viheṭhananti attho. Viheṭhanatthopi hi vadha-saddo dissati ‘‘attānaṃ vadhitvā vadhitvā rodatī’’tiādīsu. Yathā hi apaṭiggahabhāvasāmaññe satipi pabbajitehi appaṭiggahitabbavatthuvisesabhāvasandassanatthaṃ itthikumāridāsidāsādayo vibhāgena vuttā, evaṃ parassaharaṇabhāvato adinnādānabhāvasāmaññe satipi tulākūṭādayo adinnādānavisesabhāvadassanatthaṃ vibhāgena vuttā. Na evaṃ pāṇātipātapariyāyassa vadhassa puna gahaṇe payojanaṃ atthi, tattha sayaṃkāro, idha paraṃkāroti ca na sakkā vattuṃ ‘‘kāyavacippayogasamuṭṭhāpikā cetanā chappayogā’’ti (dī. ni. ṭī. 1.10) vacanato, tasmā yathāvutto evamettha attho yutto. Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘vadhoti māraṇa’’nti vuttaṃ. Tampi pothanameva sandhāyāti ca sakkā viññātuṃ māraṇasaddassa vihiṃsanepi dissanato.
சீவரபிண்ட³பாதானங் யதா²க்கமங் காயகுச்சி²பரிஹரணமத்தஜோதனாயங் அவிஸேஸதோ அட்ட²ன்னங் பரிக்கா²ரானங் தப்பயோஜனதா ஸம்ப⁴வதீதி த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘தே ஸப்³பே³பீ’’திஆதி³மாஹ. ஏதேபீதி நவபரிக்கா²ரிகாத³யோபி அப்பிச்சா² ச ஸந்துட்டா² ச. ந ஹி தத்தகேன மஹிச்ச²தா அஸந்துட்டி²தா ஹோதீதி.
Cīvarapiṇḍapātānaṃ yathākkamaṃ kāyakucchipariharaṇamattajotanāyaṃ avisesato aṭṭhannaṃ parikkhārānaṃ tappayojanatā sambhavatīti dassento ‘‘te sabbepī’’tiādimāha. Etepīti navaparikkhārikādayopi appicchā ca santuṭṭhā ca. Na hi tattakena mahicchatā asantuṭṭhitā hotīti.
சதூஸு தி³ஸாஸு ஸுக²ங் விஹரதி, ததோ ஏவ ஸுக²விஹாரட்டா²னபூ⁴தா சதஸ்ஸோ தி³ஸா அஸ்ஸ ஸந்தீதி சாதுத்³தி³ஸோ. தத்த² சாயங் ஸத்தே வா ஸங்கா²ரே வா ப⁴யேன நப்படிஹஞ்ஞதீதி அப்படிகோ⁴. த்³வாத³ஸவித⁴ஸ்ஸ ஸந்தோஸஸ்ஸ வஸேன ஸந்துஸ்ஸனதோ ஸந்துஸ்ஸமானோ. இதரீதரேனாதி உச்சாவசேன பரிஸ்ஸயானங் பா³ஹிரானங் ஸீஹப்³யக்³கா⁴தீ³னங், அப்³ப⁴ந்தரானஞ்ச காமச்ச²ந்தா³தீ³னங் காயசித்தூபத்³த³வானங் அபி⁴ப⁴வனதோ பரிஸ்ஸயானங் ஸஹிதா. ப³ந்த⁴னபா⁴வகரப⁴யாபா⁴வேன அச்ச²ம்பி⁴. ஏகோ அஸஹாயோ. ததோ ஏவ க²க்³க³மிக³ஸிங்க³ஸதி³ஸதாய க²க்³க³விஸாணகப்போ சரெய்யாதி அத்தோ².
Catūsu disāsu sukhaṃ viharati, tato eva sukhavihāraṭṭhānabhūtā catasso disā assa santīti cātuddiso. Tattha cāyaṃ satte vā saṅkhāre vā bhayena nappaṭihaññatīti appaṭigho. Dvādasavidhassa santosassa vasena santussanato santussamāno. Itarītarenāti uccāvacena parissayānaṃ bāhirānaṃ sīhabyagghādīnaṃ, abbhantarānañca kāmacchandādīnaṃ kāyacittūpaddavānaṃ abhibhavanato parissayānaṃ sahitā. Bandhanabhāvakarabhayābhāvena acchambhi. Eko asahāyo. Tato eva khaggamigasiṅgasadisatāya khaggavisāṇakappo careyyāti attho.
சி²ன்னபக்கோ², அஸஞ்ஜாதபக்கோ² வா ஸகுணோ க³ந்துங் ந ஸக்கோதீதி பக்கி²-ஸத்³தே³ன விஸேஸெத்வா ஸகுணோ பாளியங் வுத்தோதி ஆஹ ‘‘பக்க²யுத்தோ ஸகுணோ’’தி. யஸ்ஸ ஸன்னிதி⁴காரபரிபோ⁴கோ³ கிஞ்சி ட²பேதப்³ப³ங் ஸாபெக்கா²ட²பனஞ்ச நத்தி², தாதி³ஸோ அயங் பி⁴க்கூ²தி த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘அயமெத்த² ஸங்கே²பத்தோ²’’திஆதி³மாஹ. அரியந்தி அபெந்தி ததோ தோ³ஸா, தேஹி வா ஆரகாதி அரியோதி ஆஹ ‘‘அரியேனாதி நித்³தோ³ஸேனா’’தி. அஜ்ஜ²த்தந்தி அத்தனி. நித்³தோ³ஸஸுக²ந்தி நிராமிஸஸுக²ங் கிலேஸவஜ்ஜரஹிதத்தா.
Chinnapakkho, asañjātapakkho vā sakuṇo gantuṃ na sakkotīti pakkhi-saddena visesetvā sakuṇo pāḷiyaṃ vuttoti āha ‘‘pakkhayutto sakuṇo’’ti. Yassa sannidhikāraparibhogo kiñci ṭhapetabbaṃ sāpekkhāṭhapanañca natthi, tādiso ayaṃ bhikkhūti dassento ‘‘ayametthasaṅkhepattho’’tiādimāha. Ariyanti apenti tato dosā, tehi vā ārakāti ariyoti āha ‘‘ariyenāti niddosenā’’ti. Ajjhattanti attani. Niddosasukhanti nirāmisasukhaṃ kilesavajjarahitattā.
யதா²வுத்தே ஸீலஸங்வரே பதிட்டி²தஸ்ஸேவ இந்த்³ரியஸங்வரோ இச்சி²தப்³போ³ தத³தி⁴ட்டா²னதோ தஸ்ஸ ச பரிபாலகபா⁴வதோதி வுத்தங் ‘‘ஸோ இமினா அரியேன ஸீலக்க²ந்தே⁴ன ஸமன்னாக³தோ பி⁴க்கூ²’’தி. ஸேஸபதே³ஸூதி ‘‘ந நிமித்தக்³கா³ஹீ ஹோதீ’’திஆதி³பதே³ஸு. அயங் பனெத்த² ஸங்கே²பத்தோ² – ந நிமித்தக்³கா³ஹீதி இத்தி²புரிஸனிமித்தங் வா ஸுப⁴னிமித்தாதி³கங் வா கிலேஸவத்து²பூ⁴தங் நிமித்தங் ந க³ண்ஹாதி, தி³ட்ட²மத்தேயேவ ஸண்டா²தி. நானுப்³யஞ்ஜனக்³கா³ஹீதி கிலேஸானங் அனு அனு ப்³யஞ்ஜனதோ பாகடபா⁴வகரணதோ அனுப்³யஞ்ஜனந்திலத்³த⁴வோஹாரங் ஹத்த²பாத³ஸிதஹஸிதகதி²தவிலோகிதாதி³பே⁴த³ங் ஆகாரங் ந க³ண்ஹாதி. யங் தத்த² பூ⁴தங், ததே³வ க³ண்ஹாதி. யத்வாதி⁴கரணமேனந்திஆதி³ம்ஹி யங்காரணா யஸ்ஸ சக்கு²ந்த்³ரியாஸங்வரஸ்ஸ ஹேது ஏதங் புக்³க³லங் ஸதிகவாடேன சக்கு²ந்த்³ரியங் அஸங்வுதங் அபிஹிதசக்கு²த்³வாரங் ஹுத்வா விஹரந்தங் ஏதே அபி⁴ஜ்ஜா²த³யோ த⁴ம்மா அன்வஸ்ஸவெய்யுங் அனுப்பப³ந்தெ⁴ய்யுங். தஸ்ஸ ஸங்வராய படிபஜ்ஜதீதி தஸ்ஸ சக்கு²ந்த்³ரியஸ்ஸ ஸதிகவாடேன பித³ஹனத்தா²ய படிபஜ்ஜதி. ஏவங் படிபஜ்ஜந்தோயேவ ச ‘‘ரக்க²தி சக்கு²ந்த்³ரியங், சக்கு²ந்த்³ரியே ஸங்வரங் ஆபஜ்ஜதீ’’தி வுச்சதி. ஸோதேன ஸத்³த³ங் ஸுத்வாதிஆதீ³ஸுபி ஏஸேவ நயோ. ஏவமித³ங் ஸங்கே²பதோ ரூபாதீ³ஸு கிலேஸானுப³ந்த⁴னிமித்தாதி³க்³கா³ஹபரிவஜ்ஜனலக்க²ணங் இந்த்³ரியஸங்வரங் ஸீலங் வேதி³தப்³ப³ங். அயமெத்த² ஸங்கே²போ, வித்தா²ரோ பன விஸுத்³தி⁴மக்³க³ஸங்வண்ணனாஸு (விஸுத்³தி⁴॰ மஹாடீ॰ 1.13) வுத்தனயேனேவ வேதி³தப்³போ³. கிலேஸேஹி அனவஸித்தஸுக²ந்திஆதீ³ஸு ரூபாதீ³ஸு நிமித்தாதி³க்³கா³ஹபரிவஜ்ஜனலக்க²ணத்தா இந்த்³ரியஸங்வரஸ்ஸ கிலேஸேஹி அனவஸித்தஸுக²தா அவிகிண்ணஸுக²தா சஸ்ஸ வுத்தா.
Yathāvutte sīlasaṃvare patiṭṭhitasseva indriyasaṃvaro icchitabbo tadadhiṭṭhānato tassa ca paripālakabhāvatoti vuttaṃ ‘‘so iminā ariyena sīlakkhandhena samannāgato bhikkhū’’ti. Sesapadesūti ‘‘na nimittaggāhī hotī’’tiādipadesu. Ayaṃ panettha saṅkhepattho – na nimittaggāhīti itthipurisanimittaṃ vā subhanimittādikaṃ vā kilesavatthubhūtaṃ nimittaṃ na gaṇhāti, diṭṭhamatteyeva saṇṭhāti. Nānubyañjanaggāhīti kilesānaṃ anu anu byañjanato pākaṭabhāvakaraṇato anubyañjanantiladdhavohāraṃ hatthapādasitahasitakathitavilokitādibhedaṃ ākāraṃ na gaṇhāti. Yaṃ tattha bhūtaṃ, tadeva gaṇhāti. Yatvādhikaraṇamenantiādimhi yaṃkāraṇā yassa cakkhundriyāsaṃvarassa hetu etaṃ puggalaṃ satikavāṭena cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ apihitacakkhudvāraṃ hutvā viharantaṃ ete abhijjhādayo dhammā anvassaveyyuṃ anuppabandheyyuṃ. Tassa saṃvarāya paṭipajjatīti tassa cakkhundriyassa satikavāṭena pidahanatthāya paṭipajjati. Evaṃ paṭipajjantoyeva ca ‘‘rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjatī’’ti vuccati. Sotena saddaṃ sutvātiādīsupi eseva nayo. Evamidaṃ saṅkhepato rūpādīsu kilesānubandhanimittādiggāhaparivajjanalakkhaṇaṃ indriyasaṃvaraṃ sīlaṃ veditabbaṃ. Ayamettha saṅkhepo, vitthāro pana visuddhimaggasaṃvaṇṇanāsu (visuddhi. mahāṭī. 1.13) vuttanayeneva veditabbo. Kilesehi anavasittasukhantiādīsu rūpādīsu nimittādiggāhaparivajjanalakkhaṇattā indriyasaṃvarassa kilesehi anavasittasukhatā avikiṇṇasukhatā cassa vuttā.
அபி⁴க்கமனங் அபி⁴க்கந்தோ, புரதோ க³மனங். படிக்கமனங் படிக்கந்தோ, பச்சாக³மனங். தது³ப⁴யம்பி சதூஸு இரியாபதே²ஸு லப்³ப⁴தி. க³மனே தாவ புரதோ காயங் அபி⁴ஹரந்தோ அபி⁴க்கமதி நாம, படினிவத்தெந்தோ படிக்கமதி நாம. டா²னேபி டி²தகோவ காயங் புரதோ ஓணமந்தோ அபி⁴க்கமதி நாம, பச்ச²தோ அபனாமெந்தோ படிக்கமதி நாம. நிஸஜ்ஜாயபி நிஸின்னகோவ ஆஸனஸ்ஸ புரிமஅங்கா³பி⁴முகோ² ஸங்ஸரந்தோ அபி⁴க்கமதி நாம, பச்சி²மங் அங்க³ப்பதே³ஸங் பச்சாஸங்ஸரந்தோ படிக்கமதி நாம. நிபஜ்ஜாயபி ஏஸேவ நயோ.
Abhikkamanaṃ abhikkanto, purato gamanaṃ. Paṭikkamanaṃ paṭikkanto, paccāgamanaṃ. Tadubhayampi catūsu iriyāpathesu labbhati. Gamane tāva purato kāyaṃ abhiharanto abhikkamati nāma, paṭinivattento paṭikkamati nāma. Ṭhānepi ṭhitakova kāyaṃ purato oṇamanto abhikkamati nāma, pacchato apanāmento paṭikkamati nāma. Nisajjāyapi nisinnakova āsanassa purimaaṅgābhimukho saṃsaranto abhikkamati nāma, pacchimaṃ aṅgappadesaṃ paccāsaṃsaranto paṭikkamati nāma. Nipajjāyapi eseva nayo.
ஸாத்த²கஸம்பஜஞ்ஞந்திஆதீ³ஸு ஸமந்ததோ பகாரேஹி, பகட்ட²ங் வா ஸவிஸேஸங் ஜானாதீதி ஸம்பஜானோ, ஸம்பஜானஸ்ஸ பா⁴வோ ஸம்பஜஞ்ஞங், ததா²பவத்தங் ஞாணங். த⁴ம்மதோ வட்³டி⁴ஸங்கா²தேன ஸஹ அத்தே²ன வத்ததீதி ஸாத்த²கங், அபி⁴க்கந்தாதி³ஸாத்த²கஸ்ஸ ஸம்பஜஞ்ஞங் ஸாத்த²கஸம்பஜஞ்ஞங். ஸப்பாயஸ்ஸ அத்தனோ உபகாராவஹஸ்ஸ ஸம்பஜஞ்ஞங் ஸப்பாயஸம்பஜஞ்ஞங். அபி⁴க்கமாதீ³ஸு பி⁴க்கா²சாரகோ³சரே, அஞ்ஞத்தா²பி பவத்தேஸு அவிஜஹிதகம்மட்டா²னஸங்கா²தே கோ³சரே ஸம்பஜஞ்ஞங் கோ³சரஸம்பஜஞ்ஞங். அபி⁴க்கமாதீ³ஸு அஸம்முய்ஹனமேவ ஸம்பஜஞ்ஞங் அஸம்மோஹஸம்பஜஞ்ஞங். தத்த² (தீ³॰ நி॰ அட்ட²॰ 1.214; ம॰ நி॰ அட்ட²॰ 1.109) அபி⁴க்கமனசித்தே உப்பன்னே சித்தவஸேனேவ அக³ந்த்வா ‘‘கின்னு மே எத்த² க³தேன அத்தோ² அத்தி² நத்தீ²’’தி அத்தா²னத்த²ங் பரிக்³க³ஹெத்வா அத்த²பரிக்³க³ஹணங் ஸாத்த²கஸம்பஜஞ்ஞங். தத்த² ச அத்தோ²தி சேதியத³ஸ்ஸனபோ³தி⁴த³ஸ்ஸனஸங்க⁴த³ஸ்ஸனதே²ரத³ஸ்ஸனஅஸுப⁴த³ஸ்ஸனாதி³வஸேன த⁴ம்மதோ வட்³டி⁴. சேதியங் வா போ³தி⁴ங் வா தி³ஸ்வாபி ஹி பு³த்³தா⁴ரம்மணங், ஸங்க⁴த³ஸ்ஸனேன ஸங்கா⁴ரம்மணங் பீதிங் உப்பாதெ³த்வா ததே³வ க²யவயதோ ஸம்மஸந்தோ அரஹத்தங் பாபுணாதி. தே²ரே தி³ஸ்வா தேஸங் ஓவாதே³ பதிட்டா²ய அஸுப⁴ங் தி³ஸ்வா தத்த² பட²மஜ்ஜா²னங் உப்பாதெ³த்வா ததே³வ க²யவயதோ ஸம்மஸந்தோ அரஹத்தங் பாபுணாதி, தஸ்மா ஏதேஸங் த³ஸ்ஸனங் ‘‘ஸாத்த²க’’ந்தி வுத்தங். கேசி பன ‘‘ஆமிஸதோபி வட்³டி⁴ அத்தோ²யேவ தங் நிஸ்ஸாய ப்³ரஹ்மசரியானுக்³க³ஹாய படிபன்னத்தா’’தி வத³ந்தி.
Sātthakasampajaññantiādīsu samantato pakārehi, pakaṭṭhaṃ vā savisesaṃ jānātīti sampajāno, sampajānassa bhāvo sampajaññaṃ, tathāpavattaṃ ñāṇaṃ. Dhammato vaḍḍhisaṅkhātena saha atthena vattatīti sātthakaṃ, abhikkantādisātthakassa sampajaññaṃ sātthakasampajaññaṃ. Sappāyassa attano upakārāvahassa sampajaññaṃ sappāyasampajaññaṃ. Abhikkamādīsu bhikkhācāragocare, aññatthāpi pavattesu avijahitakammaṭṭhānasaṅkhāte gocare sampajaññaṃ gocarasampajaññaṃ. Abhikkamādīsu asammuyhanameva sampajaññaṃ asammohasampajaññaṃ. Tattha (dī. ni. aṭṭha. 1.214; ma. ni. aṭṭha. 1.109) abhikkamanacitte uppanne cittavaseneva agantvā ‘‘kinnu me ettha gatena attho atthi natthī’’ti atthānatthaṃ pariggahetvā atthapariggahaṇaṃ sātthakasampajaññaṃ. Tattha ca atthoti cetiyadassanabodhidassanasaṅghadassanatheradassanaasubhadassanādivasena dhammato vaḍḍhi. Cetiyaṃ vā bodhiṃ vā disvāpi hi buddhārammaṇaṃ, saṅghadassanena saṅghārammaṇaṃ pītiṃ uppādetvā tadeva khayavayato sammasanto arahattaṃ pāpuṇāti. There disvā tesaṃ ovāde patiṭṭhāya asubhaṃ disvā tattha paṭhamajjhānaṃ uppādetvā tadeva khayavayato sammasanto arahattaṃ pāpuṇāti, tasmā etesaṃ dassanaṃ ‘‘sātthaka’’nti vuttaṃ. Keci pana ‘‘āmisatopi vaḍḍhi atthoyeva taṃ nissāya brahmacariyānuggahāya paṭipannattā’’ti vadanti.
தஸ்மிங் பன க³மனே ஸப்பாயாஸப்பாயங் பரிக்³க³ஹெத்வா ஸப்பாயபரிக்³க³ண்ஹனங் ஸப்பாயஸம்பஜஞ்ஞங். ஸெய்யதி²த³ங் – சேதியத³ஸ்ஸனங் தாவ ஸாத்த²ங். ஸசே பன சேதியஸ்ஸ மஹாபூஜாய த³ஸத்³வாத³ஸயோஜனந்தரே பரிஸா ஸன்னிபதந்தி, அத்தனோ விப⁴வானுரூபங் இத்தி²யோபி புரிஸாபி அலங்கதபடியத்தா சித்தகம்மரூபகானி விய ஸஞ்சரந்தி. தத்ர சஸ்ஸ இட்டே² ஆரம்மணே லோபோ⁴, அனிட்டே² படிகோ⁴, அஸமபெக்க²னே மோஹோ உப்பஜ்ஜதி, காயஸங்ஸக்³கா³பத்திங் வா ஆபஜ்ஜதி, ஜீவிதப்³ரஹ்மசரியானங் வா அந்தராயோ ஹோதி. ஏவங் தங் டா²னங் அஸப்பாயங் ஹோதி, வுத்தப்பகாரஅந்தராயாபா⁴வே ஸப்பாயங். போ³தி⁴த³ஸ்ஸனேபி ஏஸேவ நயோ. ஸங்க⁴த³ஸ்ஸனம்பி ஸாத்த²ங். ஸசே பன அந்தோகா³மே மஹாமண்ட³பங் காரெத்வா ஸப்³ப³ரத்திங் த⁴ம்மஸ்ஸவனங் கரொந்தேஸு மனுஸ்ஸேஸு வுத்தப்பகாரேனேவ ஜனஸன்னிபாதோ சேவ அந்தராயோ ச ஹோதி. ஏவங் தங் டா²னங் அஸப்பாயங், அந்தராயாபா⁴வே ஸப்பாயங். மஹாபரிஸாபரிவாரானங் தே²ரானங் த³ஸ்ஸனேபி ஏஸேவ நயோ. அஸுப⁴த³ஸ்ஸனம்பி ஸாத்த²ங் மக்³க³ப²லாதி⁴க³மஹேதுபா⁴வதோ. த³ந்தகட்ட²த்தா²ய ஸாமணேரங் க³ஹெத்வா க³தத³ஹரபி⁴க்கு²னோ வத்து²பெத்த² கதே²தப்³ப³ங். ஏவங் ஸாத்த²ம்பி பனேதங் புரிஸஸ்ஸ மாதுகா³மாஸுப⁴ங் அஸப்பாயங், மாதுகா³மஸ்ஸ ச புரிஸாஸுப⁴ங். ஸபா⁴க³மேவ ஸப்பாயந்தி ஏவங் ஸப்பாயபரிக்³க³ண்ஹனங் ஸப்பாயஸம்பஜஞ்ஞங் நாம.
Tasmiṃ pana gamane sappāyāsappāyaṃ pariggahetvā sappāyapariggaṇhanaṃ sappāyasampajaññaṃ. Seyyathidaṃ – cetiyadassanaṃ tāva sātthaṃ. Sace pana cetiyassa mahāpūjāya dasadvādasayojanantare parisā sannipatanti, attano vibhavānurūpaṃ itthiyopi purisāpi alaṅkatapaṭiyattā cittakammarūpakāni viya sañcaranti. Tatra cassa iṭṭhe ārammaṇe lobho, aniṭṭhe paṭigho, asamapekkhane moho uppajjati, kāyasaṃsaggāpattiṃ vā āpajjati, jīvitabrahmacariyānaṃ vā antarāyo hoti. Evaṃ taṃ ṭhānaṃ asappāyaṃ hoti, vuttappakāraantarāyābhāve sappāyaṃ. Bodhidassanepi eseva nayo. Saṅghadassanampi sātthaṃ. Sace pana antogāme mahāmaṇḍapaṃ kāretvā sabbarattiṃ dhammassavanaṃ karontesu manussesu vuttappakāreneva janasannipāto ceva antarāyo ca hoti. Evaṃ taṃ ṭhānaṃ asappāyaṃ, antarāyābhāve sappāyaṃ. Mahāparisāparivārānaṃ therānaṃ dassanepi eseva nayo. Asubhadassanampi sātthaṃ maggaphalādhigamahetubhāvato. Dantakaṭṭhatthāya sāmaṇeraṃ gahetvā gatadaharabhikkhuno vatthupettha kathetabbaṃ. Evaṃ sātthampi panetaṃ purisassa mātugāmāsubhaṃ asappāyaṃ, mātugāmassa ca purisāsubhaṃ. Sabhāgameva sappāyanti evaṃ sappāyapariggaṇhanaṃ sappāyasampajaññaṃ nāma.
ஏவங் பரிக்³க³ஹிதஸாத்த²கஸப்பாயஸ்ஸ பன அட்ட²திங்ஸாய கம்மட்டா²னேஸு அத்தனோ சித்தருசியங் கம்மட்டா²னஸங்கா²தங் கோ³சரங் உக்³க³ஹெத்வா பி⁴க்கா²சாரகோ³சரே தங் க³ஹெத்வாவ க³மனங் கோ³சரஸம்பஜஞ்ஞங் நாம.
Evaṃ pariggahitasātthakasappāyassa pana aṭṭhatiṃsāya kammaṭṭhānesu attano cittaruciyaṃ kammaṭṭhānasaṅkhātaṃ gocaraṃ uggahetvā bhikkhācāragocare taṃ gahetvāva gamanaṃ gocarasampajaññaṃ nāma.
அபி⁴க்கமாதீ³ஸு பன அஸம்முய்ஹனங் அஸம்மோஹஸம்பஜஞ்ஞங். தங் ஏவங் வேதி³தப்³ப³ங் – இத⁴ பி⁴க்கு² அபி⁴க்கமந்தோ வா படிக்கமந்தோ வா யதா² அந்த⁴புது²ஜ்ஜனா அபி⁴க்கமாதீ³ஸு ‘‘அத்தா அபி⁴க்கமதி, அத்தனா அபி⁴க்கமோ நிப்³ப³த்திதோ’’தி வா, ‘‘அஹங் அபி⁴க்கமாமி, மயா அபி⁴க்கமோ நிப்³ப³த்திதோ’’தி வா ஸம்முய்ஹந்தி, ததா² அஸம்முய்ஹந்தோ ‘‘அபி⁴க்கமாமீ’’தி சித்தே உப்பஜ்ஜமானே தேனேவ சித்தேன ஸத்³தி⁴ங் சித்தஸமுட்டா²னா வாயோதா⁴து விஞ்ஞத்திங் ஜனயமானா உப்பஜ்ஜதி, இதி சித்தகிரியவாயோதா⁴துவிப்பா²ரவஸேன அயங் காயஸம்மதோ அட்டி²ஸங்கா⁴டோ அபி⁴க்கமதி, தஸ்ஸேவங் அபி⁴க்கமதோ ஏகேகபது³த்³த⁴ரணே பத²வீதா⁴து, ஆபோதா⁴தூதி த்³வே தா⁴துயோ ஓமத்தா ஹொந்தி மந்தா³, இதரா த்³வே அதி⁴மத்தா ஹொந்தி ப³லவதியோ. ததா² அதிஹரணவீதிஹரணேஸு. வொஸ்ஸஜ்ஜனே தேஜோதா⁴து, வாயோதா⁴தூதி த்³வே தா⁴துயோ ஓமத்தா ஹொந்தி மந்தா³, இதரா த்³வே அதி⁴மத்தா ப³லவதியோ. ததா² ஸன்னிக்கே²பனஸன்னிரும்ப⁴னேஸு. தத்த² உத்³த⁴ரணே பவத்தா ரூபாரூபத⁴ம்மா அதிஹரணங் ந பாபுணந்தி, ததா² அதிஹரணே பவத்தா வீதிஹரணங், வீதிஹரணே பவத்தா வொஸ்ஸஜ்ஜனங், வொஸ்ஸஜ்ஜனே பவத்தா ஸன்னிக்கே²பனங், ஸன்னிக்கே²பனே பவத்தா ஸன்னிரும்ப⁴னங் ந பாபுணந்தி. தத்த² தத்தே²வ பப்³ப³பப்³ப³ங் ஸன்னிஸந்தி⁴ ஓதி⁴ஓதி⁴ ஹுத்வா தத்தகபாலே பக்கி²த்ததிலங் விய படபடாயந்தா பி⁴ஜ்ஜந்தி. தத்த² கோ ஏகோ அபி⁴க்கமதி, கஸ்ஸ வா ஏகஸ்ஸ அபி⁴க்கமனங்? பரமத்த²தோ ஹி தா⁴தூனங்யேவ க³மனங், தா⁴தூனங் டா²னங், தா⁴தூனங் நிஸஜ்ஜனங், தா⁴தூனங் ஸயனங். தஸ்மிங் தஸ்மிஞ்ஹி கொட்டா²ஸே ஸத்³தி⁴ங் ரூபேன –
Abhikkamādīsu pana asammuyhanaṃ asammohasampajaññaṃ. Taṃ evaṃ veditabbaṃ – idha bhikkhu abhikkamanto vā paṭikkamanto vā yathā andhaputhujjanā abhikkamādīsu ‘‘attā abhikkamati, attanā abhikkamo nibbattito’’ti vā, ‘‘ahaṃ abhikkamāmi, mayā abhikkamo nibbattito’’ti vā sammuyhanti, tathā asammuyhanto ‘‘abhikkamāmī’’ti citte uppajjamāne teneva cittena saddhiṃ cittasamuṭṭhānā vāyodhātu viññattiṃ janayamānā uppajjati, iti cittakiriyavāyodhātuvipphāravasena ayaṃ kāyasammato aṭṭhisaṅghāṭo abhikkamati, tassevaṃ abhikkamato ekekapaduddharaṇe pathavīdhātu, āpodhātūti dve dhātuyo omattā honti mandā, itarā dve adhimattā honti balavatiyo. Tathā atiharaṇavītiharaṇesu. Vossajjane tejodhātu, vāyodhātūti dve dhātuyo omattā honti mandā, itarā dve adhimattā balavatiyo. Tathā sannikkhepanasannirumbhanesu. Tattha uddharaṇe pavattā rūpārūpadhammā atiharaṇaṃ na pāpuṇanti, tathā atiharaṇe pavattā vītiharaṇaṃ, vītiharaṇe pavattā vossajjanaṃ, vossajjane pavattā sannikkhepanaṃ, sannikkhepane pavattā sannirumbhanaṃ na pāpuṇanti. Tattha tattheva pabbapabbaṃ sannisandhi odhiodhi hutvā tattakapāle pakkhittatilaṃ viya paṭapaṭāyantā bhijjanti. Tattha ko eko abhikkamati, kassa vā ekassa abhikkamanaṃ? Paramatthato hi dhātūnaṃyeva gamanaṃ, dhātūnaṃ ṭhānaṃ, dhātūnaṃ nisajjanaṃ, dhātūnaṃ sayanaṃ. Tasmiṃ tasmiñhi koṭṭhāse saddhiṃ rūpena –
‘‘அஞ்ஞங் உப்பஜ்ஜதே சித்தங், அஞ்ஞங் சித்தங் நிருஜ்ஜ²தி;
‘‘Aññaṃ uppajjate cittaṃ, aññaṃ cittaṃ nirujjhati;
அவீசிமனுஸம்ப³ந்தோ⁴, நதீ³ஸோதோவ வத்ததீ’’தி. (தீ³॰ நி॰ அட்ட²॰ 1.214; ம॰ நி॰ அட்ட²॰ 1.109; ஸங்॰ நி॰ அட்ட²॰ 3.5.368);
Avīcimanusambandho, nadīsotova vattatī’’ti. (dī. ni. aṭṭha. 1.214; ma. ni. aṭṭha. 1.109; saṃ. ni. aṭṭha. 3.5.368);
ஏவங் அபி⁴க்கமாதீ³ஸு அஸம்முய்ஹனங் அஸம்மோஹஸம்பஜஞ்ஞங் நாமாதி. பச்சயஸம்பத்திந்தி பச்சயபாரிபூரிங். இமே சத்தாரோதி ஸீலஸங்வரோ, ஸந்தோஸோ, இந்த்³ரியஸங்வரோ, ஸதிஸம்பஜஞ்ஞந்தி இமே சத்தாரோ அரஞ்ஞவாஸஸ்ஸ ஸம்பா⁴ரா . வத்தப்³ப³தங் ஆபஜ்ஜதீதி ‘‘அஸுகஸ்ஸ பி⁴க்கு²னோ அரஞ்ஞே திரச்சா²னக³தானங் விய வனசரகானங் விய ச நிவாஸமத்தமேவ, ந அரஞ்ஞவாஸானுச்ச²விகா காசி ஸம்மாபடிபத்தீ’’தி அபவாத³வஸேன வத்தப்³ப³தங், ஆரஞ்ஞகேஹி வா திரச்சா²னக³தேஹி வனசரகவிஸபா⁴க³ஜனேஹி விப்படிபத்திவஸேன வத்த²ப்³ப³தங் ஆபஜ்ஜதி. பே⁴ரவஸத்³த³ங் ஸாவெந்தி, தாவதா அபலாயந்தானங் ஹத்தே²ஹி ஸீஸங்…பே॰… கரொந்தி. காளகஸதி³ஸத்தா காளகங், வீதிக்கமஸங்கா²தங் து²ல்லவஜ்ஜங். திலகஸதி³ஸத்தா திலகங், மிச்சா²விதக்கஸங்கா²தங் அணுமத்தவஜ்ஜங். தந்தி பீதிங். விபூ⁴தபா⁴வேன உபட்டா²னதோ க²யதோ ஸம்மஸந்தோ.
Evaṃ abhikkamādīsu asammuyhanaṃ asammohasampajaññaṃ nāmāti. Paccayasampattinti paccayapāripūriṃ. Ime cattāroti sīlasaṃvaro, santoso, indriyasaṃvaro, satisampajaññanti ime cattāro araññavāsassa sambhārā . Vattabbataṃ āpajjatīti ‘‘asukassa bhikkhuno araññe tiracchānagatānaṃ viya vanacarakānaṃ viya ca nivāsamattameva, na araññavāsānucchavikā kāci sammāpaṭipattī’’ti apavādavasena vattabbataṃ, āraññakehi vā tiracchānagatehi vanacarakavisabhāgajanehi vippaṭipattivasena vatthabbataṃ āpajjati. Bheravasaddaṃ sāventi, tāvatā apalāyantānaṃ hatthehi sīsaṃ…pe… karonti. Kāḷakasadisattā kāḷakaṃ, vītikkamasaṅkhātaṃ thullavajjaṃ. Tilakasadisattā tilakaṃ, micchāvitakkasaṅkhātaṃ aṇumattavajjaṃ. Tanti pītiṃ. Vibhūtabhāvena upaṭṭhānato khayato sammasanto.
விவித்தந்தி ஜனவிவித்தங். தேனாஹ ‘‘ஸுஞ்ஞ’’ந்தி. தங் பன ஜனஸத்³த³னிக்³கோ⁴ஸாபா⁴வேன வேதி³தப்³ப³ங் ஸத்³த³கண்டகத்தா ஜா²னஸ்ஸாதி ஆஹ ‘‘அப்பஸத்³த³ங் அப்பனிக்³கோ⁴ஸந்தி அத்தோ²’’தி. ஏததே³வாதி நிஸ்ஸத்³த³தங்யேவ. விஹாரோ பாகாரபரிச்சி²ன்னோ ஸகலோ ஆவாஸோ. அட்³ட⁴யோகோ³ தீ³க⁴பாஸாதோ³, ‘‘க³ருளஸண்டா²னபாஸாதோ³’’திபி வத³ந்தி. பாஸாதோ³ சதுரஸ்ஸபாஸாதோ³. ஹம்மியங் முண்ட³ச்ச²த³னபாஸாதோ³. அட்டோ படிராஜூனங் படிபா³ஹனயொக்³கோ³ சதுப்பஞ்சபூ⁴மகோ பதிஸ்ஸயவிஸேஸோ. மாளோ ஏககூடஸங்க³ஹிதோ அனேககோணவந்தோ பதிஸ்ஸயவிஸேஸோ. அபரோ நயோ – விஹாரோ நாம தீ³க⁴முக²பாஸாதோ³. அட்³ட⁴யோகோ³ ஏகபஸ்ஸச்ச²த³னகஸேனாஸனங். தஸ்ஸ கிர ஏகபஸ்ஸே பி⁴த்தி உச்சதரா ஹோதி, இதரபஸ்ஸே நீசா. ஏதேன தங் ஏகபஸ்ஸச்ச²த³னகங் ஹோதி. பாஸாதோ³ நாம ஆயதசதுரஸ்ஸபாஸாதோ³. ஹம்மியங் முண்ட³ச்ச²த³னங் சந்தி³கங்க³ணயுத்தங். கு³ஹா நாம கேவலா பப்³ப³தகு³ஹா. லேணங் த்³வாரப³த்³த⁴ங் பப்³பா⁴ரங். மண்ட³போதி ஸாகா²மண்ட³போ. ஆவஸத²பூ⁴தங் ஸேனாஸனங் விஹரிதப்³ப³ட்டே²ன விஹாரஸேனாஸனங். மஸாரகாதி³ மஞ்சபீட²ங் தத்த² அத்த²ரிதப்³ப³பி⁴ஸி உபதா⁴னஞ்ச மஞ்சபீட²ஸம்ப³ந்த⁴தோ மஞ்சபீட²ஸேனாஸனங். சிமிலிகாதி³ பூ⁴மியங் ஸந்த²ரிதப்³ப³தாய ஸந்த²தஸேனாஸனங். அபி⁴ஸங்க²தாபா⁴வதோ கேவலங் ஸயனஸ்ஸ நிஸஜ்ஜாய ச ஓகாஸபூ⁴தங் ருக்க²மூலாதி³ படிக்கமிதப்³ப³ட்டா²னங் ஓகாஸஸேனாஸனங். ஸேனாஸனக்³க³ஹணேன க³ஹிதமேவாதி ‘‘விவித்தங் ஸேனாஸன’’ந்தி இமினா ஸேனாஸனக்³க³ஹணேன க³ஹிதமேவ ஸாமஞ்ஞஜோதனாபா⁴வதோ.
Vivittanti janavivittaṃ. Tenāha ‘‘suñña’’nti. Taṃ pana janasaddanigghosābhāvena veditabbaṃ saddakaṇṭakattā jhānassāti āha ‘‘appasaddaṃ appanigghosanti attho’’ti. Etadevāti nissaddataṃyeva. Vihāro pākāraparicchinno sakalo āvāso. Aḍḍhayogo dīghapāsādo, ‘‘garuḷasaṇṭhānapāsādo’’tipi vadanti. Pāsādo caturassapāsādo. Hammiyaṃ muṇḍacchadanapāsādo. Aṭṭo paṭirājūnaṃ paṭibāhanayoggo catuppañcabhūmako patissayaviseso. Māḷo ekakūṭasaṅgahito anekakoṇavanto patissayaviseso. Aparo nayo – vihāro nāma dīghamukhapāsādo. Aḍḍhayogo ekapassacchadanakasenāsanaṃ. Tassa kira ekapasse bhitti uccatarā hoti, itarapasse nīcā. Etena taṃ ekapassacchadanakaṃ hoti. Pāsādo nāma āyatacaturassapāsādo. Hammiyaṃ muṇḍacchadanaṃ candikaṅgaṇayuttaṃ. Guhā nāma kevalā pabbataguhā. Leṇaṃ dvārabaddhaṃ pabbhāraṃ. Maṇḍapoti sākhāmaṇḍapo. Āvasathabhūtaṃ senāsanaṃ viharitabbaṭṭhena vihārasenāsanaṃ. Masārakādi mañcapīṭhaṃ tattha attharitabbabhisi upadhānañca mañcapīṭhasambandhato mañcapīṭhasenāsanaṃ. Cimilikādi bhūmiyaṃ santharitabbatāya santhatasenāsanaṃ. Abhisaṅkhatābhāvato kevalaṃ sayanassa nisajjāya ca okāsabhūtaṃ rukkhamūlādi paṭikkamitabbaṭṭhānaṃ okāsasenāsanaṃ. Senāsanaggahaṇena gahitamevāti ‘‘vivittaṃ senāsana’’nti iminā senāsanaggahaṇena gahitameva sāmaññajotanābhāvato.
யதி³ ஏவங் கஸ்மா ‘‘அரஞ்ஞ’’ந்தி வுத்தந்தி ஆஹ ‘‘இமஸ்ஸ பனா’’திஆதி³. பி⁴க்கு²னீனங் வஸேன ஆக³தந்தி இத³ங் வினயே ததா² ஆக³தங் ஸந்தா⁴ய வுத்தங் , அபி⁴த⁴ம்மேபி (விப⁴॰ 529) பன ‘‘அரஞ்ஞந்தி நிக்க²மித்வா ப³ஹி இந்த³கி²லா ஸப்³ப³மேதங் அரஞ்ஞ’’ந்தி ஆக³தமேவ. தத்த² ஹி யங் ந கா³மப்பதே³ஸந்தோக³த⁴ங், தங் அரஞ்ஞந்தி நிப்பரியாயவஸேன ததா² வுத்தங். து⁴தங்க³னித்³தே³ஸே (விஸுத்³தி⁴॰ 1.31) யங் வுத்தங், தங் யுத்தங், தஸ்மா தத்த² வுத்தனயேன க³ஹேதப்³ப³ந்தி அதி⁴ப்பாயோ. ருக்க²மூலந்தி ருக்க²ஸமீபங். வுத்தஞ்ஹேதங் ‘‘யாவதா மஜ்ஜ²ன்ஹிகே காலே ஸமந்தா சா²யா ப²ரதி, நிவாதே பண்ணானி பதந்தி, எத்தாவதா ருக்க²மூல’’ந்தி. ஸேல-ஸத்³தோ³ அவிஸேஸதோ பப்³ப³தபரியாயோதி கத்வா வுத்தங் ‘‘பப்³ப³தந்தி ஸேல’’ந்தி, ந ஸிலாமயமேவ. பங்ஸுமயாதி³கோ ஹி திவிதோ⁴பி பப்³ப³தோ ஏவாதி. விவரந்தி த்³வின்னங் பப்³ப³தானங் மிதோ² ஆஸன்னதரே டி²தானங் ஓவரகாதி³ஸதி³ஸங் விவரங். ஏகஸ்மிங்யேவ வா பப்³ப³தே. உமங்க³ஸதி³ஸந்தி ஸுது³ங்கா³ஸதி³ஸங். மனுஸ்ஸானங் அனுபசாரட்டா²னந்தி பகதிஸஞ்சாரவஸேன மனுஸ்ஸேஹி ந ஸஞ்சரிதப்³ப³ட்டா²னங். ஆதி³-ஸத்³தே³ன ‘‘வனபத்த²ந்தி வனஸண்டா³னமேதங் ஸேனாஸனானங் அதி⁴வசனங். வனபத்த²ந்தி பி⁴ங்ஸனகானமேதங். வனபத்த²ந்தி ஸலோமஹங்ஸானமேதங். வனபத்த²ந்தி பரியந்தானமேதங். வனபத்த²ந்தி ந மனுஸ்ஸூபசாரானமேதங் ஸேனாஸனானங் அதி⁴வசன’’ந்தி (விப⁴॰ 531) இமங் பாளிப்பதே³ஸங் ஸங்க³ண்ஹாதி. அச்ச²ன்னந்தி கேனசி ச²த³னேன அந்தமஸோ ருக்க²ஸாகா²யபி ந சா²தி³தங். நிக்கட்³டி⁴த்வாதி நீஹரித்வா. பப்³பா⁴ரலேணஸதி³ஸேதி பப்³பா⁴ரஸதி³ஸே, லேணஸதி³ஸே வா.
Yadi evaṃ kasmā ‘‘arañña’’nti vuttanti āha ‘‘imassa panā’’tiādi. Bhikkhunīnaṃ vasena āgatanti idaṃ vinaye tathā āgataṃ sandhāya vuttaṃ , abhidhammepi (vibha. 529) pana ‘‘araññanti nikkhamitvā bahi indakhilā sabbametaṃ arañña’’nti āgatameva. Tattha hi yaṃ na gāmappadesantogadhaṃ, taṃ araññanti nippariyāyavasena tathā vuttaṃ. Dhutaṅganiddese (visuddhi. 1.31) yaṃ vuttaṃ, taṃ yuttaṃ, tasmā tattha vuttanayena gahetabbanti adhippāyo. Rukkhamūlanti rukkhasamīpaṃ. Vuttañhetaṃ ‘‘yāvatā majjhanhike kāle samantā chāyā pharati, nivāte paṇṇāni patanti, ettāvatā rukkhamūla’’nti. Sela-saddo avisesato pabbatapariyāyoti katvā vuttaṃ ‘‘pabbatanti sela’’nti, na silāmayameva. Paṃsumayādiko hi tividhopi pabbato evāti. Vivaranti dvinnaṃ pabbatānaṃ mitho āsannatare ṭhitānaṃ ovarakādisadisaṃ vivaraṃ. Ekasmiṃyeva vā pabbate. Umaṅgasadisanti suduṅgāsadisaṃ. Manussānaṃ anupacāraṭṭhānanti pakatisañcāravasena manussehi na sañcaritabbaṭṭhānaṃ. Ādi-saddena ‘‘vanapatthanti vanasaṇḍānametaṃ senāsanānaṃ adhivacanaṃ. Vanapatthanti bhiṃsanakānametaṃ. Vanapatthanti salomahaṃsānametaṃ. Vanapatthanti pariyantānametaṃ. Vanapatthanti na manussūpacārānametaṃ senāsanānaṃ adhivacana’’nti (vibha. 531) imaṃ pāḷippadesaṃ saṅgaṇhāti. Acchannanti kenaci chadanena antamaso rukkhasākhāyapi na chāditaṃ. Nikkaḍḍhitvāti nīharitvā. Pabbhāraleṇasadiseti pabbhārasadise, leṇasadise vā.
பிண்ட³பாதபரியேஸனங் பிண்ட³பாதோ உத்தரபத³லோபேனாதி ஆஹ ‘‘பிண்ட³பாதபரியேஸனதோ படிக்கந்தோ’’தி. பல்லங்கந்தி எத்த² பரி-ஸத்³தோ³ ஸமந்ததோதி ஏதஸ்மிங் அத்தே², தஸ்மா வாமோருங் த³க்கி²ணோருஞ்ச ஸமங் ட²பெத்வா உபோ⁴ பாதே³ அஞ்ஞமஞ்ஞங் ஸம்ப³ந்தே⁴ கத்வா நிஸஜ்ஜா பல்லங்கந்தி ஆஹ ‘‘ஸமந்ததோ ஊருப³த்³தா⁴ஸன’’ந்தி. ஊரூனங் ப³ந்த⁴னவஸேன நிஸஜ்ஜா பல்லங்கங். ஆபு⁴ஜித்வாதி ச யதா² பல்லங்கவஸேன நிஸஜ்ஜா ஹோதி, ஏவங் உபோ⁴ பாதே³ ஆபு⁴ஜிதே ஸமிஞ்ஜிதே கத்வா. தங் பன உபி⁴ன்னங் பாதா³னங் ததா²ஸம்ப³ந்த⁴தாகரணந்தி ஆஹ ‘‘ப³ந்தி⁴த்வா’’தி. ஹெட்டி²மகாயஸ்ஸ அனுஜுகங் ட²பனங் நிஸஜ்ஜாவசனேனேவ போ³தி⁴தந்தி உஜுங் காயந்தி எத்த² காய-ஸத்³தோ³ உபரிமகாயவிஸயோதி ஆஹ ‘‘உபரிமஸரீரங் உஜுகங் ட²பெத்வா’’தி. தங் பன உஜுகங் ட²பனங் ஸரூபதோ பயோஜனதோ ச த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘அட்டா²ரஸா’’திஆதி³ வுத்தங். ந பணமந்தீதி ந ஓணமந்தி. ந பரிபததீதி ந விக³ச்ச²தி வீதி²ங் ந லங்கே⁴தி, ததோ ஏவ புப்³பே³னாபரங் விஸேஸஸம்பத்தியா கம்மட்டா²னங் வுத்³தி⁴ங் பா²திங் க³ச்ச²தி. பரிமுக²ந்தி எத்த² பரி-ஸத்³தோ³ அபி⁴-ஸத்³தே³ன ஸமானத்தோ²தி ஆஹ ‘‘கம்மட்டா²னாபி⁴முக²’’ந்தி, ப³ஹித்³தா⁴ புது²த்தாரம்மணதோ நிவாரெத்வா கம்மட்டா²னங்யேவ புரக்க²த்வாதி அத்தோ². ஸமீபத்தோ² வா பரி-ஸத்³தோ³தி த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘முக²ஸமீபே வா கத்வா’’தி ஆஹ. எத்த² ச யதா² ‘‘விவித்தங் ஸேனாஸனங் ப⁴ஜதீ’’திஆதி³னா பா⁴வனானுரூபங் ஸேனாஸனங் த³ஸ்ஸிதங், ஏவங் நிஸீத³தீதி இமினா அலீனானுத்³த⁴ச்சபக்கி²யோ ஸந்தோ இரியாபதோ² த³ஸ்ஸிதோ. ‘‘பல்லங்கங் ஆபு⁴ஜித்வா’’தி இமினா நிஸஜ்ஜாய த³ள்ஹபா⁴வோ. ‘‘பரிமுக²ங் ஸதிங் உபட்ட²பெத்வா’’தி இமினா ஆரம்மணபரிக்³க³ஹூபாயோ.
Piṇḍapātapariyesanaṃ piṇḍapāto uttarapadalopenāti āha ‘‘piṇḍapātapariyesanato paṭikkanto’’ti. Pallaṅkanti ettha pari-saddo samantatoti etasmiṃ atthe, tasmā vāmoruṃ dakkhiṇoruñca samaṃ ṭhapetvā ubho pāde aññamaññaṃ sambandhe katvā nisajjā pallaṅkanti āha ‘‘samantato ūrubaddhāsana’’nti. Ūrūnaṃ bandhanavasena nisajjā pallaṅkaṃ. Ābhujitvāti ca yathā pallaṅkavasena nisajjā hoti, evaṃ ubho pāde ābhujite samiñjite katvā. Taṃ pana ubhinnaṃ pādānaṃ tathāsambandhatākaraṇanti āha ‘‘bandhitvā’’ti. Heṭṭhimakāyassa anujukaṃ ṭhapanaṃ nisajjāvacaneneva bodhitanti ujuṃ kāyanti ettha kāya-saddo uparimakāyavisayoti āha ‘‘uparimasarīraṃ ujukaṃ ṭhapetvā’’ti. Taṃ pana ujukaṃ ṭhapanaṃ sarūpato payojanato ca dassetuṃ ‘‘aṭṭhārasā’’tiādi vuttaṃ. Na paṇamantīti na oṇamanti. Na paripatatīti na vigacchati vīthiṃ na laṅgheti, tato eva pubbenāparaṃ visesasampattiyā kammaṭṭhānaṃ vuddhiṃ phātiṃ gacchati. Parimukhanti ettha pari-saddo abhi-saddena samānatthoti āha ‘‘kammaṭṭhānābhimukha’’nti, bahiddhā puthuttārammaṇato nivāretvā kammaṭṭhānaṃyeva purakkhatvāti attho. Samīpattho vā pari-saddoti dassento ‘‘mukhasamīpe vā katvā’’ti āha. Ettha ca yathā ‘‘vivittaṃ senāsanaṃ bhajatī’’tiādinā bhāvanānurūpaṃ senāsanaṃ dassitaṃ, evaṃ nisīdatīti iminā alīnānuddhaccapakkhiyo santo iriyāpatho dassito. ‘‘Pallaṅkaṃ ābhujitvā’’ti iminā nisajjāya daḷhabhāvo. ‘‘Parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā’’ti iminā ārammaṇapariggahūpāyo.
பரீதி பரிக்³க³ஹட்டோ² ‘‘பரிணாயிகா’’திஆதீ³ஸு (த⁴॰ ஸ॰ 16, 20) விய. முக²ந்தி நிய்யானட்டோ² ‘‘ஸுஞ்ஞதவிமொக்க²முக²’’ந்திஆதீ³ஸு விய. படிபக்க²தோ நிக்³க³மனட்டோ² ஹி நிய்யானட்டோ², தஸ்மா பரிக்³க³ஹிதனிய்யானங் ஸதிந்தி ஸப்³ப³தா² க³ஹிதாஸம்மோஸங் பரிச்சத்தஸம்மோஸங் ஸதிங் கத்வா, பரமஸதினேபக்கங் உபட்ட²பெத்வாதி அத்தோ².
Parīti pariggahaṭṭho ‘‘pariṇāyikā’’tiādīsu (dha. sa. 16, 20) viya. Mukhanti niyyānaṭṭho ‘‘suññatavimokkhamukha’’ntiādīsu viya. Paṭipakkhato niggamanaṭṭho hi niyyānaṭṭho, tasmā pariggahitaniyyānaṃ satinti sabbathā gahitāsammosaṃ pariccattasammosaṃ satiṃ katvā, paramasatinepakkaṃ upaṭṭhapetvāti attho.
அபி⁴ஜ்ஜா²யதி கி³ஜ்ஜ²தி அபி⁴கங்க²தி ஏதாயாதி அபி⁴ஜ்ஜா², லோபோ⁴. லுஜ்ஜனட்டே²னாதி பி⁴ஜ்ஜனட்டே²ன, க²ணே க²ணே பி⁴ஜ்ஜனட்டே²னாதி அத்தோ². விக்க²ம்ப⁴னவஸேனாதி எத்த² விக்க²ம்ப⁴னங் அனுப்பாத³னங் அப்பவத்தனங் படிபக்கே²ன ஸுப்பஹீனத்தா. பஹீனத்தாதி ச பஹீனஸதி³ஸதங் ஸந்தா⁴ய வுத்தங் ஜா²னஸ்ஸ அனதி⁴க³தத்தா. ததா²பி நயித³ங் சக்கு²விஞ்ஞாணங் விய ஸபா⁴வதோ விக³தாபி⁴ஜ்ஜ²ங், அத² கோ² பா⁴வனாவஸேன. தேனாஹ ‘‘ந சக்கு²விஞ்ஞாணஸதி³ஸேனா’’தி. ஏஸேவ நயோதி யதா² சக்கு²விஞ்ஞாணங் ஸபா⁴வேன விக³தாபி⁴ஜ்ஜ²ங் அப்³யாபன்னஞ்ச ந பா⁴வனாய விக்க²ம்பி⁴தத்தா, ந ஏவமித³ங். இத³ங் பன சித்தங் பா⁴வனாய பரிஸோதி⁴தத்தா அப்³யாபன்னங் விக³ததி²னமித்³த⁴ங் அனுத்³த⁴தங் நிப்³பி³சிகிச்ச²ஞ்சாதி அத்தோ². புரிமபகதிந்தி பரிஸுத்³த⁴பண்ட³ரஸபா⁴வங். ‘‘யா தஸ்மிங் ஸமயே சித்தஸ்ஸ அகல்யதா’’திஆதி³னா (த⁴॰ ஸ॰ 1162; விப⁴॰ 546) தி²னஸ்ஸ, ‘‘யா தஸ்மிங் ஸமயே காயஸ்ஸ அகல்யதா’’திஆதி³னா (த⁴॰ ஸ॰ 1163; விப⁴॰ 546) ச மித்³த⁴ஸ்ஸ அபி⁴த⁴ம்மே நித்³தி³ட்ட²த்தா வுத்தங் ‘‘தி²னங் சித்தகே³லஞ்ஞங், மித்³த⁴ங் சேதஸிககே³லஞ்ஞ’’ந்தி. ஸதிபி ஹி அஞ்ஞமஞ்ஞங் அவிப்பயோகே³ சித்தகாயலஹுதாதீ³னங் விய சித்தசேதஸிகானங் யதா²க்கமங் தங்தங்விஸேஸஸ்ஸ யா தேஸங் அகல்யதாதீ³னங் விஸேஸபச்சயதா, அயமேதேஸங் ஸபா⁴வோதி த³ட்ட²ப்³ப³ங். ஆலோகஸஞ்ஞீதி எத்த² அதிஸயத்தவிஸிட்ட²அத்தி²அத்தா²வபோ³த⁴கோயமீகாரோதி த³ஸ்ஸெந்தோ ஆஹ ‘‘ரத்திம்பி…பே॰… ஸமன்னாக³தோ’’தி. இத³ங் உப⁴யந்தி ஸதிஸம்பஜஞ்ஞமாஹ.
Abhijjhāyati gijjhati abhikaṅkhati etāyāti abhijjhā, lobho. Lujjanaṭṭhenāti bhijjanaṭṭhena, khaṇe khaṇe bhijjanaṭṭhenāti attho. Vikkhambhanavasenāti ettha vikkhambhanaṃ anuppādanaṃ appavattanaṃ paṭipakkhena suppahīnattā. Pahīnattāti ca pahīnasadisataṃ sandhāya vuttaṃ jhānassa anadhigatattā. Tathāpi nayidaṃ cakkhuviññāṇaṃ viya sabhāvato vigatābhijjhaṃ, atha kho bhāvanāvasena. Tenāha ‘‘na cakkhuviññāṇasadisenā’’ti. Eseva nayoti yathā cakkhuviññāṇaṃ sabhāvena vigatābhijjhaṃ abyāpannañca na bhāvanāya vikkhambhitattā, na evamidaṃ. Idaṃ pana cittaṃ bhāvanāya parisodhitattā abyāpannaṃ vigatathinamiddhaṃ anuddhataṃ nibbicikicchañcāti attho. Purimapakatinti parisuddhapaṇḍarasabhāvaṃ. ‘‘Yā tasmiṃ samaye cittassa akalyatā’’tiādinā (dha. sa. 1162; vibha. 546) thinassa, ‘‘yā tasmiṃ samaye kāyassa akalyatā’’tiādinā (dha. sa. 1163; vibha. 546) ca middhassa abhidhamme niddiṭṭhattā vuttaṃ ‘‘thinaṃ cittagelaññaṃ, middhaṃ cetasikagelañña’’nti. Satipi hi aññamaññaṃ avippayoge cittakāyalahutādīnaṃ viya cittacetasikānaṃ yathākkamaṃ taṃtaṃvisesassa yā tesaṃ akalyatādīnaṃ visesapaccayatā, ayametesaṃ sabhāvoti daṭṭhabbaṃ. Ālokasaññīti ettha atisayattavisiṭṭhaatthiatthāvabodhakoyamīkāroti dassento āha ‘‘rattimpi…pe… samannāgato’’ti. Idaṃ ubhayanti satisampajaññamāha.
அதிக்கமித்வாதி விக்க²ம்ப⁴னவஸேன பஜஹித்வா. கத²மித³ங் கத²மித³ந்தி பவத்தியா கத²ங்கதா², விசிகிச்சா², ஸா ஏதஸ்ஸ அத்தீ²தி கத²ங்கதீ², ந கத²ங்கதீ²தி அகத²ங்கதீ², நிப்³பி³சிகிச்சோ². லக்க²ணாதி³பே⁴த³தோதி எத்த² ஆதி³-ஸத்³தே³ன பச்சயபரிஹானப்பஹாயகாதீ³னம்பி ஸங்க³ஹோ த³ட்ட²ப்³போ³. தேபி ஹி பபே⁴த³தோ த³ட்ட²ப்³பா³தி. உச்சி²ந்தி³த்வா பாதெந்தீதி எத்த² உச்சி²ந்த³னங் பாதனஞ்ச தாஸங் பஞ்ஞானங் அனுப்பன்னானங் உப்பஜ்ஜிதுங் அப்பதா³னமேவ. இதி மஹக்³க³தானுத்தரபஞ்ஞானங் ஏகச்சாய ச பரித்தபஞ்ஞாய அனுப்பத்திஹேதுபூ⁴தா நீவரணத⁴ம்மா இதராய ச ஸமத்த²தங் விஹனந்தியேவாதி ‘‘பஞ்ஞாய து³ப்³ப³லீகரணா’’தி வுத்தா. அப்பெந்தோதி நிக³மெந்தோ.
Atikkamitvāti vikkhambhanavasena pajahitvā. Kathamidaṃ kathamidanti pavattiyā kathaṃkathā, vicikicchā, sā etassa atthīti kathaṃkathī, na kathaṃkathīti akathaṃkathī, nibbicikiccho. Lakkhaṇādibhedatoti ettha ādi-saddena paccayaparihānappahāyakādīnampi saṅgaho daṭṭhabbo. Tepi hi pabhedato daṭṭhabbāti. Ucchinditvā pātentīti ettha ucchindanaṃ pātanañca tāsaṃ paññānaṃ anuppannānaṃ uppajjituṃ appadānameva. Iti mahaggatānuttarapaññānaṃ ekaccāya ca parittapaññāya anuppattihetubhūtā nīvaraṇadhammā itarāya ca samatthataṃ vihanantiyevāti ‘‘paññāya dubbalīkaraṇā’’ti vuttā. Appentoti nigamento.
அத்தந்தபஸுத்தவண்ணனா நிட்டி²தா.
Attantapasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / ஸுத்தபிடக • Suttapiṭaka / அங்கு³த்தரனிகாய • Aṅguttaranikāya / 8. அத்தந்தபஸுத்தங் • 8. Attantapasuttaṃ
அட்ட²கதா² • Aṭṭhakathā / ஸுத்தபிடக (அட்ட²கதா²) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / அங்கு³த்தரனிகாய (அட்ட²கதா²) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / 8. அத்தந்தபஸுத்தவண்ணனா • 8. Attantapasuttavaṇṇanā
