| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗਪਾਲ਼ਿ • Paṭisambhidāmaggapāḷi |
੨. ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿਨਿਦ੍ਦੇਸੋ
2. Attānudiṭṭhiniddeso
੧੩੦. ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਕਤਮੇਹਿ વੀਸਤਿਯਾ ਆਕਾਰੇਹਿ ਅਭਿਨਿવੇਸੋ ਹੋਤਿ? ਇਧ ਅਸ੍ਸੁਤવਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਅਰਿਯਾਨਂ ਅਦਸ੍ਸਾવੀ ਅਰਿਯਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਕੋવਿਦੋ ਅਰਿਯਧਮ੍ਮੇ ਅવਿਨੀਤੋ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾਨਂ ਅਦਸ੍ਸਾવੀ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਕੋવਿਦੋ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮੇ ਅવਿਨੀਤੋ ਰੂਪਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ ਰੂਪવਨ੍ਤਂ વਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਅਤ੍ਤਨਿ વਾ ਰੂਪਂ ਰੂਪਸ੍ਮਿਂ વਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ; વੇਦਨਂ…ਪੇ॰… ਸਞ੍ਞਂ…ਪੇ॰… ਸਙ੍ਖਾਰੇ…ਪੇ॰… વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ વਿਞ੍ਞਾਣવਨ੍ਤਂ વਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਅਤ੍ਤਨਿ વਾ વਿਞ੍ਞਾਣਂ વਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਮਿਂ વਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ।
130. Attānudiṭṭhiyā katamehi vīsatiyā ākārehi abhiniveso hoti? Idha assutavā puthujjano ariyānaṃ adassāvī ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinīto, sappurisānaṃ adassāvī sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinīto rūpaṃ attato samanupassati rūpavantaṃ vā attānaṃ attani vā rūpaṃ rūpasmiṃ vā attānaṃ; vedanaṃ…pe… saññaṃ…pe… saṅkhāre…pe… viññāṇaṃ attato samanupassati viññāṇavantaṃ vā attānaṃ attani vā viññāṇaṃ viññāṇasmiṃ vā attānaṃ.
੧੩੧. ਕਥਂ ਰੂਪਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪਥવੀਕਸਿਣਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ – ‘‘ਯਂ ਪਥવੀਕਸਿਣਂ, ਸੋ ਅਹਂ; ਯੋ ਅਹਂ, ਤਂ ਪਥવੀਕਸਿਣ’’ਨ੍ਤਿ। ਪਥવੀਕਸਿਣਞ੍ਚ ਅਤ੍ਤਞ੍ਚ ਅਦ੍વਯਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਤੇਲਪ੍ਪਦੀਪਸ੍ਸ ਝਾਯਤੋ ‘‘ਯਾ ਅਚ੍ਚਿ ਸੋ વਣ੍ਣੋ, ਯੋ વਣ੍ਣੋ ਸਾ ਅਚ੍ਚੀ’’ਤਿ – ਅਚ੍ਚਿਞ੍ਚ વਣ੍ਣਞ੍ਚ ਅਦ੍વਯਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਏવਮੇવਂ ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪਥવੀਕਸਿਣਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ – ‘‘ਯਂ ਪਥવੀਕਸਿਣਂ, ਸੋ ਅਹਂ; ਯੋ ਅਹਂ , ਤਂ ਪਥવੀਕਸਿਣ’’ਨ੍ਤਿ। ਪਥવੀਕਸਿਣਞ੍ਚ ਅਤ੍ਤਞ੍ਚ ਅਦ੍વਯਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਅਭਿਨਿવੇਸਪਰਾਮਾਸੋ ਦਿਟ੍ਠਿ। ਦਿਟ੍ਠਿ ਨ વਤ੍ਥੁ, વਤ੍ਥੁ ਨ ਦਿਟ੍ਠਿ। ਅਞ੍ਞਾ ਦਿਟ੍ਠਿ, ਅਞ੍ਞਂ વਤ੍ਥੁ। ਯਾ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿ ਯਞ੍ਚ વਤ੍ਥੁ – ਅਯਂ ਪਠਮਾ ਰੂਪવਤ੍ਥੁਕਾ ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ। ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਦਿਟ੍ਠਿવਿਪਤ੍ਤਿ…ਪੇ॰… ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ। ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਦ੍વੇવ ਗਤਿਯੋ…ਪੇ॰… ਇਮਾਨਿ ਸਞ੍ਞੋਜਨਾਨਿ, ਨ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ।
131. Kathaṃ rūpaṃ attato samanupassati? Idhekacco pathavīkasiṇaṃ attato samanupassati – ‘‘yaṃ pathavīkasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ, taṃ pathavīkasiṇa’’nti. Pathavīkasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ‘‘yā acci so vaṇṇo, yo vaṇṇo sā accī’’ti – acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evamevaṃ idhekacco pathavīkasiṇaṃ attato samanupassati – ‘‘yaṃ pathavīkasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ , taṃ pathavīkasiṇa’’nti. Pathavīkasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ paṭhamā rūpavatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti…pe… attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi. Micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.
ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਆਪੋਕਸਿਣਂ… ਤੇਜੋਕਸਿਣਂ… વਾਯੋਕਸਿਣਂ… ਨੀਲਕਸਿਣਂ… ਪੀਤਕਸਿਣਂ… ਲੋਹਿਤਕਸਿਣਂ… ਓਦਾਤਕਸਿਣਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ – ‘‘ਯਂ ਓਦਾਤਕਸਿਣਂ, ਸੋ ਅਹਂ; ਯੋ ਅਹਂ, ਤਂ ਓਦਾਤਕਸਿਣ’’ਨ੍ਤਿ। ਓਦਾਤਕਸਿਣਞ੍ਚ ਅਤ੍ਤਞ੍ਚ ਅਦ੍વਯਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਤੇਲਪ੍ਪਦੀਪਸ੍ਸ ਝਾਯਤੋ ‘‘ਯਾ ਅਚ੍ਚਿ, ਸੋ વਣ੍ਣੋ; ਯੋ વਣ੍ਣੋ, ਸਾ ਅਚ੍ਚੀ’’ਤਿ – ਅਚ੍ਚਿਞ੍ਚ વਣ੍ਣਞ੍ਚ ਅਦ੍વਯਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਏવਮੇવ ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ…ਪੇ॰… ਓਦਾਤਕਸਿਣਞ੍ਚ ਅਤ੍ਤਞ੍ਚ ਅਦ੍વਯਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਅਭਿਨਿવੇਸਪਰਾਮਾਸੋ ਦਿਟ੍ਠਿ। ਦਿਟ੍ਠਿ ਨ વਤ੍ਥੁ, વਤ੍ਥੁ ਨ ਦਿਟ੍ਠਿ। ਅਞ੍ਞਾ ਦਿਟ੍ਠਿ, ਅਞ੍ਞਂ વਤ੍ਥੁ। ਯਾ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿ ਯਞ੍ਚ વਤ੍ਥੁ – ਅਯਂ ਪਠਮਾ ਰੂਪવਤ੍ਥੁਕਾ ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ। ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਦਿਟ੍ਠਿવਿਪਤ੍ਤਿ…ਪੇ॰… ਇਮਾਨਿ ਸਞ੍ਞੋਜਨਾਨਿ, ਨ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ। ਏવਂ ਰੂਪਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ।
Idhekacco āpokasiṇaṃ… tejokasiṇaṃ… vāyokasiṇaṃ… nīlakasiṇaṃ… pītakasiṇaṃ… lohitakasiṇaṃ… odātakasiṇaṃ attato samanupassati – ‘‘yaṃ odātakasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ, taṃ odātakasiṇa’’nti. Odātakasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ‘‘yā acci, so vaṇṇo; yo vaṇṇo, sā accī’’ti – acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evameva idhekacco…pe… odātakasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ paṭhamā rūpavatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. Evaṃ rūpaṃ attato samanupassati.
ਕਥਂ ਰੂਪવਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ વੇਦਨਂ… ਸਞ੍ਞਂ… ਸਙ੍ਖਾਰੇ… વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਅਯਂ ਖੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ। ਸੋ ਖੋ ਪਨ ਮੇ ਅਯਂ ਅਤ੍ਤਾ ਇਮਿਨਾ ਰੂਪੇਨ ਰੂਪવਾ’’ਤਿ। ਰੂਪવਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਰੁਕ੍ਖੋ ਛਾਯਾਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਅਸ੍ਸ। ਤਮੇਨਂ ਪੁਰਿਸੋ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ – ‘‘ਅਯਂ ਰੁਕ੍ਖੋ, ਅਯਂ ਛਾਯਾ। ਅਞ੍ਞੋ ਰੁਕ੍ਖੋ, ਅਞ੍ਞਾ ਛਾਯਾ। ਸੋ ਖੋ ਪਨਾਯਂ ਰੁਕ੍ਖੋ ਇਮਾਯ ਛਾਯਾਯ ਛਾਯਾવਾ’’ਤਿ। ਛਾਯਾવਨ੍ਤਂ ਰੁਕ੍ਖਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਏવਮੇવਂ ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ વੇਦਨਂ…ਪੇ॰… ਸਞ੍ਞਂ… ਸਙ੍ਖਾਰੇ… વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਅਯਂ ਖੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ। ਸੋ ਖੋ ਪਨ ਅਯਂ ਅਤ੍ਤਾ ਇਮਿਨਾ ਰੂਪੇਨ ਰੂਪવਾ’’ਤਿ। ਰੂਪવਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਅਭਿਨਿવੇਸਪਰਾਮਾਸੋ ਦਿਟ੍ਠਿ। ਦਿਟ੍ਠਿ ਨ વਤ੍ਥੁ, વਤ੍ਥੁ ਨ ਦਿਟ੍ਠਿ। ਅਞ੍ਞਾ ਦਿਟ੍ਠਿ, ਅਞ੍ਞਂ વਤ੍ਥੁ। ਯਾ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿ ਯਞ੍ਚ વਤ੍ਥੁ – ਅਯਂ ਦੁਤਿਯਾ ਰੂਪવਤ੍ਥੁਕਾ ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ। ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਦਿਟ੍ਠਿવਿਪਤ੍ਤਿ…ਪੇ॰… ਇਮਾਨਿ ਸਞ੍ਞੋਜਨਾਨਿ, ਨ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ। ਏવਂ ਰੂਪવਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ।
Kathaṃ rūpavantaṃ attānaṃ samanupassati? Idhekacco vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana me ayaṃ attā iminā rūpena rūpavā’’ti. Rūpavantaṃ attānaṃ samanupassati. Seyyathāpi rukkho chāyāsampanno assa. Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘ayaṃ rukkho, ayaṃ chāyā. Añño rukkho, aññā chāyā. So kho panāyaṃ rukkho imāya chāyāya chāyāvā’’ti. Chāyāvantaṃ rukkhaṃ samanupassati. Evamevaṃ idhekacco vedanaṃ…pe… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana ayaṃ attā iminā rūpena rūpavā’’ti. Rūpavantaṃ attānaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ dutiyā rūpavatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. Evaṃ rūpavantaṃ attānaṃ samanupassati.
ਕਥਂ ਅਤ੍ਤਨਿ ਰੂਪਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ વੇਦਨਂ… ਸਞ੍ਞਂ… ਸਙ੍ਖਾਰੇ… વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਅਯਂ ਖੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ। ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨਿ ਇਦਂ ਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਤ੍ਤਨਿ ਰੂਪਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਪੁਪ੍ਫਂ ਗਨ੍ਧਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਸ੍ਸ। ਤਮੇਨਂ ਪੁਰਿਸੋ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ – ‘‘ਇਦਂ ਪੁਪ੍ਫਂ, ਅਯਂ ਗਨ੍ਧੋ; ਅਞ੍ਞਂ ਪੁਪ੍ਫਂ, ਅਞ੍ਞੋ ਗਨ੍ਧੋ। ਸੋ ਖੋ ਪਨਾਯਂ ਗਨ੍ਧੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪੁਪ੍ਫੇ’’ਤਿ। ਪੁਪ੍ਫਸ੍ਮਿਂ ਗਨ੍ਧਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ । ਏવਮੇવਂ ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ વੇਦਨਂ…ਪੇ॰… ਸਞ੍ਞਂ… ਸਙ੍ਖਾਰੇ… વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਅਯਂ ਖੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ। ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨਿ ਇਦਂ ਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਤ੍ਤਨਿ ਰੂਪਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਅਭਿਨਿવੇਸਪਰਾਮਾਸੋ ਦਿਟ੍ਠਿ। ਦਿਟ੍ਠਿ ਨ વਤ੍ਥੁ, વਤ੍ਥੁ ਨ ਦਿਟ੍ਠਿ। ਅਞ੍ਞਾ ਦਿਟ੍ਠਿ, ਅਞ੍ਞਂ વਤ੍ਥੁ। ਯਾ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿ ਯਞ੍ਚ વਤ੍ਥੁ – ਅਯਂ ਤਤਿਯਾ ਰੂਪવਤ੍ਥੁਕਾ ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ। ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਦਿਟ੍ਠਿવਿਪਤ੍ਤਿ…ਪੇ॰… ਇਮਾਨਿ ਸਞ੍ਞੋਜਨਾਨਿ, ਨ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ। ਏવਂ ਅਤ੍ਤਨਿ ਰੂਪਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ।
Kathaṃ attani rūpaṃ samanupassati? Idhekacco vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. Imasmiñca pana attani idaṃ rūpa’’nti. Attani rūpaṃ samanupassati. Seyyathāpi pupphaṃ gandhasampannaṃ assa. Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘idaṃ pupphaṃ, ayaṃ gandho; aññaṃ pupphaṃ, añño gandho. So kho panāyaṃ gandho imasmiṃ pupphe’’ti. Pupphasmiṃ gandhaṃ samanupassati . Evamevaṃ idhekacco vedanaṃ…pe… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. Imasmiñca pana attani idaṃ rūpa’’nti. Attani rūpaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ tatiyā rūpavatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. Evaṃ attani rūpaṃ samanupassati.
ਕਥਂ ਰੂਪਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ વੇਦਨਂ…ਪੇ॰… ਸਞ੍ਞਂ… ਸਙ੍ਖਾਰੇ… વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਅਯਂ ਖੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ। ਸੋ ਖੋ ਪਨ ਮੇ ਅਯਂ ਅਤ੍ਤਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਰੂਪੇ’’ਤਿ। ਰੂਪਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਮਣਿ ਕਰਣ੍ਡਕੇ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਅਸ੍ਸ। ਤਮੇਨਂ ਪੁਰਿਸੋ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ – ‘‘ਅਯਂ ਮਣਿ, ਅਯਂ ਕਰਣ੍ਡਕੋ। ਅਞ੍ਞੋ ਮਣਿ, ਅਞ੍ਞੋ ਕਰਣ੍ਡਕੋ। ਸੋ ਖੋ ਪਨਾਯਂ ਮਣਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਰਣ੍ਡਕੇ’’ਤਿ। ਕਰਣ੍ਡਕਸ੍ਮਿਂ ਮਣਿਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਏવਮੇવਂ ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ વੇਦਨਂ…ਪੇ॰… ਸਞ੍ਞਂ… ਸਙ੍ਖਾਰੇ… વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ । ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਅਯਂ ਖੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ। ਸੋ ਖੋ ਪਨ ਮੇ ਅਯਂ ਅਤ੍ਤਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਰੂਪੇ’’ਤਿ। ਰੂਪਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਅਭਿਨਿવੇਸਪਰਾਮਾਸੋ ਦਿਟ੍ਠਿ। ਦਿਟ੍ਠਿ ਨ વਤ੍ਥੁ, વਤ੍ਥੁ ਨ ਦਿਟ੍ਠਿ। ਅਞ੍ਞਾ ਦਿਟ੍ਠਿ, ਅਞ੍ਞਂ વਤ੍ਥੁ। ਯਾ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿ ਯਞ੍ਚ વਤ੍ਥੁ – ਅਯਂ ਚਤੁਤ੍ਥਾ ਰੂਪવਤ੍ਥੁਕਾ ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ। ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਦਿਟ੍ਠਿવਿਪਤ੍ਤਿ…ਪੇ॰… ਇਮਾਨਿ ਸਞ੍ਞੋਜਨਾਨਿ, ਨ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ। ਏવਂ ਰੂਪਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ।
Kathaṃ rūpasmiṃ attānaṃ samanupassati? Idhekacco vedanaṃ…pe… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana me ayaṃ attā imasmiṃ rūpe’’ti. Rūpasmiṃ attānaṃ samanupassati. Seyyathāpi maṇi karaṇḍake pakkhitto assa. Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘ayaṃ maṇi, ayaṃ karaṇḍako. Añño maṇi, añño karaṇḍako. So kho panāyaṃ maṇi imasmiṃ karaṇḍake’’ti. Karaṇḍakasmiṃ maṇiṃ samanupassati. Evamevaṃ idhekacco vedanaṃ…pe… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ attato samanupassati . Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana me ayaṃ attā imasmiṃ rūpe’’ti. Rūpasmiṃ attānaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ catutthā rūpavatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. Evaṃ rūpasmiṃ attānaṃ samanupassati.
੧੩੨. ਕਥਂ વੇਦਨਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਂ વੇਦਨਂ ਸੋਤਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਂ વੇਦਨਂ ਘਾਨਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਂ વੇਦਨਂ ਜਿવ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਂ વੇਦਨਂ ਕਾਯਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਂ વੇਦਨਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਂ વੇਦਨਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ‘‘ਯਾ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ વੇਦਨਾ ਸੋ ਅਹਂ, ਯੋ ਅਹਂ ਸਾ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ વੇਦਨਾ’’ਤਿ – ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਂ વੇਦਨਞ੍ਚ ਅਤ੍ਤਞ੍ਚ ਅਦ੍વਯਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਤੇਲਪ੍ਪਦੀਪਸ੍ਸ ਝਾਯਤੋ ‘‘ਯਾ ਅਚ੍ਚਿ ਸੋ વਣ੍ਣੋ, ਯੋ વਣ੍ਣੋ ਸਾ ਅਚ੍ਚੀ’’ਤਿ – ਅਚ੍ਚਿਞ੍ਚ વਣ੍ਣਞ੍ਚ ਅਦ੍વਯਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਏવਮੇવਂ ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਂ વੇਦਨਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ‘‘ਯਾ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ વੇਦਨਾ ਸੋ ਅਹਂ, ਯੋ ਅਹਂ ਸਾ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ વੇਦਨਾ’’ਤਿ – ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਂ વੇਦਨਞ੍ਚ ਅਤ੍ਤਞ੍ਚ ਅਦ੍વਯਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਅਭਿਨਿવੇਸਪਰਾਮਾਸੋ ਦਿਟ੍ਠਿ। ਦਿਟ੍ਠਿ ਨ વਤ੍ਥੁ, વਤ੍ਥੁ ਨ ਦਿਟ੍ਠਿ। ਅਞ੍ਞਾ ਦਿਟ੍ਠਿ, ਅਞ੍ਞਂ વਤ੍ਥੁ। ਯਾ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿ ਯਞ੍ਚ વਤ੍ਥੁ – ਅਯਂ ਪਠਮਾ વੇਦਨਾવਤ੍ਥੁਕਾ ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ। ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਦਿਟ੍ਠਿવਿਪਤ੍ਤਿ…ਪੇ॰… ਇਮਾਨਿ ਸਞ੍ਞੋਜਨਾਨਿ, ਨ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ। ਏવਂ વੇਦਨਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ।
132. Kathaṃ vedanaṃ attato samanupassati? Idhekacco cakkhusamphassajaṃ vedanaṃ sotasamphassajaṃ vedanaṃ ghānasamphassajaṃ vedanaṃ jivhāsamphassajaṃ vedanaṃ kāyasamphassajaṃ vedanaṃ manosamphassajaṃ vedanaṃ attato samanupassati. ‘‘Yā manosamphassajā vedanā so ahaṃ, yo ahaṃ sā manosamphassajā vedanā’’ti – manosamphassajaṃ vedanañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ‘‘yā acci so vaṇṇo, yo vaṇṇo sā accī’’ti – acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evamevaṃ idhekacco manosamphassajaṃ vedanaṃ attato samanupassati. ‘‘Yā manosamphassajā vedanā so ahaṃ, yo ahaṃ sā manosamphassajā vedanā’’ti – manosamphassajaṃ vedanañca attañca advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ paṭhamā vedanāvatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. Evaṃ vedanaṃ attato samanupassati.
ਕਥਂ વੇਦਨਾવਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਸਞ੍ਞਂ…ਪੇ॰… ਸਙ੍ਖਾਰੇ… વਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਰੂਪਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਅਯਂ ਖੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ। ਸੋ ਖੋ ਪਨ ਮੇ ਅਯਂ ਅਤ੍ਤਾ ਇਮਾਯ વੇਦਨਾਯ વੇਦਨਾવਾ’’ਤਿ। વੇਦਨਾવਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਰੁਕ੍ਖੋ ਛਾਯਾਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਅਸ੍ਸ। ਤਮੇਨਂ ਪੁਰਿਸੋ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ – ‘‘ਅਯਂ ਰੁਕ੍ਖੋ, ਅਯਂ ਛਾਯਾ। ਅਞ੍ਞੋ ਰੁਕ੍ਖੋ, ਅਞ੍ਞਾ ਛਾਯਾ। ਸੋ ਖੋ ਪਨਾਯਂ ਰੁਕ੍ਖੋ ਇਮਾਯ ਛਾਯਾਯ ਛਾਯਾવਾ’’ਤਿ। ਛਾਯਾવਨ੍ਤਂ ਰੁਕ੍ਖਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਏવਮੇવਂ ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਸਞ੍ਞਂ…ਪੇ॰… ਸਙ੍ਖਾਰੇ… વਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਰੂਪਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਅਯਂ ਖੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ। ਸੋ ਖੋ ਪਨ ਮੇ ਅਯਂ ਅਤ੍ਤਾ ਇਮਾਯ વੇਦਨਾਯ વੇਦਨਾવਾ’’ਤਿ। વੇਦਨਾવਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਅਭਿਨਿવੇਸਪਰਾਮਾਸੋ ਦਿਟ੍ਠਿ। ਦਿਟ੍ਠਿ ਨ વਤ੍ਥੁ, વਤ੍ਥੁ ਨ ਦਿਟ੍ਠਿ। ਅਞ੍ਞਾ ਦਿਟ੍ਠਿ, ਅਞ੍ਞਂ વਤ੍ਥੁ। ਯਾ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿ ਯਞ੍ਚ વਤ੍ਥੁ – ਅਯਂ ਦੁਤਿਯਾ વੇਦਨਾવਤ੍ਥੁਕਾ ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ। ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਦਿਟ੍ਠਿવਿਪਤ੍ਤਿ…ਪੇ॰… ਇਮਾਨਿ ਸਞ੍ਞੋਜਨਾਨਿ, ਨ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ। ਏવਂ વੇਦਨਾવਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ।
Kathaṃ vedanāvantaṃ attānaṃ samanupassati? Idhekacco saññaṃ…pe… saṅkhāre… viññāṇaṃ… rūpaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana me ayaṃ attā imāya vedanāya vedanāvā’’ti. Vedanāvantaṃ attānaṃ samanupassati. Seyyathāpi rukkho chāyāsampanno assa. Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘ayaṃ rukkho, ayaṃ chāyā. Añño rukkho, aññā chāyā. So kho panāyaṃ rukkho imāya chāyāya chāyāvā’’ti. Chāyāvantaṃ rukkhaṃ samanupassati. Evamevaṃ idhekacco saññaṃ…pe… saṅkhāre… viññāṇaṃ… rūpaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana me ayaṃ attā imāya vedanāya vedanāvā’’ti. Vedanāvantaṃ attānaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ dutiyā vedanāvatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. Evaṃ vedanāvantaṃ attānaṃ samanupassati.
ਕਥਂ ਅਤ੍ਤਨਿ વੇਦਨਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਸਞ੍ਞਂ…ਪੇ॰… ਸਙ੍ਖਾਰੇ… વਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਰੂਪਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਅਯਂ ਖੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ। ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨਿ ਅਯਂ વੇਦਨਾ’’ਤਿ। ਅਤ੍ਤਨਿ વੇਦਨਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਪੁਪ੍ਫਂ ਗਨ੍ਧਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਸ੍ਸ। ਤਮੇਨਂ ਪੁਰਿਸੋ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ – ‘‘ਇਦਂ ਪੁਪ੍ਫਂ, ਅਯਂ ਗਨ੍ਧੋ; ਅਞ੍ਞਂ ਪੁਪ੍ਫਂ, ਅਞ੍ਞੋ ਗਨ੍ਧੋ। ਸੋ ਖੋ ਪਨਾਯਂ ਗਨ੍ਧੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪੁਪ੍ਫੇ’’ਤਿ। ਪੁਪ੍ਫਸ੍ਮਿਂ ਗਨ੍ਧਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਏવਮੇવਂ ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਸਞ੍ਞਂ…ਪੇ॰… ਸਙ੍ਖਾਰੇ… વਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਰੂਪਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਅਯਂ ਖੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ। ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨਿ ਅਯਂ વੇਦਨਾ’’ਤਿ। ਅਤ੍ਤਨਿ વੇਦਨਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ । ਅਭਿਨਿવੇਸਪਰਾਮਾਸੋ ਦਿਟ੍ਠਿ। ਦਿਟ੍ਠਿ ਨ વਤ੍ਥੁ, વਤ੍ਥੁ ਨ ਦਿਟ੍ਠਿ। ਅਞ੍ਞਾ ਦਿਟ੍ਠਿ, ਅਞ੍ਞਂ વਤ੍ਥੁ। ਯਾ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿ ਯਞ੍ਚ વਤ੍ਥੁ – ਅਯਂ ਤਤਿਯਾ વੇਦਨਾવਤ੍ਥੁਕਾ ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ। ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਦਿਟ੍ਠਿવਿਪਤ੍ਤਿ…ਪੇ॰… ਇਮਾਨਿ ਸਞ੍ਞੋਜਨਾਨਿ, ਨ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ। ਏવਂ ਅਤ੍ਤਨਿ વੇਦਨਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ।
Kathaṃ attani vedanaṃ samanupassati? Idhekacco saññaṃ…pe… saṅkhāre… viññāṇaṃ… rūpaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. Imasmiñca pana attani ayaṃ vedanā’’ti. Attani vedanaṃ samanupassati. Seyyathāpi pupphaṃ gandhasampannaṃ assa. Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘idaṃ pupphaṃ, ayaṃ gandho; aññaṃ pupphaṃ, añño gandho. So kho panāyaṃ gandho imasmiṃ pupphe’’ti. Pupphasmiṃ gandhaṃ samanupassati. Evamevaṃ idhekacco saññaṃ…pe… saṅkhāre… viññāṇaṃ… rūpaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. Imasmiñca pana attani ayaṃ vedanā’’ti. Attani vedanaṃ samanupassati . Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ tatiyā vedanāvatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. Evaṃ attani vedanaṃ samanupassati.
ਕਥਂ વੇਦਨਾਯ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਸਞ੍ਞਂ…ਪੇ॰… ਸਙ੍ਖਾਰੇ… વਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਰੂਪਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਅਯਂ ਖੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ। ਸੋ ਖੋ ਪਨ ਮੇ ਅਯਂ ਅਤ੍ਤਾ ਇਮਾਯ વੇਦਨਾਯਾ’’ਤਿ। વੇਦਨਾਯ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਮਣਿ ਕਰਣ੍ਡਕੇ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਅਸ੍ਸ। ਤਮੇਨਂ ਪੁਰਿਸੋ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ – ‘‘ਅਯਂ ਮਣਿ, ਅਯਂ ਕਰਣ੍ਡਕੋ। ਅਞ੍ਞੋ ਮਣਿ, ਅਞ੍ਞੋ ਕਰਣ੍ਡਕੋ। ਸੋ ਖੋ ਪਨਾਯਂ ਮਣਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਰਣ੍ਡਕੇ’’ਤਿ। ਕਰਣ੍ਡਕਸ੍ਮਿਂ ਮਣਿਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਏવਮੇવਂ ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਸਞ੍ਞਂ… ਸਙ੍ਖਾਰੇ… વਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਰੂਪਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਅਯਂ ਖੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ। ਸੋ ਖੋ ਪਨ ਮੇ ਅਯਂ ਅਤ੍ਤਾ ਇਮਾਯ વੇਦਨਾਯਾ’’ਤਿ। વੇਦਨਾਯ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਅਭਿਨਿવੇਸਪਰਾਮਾਸੋ ਦਿਟ੍ਠਿ। ਦਿਟ੍ਠਿ ਨ વਤ੍ਥੁ, વਤ੍ਥੁ ਨ ਦਿਟ੍ਠਿ। ਅਞ੍ਞਾ ਦਿਟ੍ਠਿ, ਅਞ੍ਞਂ વਤ੍ਥੁ। ਯਾ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿ ਯਞ੍ਚ વਤ੍ਥੁ – ਅਯਂ ਚਤੁਤ੍ਥਾ વੇਦਨਾવਤ੍ਥੁਕਾ ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ। ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਦਿਟ੍ਠਿવਿਪਤ੍ਤਿ…ਪੇ॰… ਇਮਾਨਿ ਸਞ੍ਞੋਜਨਾਨਿ, ਨ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ। ਏવਂ વੇਦਨਾਯ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ।
Kathaṃ vedanāya attānaṃ samanupassati? Idhekacco saññaṃ…pe… saṅkhāre… viññāṇaṃ… rūpaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana me ayaṃ attā imāya vedanāyā’’ti. Vedanāya attānaṃ samanupassati. Seyyathāpi maṇi karaṇḍake pakkhitto assa. Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘ayaṃ maṇi, ayaṃ karaṇḍako. Añño maṇi, añño karaṇḍako. So kho panāyaṃ maṇi imasmiṃ karaṇḍake’’ti. Karaṇḍakasmiṃ maṇiṃ samanupassati. Evamevaṃ idhekacco saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ… rūpaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana me ayaṃ attā imāya vedanāyā’’ti. Vedanāya attānaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ catutthā vedanāvatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. Evaṃ vedanāya attānaṃ samanupassati.
੧੩੩. ਕਥਂ ਸਞ੍ਞਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਂ ਸਞ੍ਞਂ…ਪੇ॰… ਸੋਤਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਂ ਸਞ੍ਞਂ… ਘਾਨਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਂ ਸਞ੍ਞਂ… ਜਿવ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਂ ਸਞ੍ਞਂ… ਕਾਯਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਂ ਸਞ੍ਞਂ… ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਂ ਸਞ੍ਞਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਯਾ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਸਞ੍ਞਾ ਸੋ ਅਹਂ, ਯੋ ਅਹਂ ਸਾ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਸਞ੍ਞਾ’’ਤਿ। ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਂ ਸਞ੍ਞਞ੍ਚ ਅਤ੍ਤਞ੍ਚ ਅਦ੍વਯਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਤੇਲਪ੍ਪਦੀਪਸ੍ਸ ਝਾਯਤੋ ‘‘ਯਾ ਅਚ੍ਚਿ ਸੋ વਣ੍ਣੋ, ਯੋ વਣ੍ਣੋ ਸਾ ਅਚ੍ਚੀ’’ਤਿ – ਅਚ੍ਚਿਞ੍ਚ વਣ੍ਣਞ੍ਚ ਅਦ੍વਯਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਏવਮੇવਂ ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਂ ਸਞ੍ਞਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ – ‘‘ਯਾ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਸਞ੍ਞਾ ਸੋ ਅਹਂ, ਯੋ ਅਹਂ ਸਾ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਸਞ੍ਞਾ’’ਤਿ। ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਂ ਸਞ੍ਞਞ੍ਚ ਅਤ੍ਤਞ੍ਚ ਅਦ੍વਯਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਅਭਿਨਿવੇਸਪਰਾਮਾਸੋ ਦਿਟ੍ਠਿ। ਦਿਟ੍ਠਿ ਨ વਤ੍ਥੁ, વਤ੍ਥੁ ਨ ਦਿਟ੍ਠਿ। ਅਞ੍ਞਾ ਦਿਟ੍ਠਿ, ਅਞ੍ਞਂ વਤ੍ਥੁ। ਯਾ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿ ਯਞ੍ਚ વਤ੍ਥੁ – ਅਯਂ ਪਠਮਾ ਸਞ੍ਞਾવਤ੍ਥੁਕਾ ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ। ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਦਿਟ੍ਠਿવਿਪਤ੍ਤਿ…ਪੇ॰… ਇਮਾਨਿ ਸਞ੍ਞੋਜਨਾਨਿ, ਨ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ। ਏવਂ ਸਞ੍ਞਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ।
133. Kathaṃ saññaṃ attato samanupassati? Idhekacco cakkhusamphassajaṃ saññaṃ…pe… sotasamphassajaṃ saññaṃ… ghānasamphassajaṃ saññaṃ… jivhāsamphassajaṃ saññaṃ… kāyasamphassajaṃ saññaṃ… manosamphassajaṃ saññaṃ attato samanupassati. Yā manosamphassajā saññā so ahaṃ, yo ahaṃ sā manosamphassajā saññā’’ti. Manosamphassajaṃ saññañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ‘‘yā acci so vaṇṇo, yo vaṇṇo sā accī’’ti – acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evamevaṃ idhekacco manosamphassajaṃ saññaṃ attato samanupassati – ‘‘yā manosamphassajā saññā so ahaṃ, yo ahaṃ sā manosamphassajā saññā’’ti. Manosamphassajaṃ saññañca attañca advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ paṭhamā saññāvatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. Evaṃ saññaṃ attato samanupassati.
ਕਥਂ ਸਞ੍ਞਾવਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਸਙ੍ਖਾਰੇ…ਪੇ॰… વਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਰੂਪਂ… વੇਦਨਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਅਯਂ ਖੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ। ਸੋ ਖੋ ਪਨ ਮੇ ਅਯਂ ਅਤ੍ਤਾ ਇਮਾਯ ਸਞ੍ਞਾਯ ਸਞ੍ਞਾવਾ’’ਤਿ। ਸਞ੍ਞਾવਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਰੁਕ੍ਖੋ ਛਾਯਾਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਅਸ੍ਸ। ਤਮੇਨਂ ਪੁਰਿਸੋ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ – ‘‘ਅਯਂ ਰੁਕ੍ਖੋ, ਅਯਂ ਛਾਯਾ। ਅਞ੍ਞੋ ਰੁਕ੍ਖੋ, ਅਞ੍ਞਾ ਛਾਯਾ। ਸੋ ਖੋ ਪਨਾਯਂ ਰੁਕ੍ਖੋ ਇਮਾਯ ਛਾਯਾਯ ਛਾਯਾવਾ’’ਤਿ। ਛਾਯਾવਨ੍ਤਂ ਰੁਕ੍ਖਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਏવਮੇવਂ ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਸਙ੍ਖਾਰੇ… વਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਰੂਪਂ… વੇਦਨਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਅਯਂ ਖੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ। ਸੋ ਖੋ ਪਨ ਮੇ ਅਯਂ ਅਤ੍ਤਾ ਇਮਾਯ ਸਞ੍ਞਾਯ ਸਞ੍ਞਾવਾ’’ਤਿ। ਸਞ੍ਞਾવਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਅਭਿਨਿવੇਸਪਰਾਮਾਸੋ ਦਿਟ੍ਠਿ। ਦਿਟ੍ਠਿ ਨ વਤ੍ਥੁ, વਤ੍ਥੁ ਨ ਦਿਟ੍ਠਿ। ਅਞ੍ਞਾ ਦਿਟ੍ਠਿ, ਅਞ੍ਞਂ વਤ੍ਥੁ। ਯਾ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿ ਯਞ੍ਚ વਤ੍ਥੁ – ਅਯਂ ਦੁਤਿਯਾ ਸਞ੍ਞਾવਤ੍ਥੁਕਾ ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ। ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ…ਪੇ॰… ਇਮਾਨਿ ਸਞ੍ਞੋਜਨਾਨਿ, ਨ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ। ਏવਂ ਸਞ੍ਞਾવਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ।
Kathaṃ saññāvantaṃ attānaṃ samanupassati? Idhekacco saṅkhāre…pe… viññāṇaṃ… rūpaṃ… vedanaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana me ayaṃ attā imāya saññāya saññāvā’’ti. Saññāvantaṃ attānaṃ samanupassati. Seyyathāpi rukkho chāyāsampanno assa. Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘ayaṃ rukkho, ayaṃ chāyā. Añño rukkho, aññā chāyā. So kho panāyaṃ rukkho imāya chāyāya chāyāvā’’ti. Chāyāvantaṃ rukkhaṃ samanupassati. Evamevaṃ idhekacco saṅkhāre… viññāṇaṃ… rūpaṃ… vedanaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana me ayaṃ attā imāya saññāya saññāvā’’ti. Saññāvantaṃ attānaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ dutiyā saññāvatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. Evaṃ saññāvantaṃ attānaṃ samanupassati.
ਕਥਂ ਅਤ੍ਤਨਿ ਸਞ੍ਞਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਸਙ੍ਖਾਰੇ…ਪੇ॰… વਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਰੂਪਂ… વੇਦਨਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਅਯਂ ਖੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ। ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨਿ ਅਯਂ ਸਞ੍ਞਾ’’ਤਿ। ਅਤ੍ਤਨਿ ਸਞ੍ਞਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਪੁਪ੍ਫਂ ਗਨ੍ਧਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਸ੍ਸ। ਤਮੇਨਂ ਪੁਰਿਸੋ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ – ‘‘ਇਦਂ ਪੁਪ੍ਫਂ, ਅਯਂ ਗਨ੍ਧੋ। ਅਞ੍ਞਂ ਪੁਪ੍ਫਂ, ਅਞ੍ਞੋ ਗਨ੍ਧੋ। ਸੋ ਖੋ ਪਨਾਯਂ ਗਨ੍ਧੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪੁਪ੍ਫੇ’’ਤਿ। ਪੁਪ੍ਫਸ੍ਮਿਂ ਗਨ੍ਧਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਏવਮੇવਂ ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਸਙ੍ਖਾਰੇ… વਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਰੂਪਂ… વੇਦਨਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਅਯਂ ਖੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ। ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨਿ ਅਯਂ ਸਞ੍ਞਾ’’ਤਿ। ਅਤ੍ਤਨਿ ਸਞ੍ਞਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਅਭਿਨਿવੇਸਪਰਾਮਾਸੋ ਦਿਟ੍ਠਿ। ਦਿਟ੍ਠਿ ਨ વਤ੍ਥੁ, વਤ੍ਥੁ ਨ ਦਿਟ੍ਠਿ। ਅਞ੍ਞਾ ਦਿਟ੍ਠਿ, ਅਞ੍ਞਂ વਤ੍ਥੁ। ਯਾ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿ ਯਞ੍ਚ વਤ੍ਥੁ – ਅਯਂ ਤਤਿਯਾ ਸਞ੍ਞਾવਤ੍ਥੁਕਾ ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ। ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ…ਪੇ॰… ਇਮਾਨਿ ਸਞ੍ਞੋਜਨਾਨਿ, ਨ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ। ਏવਂ ਅਤ੍ਤਨਿ ਸਞ੍ਞਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ।
Kathaṃ attani saññaṃ samanupassati? Idhekacco saṅkhāre…pe… viññāṇaṃ… rūpaṃ… vedanaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. Imasmiñca pana attani ayaṃ saññā’’ti. Attani saññaṃ samanupassati. Seyyathāpi pupphaṃ gandhasampannaṃ assa. Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘idaṃ pupphaṃ, ayaṃ gandho. Aññaṃ pupphaṃ, añño gandho. So kho panāyaṃ gandho imasmiṃ pupphe’’ti. Pupphasmiṃ gandhaṃ samanupassati. Evamevaṃ idhekacco saṅkhāre… viññāṇaṃ… rūpaṃ… vedanaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. Imasmiñca pana attani ayaṃ saññā’’ti. Attani saññaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ tatiyā saññāvatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. Evaṃ attani saññaṃ samanupassati.
ਕਥਂ ਸਞ੍ਞਾਯ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਸਙ੍ਖਾਰੇ …ਪੇ॰… વਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਰੂਪਂ… વੇਦਨਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਅਯਂ ਖੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ। ਸੋ ਖੋ ਪਨ ਮੇ ਅਯਂ ਅਤ੍ਤਾ ਇਮਾਯ ਸਞ੍ਞਾਯਾ’’ਤਿ। ਸਞ੍ਞਾਯ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਮਣਿ ਕਰਣ੍ਡਕੇ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਅਸ੍ਸ। ਤਮੇਨਂ ਪੁਰਿਸੋ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ – ‘‘ਅਯਂ ਮਣਿ, ਅਯਂ ਕਰਣ੍ਡਕੋ। ਅਞ੍ਞੋ ਮਣਿ, ਅਞ੍ਞੋ ਕਰਣ੍ਡਕੋ। ਸੋ ਖੋ ਪਨਾਯਂ ਮਣਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਰਣ੍ਡਕੇ’’ਤਿ। ਕਰਣ੍ਡਕਸ੍ਮਿਂ ਮਣਿਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਏવਮੇવ ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਸਙ੍ਖਾਰੇ… વਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਰੂਪਂ… વੇਦਨਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਅਯਂ ਖੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ। ਸੋ ਖੋ ਪਨ ਮੇ ਅਯਂ ਅਤ੍ਤਾ ਇਮਾਯ ਸਞ੍ਞਾਯਾ’’ਤਿ। ਸਞ੍ਞਾਯ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਅਭਿਨਿવੇਸਪਰਾਮਾਸੋ ਦਿਟ੍ਠਿ। ਦਿਟ੍ਠਿ ਨ વਤ੍ਥੁ, વਤ੍ਥੁ ਨ ਦਿਟ੍ਠਿ। ਅਞ੍ਞਾ ਦਿਟ੍ਠਿ, ਅਞ੍ਞਂ વਤ੍ਥੁ। ਯਾ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿ ਯਞ੍ਚ વਤ੍ਥੁ – ਅਯਂ ਚਤੁਤ੍ਥਾ ਸਞ੍ਞਾવਤ੍ਥੁਕਾ ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ। ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ…ਪੇ॰… ਇਮਾਨਿ ਸਞ੍ਞੋਜਨਾਨਿ ਨ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ। ਏવਂ ਸਞ੍ਞਾਯ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ।
Kathaṃ saññāya attānaṃ samanupassati? Idhekacco saṅkhāre …pe… viññāṇaṃ… rūpaṃ… vedanaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana me ayaṃ attā imāya saññāyā’’ti. Saññāya attānaṃ samanupassati. Seyyathāpi maṇi karaṇḍake pakkhitto assa. Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘ayaṃ maṇi, ayaṃ karaṇḍako. Añño maṇi, añño karaṇḍako. So kho panāyaṃ maṇi imasmiṃ karaṇḍake’’ti. Karaṇḍakasmiṃ maṇiṃ samanupassati. Evameva idhekacco saṅkhāre… viññāṇaṃ… rūpaṃ… vedanaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana me ayaṃ attā imāya saññāyā’’ti. Saññāya attānaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ catutthā saññāvatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Evaṃ saññāya attānaṃ samanupassati.
੧੩੪. ਕਥਂ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਂ ਚੇਤਨਂ ਸੋਤਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਂ ਚੇਤਨਂ ਘਾਨਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਂ ਚੇਤਨਂ ਜਿવ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਂ ਚੇਤਨਂ ਕਾਯਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਂ ਚੇਤਨਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਂ ਚੇਤਨਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ‘‘ਯਾ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਚੇਤਨਾ, ਸੋ ਅਹਂ; ਯੋ ਅਹਂ ਸਾ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਚੇਤਨਾ’’ਤਿ – ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਂ ਚੇਤਨਞ੍ਚ ਅਤ੍ਤਞ੍ਚ ਅਦ੍વਯਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਤੇਲਪ੍ਪਦੀਪਸ੍ਸ ਝਾਯਤੋ ‘‘ਯਾ ਅਚ੍ਚਿ ਸੋ વਣ੍ਣੋ, ਯੋ વਣ੍ਣੋ ਸਾ ਅਚ੍ਚੀ’’ਤਿ – ਅਚ੍ਚਿਞ੍ਚ વਣ੍ਣਞ੍ਚ ਅਦ੍વਯਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਏવਮੇવਂ ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਂ ਚੇਤਨਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ‘‘ਯਾ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਚੇਤਨਾ ਸੋ ਅਹਂ, ਯੋ ਅਹਂ ਸਾ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਚੇਤਨਾ’’ਤਿ – ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਂ ਚੇਤਨਞ੍ਚ ਅਤ੍ਤਞ੍ਚ ਅਦ੍વਯਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਅਭਿਨਿવੇਸਪਰਾਮਾਸੋ ਦਿਟ੍ਠਿ। ਦਿਟ੍ਠਿ ਨ વਤ੍ਥੁ, વਤ੍ਥੁ ਨ ਦਿਟ੍ਠਿ। ਅਞ੍ਞਾ ਦਿਟ੍ਠਿ, ਅਞ੍ਞਂ વਤ੍ਥੁ। ਯਾ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿ ਯਞ੍ਚ વਤ੍ਥੁ – ਅਯਂ ਪਠਮਾ ਸਙ੍ਖਾਰવਤ੍ਥੁਕਾ ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ। ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ…ਪੇ॰… ਇਮਾਨਿ ਸਞ੍ਞੋਜਨਾਨਿ, ਨ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ। ਏવਂ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ।
134. Kathaṃ saṅkhāre attato samanupassati? Idhekacco cakkhusamphassajaṃ cetanaṃ sotasamphassajaṃ cetanaṃ ghānasamphassajaṃ cetanaṃ jivhāsamphassajaṃ cetanaṃ kāyasamphassajaṃ cetanaṃ manosamphassajaṃ cetanaṃ attato samanupassati. ‘‘Yā manosamphassajā cetanā, so ahaṃ; yo ahaṃ sā manosamphassajā cetanā’’ti – manosamphassajaṃ cetanañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ‘‘yā acci so vaṇṇo, yo vaṇṇo sā accī’’ti – acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evamevaṃ idhekacco manosamphassajaṃ cetanaṃ attato samanupassati. ‘‘Yā manosamphassajā cetanā so ahaṃ, yo ahaṃ sā manosamphassajā cetanā’’ti – manosamphassajaṃ cetanañca attañca advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ paṭhamā saṅkhāravatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. Evaṃ saṅkhāre attato samanupassati.
ਕਥਂ ਸਙ੍ਖਾਰવਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ વਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਰੂਪਂ… વੇਦਨਂ… ਸਞ੍ਞਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਅਯਂ ਖੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ। ਸੋ ਖੋ ਪਨ ਮੇ ਅਯਂ ਅਤ੍ਤਾ ਇਮੇਹਿ ਸਙ੍ਖਾਰੇਹਿ ਸਙ੍ਖਾਰવਾ’’ਤਿ। ਸਙ੍ਖਾਰવਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਰੁਕ੍ਖੋ ਛਾਯਾਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਅਸ੍ਸ। ਤਮੇਨਂ ਪੁਰਿਸੋ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ – ‘‘ਅਯਂ ਰੁਕ੍ਖੋ, ਅਯਂ ਛਾਯਾ। ਅਞ੍ਞੋ ਰੁਕ੍ਖੋ, ਅਞ੍ਞਾ ਛਾਯਾ। ਸੋ ਖੋ ਪਨਾਯਂ ਰੁਕ੍ਖੋ ਇਮਾਯ ਛਾਯਾਯ ਛਾਯਾવਾ’’ਤਿ। ਛਾਯਾવਨ੍ਤਂ ਰੁਕ੍ਖਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਏવਮੇવ ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ વਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਰੂਪਂ… વੇਦਨਂ… ਸਞ੍ਞਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਅਯਂ ਖੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ। ਸੋ ਖੋ ਪਨ ਮੇ ਅਯਂ ਅਤ੍ਤਾ। ਇਮੇਹਿ ਸਙ੍ਖਾਰੇਹਿ ਸਙ੍ਖਾਰવਾ’’ਤਿ। ਸਙ੍ਖਾਰવਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਅਭਿਨਿવੇਸਪਰਾਮਾਸੋ ਦਿਟ੍ਠਿ। ਦਿਟ੍ਠਿ ਨ વਤ੍ਥੁ, વਤ੍ਥੁ ਨ ਦਿਟ੍ਠਿ। ਅਞ੍ਞਾ ਦਿਟ੍ਠਿ, ਅਞ੍ਞਂ વਤ੍ਥੁ। ਯਾ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿ ਯਞ੍ਚ વਤ੍ਥੁ – ਅਯਂ ਦੁਤਿਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰવਤ੍ਥੁਕਾ ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ। ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ…ਪੇ॰… ਇਮਾਨਿ ਸਞ੍ਞੋਜਨਾਨਿ, ਨ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ। ਏવਂ ਸਙ੍ਖਾਰવਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ।
Kathaṃ saṅkhāravantaṃ attānaṃ samanupassati? Idhekacco viññāṇaṃ… rūpaṃ… vedanaṃ… saññaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana me ayaṃ attā imehi saṅkhārehi saṅkhāravā’’ti. Saṅkhāravantaṃ attānaṃ samanupassati. Seyyathāpi rukkho chāyāsampanno assa. Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘ayaṃ rukkho, ayaṃ chāyā. Añño rukkho, aññā chāyā. So kho panāyaṃ rukkho imāya chāyāya chāyāvā’’ti. Chāyāvantaṃ rukkhaṃ samanupassati. Evameva idhekacco viññāṇaṃ… rūpaṃ… vedanaṃ… saññaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana me ayaṃ attā. Imehi saṅkhārehi saṅkhāravā’’ti. Saṅkhāravantaṃ attānaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ dutiyā saṅkhāravatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. Evaṃ saṅkhāravantaṃ attānaṃ samanupassati.
ਕਥਂ ਅਤ੍ਤਨਿ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ વਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਰੂਪਂ… વੇਦਨਂ… ਸਞ੍ਞਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਅਯਂ ਖੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ। ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨਿ ਇਮੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿ। ਅਤ੍ਤਨਿ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਪੁਪ੍ਫਂ ਗਨ੍ਧਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਸ੍ਸ। ਤਮੇਨਂ ਪੁਰਿਸੋ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ – ‘‘ਇਦਂ ਪੁਪ੍ਫਂ, ਅਯਂ ਗਨ੍ਧੋ; ਅਞ੍ਞਂ ਪੁਪ੍ਫਂ, ਅਞ੍ਞੋ ਗਨ੍ਧੋ। ਸੋ ਖੋ ਪਨਾਯਂ ਗਨ੍ਧੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪੁਪ੍ਫੇ’’ਤਿ। ਪੁਪ੍ਫਸ੍ਮਿਂ ਗਨ੍ਧਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਏવਮੇવਂ ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ વਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਰੂਪਂ… વੇਦਨਂ… ਸਞ੍ਞਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਅਯਂ ਖੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ। ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨਿ ਇਮੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿ। ਅਤ੍ਤਨਿ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਅਭਿਨਿવੇਸਪਰਾਮਾਸੋ ਦਿਟ੍ਠਿ। ਦਿਟ੍ਠਿ ਨ વਤ੍ਥੁ, વਤ੍ਥੁ ਨ ਦਿਟ੍ਠਿ। ਅਞ੍ਞਾ ਦਿਟ੍ਠਿ, ਅਞ੍ਞਂ વਤ੍ਥੁ। ਯਾ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿ ਯਞ੍ਚ વਤ੍ਥੁ – ਅਯਂ ਤਤਿਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰવਤ੍ਥੁਕਾ ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ। ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ…ਪੇ॰… ਇਮਾਨਿ ਸਞ੍ਞੋਜਨਾਨਿ, ਨ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ। ਏવਂ ਅਤ੍ਤਨਿ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ।
Kathaṃ attani saṅkhāre samanupassati? Idhekacco viññāṇaṃ… rūpaṃ… vedanaṃ… saññaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. Imasmiñca pana attani ime saṅkhārā’’ti. Attani saṅkhāre samanupassati. Seyyathāpi pupphaṃ gandhasampannaṃ assa. Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘idaṃ pupphaṃ, ayaṃ gandho; aññaṃ pupphaṃ, añño gandho. So kho panāyaṃ gandho imasmiṃ pupphe’’ti. Pupphasmiṃ gandhaṃ samanupassati. Evamevaṃ idhekacco viññāṇaṃ… rūpaṃ… vedanaṃ… saññaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. Imasmiñca pana attani ime saṅkhārā’’ti. Attani saṅkhāre samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ tatiyā saṅkhāravatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. Evaṃ attani saṅkhāre samanupassati.
ਕਥਂ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ વਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਰੂਪਂ… વੇਦਨਂ… ਸਞ੍ਞਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਅਯਂ ਖੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ। ਸੋ ਖੋ ਪਨ ਮੇ ਅਯਂ ਅਤ੍ਤਾ ਇਮੇਸੁ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੂ’’ਤਿ। ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਮਣਿ ਕਰਣ੍ਡਕੇ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਅਸ੍ਸ। ਤਮੇਨਂ ਪੁਰਿਸੋ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ – ‘‘ਅਯਂ ਮਣਿ, ਅਯਂ ਕਰਣ੍ਡਕੋ। ਅਞ੍ਞੋ ਮਣਿ, ਅਞ੍ਞੋ ਕਰਣ੍ਡਕੋ। ਸੋ ਖੋ ਪਨਾਯਂ ਮਣਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਰਣ੍ਡਕੇ’’ਤਿ। ਕਰਣ੍ਡਕਸ੍ਮਿਂ ਮਣਿਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਏવਮੇવ ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ વਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਰੂਪਂ… વੇਦਨਂ… ਸਞ੍ਞਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਅਯਂ ਖੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ। ਸੋ ਖੋ ਪਨ ਮੇ ਅਯਂ ਅਤ੍ਤਾ ਇਮੇਸੁ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੂ’’ਤਿ। ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਅਭਿਨਿવੇਸਪਰਾਮਾਸੋ ਦਿਟ੍ਠਿ। ਦਿਟ੍ਠਿ ਨ વਤ੍ਥੁ, વਤ੍ਥੁ ਨ ਦਿਟ੍ਠਿ। ਅਞ੍ਞਾ ਦਿਟ੍ਠਿ, ਅਞ੍ਞਂ વਤ੍ਥੁ। ਯਾ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿ ਯਞ੍ਚ વਤ੍ਥੁ – ਅਯਂ ਚਤੁਤ੍ਥਾ ਸਙ੍ਖਾਰવਤ੍ਥੁਕਾ ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ। ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ…ਪੇ॰… ਇਮਾਨਿ ਸਞ੍ਞੋਜਨਾਨਿ, ਨ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ। ਏવਂ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ।
Kathaṃ saṅkhāresu attānaṃ samanupassati? Idhekacco viññāṇaṃ… rūpaṃ… vedanaṃ… saññaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana me ayaṃ attā imesu saṅkhāresū’’ti. Saṅkhāresu attānaṃ samanupassati. Seyyathāpi maṇi karaṇḍake pakkhitto assa. Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘ayaṃ maṇi, ayaṃ karaṇḍako. Añño maṇi, añño karaṇḍako. So kho panāyaṃ maṇi imasmiṃ karaṇḍake’’ti. Karaṇḍakasmiṃ maṇiṃ samanupassati. Evameva idhekacco viññāṇaṃ… rūpaṃ… vedanaṃ… saññaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana me ayaṃ attā imesu saṅkhāresū’’ti. Saṅkhāresu attānaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ catutthā saṅkhāravatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. Evaṃ saṅkhāresu attānaṃ samanupassati.
੧੩੫. ਕਥਂ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਸੋਤવਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਘਾਨવਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਜਿવ੍ਹਾવਿਞ੍ਞਾਣਂ ਕਾਯવਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਮਨੋવਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ‘‘ਯਂ ਮਨੋવਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਸੋ ਅਹਂ; ਯੋ ਅਹਂ, ਤਂ ਮਨੋવਿਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ – ਮਨੋવਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚ ਅਤ੍ਤਞ੍ਚ ਅਦ੍વਯਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਤੇਲਪ੍ਪਦੀਪਸ੍ਸ ਝਾਯਤੋ ‘‘ਯਾ ਅਚ੍ਚਿ ਸੋ વਣ੍ਣੋ, ਯੋ વਣ੍ਣੋ ਸਾ ਅਚ੍ਚੀ’’ਤਿ – ਅਚ੍ਚਿਞ੍ਚ વਣ੍ਣਞ੍ਚ ਅਦ੍વਯਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਏવਮੇવਂ ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਮਨੋવਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ । ‘‘ਯਂ ਮਨੋવਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਸੋ ਅਹਂ; ਯੋ ਅਹਂ ਤਂ ਮਨੋવਿਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ – ਮਨੋવਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚ ਅਤ੍ਤਞ੍ਚ ਅਦ੍વਯਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਅਭਿਨਿવੇਸਪਰਾਮਾਸੋ ਦਿਟ੍ਠਿ। ਦਿਟ੍ਠਿ ਨ વਤ੍ਥੁ, વਤ੍ਥੁ ਨ ਦਿਟ੍ਠਿ। ਅਞ੍ਞਾ ਦਿਟ੍ਠਿ, ਅਞ੍ਞਂ વਤ੍ਥੁ। ਯਾ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿ ਯਞ੍ਚ વਤ੍ਥੁ – ਅਯਂ ਪਠਮਾ વਿਞ੍ਞਾਣવਤ੍ਥੁਕਾ ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ। ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ…ਪੇ॰… ਇਮਾਨਿ ਸਞ੍ਞੋਜਨਾਨਿ, ਨ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ। ਏવਂ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ।
135. Kathaṃ viññāṇaṃ attato samanupassati? Idhekacco cakkhuviññāṇaṃ… sotaviññāṇaṃ… ghānaviññāṇaṃ… jivhāviññāṇaṃ kāyaviññāṇaṃ… manoviññāṇaṃ attato samanupassati. ‘‘Yaṃ manoviññāṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ, taṃ manoviññāṇa’’nti – manoviññāṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ‘‘yā acci so vaṇṇo, yo vaṇṇo sā accī’’ti – acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evamevaṃ idhekacco manoviññāṇaṃ attato samanupassati . ‘‘Yaṃ manoviññāṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ taṃ manoviññāṇa’’nti – manoviññāṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ paṭhamā viññāṇavatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. Evaṃ viññāṇaṃ attato samanupassati.
ਕਥਂ વਿਞ੍ਞਾਣવਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਰੂਪਂ… વੇਦਨਂ… ਸਞ੍ਞਂ… ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਅਯਂ ਖੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ। ਸੋ ਖੋ ਪਨ ਮੇ ਅਯਂ ਅਤ੍ਤਾ ਇਮਿਨਾ વਿਞ੍ਞਾਣੇਨ વਿਞ੍ਞਾਣવਾ’’ਤਿ। વਿਞ੍ਞਾਣવਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਰੁਕ੍ਖੋ ਛਾਯਾਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਅਸ੍ਸ। ਤਮੇਨਂ ਪੁਰਿਸੋ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ – ‘‘ਅਯਂ ਰੁਕ੍ਖੋ, ਅਯਂ ਛਾਯਾ। ਅਞ੍ਞੋ ਰੁਕ੍ਖੋ, ਅਞ੍ਞਾ ਛਾਯਾ। ਸੋ ਖੋ ਪਨਾਯਂ ਰੁਕ੍ਖੋ ਇਮਾਯ ਛਾਯਾਯ ਛਾਯਾવਾ’’ਤਿ। ਛਾਯਾવਨ੍ਤਂ ਰੁਕ੍ਖਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਏવਮੇવਂ ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਰੂਪਂ… વੇਦਨਂ… ਸਞ੍ਞਂ… ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਅਯਂ ਖੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ। ਸੋ ਖੋ ਪਨ ਮੇ ਅਯਂ ਅਤ੍ਤਾ ਇਮਿਨਾ વਿਞ੍ਞਾਣੇਨ વਿਞ੍ਞਾਣવਾ’’ਤਿ। વਿਞ੍ਞਾਣવਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਅਭਿਨਿવੇਸਪਰਾਮਾਸੋ ਦਿਟ੍ਠਿ। ਦਿਟ੍ਠਿ ਨ વਤ੍ਥੁ, વਤ੍ਥੁ ਨ ਦਿਟ੍ਠਿ। ਅਞ੍ਞਾ ਦਿਟ੍ਠਿ, ਅਞ੍ਞਂ વਤ੍ਥੁ। ਯਾ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿ ਯਞ੍ਚ વਤ੍ਥੁ – ਅਯਂ ਦੁਤਿਯਾ વਿਞ੍ਞਾਣવਤ੍ਥੁਕਾ ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ। ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ…ਪੇ॰… ਇਮਾਨਿ ਸਞ੍ਞੋਜਨਾਨਿ, ਨ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ। ਏવਂ વਿਞ੍ਞਾਣવਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ।
Kathaṃ viññāṇavantaṃ attānaṃ samanupassati? Idhekacco rūpaṃ… vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana me ayaṃ attā iminā viññāṇena viññāṇavā’’ti. Viññāṇavantaṃ attānaṃ samanupassati. Seyyathāpi rukkho chāyāsampanno assa. Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘ayaṃ rukkho, ayaṃ chāyā. Añño rukkho, aññā chāyā. So kho panāyaṃ rukkho imāya chāyāya chāyāvā’’ti. Chāyāvantaṃ rukkhaṃ samanupassati. Evamevaṃ idhekacco rūpaṃ… vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana me ayaṃ attā iminā viññāṇena viññāṇavā’’ti. Viññāṇavantaṃ attānaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ dutiyā viññāṇavatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. Evaṃ viññāṇavantaṃ attānaṃ samanupassati.
ਕਥਂ ਅਤ੍ਤਨਿ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਰੂਪਂ… વੇਦਨਂ… ਸਞ੍ਞਂ… ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਅਯਂ ਖੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ । ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨਿ ਇਦਂ વਿਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਤ੍ਤਨਿ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਪੁਪ੍ਫਂ ਗਨ੍ਧਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਸ੍ਸ। ਤਮੇਨਂ ਪੁਰਿਸੋ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ – ‘‘ਇਦਂ ਪੁਪ੍ਫਂ, ਅਯਂ ਗਨ੍ਧੋ; ਅਞ੍ਞਂ ਪੁਪ੍ਫਂ, ਅਞ੍ਞੋ ਗਨ੍ਧੋ। ਸੋ ਖੋ ਪਨਾਯਂ ਗਨ੍ਧੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪੁਪ੍ਫੇ’’ਤਿ। ਪੁਪ੍ਫਸ੍ਮਿਂ ਗਨ੍ਧਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਏવਮੇવਂ ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਰੂਪਂ… વੇਦਨਂ… ਸਞ੍ਞਂ… ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਅਯਂ ਖੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ। ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨਿ ਇਦਂ વਿਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਤ੍ਤਨਿ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਅਭਿਨਿવੇਸਪਰਾਮਾਸੋ ਦਿਟ੍ਠਿ। ਦਿਟ੍ਠਿ ਨ વਤ੍ਥੁ, વਤ੍ਥੁ ਨ ਦਿਟ੍ਠਿ। ਅਞ੍ਞਾ ਦਿਟ੍ਠਿ, ਅਞ੍ਞਂ વਤ੍ਥੁ। ਯਾ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿ ਯਞ੍ਚ વਤ੍ਥੁ – ਅਯਂ ਤਤਿਯਾ વਿਞ੍ਞਾਣવਤ੍ਥੁਕਾ ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ। ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ…ਪੇ॰… ਇਮਾਨਿ ਸਞ੍ਞੋਜਨਾਨਿ, ਨ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ। ਏવਂ ਅਤ੍ਤਨਿ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ।
Kathaṃ attani viññāṇaṃ samanupassati? Idhekacco rūpaṃ… vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā . Imasmiñca pana attani idaṃ viññāṇa’’nti. Attani viññāṇaṃ samanupassati. Seyyathāpi pupphaṃ gandhasampannaṃ assa. Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘idaṃ pupphaṃ, ayaṃ gandho; aññaṃ pupphaṃ, añño gandho. So kho panāyaṃ gandho imasmiṃ pupphe’’ti. Pupphasmiṃ gandhaṃ samanupassati. Evamevaṃ idhekacco rūpaṃ… vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. Imasmiñca pana attani idaṃ viññāṇa’’nti. Attani viññāṇaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ tatiyā viññāṇavatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. Evaṃ attani viññāṇaṃ samanupassati.
ਕਥਂ વਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਰੂਪਂ… વੇਦਨਂ… ਸਞ੍ਞਂ… ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਅਯਂ ਖੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ। ਸੋ ਖੋ ਪਨ ਮੇ ਅਯਂ ਅਤ੍ਤਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ વਿਞ੍ਞਾਣੇ’’ਤਿ। વਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਮਣਿ ਕਰਣ੍ਡਕੇ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਅਸ੍ਸ। ਤਮੇਨਂ ਪੁਰਿਸੋ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ – ‘‘ਅਯਂ ਮਣਿ, ਅਯਂ ਕਰਣ੍ਡਕੋ। ਅਞ੍ਞੋ ਮਣਿ, ਅਞ੍ਞੋ ਕਰਣ੍ਡਕੋ। ਸੋ ਖੋ ਪਨਾਯਂ ਮਣਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਰਣ੍ਡਕੇ’’ਤਿ। ਕਰਣ੍ਡਕਸ੍ਮਿਂ ਮਣਿਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਏવਮੇવਂ ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਰੂਪਂ… વੇਦਨਂ… ਸਞ੍ਞਂ… ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਅਯਂ ਖੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ। ਸੋ ਖੋ ਪਨ ਮੇ ਅਯਂ ਅਤ੍ਤਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ વਿਞ੍ਞਾਣੇ’’ਤਿ। વਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਅਭਿਨਿવੇਸਪਰਾਮਾਸੋ ਦਿਟ੍ਠਿ। ਦਿਟ੍ਠਿ ਨ વਤ੍ਥੁ, વਤ੍ਥੁ ਨ ਦਿਟ੍ਠਿ। ਅਞ੍ਞਾ ਦਿਟ੍ਠਿ, ਅਞ੍ਞਂ વਤ੍ਥੁ। ਯਾ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿ ਯਞ੍ਚ વਤ੍ਥੁ – ਅਯਂ ਚਤੁਤ੍ਥਾ વਿਞ੍ਞਾਣવਤ੍ਥੁਕਾ ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ। ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ…ਪੇ॰… ਇਮਾਨਿ ਸਞ੍ਞੋਜਨਾਨਿ, ਨ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ। ਏવਂ વਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਇਮੇਹਿ વੀਸਤਿਯਾ ਆਕਾਰੇਹਿ ਅਭਿਨਿવੇਸੋ ਹੋਤਿ।
Kathaṃ viññāṇasmiṃ attānaṃ samanupassati? Idhekacco rūpaṃ… vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana me ayaṃ attā imasmiṃ viññāṇe’’ti. Viññāṇasmiṃ attānaṃ samanupassati. Seyyathāpi maṇi karaṇḍake pakkhitto assa. Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘ayaṃ maṇi, ayaṃ karaṇḍako. Añño maṇi, añño karaṇḍako. So kho panāyaṃ maṇi imasmiṃ karaṇḍake’’ti. Karaṇḍakasmiṃ maṇiṃ samanupassati. Evamevaṃ idhekacco rūpaṃ… vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana me ayaṃ attā imasmiṃ viññāṇe’’ti. Viññāṇasmiṃ attānaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ catutthā viññāṇavatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. Evaṃ viññāṇasmiṃ attānaṃ samanupassati. Attānudiṭṭhiyā imehi vīsatiyā ākārehi abhiniveso hoti.
ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਦੁਤਿਯੋ।
Attānudiṭṭhiniddeso dutiyo.
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā / ੨. ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ • 2. Attānudiṭṭhiniddesavaṇṇanā
