| Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / പടിസമ്ഭിദാമഗ്ഗപാളി • Paṭisambhidāmaggapāḷi |
൨. അത്താനുദിട്ഠിനിദ്ദേസോ
2. Attānudiṭṭhiniddeso
൧൩൦. അത്താനുദിട്ഠിയാ കതമേഹി വീസതിയാ ആകാരേഹി അഭിനിവേസോ ഹോതി? ഇധ അസ്സുതവാ പുഥുജ്ജനോ അരിയാനം അദസ്സാവീ അരിയധമ്മസ്സ അകോവിദോ അരിയധമ്മേ അവിനീതോ, സപ്പുരിസാനം അദസ്സാവീ സപ്പുരിസധമ്മസ്സ അകോവിദോ സപ്പുരിസധമ്മേ അവിനീതോ രൂപം അത്തതോ സമനുപസ്സതി രൂപവന്തം വാ അത്താനം അത്തനി വാ രൂപം രൂപസ്മിം വാ അത്താനം; വേദനം…പേ॰… സഞ്ഞം…പേ॰… സങ്ഖാരേ…പേ॰… വിഞ്ഞാണം അത്തതോ സമനുപസ്സതി വിഞ്ഞാണവന്തം വാ അത്താനം അത്തനി വാ വിഞ്ഞാണം വിഞ്ഞാണസ്മിം വാ അത്താനം.
130. Attānudiṭṭhiyā katamehi vīsatiyā ākārehi abhiniveso hoti? Idha assutavā puthujjano ariyānaṃ adassāvī ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinīto, sappurisānaṃ adassāvī sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinīto rūpaṃ attato samanupassati rūpavantaṃ vā attānaṃ attani vā rūpaṃ rūpasmiṃ vā attānaṃ; vedanaṃ…pe… saññaṃ…pe… saṅkhāre…pe… viññāṇaṃ attato samanupassati viññāṇavantaṃ vā attānaṃ attani vā viññāṇaṃ viññāṇasmiṃ vā attānaṃ.
൧൩൧. കഥം രൂപം അത്തതോ സമനുപസ്സതി? ഇധേകച്ചോ പഥവീകസിണം അത്തതോ സമനുപസ്സതി – ‘‘യം പഥവീകസിണം, സോ അഹം; യോ അഹം, തം പഥവീകസിണ’’ന്തി. പഥവീകസിണഞ്ച അത്തഞ്ച അദ്വയം സമനുപസ്സതി. സേയ്യഥാപി തേലപ്പദീപസ്സ ഝായതോ ‘‘യാ അച്ചി സോ വണ്ണോ, യോ വണ്ണോ സാ അച്ചീ’’തി – അച്ചിഞ്ച വണ്ണഞ്ച അദ്വയം സമനുപസ്സതി. ഏവമേവം ഇധേകച്ചോ പഥവീകസിണം അത്തതോ സമനുപസ്സതി – ‘‘യം പഥവീകസിണം, സോ അഹം; യോ അഹം , തം പഥവീകസിണ’’ന്തി. പഥവീകസിണഞ്ച അത്തഞ്ച അദ്വയം സമനുപസ്സതി. അഭിനിവേസപരാമാസോ ദിട്ഠി. ദിട്ഠി ന വത്ഥു, വത്ഥു ന ദിട്ഠി. അഞ്ഞാ ദിട്ഠി, അഞ്ഞം വത്ഥു. യാ ച ദിട്ഠി യഞ്ച വത്ഥു – അയം പഠമാ രൂപവത്ഥുകാ അത്താനുദിട്ഠി. അത്താനുദിട്ഠി മിച്ഛാദിട്ഠി ദിട്ഠിവിപത്തി…പേ॰… അത്താനുദിട്ഠി മിച്ഛാദിട്ഠി. മിച്ഛാദിട്ഠികസ്സ പുരിസപുഗ്ഗലസ്സ ദ്വേവ ഗതിയോ…പേ॰… ഇമാനി സഞ്ഞോജനാനി, ന ച ദിട്ഠിയോ.
131. Kathaṃ rūpaṃ attato samanupassati? Idhekacco pathavīkasiṇaṃ attato samanupassati – ‘‘yaṃ pathavīkasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ, taṃ pathavīkasiṇa’’nti. Pathavīkasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ‘‘yā acci so vaṇṇo, yo vaṇṇo sā accī’’ti – acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evamevaṃ idhekacco pathavīkasiṇaṃ attato samanupassati – ‘‘yaṃ pathavīkasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ , taṃ pathavīkasiṇa’’nti. Pathavīkasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ paṭhamā rūpavatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti…pe… attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi. Micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.
ഇധേകച്ചോ ആപോകസിണം… തേജോകസിണം… വായോകസിണം… നീലകസിണം… പീതകസിണം… ലോഹിതകസിണം… ഓദാതകസിണം അത്തതോ സമനുപസ്സതി – ‘‘യം ഓദാതകസിണം, സോ അഹം; യോ അഹം, തം ഓദാതകസിണ’’ന്തി. ഓദാതകസിണഞ്ച അത്തഞ്ച അദ്വയം സമനുപസ്സതി. സേയ്യഥാപി തേലപ്പദീപസ്സ ഝായതോ ‘‘യാ അച്ചി, സോ വണ്ണോ; യോ വണ്ണോ, സാ അച്ചീ’’തി – അച്ചിഞ്ച വണ്ണഞ്ച അദ്വയം സമനുപസ്സതി. ഏവമേവ ഇധേകച്ചോ…പേ॰… ഓദാതകസിണഞ്ച അത്തഞ്ച അദ്വയം സമനുപസ്സതി. അഭിനിവേസപരാമാസോ ദിട്ഠി. ദിട്ഠി ന വത്ഥു, വത്ഥു ന ദിട്ഠി. അഞ്ഞാ ദിട്ഠി, അഞ്ഞം വത്ഥു. യാ ച ദിട്ഠി യഞ്ച വത്ഥു – അയം പഠമാ രൂപവത്ഥുകാ അത്താനുദിട്ഠി. അത്താനുദിട്ഠി മിച്ഛാദിട്ഠി ദിട്ഠിവിപത്തി…പേ॰… ഇമാനി സഞ്ഞോജനാനി, ന ച ദിട്ഠിയോ. ഏവം രൂപം അത്തതോ സമനുപസ്സതി.
Idhekacco āpokasiṇaṃ… tejokasiṇaṃ… vāyokasiṇaṃ… nīlakasiṇaṃ… pītakasiṇaṃ… lohitakasiṇaṃ… odātakasiṇaṃ attato samanupassati – ‘‘yaṃ odātakasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ, taṃ odātakasiṇa’’nti. Odātakasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ‘‘yā acci, so vaṇṇo; yo vaṇṇo, sā accī’’ti – acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evameva idhekacco…pe… odātakasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ paṭhamā rūpavatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. Evaṃ rūpaṃ attato samanupassati.
കഥം രൂപവന്തം അത്താനം സമനുപസ്സതി? ഇധേകച്ചോ വേദനം… സഞ്ഞം… സങ്ഖാരേ… വിഞ്ഞാണം അത്തതോ സമനുപസ്സതി. തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘‘അയം ഖോ മേ അത്താ. സോ ഖോ പന മേ അയം അത്താ ഇമിനാ രൂപേന രൂപവാ’’തി. രൂപവന്തം അത്താനം സമനുപസ്സതി. സേയ്യഥാപി രുക്ഖോ ഛായാസമ്പന്നോ അസ്സ. തമേനം പുരിസോ ഏവം വദേയ്യ – ‘‘അയം രുക്ഖോ, അയം ഛായാ. അഞ്ഞോ രുക്ഖോ, അഞ്ഞാ ഛായാ. സോ ഖോ പനായം രുക്ഖോ ഇമായ ഛായായ ഛായാവാ’’തി. ഛായാവന്തം രുക്ഖം സമനുപസ്സതി. ഏവമേവം ഇധേകച്ചോ വേദനം…പേ॰… സഞ്ഞം… സങ്ഖാരേ… വിഞ്ഞാണം അത്തതോ സമനുപസ്സതി. തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘‘അയം ഖോ മേ അത്താ. സോ ഖോ പന അയം അത്താ ഇമിനാ രൂപേന രൂപവാ’’തി. രൂപവന്തം അത്താനം സമനുപസ്സതി. അഭിനിവേസപരാമാസോ ദിട്ഠി. ദിട്ഠി ന വത്ഥു, വത്ഥു ന ദിട്ഠി. അഞ്ഞാ ദിട്ഠി, അഞ്ഞം വത്ഥു. യാ ച ദിട്ഠി യഞ്ച വത്ഥു – അയം ദുതിയാ രൂപവത്ഥുകാ അത്താനുദിട്ഠി. അത്താനുദിട്ഠി മിച്ഛാദിട്ഠി ദിട്ഠിവിപത്തി…പേ॰… ഇമാനി സഞ്ഞോജനാനി, ന ച ദിട്ഠിയോ. ഏവം രൂപവന്തം അത്താനം സമനുപസ്സതി.
Kathaṃ rūpavantaṃ attānaṃ samanupassati? Idhekacco vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana me ayaṃ attā iminā rūpena rūpavā’’ti. Rūpavantaṃ attānaṃ samanupassati. Seyyathāpi rukkho chāyāsampanno assa. Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘ayaṃ rukkho, ayaṃ chāyā. Añño rukkho, aññā chāyā. So kho panāyaṃ rukkho imāya chāyāya chāyāvā’’ti. Chāyāvantaṃ rukkhaṃ samanupassati. Evamevaṃ idhekacco vedanaṃ…pe… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana ayaṃ attā iminā rūpena rūpavā’’ti. Rūpavantaṃ attānaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ dutiyā rūpavatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. Evaṃ rūpavantaṃ attānaṃ samanupassati.
കഥം അത്തനി രൂപം സമനുപസ്സതി? ഇധേകച്ചോ വേദനം… സഞ്ഞം… സങ്ഖാരേ… വിഞ്ഞാണം അത്തതോ സമനുപസ്സതി. തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘‘അയം ഖോ മേ അത്താ. ഇമസ്മിഞ്ച പന അത്തനി ഇദം രൂപ’’ന്തി. അത്തനി രൂപം സമനുപസ്സതി. സേയ്യഥാപി പുപ്ഫം ഗന്ധസമ്പന്നം അസ്സ. തമേനം പുരിസോ ഏവം വദേയ്യ – ‘‘ഇദം പുപ്ഫം, അയം ഗന്ധോ; അഞ്ഞം പുപ്ഫം, അഞ്ഞോ ഗന്ധോ. സോ ഖോ പനായം ഗന്ധോ ഇമസ്മിം പുപ്ഫേ’’തി. പുപ്ഫസ്മിം ഗന്ധം സമനുപസ്സതി . ഏവമേവം ഇധേകച്ചോ വേദനം…പേ॰… സഞ്ഞം… സങ്ഖാരേ… വിഞ്ഞാണം അത്തതോ സമനുപസ്സതി. തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘‘അയം ഖോ മേ അത്താ. ഇമസ്മിഞ്ച പന അത്തനി ഇദം രൂപ’’ന്തി. അത്തനി രൂപം സമനുപസ്സതി. അഭിനിവേസപരാമാസോ ദിട്ഠി. ദിട്ഠി ന വത്ഥു, വത്ഥു ന ദിട്ഠി. അഞ്ഞാ ദിട്ഠി, അഞ്ഞം വത്ഥു. യാ ച ദിട്ഠി യഞ്ച വത്ഥു – അയം തതിയാ രൂപവത്ഥുകാ അത്താനുദിട്ഠി. അത്താനുദിട്ഠി മിച്ഛാദിട്ഠി ദിട്ഠിവിപത്തി…പേ॰… ഇമാനി സഞ്ഞോജനാനി, ന ച ദിട്ഠിയോ. ഏവം അത്തനി രൂപം സമനുപസ്സതി.
Kathaṃ attani rūpaṃ samanupassati? Idhekacco vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. Imasmiñca pana attani idaṃ rūpa’’nti. Attani rūpaṃ samanupassati. Seyyathāpi pupphaṃ gandhasampannaṃ assa. Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘idaṃ pupphaṃ, ayaṃ gandho; aññaṃ pupphaṃ, añño gandho. So kho panāyaṃ gandho imasmiṃ pupphe’’ti. Pupphasmiṃ gandhaṃ samanupassati . Evamevaṃ idhekacco vedanaṃ…pe… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. Imasmiñca pana attani idaṃ rūpa’’nti. Attani rūpaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ tatiyā rūpavatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. Evaṃ attani rūpaṃ samanupassati.
കഥം രൂപസ്മിം അത്താനം സമനുപസ്സതി? ഇധേകച്ചോ വേദനം…പേ॰… സഞ്ഞം… സങ്ഖാരേ… വിഞ്ഞാണം അത്തതോ സമനുപസ്സതി. തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘‘അയം ഖോ മേ അത്താ. സോ ഖോ പന മേ അയം അത്താ ഇമസ്മിം രൂപേ’’തി. രൂപസ്മിം അത്താനം സമനുപസ്സതി. സേയ്യഥാപി മണി കരണ്ഡകേ പക്ഖിത്തോ അസ്സ. തമേനം പുരിസോ ഏവം വദേയ്യ – ‘‘അയം മണി, അയം കരണ്ഡകോ. അഞ്ഞോ മണി, അഞ്ഞോ കരണ്ഡകോ. സോ ഖോ പനായം മണി ഇമസ്മിം കരണ്ഡകേ’’തി. കരണ്ഡകസ്മിം മണിം സമനുപസ്സതി. ഏവമേവം ഇധേകച്ചോ വേദനം…പേ॰… സഞ്ഞം… സങ്ഖാരേ… വിഞ്ഞാണം അത്തതോ സമനുപസ്സതി . തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘‘അയം ഖോ മേ അത്താ. സോ ഖോ പന മേ അയം അത്താ ഇമസ്മിം രൂപേ’’തി. രൂപസ്മിം അത്താനം സമനുപസ്സതി. അഭിനിവേസപരാമാസോ ദിട്ഠി. ദിട്ഠി ന വത്ഥു, വത്ഥു ന ദിട്ഠി. അഞ്ഞാ ദിട്ഠി, അഞ്ഞം വത്ഥു. യാ ച ദിട്ഠി യഞ്ച വത്ഥു – അയം ചതുത്ഥാ രൂപവത്ഥുകാ അത്താനുദിട്ഠി. അത്താനുദിട്ഠി മിച്ഛാദിട്ഠി ദിട്ഠിവിപത്തി…പേ॰… ഇമാനി സഞ്ഞോജനാനി, ന ച ദിട്ഠിയോ. ഏവം രൂപസ്മിം അത്താനം സമനുപസ്സതി.
Kathaṃ rūpasmiṃ attānaṃ samanupassati? Idhekacco vedanaṃ…pe… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana me ayaṃ attā imasmiṃ rūpe’’ti. Rūpasmiṃ attānaṃ samanupassati. Seyyathāpi maṇi karaṇḍake pakkhitto assa. Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘ayaṃ maṇi, ayaṃ karaṇḍako. Añño maṇi, añño karaṇḍako. So kho panāyaṃ maṇi imasmiṃ karaṇḍake’’ti. Karaṇḍakasmiṃ maṇiṃ samanupassati. Evamevaṃ idhekacco vedanaṃ…pe… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ attato samanupassati . Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana me ayaṃ attā imasmiṃ rūpe’’ti. Rūpasmiṃ attānaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ catutthā rūpavatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. Evaṃ rūpasmiṃ attānaṃ samanupassati.
൧൩൨. കഥം വേദനം അത്തതോ സമനുപസ്സതി? ഇധേകച്ചോ ചക്ഖുസമ്ഫസ്സജം വേദനം സോതസമ്ഫസ്സജം വേദനം ഘാനസമ്ഫസ്സജം വേദനം ജിവ്ഹാസമ്ഫസ്സജം വേദനം കായസമ്ഫസ്സജം വേദനം മനോസമ്ഫസ്സജം വേദനം അത്തതോ സമനുപസ്സതി. ‘‘യാ മനോസമ്ഫസ്സജാ വേദനാ സോ അഹം, യോ അഹം സാ മനോസമ്ഫസ്സജാ വേദനാ’’തി – മനോസമ്ഫസ്സജം വേദനഞ്ച അത്തഞ്ച അദ്വയം സമനുപസ്സതി. സേയ്യഥാപി തേലപ്പദീപസ്സ ഝായതോ ‘‘യാ അച്ചി സോ വണ്ണോ, യോ വണ്ണോ സാ അച്ചീ’’തി – അച്ചിഞ്ച വണ്ണഞ്ച അദ്വയം സമനുപസ്സതി. ഏവമേവം ഇധേകച്ചോ മനോസമ്ഫസ്സജം വേദനം അത്തതോ സമനുപസ്സതി. ‘‘യാ മനോസമ്ഫസ്സജാ വേദനാ സോ അഹം, യോ അഹം സാ മനോസമ്ഫസ്സജാ വേദനാ’’തി – മനോസമ്ഫസ്സജം വേദനഞ്ച അത്തഞ്ച അദ്വയം സമനുപസ്സതി. അഭിനിവേസപരാമാസോ ദിട്ഠി. ദിട്ഠി ന വത്ഥു, വത്ഥു ന ദിട്ഠി. അഞ്ഞാ ദിട്ഠി, അഞ്ഞം വത്ഥു. യാ ച ദിട്ഠി യഞ്ച വത്ഥു – അയം പഠമാ വേദനാവത്ഥുകാ അത്താനുദിട്ഠി. അത്താനുദിട്ഠി മിച്ഛാദിട്ഠി ദിട്ഠിവിപത്തി…പേ॰… ഇമാനി സഞ്ഞോജനാനി, ന ച ദിട്ഠിയോ. ഏവം വേദനം അത്തതോ സമനുപസ്സതി.
132. Kathaṃ vedanaṃ attato samanupassati? Idhekacco cakkhusamphassajaṃ vedanaṃ sotasamphassajaṃ vedanaṃ ghānasamphassajaṃ vedanaṃ jivhāsamphassajaṃ vedanaṃ kāyasamphassajaṃ vedanaṃ manosamphassajaṃ vedanaṃ attato samanupassati. ‘‘Yā manosamphassajā vedanā so ahaṃ, yo ahaṃ sā manosamphassajā vedanā’’ti – manosamphassajaṃ vedanañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ‘‘yā acci so vaṇṇo, yo vaṇṇo sā accī’’ti – acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evamevaṃ idhekacco manosamphassajaṃ vedanaṃ attato samanupassati. ‘‘Yā manosamphassajā vedanā so ahaṃ, yo ahaṃ sā manosamphassajā vedanā’’ti – manosamphassajaṃ vedanañca attañca advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ paṭhamā vedanāvatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. Evaṃ vedanaṃ attato samanupassati.
കഥം വേദനാവന്തം അത്താനം സമനുപസ്സതി? ഇധേകച്ചോ സഞ്ഞം…പേ॰… സങ്ഖാരേ… വിഞ്ഞാണം… രൂപം അത്തതോ സമനുപസ്സതി. തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘‘അയം ഖോ മേ അത്താ. സോ ഖോ പന മേ അയം അത്താ ഇമായ വേദനായ വേദനാവാ’’തി. വേദനാവന്തം അത്താനം സമനുപസ്സതി. സേയ്യഥാപി രുക്ഖോ ഛായാസമ്പന്നോ അസ്സ. തമേനം പുരിസോ ഏവം വദേയ്യ – ‘‘അയം രുക്ഖോ, അയം ഛായാ. അഞ്ഞോ രുക്ഖോ, അഞ്ഞാ ഛായാ. സോ ഖോ പനായം രുക്ഖോ ഇമായ ഛായായ ഛായാവാ’’തി. ഛായാവന്തം രുക്ഖം സമനുപസ്സതി. ഏവമേവം ഇധേകച്ചോ സഞ്ഞം…പേ॰… സങ്ഖാരേ… വിഞ്ഞാണം… രൂപം അത്തതോ സമനുപസ്സതി. തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘‘അയം ഖോ മേ അത്താ. സോ ഖോ പന മേ അയം അത്താ ഇമായ വേദനായ വേദനാവാ’’തി. വേദനാവന്തം അത്താനം സമനുപസ്സതി. അഭിനിവേസപരാമാസോ ദിട്ഠി. ദിട്ഠി ന വത്ഥു, വത്ഥു ന ദിട്ഠി. അഞ്ഞാ ദിട്ഠി, അഞ്ഞം വത്ഥു. യാ ച ദിട്ഠി യഞ്ച വത്ഥു – അയം ദുതിയാ വേദനാവത്ഥുകാ അത്താനുദിട്ഠി. അത്താനുദിട്ഠി മിച്ഛാദിട്ഠി ദിട്ഠിവിപത്തി…പേ॰… ഇമാനി സഞ്ഞോജനാനി, ന ച ദിട്ഠിയോ. ഏവം വേദനാവന്തം അത്താനം സമനുപസ്സതി.
Kathaṃ vedanāvantaṃ attānaṃ samanupassati? Idhekacco saññaṃ…pe… saṅkhāre… viññāṇaṃ… rūpaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana me ayaṃ attā imāya vedanāya vedanāvā’’ti. Vedanāvantaṃ attānaṃ samanupassati. Seyyathāpi rukkho chāyāsampanno assa. Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘ayaṃ rukkho, ayaṃ chāyā. Añño rukkho, aññā chāyā. So kho panāyaṃ rukkho imāya chāyāya chāyāvā’’ti. Chāyāvantaṃ rukkhaṃ samanupassati. Evamevaṃ idhekacco saññaṃ…pe… saṅkhāre… viññāṇaṃ… rūpaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana me ayaṃ attā imāya vedanāya vedanāvā’’ti. Vedanāvantaṃ attānaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ dutiyā vedanāvatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. Evaṃ vedanāvantaṃ attānaṃ samanupassati.
കഥം അത്തനി വേദനം സമനുപസ്സതി? ഇധേകച്ചോ സഞ്ഞം…പേ॰… സങ്ഖാരേ… വിഞ്ഞാണം… രൂപം അത്തതോ സമനുപസ്സതി. തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘‘അയം ഖോ മേ അത്താ. ഇമസ്മിഞ്ച പന അത്തനി അയം വേദനാ’’തി. അത്തനി വേദനം സമനുപസ്സതി. സേയ്യഥാപി പുപ്ഫം ഗന്ധസമ്പന്നം അസ്സ. തമേനം പുരിസോ ഏവം വദേയ്യ – ‘‘ഇദം പുപ്ഫം, അയം ഗന്ധോ; അഞ്ഞം പുപ്ഫം, അഞ്ഞോ ഗന്ധോ. സോ ഖോ പനായം ഗന്ധോ ഇമസ്മിം പുപ്ഫേ’’തി. പുപ്ഫസ്മിം ഗന്ധം സമനുപസ്സതി. ഏവമേവം ഇധേകച്ചോ സഞ്ഞം…പേ॰… സങ്ഖാരേ… വിഞ്ഞാണം… രൂപം അത്തതോ സമനുപസ്സതി. തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘‘അയം ഖോ മേ അത്താ. ഇമസ്മിഞ്ച പന അത്തനി അയം വേദനാ’’തി. അത്തനി വേദനം സമനുപസ്സതി . അഭിനിവേസപരാമാസോ ദിട്ഠി. ദിട്ഠി ന വത്ഥു, വത്ഥു ന ദിട്ഠി. അഞ്ഞാ ദിട്ഠി, അഞ്ഞം വത്ഥു. യാ ച ദിട്ഠി യഞ്ച വത്ഥു – അയം തതിയാ വേദനാവത്ഥുകാ അത്താനുദിട്ഠി. അത്താനുദിട്ഠി മിച്ഛാദിട്ഠി ദിട്ഠിവിപത്തി…പേ॰… ഇമാനി സഞ്ഞോജനാനി, ന ച ദിട്ഠിയോ. ഏവം അത്തനി വേദനം സമനുപസ്സതി.
Kathaṃ attani vedanaṃ samanupassati? Idhekacco saññaṃ…pe… saṅkhāre… viññāṇaṃ… rūpaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. Imasmiñca pana attani ayaṃ vedanā’’ti. Attani vedanaṃ samanupassati. Seyyathāpi pupphaṃ gandhasampannaṃ assa. Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘idaṃ pupphaṃ, ayaṃ gandho; aññaṃ pupphaṃ, añño gandho. So kho panāyaṃ gandho imasmiṃ pupphe’’ti. Pupphasmiṃ gandhaṃ samanupassati. Evamevaṃ idhekacco saññaṃ…pe… saṅkhāre… viññāṇaṃ… rūpaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. Imasmiñca pana attani ayaṃ vedanā’’ti. Attani vedanaṃ samanupassati . Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ tatiyā vedanāvatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. Evaṃ attani vedanaṃ samanupassati.
കഥം വേദനായ അത്താനം സമനുപസ്സതി? ഇധേകച്ചോ സഞ്ഞം…പേ॰… സങ്ഖാരേ… വിഞ്ഞാണം… രൂപം അത്തതോ സമനുപസ്സതി. തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘‘അയം ഖോ മേ അത്താ. സോ ഖോ പന മേ അയം അത്താ ഇമായ വേദനായാ’’തി. വേദനായ അത്താനം സമനുപസ്സതി. സേയ്യഥാപി മണി കരണ്ഡകേ പക്ഖിത്തോ അസ്സ. തമേനം പുരിസോ ഏവം വദേയ്യ – ‘‘അയം മണി, അയം കരണ്ഡകോ. അഞ്ഞോ മണി, അഞ്ഞോ കരണ്ഡകോ. സോ ഖോ പനായം മണി ഇമസ്മിം കരണ്ഡകേ’’തി. കരണ്ഡകസ്മിം മണിം സമനുപസ്സതി. ഏവമേവം ഇധേകച്ചോ സഞ്ഞം… സങ്ഖാരേ… വിഞ്ഞാണം… രൂപം അത്തതോ സമനുപസ്സതി. തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘‘അയം ഖോ മേ അത്താ. സോ ഖോ പന മേ അയം അത്താ ഇമായ വേദനായാ’’തി. വേദനായ അത്താനം സമനുപസ്സതി. അഭിനിവേസപരാമാസോ ദിട്ഠി. ദിട്ഠി ന വത്ഥു, വത്ഥു ന ദിട്ഠി. അഞ്ഞാ ദിട്ഠി, അഞ്ഞം വത്ഥു. യാ ച ദിട്ഠി യഞ്ച വത്ഥു – അയം ചതുത്ഥാ വേദനാവത്ഥുകാ അത്താനുദിട്ഠി. അത്താനുദിട്ഠി മിച്ഛാദിട്ഠി ദിട്ഠിവിപത്തി…പേ॰… ഇമാനി സഞ്ഞോജനാനി, ന ച ദിട്ഠിയോ. ഏവം വേദനായ അത്താനം സമനുപസ്സതി.
Kathaṃ vedanāya attānaṃ samanupassati? Idhekacco saññaṃ…pe… saṅkhāre… viññāṇaṃ… rūpaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana me ayaṃ attā imāya vedanāyā’’ti. Vedanāya attānaṃ samanupassati. Seyyathāpi maṇi karaṇḍake pakkhitto assa. Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘ayaṃ maṇi, ayaṃ karaṇḍako. Añño maṇi, añño karaṇḍako. So kho panāyaṃ maṇi imasmiṃ karaṇḍake’’ti. Karaṇḍakasmiṃ maṇiṃ samanupassati. Evamevaṃ idhekacco saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ… rūpaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana me ayaṃ attā imāya vedanāyā’’ti. Vedanāya attānaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ catutthā vedanāvatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. Evaṃ vedanāya attānaṃ samanupassati.
൧൩൩. കഥം സഞ്ഞം അത്തതോ സമനുപസ്സതി? ഇധേകച്ചോ ചക്ഖുസമ്ഫസ്സജം സഞ്ഞം…പേ॰… സോതസമ്ഫസ്സജം സഞ്ഞം… ഘാനസമ്ഫസ്സജം സഞ്ഞം… ജിവ്ഹാസമ്ഫസ്സജം സഞ്ഞം… കായസമ്ഫസ്സജം സഞ്ഞം… മനോസമ്ഫസ്സജം സഞ്ഞം അത്തതോ സമനുപസ്സതി. യാ മനോസമ്ഫസ്സജാ സഞ്ഞാ സോ അഹം, യോ അഹം സാ മനോസമ്ഫസ്സജാ സഞ്ഞാ’’തി. മനോസമ്ഫസ്സജം സഞ്ഞഞ്ച അത്തഞ്ച അദ്വയം സമനുപസ്സതി. സേയ്യഥാപി തേലപ്പദീപസ്സ ഝായതോ ‘‘യാ അച്ചി സോ വണ്ണോ, യോ വണ്ണോ സാ അച്ചീ’’തി – അച്ചിഞ്ച വണ്ണഞ്ച അദ്വയം സമനുപസ്സതി. ഏവമേവം ഇധേകച്ചോ മനോസമ്ഫസ്സജം സഞ്ഞം അത്തതോ സമനുപസ്സതി – ‘‘യാ മനോസമ്ഫസ്സജാ സഞ്ഞാ സോ അഹം, യോ അഹം സാ മനോസമ്ഫസ്സജാ സഞ്ഞാ’’തി. മനോസമ്ഫസ്സജം സഞ്ഞഞ്ച അത്തഞ്ച അദ്വയം സമനുപസ്സതി. അഭിനിവേസപരാമാസോ ദിട്ഠി. ദിട്ഠി ന വത്ഥു, വത്ഥു ന ദിട്ഠി. അഞ്ഞാ ദിട്ഠി, അഞ്ഞം വത്ഥു. യാ ച ദിട്ഠി യഞ്ച വത്ഥു – അയം പഠമാ സഞ്ഞാവത്ഥുകാ അത്താനുദിട്ഠി. അത്താനുദിട്ഠി മിച്ഛാദിട്ഠി ദിട്ഠിവിപത്തി…പേ॰… ഇമാനി സഞ്ഞോജനാനി, ന ച ദിട്ഠിയോ. ഏവം സഞ്ഞം അത്തതോ സമനുപസ്സതി.
133. Kathaṃ saññaṃ attato samanupassati? Idhekacco cakkhusamphassajaṃ saññaṃ…pe… sotasamphassajaṃ saññaṃ… ghānasamphassajaṃ saññaṃ… jivhāsamphassajaṃ saññaṃ… kāyasamphassajaṃ saññaṃ… manosamphassajaṃ saññaṃ attato samanupassati. Yā manosamphassajā saññā so ahaṃ, yo ahaṃ sā manosamphassajā saññā’’ti. Manosamphassajaṃ saññañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ‘‘yā acci so vaṇṇo, yo vaṇṇo sā accī’’ti – acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evamevaṃ idhekacco manosamphassajaṃ saññaṃ attato samanupassati – ‘‘yā manosamphassajā saññā so ahaṃ, yo ahaṃ sā manosamphassajā saññā’’ti. Manosamphassajaṃ saññañca attañca advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ paṭhamā saññāvatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. Evaṃ saññaṃ attato samanupassati.
കഥം സഞ്ഞാവന്തം അത്താനം സമനുപസ്സതി? ഇധേകച്ചോ സങ്ഖാരേ…പേ॰… വിഞ്ഞാണം… രൂപം… വേദനം അത്തതോ സമനുപസ്സതി. തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘‘അയം ഖോ മേ അത്താ. സോ ഖോ പന മേ അയം അത്താ ഇമായ സഞ്ഞായ സഞ്ഞാവാ’’തി. സഞ്ഞാവന്തം അത്താനം സമനുപസ്സതി. സേയ്യഥാപി രുക്ഖോ ഛായാസമ്പന്നോ അസ്സ. തമേനം പുരിസോ ഏവം വദേയ്യ – ‘‘അയം രുക്ഖോ, അയം ഛായാ. അഞ്ഞോ രുക്ഖോ, അഞ്ഞാ ഛായാ. സോ ഖോ പനായം രുക്ഖോ ഇമായ ഛായായ ഛായാവാ’’തി. ഛായാവന്തം രുക്ഖം സമനുപസ്സതി. ഏവമേവം ഇധേകച്ചോ സങ്ഖാരേ… വിഞ്ഞാണം… രൂപം… വേദനം അത്തതോ സമനുപസ്സതി. തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘‘അയം ഖോ മേ അത്താ. സോ ഖോ പന മേ അയം അത്താ ഇമായ സഞ്ഞായ സഞ്ഞാവാ’’തി. സഞ്ഞാവന്തം അത്താനം സമനുപസ്സതി. അഭിനിവേസപരാമാസോ ദിട്ഠി. ദിട്ഠി ന വത്ഥു, വത്ഥു ന ദിട്ഠി. അഞ്ഞാ ദിട്ഠി, അഞ്ഞം വത്ഥു. യാ ച ദിട്ഠി യഞ്ച വത്ഥു – അയം ദുതിയാ സഞ്ഞാവത്ഥുകാ അത്താനുദിട്ഠി. അത്താനുദിട്ഠി മിച്ഛാദിട്ഠി…പേ॰… ഇമാനി സഞ്ഞോജനാനി, ന ച ദിട്ഠിയോ. ഏവം സഞ്ഞാവന്തം അത്താനം സമനുപസ്സതി.
Kathaṃ saññāvantaṃ attānaṃ samanupassati? Idhekacco saṅkhāre…pe… viññāṇaṃ… rūpaṃ… vedanaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana me ayaṃ attā imāya saññāya saññāvā’’ti. Saññāvantaṃ attānaṃ samanupassati. Seyyathāpi rukkho chāyāsampanno assa. Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘ayaṃ rukkho, ayaṃ chāyā. Añño rukkho, aññā chāyā. So kho panāyaṃ rukkho imāya chāyāya chāyāvā’’ti. Chāyāvantaṃ rukkhaṃ samanupassati. Evamevaṃ idhekacco saṅkhāre… viññāṇaṃ… rūpaṃ… vedanaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana me ayaṃ attā imāya saññāya saññāvā’’ti. Saññāvantaṃ attānaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ dutiyā saññāvatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. Evaṃ saññāvantaṃ attānaṃ samanupassati.
കഥം അത്തനി സഞ്ഞം സമനുപസ്സതി? ഇധേകച്ചോ സങ്ഖാരേ…പേ॰… വിഞ്ഞാണം… രൂപം… വേദനം അത്തതോ സമനുപസ്സതി. തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘‘അയം ഖോ മേ അത്താ. ഇമസ്മിഞ്ച പന അത്തനി അയം സഞ്ഞാ’’തി. അത്തനി സഞ്ഞം സമനുപസ്സതി. സേയ്യഥാപി പുപ്ഫം ഗന്ധസമ്പന്നം അസ്സ. തമേനം പുരിസോ ഏവം വദേയ്യ – ‘‘ഇദം പുപ്ഫം, അയം ഗന്ധോ. അഞ്ഞം പുപ്ഫം, അഞ്ഞോ ഗന്ധോ. സോ ഖോ പനായം ഗന്ധോ ഇമസ്മിം പുപ്ഫേ’’തി. പുപ്ഫസ്മിം ഗന്ധം സമനുപസ്സതി. ഏവമേവം ഇധേകച്ചോ സങ്ഖാരേ… വിഞ്ഞാണം… രൂപം… വേദനം അത്തതോ സമനുപസ്സതി. തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘‘അയം ഖോ മേ അത്താ. ഇമസ്മിഞ്ച പന അത്തനി അയം സഞ്ഞാ’’തി. അത്തനി സഞ്ഞം സമനുപസ്സതി. അഭിനിവേസപരാമാസോ ദിട്ഠി. ദിട്ഠി ന വത്ഥു, വത്ഥു ന ദിട്ഠി. അഞ്ഞാ ദിട്ഠി, അഞ്ഞം വത്ഥു. യാ ച ദിട്ഠി യഞ്ച വത്ഥു – അയം തതിയാ സഞ്ഞാവത്ഥുകാ അത്താനുദിട്ഠി. അത്താനുദിട്ഠി മിച്ഛാദിട്ഠി…പേ॰… ഇമാനി സഞ്ഞോജനാനി, ന ച ദിട്ഠിയോ. ഏവം അത്തനി സഞ്ഞം സമനുപസ്സതി.
Kathaṃ attani saññaṃ samanupassati? Idhekacco saṅkhāre…pe… viññāṇaṃ… rūpaṃ… vedanaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. Imasmiñca pana attani ayaṃ saññā’’ti. Attani saññaṃ samanupassati. Seyyathāpi pupphaṃ gandhasampannaṃ assa. Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘idaṃ pupphaṃ, ayaṃ gandho. Aññaṃ pupphaṃ, añño gandho. So kho panāyaṃ gandho imasmiṃ pupphe’’ti. Pupphasmiṃ gandhaṃ samanupassati. Evamevaṃ idhekacco saṅkhāre… viññāṇaṃ… rūpaṃ… vedanaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. Imasmiñca pana attani ayaṃ saññā’’ti. Attani saññaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ tatiyā saññāvatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. Evaṃ attani saññaṃ samanupassati.
കഥം സഞ്ഞായ അത്താനം സമനുപസ്സതി? ഇധേകച്ചോ സങ്ഖാരേ …പേ॰… വിഞ്ഞാണം… രൂപം… വേദനം അത്തതോ സമനുപസ്സതി. തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘‘അയം ഖോ മേ അത്താ. സോ ഖോ പന മേ അയം അത്താ ഇമായ സഞ്ഞായാ’’തി. സഞ്ഞായ അത്താനം സമനുപസ്സതി. സേയ്യഥാപി മണി കരണ്ഡകേ പക്ഖിത്തോ അസ്സ. തമേനം പുരിസോ ഏവം വദേയ്യ – ‘‘അയം മണി, അയം കരണ്ഡകോ. അഞ്ഞോ മണി, അഞ്ഞോ കരണ്ഡകോ. സോ ഖോ പനായം മണി ഇമസ്മിം കരണ്ഡകേ’’തി. കരണ്ഡകസ്മിം മണിം സമനുപസ്സതി. ഏവമേവ ഇധേകച്ചോ സങ്ഖാരേ… വിഞ്ഞാണം… രൂപം… വേദനം അത്തതോ സമനുപസ്സതി. തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘‘അയം ഖോ മേ അത്താ. സോ ഖോ പന മേ അയം അത്താ ഇമായ സഞ്ഞായാ’’തി. സഞ്ഞായ അത്താനം സമനുപസ്സതി. അഭിനിവേസപരാമാസോ ദിട്ഠി. ദിട്ഠി ന വത്ഥു, വത്ഥു ന ദിട്ഠി. അഞ്ഞാ ദിട്ഠി, അഞ്ഞം വത്ഥു. യാ ച ദിട്ഠി യഞ്ച വത്ഥു – അയം ചതുത്ഥാ സഞ്ഞാവത്ഥുകാ അത്താനുദിട്ഠി. അത്താനുദിട്ഠി മിച്ഛാദിട്ഠി…പേ॰… ഇമാനി സഞ്ഞോജനാനി ന ച ദിട്ഠിയോ. ഏവം സഞ്ഞായ അത്താനം സമനുപസ്സതി.
Kathaṃ saññāya attānaṃ samanupassati? Idhekacco saṅkhāre …pe… viññāṇaṃ… rūpaṃ… vedanaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana me ayaṃ attā imāya saññāyā’’ti. Saññāya attānaṃ samanupassati. Seyyathāpi maṇi karaṇḍake pakkhitto assa. Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘ayaṃ maṇi, ayaṃ karaṇḍako. Añño maṇi, añño karaṇḍako. So kho panāyaṃ maṇi imasmiṃ karaṇḍake’’ti. Karaṇḍakasmiṃ maṇiṃ samanupassati. Evameva idhekacco saṅkhāre… viññāṇaṃ… rūpaṃ… vedanaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana me ayaṃ attā imāya saññāyā’’ti. Saññāya attānaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ catutthā saññāvatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo. Evaṃ saññāya attānaṃ samanupassati.
൧൩൪. കഥം സങ്ഖാരേ അത്തതോ സമനുപസ്സതി? ഇധേകച്ചോ ചക്ഖുസമ്ഫസ്സജം ചേതനം സോതസമ്ഫസ്സജം ചേതനം ഘാനസമ്ഫസ്സജം ചേതനം ജിവ്ഹാസമ്ഫസ്സജം ചേതനം കായസമ്ഫസ്സജം ചേതനം മനോസമ്ഫസ്സജം ചേതനം അത്തതോ സമനുപസ്സതി. ‘‘യാ മനോസമ്ഫസ്സജാ ചേതനാ, സോ അഹം; യോ അഹം സാ മനോസമ്ഫസ്സജാ ചേതനാ’’തി – മനോസമ്ഫസ്സജം ചേതനഞ്ച അത്തഞ്ച അദ്വയം സമനുപസ്സതി. സേയ്യഥാപി തേലപ്പദീപസ്സ ഝായതോ ‘‘യാ അച്ചി സോ വണ്ണോ, യോ വണ്ണോ സാ അച്ചീ’’തി – അച്ചിഞ്ച വണ്ണഞ്ച അദ്വയം സമനുപസ്സതി. ഏവമേവം ഇധേകച്ചോ മനോസമ്ഫസ്സജം ചേതനം അത്തതോ സമനുപസ്സതി. ‘‘യാ മനോസമ്ഫസ്സജാ ചേതനാ സോ അഹം, യോ അഹം സാ മനോസമ്ഫസ്സജാ ചേതനാ’’തി – മനോസമ്ഫസ്സജം ചേതനഞ്ച അത്തഞ്ച അദ്വയം സമനുപസ്സതി. അഭിനിവേസപരാമാസോ ദിട്ഠി. ദിട്ഠി ന വത്ഥു, വത്ഥു ന ദിട്ഠി. അഞ്ഞാ ദിട്ഠി, അഞ്ഞം വത്ഥു. യാ ച ദിട്ഠി യഞ്ച വത്ഥു – അയം പഠമാ സങ്ഖാരവത്ഥുകാ അത്താനുദിട്ഠി. അത്താനുദിട്ഠി മിച്ഛാദിട്ഠി…പേ॰… ഇമാനി സഞ്ഞോജനാനി, ന ച ദിട്ഠിയോ. ഏവം സങ്ഖാരേ അത്തതോ സമനുപസ്സതി.
134. Kathaṃ saṅkhāre attato samanupassati? Idhekacco cakkhusamphassajaṃ cetanaṃ sotasamphassajaṃ cetanaṃ ghānasamphassajaṃ cetanaṃ jivhāsamphassajaṃ cetanaṃ kāyasamphassajaṃ cetanaṃ manosamphassajaṃ cetanaṃ attato samanupassati. ‘‘Yā manosamphassajā cetanā, so ahaṃ; yo ahaṃ sā manosamphassajā cetanā’’ti – manosamphassajaṃ cetanañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ‘‘yā acci so vaṇṇo, yo vaṇṇo sā accī’’ti – acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evamevaṃ idhekacco manosamphassajaṃ cetanaṃ attato samanupassati. ‘‘Yā manosamphassajā cetanā so ahaṃ, yo ahaṃ sā manosamphassajā cetanā’’ti – manosamphassajaṃ cetanañca attañca advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ paṭhamā saṅkhāravatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. Evaṃ saṅkhāre attato samanupassati.
കഥം സങ്ഖാരവന്തം അത്താനം സമനുപസ്സതി? ഇധേകച്ചോ വിഞ്ഞാണം… രൂപം… വേദനം… സഞ്ഞം അത്തതോ സമനുപസ്സതി. തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘‘അയം ഖോ മേ അത്താ. സോ ഖോ പന മേ അയം അത്താ ഇമേഹി സങ്ഖാരേഹി സങ്ഖാരവാ’’തി. സങ്ഖാരവന്തം അത്താനം സമനുപസ്സതി. സേയ്യഥാപി രുക്ഖോ ഛായാസമ്പന്നോ അസ്സ. തമേനം പുരിസോ ഏവം വദേയ്യ – ‘‘അയം രുക്ഖോ, അയം ഛായാ. അഞ്ഞോ രുക്ഖോ, അഞ്ഞാ ഛായാ. സോ ഖോ പനായം രുക്ഖോ ഇമായ ഛായായ ഛായാവാ’’തി. ഛായാവന്തം രുക്ഖം സമനുപസ്സതി. ഏവമേവ ഇധേകച്ചോ വിഞ്ഞാണം… രൂപം… വേദനം… സഞ്ഞം അത്തതോ സമനുപസ്സതി. തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘‘അയം ഖോ മേ അത്താ. സോ ഖോ പന മേ അയം അത്താ. ഇമേഹി സങ്ഖാരേഹി സങ്ഖാരവാ’’തി. സങ്ഖാരവന്തം അത്താനം സമനുപസ്സതി. അഭിനിവേസപരാമാസോ ദിട്ഠി. ദിട്ഠി ന വത്ഥു, വത്ഥു ന ദിട്ഠി. അഞ്ഞാ ദിട്ഠി, അഞ്ഞം വത്ഥു. യാ ച ദിട്ഠി യഞ്ച വത്ഥു – അയം ദുതിയാ സങ്ഖാരവത്ഥുകാ അത്താനുദിട്ഠി. അത്താനുദിട്ഠി മിച്ഛാദിട്ഠി…പേ॰… ഇമാനി സഞ്ഞോജനാനി, ന ച ദിട്ഠിയോ. ഏവം സങ്ഖാരവന്തം അത്താനം സമനുപസ്സതി.
Kathaṃ saṅkhāravantaṃ attānaṃ samanupassati? Idhekacco viññāṇaṃ… rūpaṃ… vedanaṃ… saññaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana me ayaṃ attā imehi saṅkhārehi saṅkhāravā’’ti. Saṅkhāravantaṃ attānaṃ samanupassati. Seyyathāpi rukkho chāyāsampanno assa. Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘ayaṃ rukkho, ayaṃ chāyā. Añño rukkho, aññā chāyā. So kho panāyaṃ rukkho imāya chāyāya chāyāvā’’ti. Chāyāvantaṃ rukkhaṃ samanupassati. Evameva idhekacco viññāṇaṃ… rūpaṃ… vedanaṃ… saññaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana me ayaṃ attā. Imehi saṅkhārehi saṅkhāravā’’ti. Saṅkhāravantaṃ attānaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ dutiyā saṅkhāravatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. Evaṃ saṅkhāravantaṃ attānaṃ samanupassati.
കഥം അത്തനി സങ്ഖാരേ സമനുപസ്സതി? ഇധേകച്ചോ വിഞ്ഞാണം… രൂപം… വേദനം… സഞ്ഞം അത്തതോ സമനുപസ്സതി. തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘‘അയം ഖോ മേ അത്താ. ഇമസ്മിഞ്ച പന അത്തനി ഇമേ സങ്ഖാരാ’’തി. അത്തനി സങ്ഖാരേ സമനുപസ്സതി. സേയ്യഥാപി പുപ്ഫം ഗന്ധസമ്പന്നം അസ്സ. തമേനം പുരിസോ ഏവം വദേയ്യ – ‘‘ഇദം പുപ്ഫം, അയം ഗന്ധോ; അഞ്ഞം പുപ്ഫം, അഞ്ഞോ ഗന്ധോ. സോ ഖോ പനായം ഗന്ധോ ഇമസ്മിം പുപ്ഫേ’’തി. പുപ്ഫസ്മിം ഗന്ധം സമനുപസ്സതി. ഏവമേവം ഇധേകച്ചോ വിഞ്ഞാണം… രൂപം… വേദനം… സഞ്ഞം അത്തതോ സമനുപസ്സതി. തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘‘അയം ഖോ മേ അത്താ. ഇമസ്മിഞ്ച പന അത്തനി ഇമേ സങ്ഖാരാ’’തി. അത്തനി സങ്ഖാരേ സമനുപസ്സതി. അഭിനിവേസപരാമാസോ ദിട്ഠി. ദിട്ഠി ന വത്ഥു, വത്ഥു ന ദിട്ഠി. അഞ്ഞാ ദിട്ഠി, അഞ്ഞം വത്ഥു. യാ ച ദിട്ഠി യഞ്ച വത്ഥു – അയം തതിയാ സങ്ഖാരവത്ഥുകാ അത്താനുദിട്ഠി. അത്താനുദിട്ഠി മിച്ഛാദിട്ഠി…പേ॰… ഇമാനി സഞ്ഞോജനാനി, ന ച ദിട്ഠിയോ. ഏവം അത്തനി സങ്ഖാരേ സമനുപസ്സതി.
Kathaṃ attani saṅkhāre samanupassati? Idhekacco viññāṇaṃ… rūpaṃ… vedanaṃ… saññaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. Imasmiñca pana attani ime saṅkhārā’’ti. Attani saṅkhāre samanupassati. Seyyathāpi pupphaṃ gandhasampannaṃ assa. Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘idaṃ pupphaṃ, ayaṃ gandho; aññaṃ pupphaṃ, añño gandho. So kho panāyaṃ gandho imasmiṃ pupphe’’ti. Pupphasmiṃ gandhaṃ samanupassati. Evamevaṃ idhekacco viññāṇaṃ… rūpaṃ… vedanaṃ… saññaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. Imasmiñca pana attani ime saṅkhārā’’ti. Attani saṅkhāre samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ tatiyā saṅkhāravatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. Evaṃ attani saṅkhāre samanupassati.
കഥം സങ്ഖാരേസു അത്താനം സമനുപസ്സതി? ഇധേകച്ചോ വിഞ്ഞാണം… രൂപം… വേദനം… സഞ്ഞം അത്തതോ സമനുപസ്സതി. തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘‘അയം ഖോ മേ അത്താ. സോ ഖോ പന മേ അയം അത്താ ഇമേസു സങ്ഖാരേസൂ’’തി. സങ്ഖാരേസു അത്താനം സമനുപസ്സതി. സേയ്യഥാപി മണി കരണ്ഡകേ പക്ഖിത്തോ അസ്സ. തമേനം പുരിസോ ഏവം വദേയ്യ – ‘‘അയം മണി, അയം കരണ്ഡകോ. അഞ്ഞോ മണി, അഞ്ഞോ കരണ്ഡകോ. സോ ഖോ പനായം മണി ഇമസ്മിം കരണ്ഡകേ’’തി. കരണ്ഡകസ്മിം മണിം സമനുപസ്സതി. ഏവമേവ ഇധേകച്ചോ വിഞ്ഞാണം… രൂപം… വേദനം… സഞ്ഞം അത്തതോ സമനുപസ്സതി. തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘‘അയം ഖോ മേ അത്താ. സോ ഖോ പന മേ അയം അത്താ ഇമേസു സങ്ഖാരേസൂ’’തി. സങ്ഖാരേസു അത്താനം സമനുപസ്സതി. അഭിനിവേസപരാമാസോ ദിട്ഠി. ദിട്ഠി ന വത്ഥു, വത്ഥു ന ദിട്ഠി. അഞ്ഞാ ദിട്ഠി, അഞ്ഞം വത്ഥു. യാ ച ദിട്ഠി യഞ്ച വത്ഥു – അയം ചതുത്ഥാ സങ്ഖാരവത്ഥുകാ അത്താനുദിട്ഠി. അത്താനുദിട്ഠി മിച്ഛാദിട്ഠി…പേ॰… ഇമാനി സഞ്ഞോജനാനി, ന ച ദിട്ഠിയോ. ഏവം സങ്ഖാരേസു അത്താനം സമനുപസ്സതി.
Kathaṃ saṅkhāresu attānaṃ samanupassati? Idhekacco viññāṇaṃ… rūpaṃ… vedanaṃ… saññaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana me ayaṃ attā imesu saṅkhāresū’’ti. Saṅkhāresu attānaṃ samanupassati. Seyyathāpi maṇi karaṇḍake pakkhitto assa. Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘ayaṃ maṇi, ayaṃ karaṇḍako. Añño maṇi, añño karaṇḍako. So kho panāyaṃ maṇi imasmiṃ karaṇḍake’’ti. Karaṇḍakasmiṃ maṇiṃ samanupassati. Evameva idhekacco viññāṇaṃ… rūpaṃ… vedanaṃ… saññaṃ attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana me ayaṃ attā imesu saṅkhāresū’’ti. Saṅkhāresu attānaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ catutthā saṅkhāravatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. Evaṃ saṅkhāresu attānaṃ samanupassati.
൧൩൫. കഥം വിഞ്ഞാണം അത്തതോ സമനുപസ്സതി? ഇധേകച്ചോ ചക്ഖുവിഞ്ഞാണം… സോതവിഞ്ഞാണം… ഘാനവിഞ്ഞാണം… ജിവ്ഹാവിഞ്ഞാണം കായവിഞ്ഞാണം… മനോവിഞ്ഞാണം അത്തതോ സമനുപസ്സതി. ‘‘യം മനോവിഞ്ഞാണം, സോ അഹം; യോ അഹം, തം മനോവിഞ്ഞാണ’’ന്തി – മനോവിഞ്ഞാണഞ്ച അത്തഞ്ച അദ്വയം സമനുപസ്സതി. സേയ്യഥാപി തേലപ്പദീപസ്സ ഝായതോ ‘‘യാ അച്ചി സോ വണ്ണോ, യോ വണ്ണോ സാ അച്ചീ’’തി – അച്ചിഞ്ച വണ്ണഞ്ച അദ്വയം സമനുപസ്സതി. ഏവമേവം ഇധേകച്ചോ മനോവിഞ്ഞാണം അത്തതോ സമനുപസ്സതി . ‘‘യം മനോവിഞ്ഞാണം, സോ അഹം; യോ അഹം തം മനോവിഞ്ഞാണ’’ന്തി – മനോവിഞ്ഞാണഞ്ച അത്തഞ്ച അദ്വയം സമനുപസ്സതി. അഭിനിവേസപരാമാസോ ദിട്ഠി. ദിട്ഠി ന വത്ഥു, വത്ഥു ന ദിട്ഠി. അഞ്ഞാ ദിട്ഠി, അഞ്ഞം വത്ഥു. യാ ച ദിട്ഠി യഞ്ച വത്ഥു – അയം പഠമാ വിഞ്ഞാണവത്ഥുകാ അത്താനുദിട്ഠി. അത്താനുദിട്ഠി മിച്ഛാദിട്ഠി…പേ॰… ഇമാനി സഞ്ഞോജനാനി, ന ച ദിട്ഠിയോ. ഏവം വിഞ്ഞാണം അത്തതോ സമനുപസ്സതി.
135. Kathaṃ viññāṇaṃ attato samanupassati? Idhekacco cakkhuviññāṇaṃ… sotaviññāṇaṃ… ghānaviññāṇaṃ… jivhāviññāṇaṃ kāyaviññāṇaṃ… manoviññāṇaṃ attato samanupassati. ‘‘Yaṃ manoviññāṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ, taṃ manoviññāṇa’’nti – manoviññāṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ‘‘yā acci so vaṇṇo, yo vaṇṇo sā accī’’ti – acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evamevaṃ idhekacco manoviññāṇaṃ attato samanupassati . ‘‘Yaṃ manoviññāṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ taṃ manoviññāṇa’’nti – manoviññāṇañca attañca advayaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ paṭhamā viññāṇavatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. Evaṃ viññāṇaṃ attato samanupassati.
കഥം വിഞ്ഞാണവന്തം അത്താനം സമനുപസ്സതി? ഇധേകച്ചോ രൂപം… വേദനം… സഞ്ഞം… സങ്ഖാരേ അത്തതോ സമനുപസ്സതി. തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘‘അയം ഖോ മേ അത്താ. സോ ഖോ പന മേ അയം അത്താ ഇമിനാ വിഞ്ഞാണേന വിഞ്ഞാണവാ’’തി. വിഞ്ഞാണവന്തം അത്താനം സമനുപസ്സതി. സേയ്യഥാപി രുക്ഖോ ഛായാസമ്പന്നോ അസ്സ. തമേനം പുരിസോ ഏവം വദേയ്യ – ‘‘അയം രുക്ഖോ, അയം ഛായാ. അഞ്ഞോ രുക്ഖോ, അഞ്ഞാ ഛായാ. സോ ഖോ പനായം രുക്ഖോ ഇമായ ഛായായ ഛായാവാ’’തി. ഛായാവന്തം രുക്ഖം സമനുപസ്സതി. ഏവമേവം ഇധേകച്ചോ രൂപം… വേദനം… സഞ്ഞം… സങ്ഖാരേ അത്തതോ സമനുപസ്സതി. തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘‘അയം ഖോ മേ അത്താ. സോ ഖോ പന മേ അയം അത്താ ഇമിനാ വിഞ്ഞാണേന വിഞ്ഞാണവാ’’തി. വിഞ്ഞാണവന്തം അത്താനം സമനുപസ്സതി. അഭിനിവേസപരാമാസോ ദിട്ഠി. ദിട്ഠി ന വത്ഥു, വത്ഥു ന ദിട്ഠി. അഞ്ഞാ ദിട്ഠി, അഞ്ഞം വത്ഥു. യാ ച ദിട്ഠി യഞ്ച വത്ഥു – അയം ദുതിയാ വിഞ്ഞാണവത്ഥുകാ അത്താനുദിട്ഠി. അത്താനുദിട്ഠി മിച്ഛാദിട്ഠി…പേ॰… ഇമാനി സഞ്ഞോജനാനി, ന ച ദിട്ഠിയോ. ഏവം വിഞ്ഞാണവന്തം അത്താനം സമനുപസ്സതി.
Kathaṃ viññāṇavantaṃ attānaṃ samanupassati? Idhekacco rūpaṃ… vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana me ayaṃ attā iminā viññāṇena viññāṇavā’’ti. Viññāṇavantaṃ attānaṃ samanupassati. Seyyathāpi rukkho chāyāsampanno assa. Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘ayaṃ rukkho, ayaṃ chāyā. Añño rukkho, aññā chāyā. So kho panāyaṃ rukkho imāya chāyāya chāyāvā’’ti. Chāyāvantaṃ rukkhaṃ samanupassati. Evamevaṃ idhekacco rūpaṃ… vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana me ayaṃ attā iminā viññāṇena viññāṇavā’’ti. Viññāṇavantaṃ attānaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ dutiyā viññāṇavatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. Evaṃ viññāṇavantaṃ attānaṃ samanupassati.
കഥം അത്തനി വിഞ്ഞാണം സമനുപസ്സതി? ഇധേകച്ചോ രൂപം… വേദനം… സഞ്ഞം… സങ്ഖാരേ അത്തതോ സമനുപസ്സതി. തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘‘അയം ഖോ മേ അത്താ . ഇമസ്മിഞ്ച പന അത്തനി ഇദം വിഞ്ഞാണ’’ന്തി. അത്തനി വിഞ്ഞാണം സമനുപസ്സതി. സേയ്യഥാപി പുപ്ഫം ഗന്ധസമ്പന്നം അസ്സ. തമേനം പുരിസോ ഏവം വദേയ്യ – ‘‘ഇദം പുപ്ഫം, അയം ഗന്ധോ; അഞ്ഞം പുപ്ഫം, അഞ്ഞോ ഗന്ധോ. സോ ഖോ പനായം ഗന്ധോ ഇമസ്മിം പുപ്ഫേ’’തി. പുപ്ഫസ്മിം ഗന്ധം സമനുപസ്സതി. ഏവമേവം ഇധേകച്ചോ രൂപം… വേദനം… സഞ്ഞം… സങ്ഖാരേ അത്തതോ സമനുപസ്സതി. തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘‘അയം ഖോ മേ അത്താ. ഇമസ്മിഞ്ച പന അത്തനി ഇദം വിഞ്ഞാണ’’ന്തി. അത്തനി വിഞ്ഞാണം സമനുപസ്സതി. അഭിനിവേസപരാമാസോ ദിട്ഠി. ദിട്ഠി ന വത്ഥു, വത്ഥു ന ദിട്ഠി. അഞ്ഞാ ദിട്ഠി, അഞ്ഞം വത്ഥു. യാ ച ദിട്ഠി യഞ്ച വത്ഥു – അയം തതിയാ വിഞ്ഞാണവത്ഥുകാ അത്താനുദിട്ഠി. അത്താനുദിട്ഠി മിച്ഛാദിട്ഠി…പേ॰… ഇമാനി സഞ്ഞോജനാനി, ന ച ദിട്ഠിയോ. ഏവം അത്തനി വിഞ്ഞാണം സമനുപസ്സതി.
Kathaṃ attani viññāṇaṃ samanupassati? Idhekacco rūpaṃ… vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā . Imasmiñca pana attani idaṃ viññāṇa’’nti. Attani viññāṇaṃ samanupassati. Seyyathāpi pupphaṃ gandhasampannaṃ assa. Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘idaṃ pupphaṃ, ayaṃ gandho; aññaṃ pupphaṃ, añño gandho. So kho panāyaṃ gandho imasmiṃ pupphe’’ti. Pupphasmiṃ gandhaṃ samanupassati. Evamevaṃ idhekacco rūpaṃ… vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. Imasmiñca pana attani idaṃ viññāṇa’’nti. Attani viññāṇaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ tatiyā viññāṇavatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. Evaṃ attani viññāṇaṃ samanupassati.
കഥം വിഞ്ഞാണസ്മിം അത്താനം സമനുപസ്സതി? ഇധേകച്ചോ രൂപം… വേദനം… സഞ്ഞം… സങ്ഖാരേ അത്തതോ സമനുപസ്സതി. തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘‘അയം ഖോ മേ അത്താ. സോ ഖോ പന മേ അയം അത്താ ഇമസ്മിം വിഞ്ഞാണേ’’തി. വിഞ്ഞാണസ്മിം അത്താനം സമനുപസ്സതി. സേയ്യഥാപി മണി കരണ്ഡകേ പക്ഖിത്തോ അസ്സ. തമേനം പുരിസോ ഏവം വദേയ്യ – ‘‘അയം മണി, അയം കരണ്ഡകോ. അഞ്ഞോ മണി, അഞ്ഞോ കരണ്ഡകോ. സോ ഖോ പനായം മണി ഇമസ്മിം കരണ്ഡകേ’’തി. കരണ്ഡകസ്മിം മണിം സമനുപസ്സതി. ഏവമേവം ഇധേകച്ചോ രൂപം… വേദനം… സഞ്ഞം… സങ്ഖാരേ അത്തതോ സമനുപസ്സതി. തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘‘അയം ഖോ മേ അത്താ. സോ ഖോ പന മേ അയം അത്താ ഇമസ്മിം വിഞ്ഞാണേ’’തി. വിഞ്ഞാണസ്മിം അത്താനം സമനുപസ്സതി. അഭിനിവേസപരാമാസോ ദിട്ഠി. ദിട്ഠി ന വത്ഥു, വത്ഥു ന ദിട്ഠി. അഞ്ഞാ ദിട്ഠി, അഞ്ഞം വത്ഥു. യാ ച ദിട്ഠി യഞ്ച വത്ഥു – അയം ചതുത്ഥാ വിഞ്ഞാണവത്ഥുകാ അത്താനുദിട്ഠി. അത്താനുദിട്ഠി മിച്ഛാദിട്ഠി…പേ॰… ഇമാനി സഞ്ഞോജനാനി, ന ച ദിട്ഠിയോ. ഏവം വിഞ്ഞാണസ്മിം അത്താനം സമനുപസ്സതി. അത്താനുദിട്ഠിയാ ഇമേഹി വീസതിയാ ആകാരേഹി അഭിനിവേസോ ഹോതി.
Kathaṃ viññāṇasmiṃ attānaṃ samanupassati? Idhekacco rūpaṃ… vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana me ayaṃ attā imasmiṃ viññāṇe’’ti. Viññāṇasmiṃ attānaṃ samanupassati. Seyyathāpi maṇi karaṇḍake pakkhitto assa. Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘ayaṃ maṇi, ayaṃ karaṇḍako. Añño maṇi, añño karaṇḍako. So kho panāyaṃ maṇi imasmiṃ karaṇḍake’’ti. Karaṇḍakasmiṃ maṇiṃ samanupassati. Evamevaṃ idhekacco rūpaṃ… vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre attato samanupassati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā. So kho pana me ayaṃ attā imasmiṃ viññāṇe’’ti. Viññāṇasmiṃ attānaṃ samanupassati. Abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ catutthā viññāṇavatthukā attānudiṭṭhi. Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. Evaṃ viññāṇasmiṃ attānaṃ samanupassati. Attānudiṭṭhiyā imehi vīsatiyā ākārehi abhiniveso hoti.
അത്താനുദിട്ഠിനിദ്ദേസോ ദുതിയോ.
Attānudiṭṭhiniddeso dutiyo.
Related texts:
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ഖുദ്ദകനികായ (അട്ഠകഥാ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / പടിസമ്ഭിദാമഗ്ഗ-അട്ഠകഥാ • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā / ൨. അത്താനുദിട്ഠിനിദ്ദേസവണ്ണനാ • 2. Attānudiṭṭhiniddesavaṇṇanā
