| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi |
२३२. अट्ठचीवरमातिकाकथा
232. Aṭṭhacīvaramātikākathā
३७९. इदानि आहाति सम्बन्धो। पुग्गलाधिट्ठाननयेनाति ‘‘सीमाय देती’’ति कत्तुवाचकेन किरियापदेन दायकपुग्गलसङ्खातकत्तुनो अधिट्ठानवसेन वुत्तत्ता पुग्गलाधिट्ठानेन नयेन। एत्थाति एतासु अट्ठसु मातिकासु। अट्ठमा मातिकाति योजना। तत्थाति अट्ठसु मातिकासु। सब्बत्थाति सब्बेसु ‘‘कतिकाय देती’’तिआदीसु।
379. Idāni āhāti sambandho. Puggalādhiṭṭhānanayenāti ‘‘sīmāya detī’’ti kattuvācakena kiriyāpadena dāyakapuggalasaṅkhātakattuno adhiṭṭhānavasena vuttattā puggalādhiṭṭhānena nayena. Etthāti etāsu aṭṭhasu mātikāsu. Aṭṭhamā mātikāti yojanā. Tatthāti aṭṭhasu mātikāsu. Sabbatthāti sabbesu ‘‘katikāya detī’’tiādīsu.
सीमाय…पे॰… भाजेतब्बन्तिआदिम्हि मातिकानिद्देसे पन एवं विनिच्छयो वेदितब्बोति योजना। सीमाय देतीति एत्थ पन्नरस सीमा वेदितब्बाति सम्बन्धो।
Sīmāya…pe… bhājetabbantiādimhi mātikāniddese pana evaṃ vinicchayo veditabboti yojanā. Sīmāya detīti ettha pannarasa sīmā veditabbāti sambandho.
तत्थाति पन्नरससु सीमासु। उपचारसीमा परिच्छिन्ना होतीति सम्बन्धो। एत्तकं ठानन्ति परिक्खेपारहट्ठानस्स एकन्तेन अवुत्तत्ता एकन्तेन परिक्खेपारहट्ठानं दस्सेन्तो आह ‘‘अपिचा’’तिआदि। धुवसन्निपाततो वा खिपितानन्ति सम्बन्धो। ‘‘परियन्ते’’ति पदं पुब्बापरापेक्खं। तस्मा तीसु निस्सक्कपदेसु योजेतब्बं। सा पनाति उपचारसीमा पन। भिक्खूसु वड्ढन्तेसु आवासोपि वड्ढतीति मनसिकत्वा वुत्तं ‘‘भिक्खूसु वड्ढन्तेसू’’ति। सब्बेसं भिक्खूनन्ति सम्बन्धो। वुत्तमेवाति सीमकथायं (महाव॰ अट्ठ॰ १३८, १४४) वुत्तमेव।
Tatthāti pannarasasu sīmāsu. Upacārasīmā paricchinnā hotīti sambandho. Ettakaṃ ṭhānanti parikkhepārahaṭṭhānassa ekantena avuttattā ekantena parikkhepārahaṭṭhānaṃ dassento āha ‘‘apicā’’tiādi. Dhuvasannipātato vā khipitānanti sambandho. ‘‘Pariyante’’ti padaṃ pubbāparāpekkhaṃ. Tasmā tīsu nissakkapadesu yojetabbaṃ. Sā panāti upacārasīmā pana. Bhikkhūsu vaḍḍhantesu āvāsopi vaḍḍhatīti manasikatvā vuttaṃ ‘‘bhikkhūsu vaḍḍhantesū’’ti. Sabbesaṃ bhikkhūnanti sambandho. Vuttamevāti sīmakathāyaṃ (mahāva. aṭṭha. 138, 144) vuttameva.
अपिच खोति एत्थ अपिसद्दो पुच्छत्थवाचको। केहि ठपिताति हि अत्थो। राजराजमहामत्ता ठपेन्तीति सम्बन्धो। लाभसीमाति लाभस्स मरियादो। यन्ति यो लाभो। एत्थन्तरेति एतस्मिं गावुतादिअन्तरे। लाभसीमा नामाति लाभेन परिच्छिन्ना सीमा नाम। तत्थाति बहूसु जनपदेसु। अन्तरदीपा चाति महादीपतो अञ्ञदीपा च, खुद्दकदीपाति अधिप्पायो।
Apica khoti ettha apisaddo pucchatthavācako. Kehi ṭhapitāti hi attho. Rājarājamahāmattā ṭhapentīti sambandho. Lābhasīmāti lābhassa mariyādo. Yanti yo lābho. Etthantareti etasmiṃ gāvutādiantare. Lābhasīmā nāmāti lābhena paricchinnā sīmā nāma. Tatthāti bahūsu janapadesu. Antaradīpā cāti mahādīpato aññadīpā ca, khuddakadīpāti adhippāyo.
एत्थेव सीमायाति खण्डसीमाय एव। तेसंयेवाति खण्डसीमगतानंयेव। एवत्थफलं दस्सेन्तो आह ‘‘अञ्ञेस’’न्तिआदि। रुक्खे वा पब्बते वा ठितस्स वा हेट्ठा पथवीमज्झगतस्स वा भिक्खुस्साति योजना। इमिस्सा उपचारसीमाय ठितस्साति सम्बन्धो। समानसंवाससीमायाति महासीमाय। खण्डसीमसीमन्तरिकासूति खण्डसीमायञ्च द्विन्नं सीमानं सीमन्तरिकायञ्च। तत्थ द्विन्नं गामट्ठानम्पि पापुणाति। अविप्पवाससीमाय दिन्नं गामट्ठानं न पापुणाति ‘‘ठपेत्वा गामञ्च गामूपचारञ्चा’’ति वुत्तत्ता।
Ettheva sīmāyāti khaṇḍasīmāya eva. Tesaṃyevāti khaṇḍasīmagatānaṃyeva. Evatthaphalaṃ dassento āha ‘‘aññesa’’ntiādi. Rukkhe vā pabbate vā ṭhitassa vā heṭṭhā pathavīmajjhagatassa vā bhikkhussāti yojanā. Imissā upacārasīmāya ṭhitassāti sambandho. Samānasaṃvāsasīmāyāti mahāsīmāya. Khaṇḍasīmasīmantarikāsūti khaṇḍasīmāyañca dvinnaṃ sīmānaṃ sīmantarikāyañca. Tattha dvinnaṃ gāmaṭṭhānampi pāpuṇāti. Avippavāsasīmāya dinnaṃ gāmaṭṭhānaṃ na pāpuṇāti ‘‘ṭhapetvā gāmañca gāmūpacārañcā’’ti vuttattā.
जम्बुया लक्खितो दीपो जम्बुदीपो। तम्बो लोहितो पाणि हत्थो एतेसन्ति तम्बपाणिनो। विजयकुमारादयो सत्तसता जना। तेसं निवासो तम्बपण्णि, सोयेव दीपोति तम्बपण्णिदीपो, तस्मिं। सब्बेसं भागन्ति सम्बन्धो। तत्रेवाति जम्बुदीपेयेव। एवन्तिआदि निगमनं।
Jambuyā lakkhito dīpo jambudīpo. Tambo lohito pāṇi hattho etesanti tambapāṇino. Vijayakumārādayo sattasatā janā. Tesaṃ nivāso tambapaṇṇi, soyeva dīpoti tambapaṇṇidīpo, tasmiṃ. Sabbesaṃ bhāganti sambandho. Tatrevāti jambudīpeyeva. Evantiādi nigamanaṃ.
यो पन भणतीति सम्बन्धो। ततोति कथनतो, परन्ति सम्बन्धो। नन्ति महासिवत्थेरं। तियोजनापीति पिसद्दो ततो ऊनापि होतीति दस्सेति। सब्बंपेतन्ति सब्बंपि एतं लाभगण्हनादिं। इति आहंसूति योजना।
Yo pana bhaṇatīti sambandho. Tatoti kathanato, paranti sambandho. Nanti mahāsivattheraṃ. Tiyojanāpīti pisaddo tato ūnāpi hotīti dasseti. Sabbaṃpetanti sabbaṃpi etaṃ lābhagaṇhanādiṃ. Iti āhaṃsūti yojanā.
कतिकानं यथिच्छितकतेन पवत्तत्ता बहु होति, तस्मा इध इच्छितकतिकं दस्सेतुं वुत्तं ‘‘समानलाभकतिकाया’’ति । तत्राति ‘‘कतिकाय देती’’ति पाठे। सन्निपतितेहि भिक्खूहि भाजेतब्बन्ति सम्बन्धो। तस्साति विहारस्स। बुद्धाधिवुत्थोति बुद्धेन अधि इस्सरवसेन वसियित्थाति बुद्धाधिवुत्थो। एत्तावताति एत्तकेन सावनमत्तेन। निसिन्नोवाति निसिन्नो एव होति, निसिन्नो इव वा। तस्मिं विहारेपीति तस्मिं पोराणकादिविहारेपि। एवमेवाति ‘‘अयं पोराणको विहारो तेन नवविहारेन सद्धिं समानलाभं कातुं सङ्घस्स रुच्चती’’तिआदिना एवमेव। इधाति पोराणकविहारे। तस्मिन्ति नवविहारे। एवन्ति यथा एकेन विहारेन सद्धिं एको विहारो कातब्बो, एवं तथाति अत्थो।
Katikānaṃ yathicchitakatena pavattattā bahu hoti, tasmā idha icchitakatikaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘samānalābhakatikāyā’’ti . Tatrāti ‘‘katikāya detī’’ti pāṭhe. Sannipatitehi bhikkhūhi bhājetabbanti sambandho. Tassāti vihārassa. Buddhādhivutthoti buddhena adhi issaravasena vasiyitthāti buddhādhivuttho. Ettāvatāti ettakena sāvanamattena. Nisinnovāti nisinno eva hoti, nisinno iva vā. Tasmiṃ vihārepīti tasmiṃ porāṇakādivihārepi. Evamevāti ‘‘ayaṃ porāṇako vihāro tena navavihārena saddhiṃ samānalābhaṃ kātuṃ saṅghassa ruccatī’’tiādinā evameva. Idhāti porāṇakavihāre. Tasminti navavihāre. Evanti yathā ekena vihārena saddhiṃ eko vihāro kātabbo, evaṃ tathāti attho.
भिक्खापञ्ञत्तियाति एत्थ भिक्खा पञ्ञपियति निच्चवसेन ठपियति एत्थाति भिक्खापञ्ञत्तीति दस्सेन्तो आह ‘‘अत्तनो परिच्चागपञ्ञापनट्ठाने’’ति। तस्साति ‘‘यत्थ सङ्घस्स धुवकारा करियन्ती’’तिपाठस्स। अत्थो एवं वेदितब्बोति योजना। यत्थ वाति यस्मिं वा ठाने। अनेनाति चीवरदायकेन। सलाकभत्तादीनि वा निबद्धानि कारितानीति सम्बन्धो। येन पनाति चीवरदायकेन पन। सकलोपि विहारोति सकलोपि सआरामो विहारो। तत्थाति चीवरदायके। इमेति पाकवत्तस्स वत्तनट्ठानादयो विहारा। धुवेन करियन्तीति धुवकारा विहारा। सोति चीवरदायको। यत्थाति यस्मिं ठाने। सब्बत्थाति सब्बेसु बहूसु विहारेसु।
Bhikkhāpaññattiyāti ettha bhikkhā paññapiyati niccavasena ṭhapiyati etthāti bhikkhāpaññattīti dassento āha ‘‘attano pariccāgapaññāpanaṭṭhāne’’ti. Tassāti ‘‘yattha saṅghassa dhuvakārā kariyantī’’tipāṭhassa. Attho evaṃ veditabboti yojanā. Yattha vāti yasmiṃ vā ṭhāne. Anenāti cīvaradāyakena. Salākabhattādīni vā nibaddhāni kāritānīti sambandho. Yena panāti cīvaradāyakena pana. Sakalopi vihāroti sakalopi saārāmo vihāro. Tatthāti cīvaradāyake. Imeti pākavattassa vattanaṭṭhānādayo vihārā. Dhuvena kariyantīti dhuvakārā vihārā. Soti cīvaradāyako. Yatthāti yasmiṃ ṭhāne. Sabbatthāti sabbesu bahūsu vihāresu.
तेहीति बहुतरेहि भिक्खूहि। धुवकारेसूति निद्धारणे भुम्मं। एकत्थाति एकस्मिं धुवकारे। ‘‘सचे भिक्खुगणनाय गण्हथाति वदती’’ति इमिना सचे न वदति, भिक्खुगणनाय भाजेत्वा गण्हितुं न वट्टतीति दस्सेति, विहारगणनाय गण्हितुं वट्टतीति अधिप्पायो। तथाति यथा ‘‘भिक्खुगणनाय गण्हथा’’ति वदति, तथाति अत्थो। एत्थाति भाजेतब्बवत्थूसु। तन्ति मञ्चपीठकं, पुच्छित्वा दातब्बन्ति सम्बन्धो। पुच्छित्वाति दायकं पुच्छित्वा, वदतीति दायको वदति। सङ्घस्सापीति पिसद्दो न दायकस्सेवाति दस्सेति।
Tehīti bahutarehi bhikkhūhi. Dhuvakāresūti niddhāraṇe bhummaṃ. Ekatthāti ekasmiṃ dhuvakāre. ‘‘Sace bhikkhugaṇanāya gaṇhathāti vadatī’’ti iminā sace na vadati, bhikkhugaṇanāya bhājetvā gaṇhituṃ na vaṭṭatīti dasseti, vihāragaṇanāya gaṇhituṃ vaṭṭatīti adhippāyo. Tathāti yathā ‘‘bhikkhugaṇanāya gaṇhathā’’ti vadati, tathāti attho. Etthāti bhājetabbavatthūsu. Tanti mañcapīṭhakaṃ, pucchitvā dātabbanti sambandho. Pucchitvāti dāyakaṃ pucchitvā, vadatīti dāyako vadati. Saṅghassāpīti pisaddo na dāyakassevāti dasseti.
उपचारसीमायं ठितेन सङ्घेन भाजेतब्बन्ति सम्बन्धो । सीमट्ठस्साति उपचारसीमायं ठितस्स। असम्पत्तस्सापीति भाजनट्ठानं असम्पत्तस्सापि। अलसजातिकाति कोसज्जजातिका। ठितिकाति पबन्धवसेन ठियते ठिति, सायेव ठितिका। अथ वा ‘‘ठितट्ठानतो पट्ठाय दातब्ब’’न्ति अट्ठकथायं (महाव॰ अट्ठ॰ ३७९) वुत्तत्ता तिट्ठति पबन्धवसेन एत्थाति ठिति, सायेव ठितिकाति वचनत्थो कातब्बो। ठितिकं ठपेत्वाति वीसतिवस्ससङ्खातं ठितिकं ठपेत्वा। तेसन्ति थेरानं।
Upacārasīmāyaṃ ṭhitena saṅghena bhājetabbanti sambandho . Sīmaṭṭhassāti upacārasīmāyaṃ ṭhitassa. Asampattassāpīti bhājanaṭṭhānaṃ asampattassāpi. Alasajātikāti kosajjajātikā. Ṭhitikāti pabandhavasena ṭhiyate ṭhiti, sāyeva ṭhitikā. Atha vā ‘‘ṭhitaṭṭhānato paṭṭhāya dātabba’’nti aṭṭhakathāyaṃ (mahāva. aṭṭha. 379) vuttattā tiṭṭhati pabandhavasena etthāti ṭhiti, sāyeva ṭhitikāti vacanattho kātabbo. Ṭhitikaṃ ṭhapetvāti vīsativassasaṅkhātaṃ ṭhitikaṃ ṭhapetvā. Tesanti therānaṃ.
सम्पत्तसम्पत्तानन्ति भाजनट्ठानं सम्पत्तसम्पत्तानं। अत्तनो विहारद्वारे वा अत्तनो अन्तोविहारेयेव वाति योजना। सीमाति उपचारसीमा। थेरासनं आरूळ्हे सतीति योजना। वस्सग्गेनाति वस्सगणनाय।
Sampattasampattānanti bhājanaṭṭhānaṃ sampattasampattānaṃ. Attano vihāradvāre vā attano antovihāreyeva vāti yojanā. Sīmāti upacārasīmā. Therāsanaṃ ārūḷhe satīti yojanā. Vassaggenāti vassagaṇanāya.
पाटेक्कन्ति पच्चेकं। सब्बानेव चीवरानीति सम्बन्धो। दुब्भासितदुग्गहितानमत्थं दस्सेन्तो आह ‘‘गतगतट्ठाने सङ्घिकानेव होन्ती’’ति। एकन्ति दससु वत्थेसु एकं।
Pāṭekkanti paccekaṃ. Sabbāneva cīvarānīti sambandho. Dubbhāsitaduggahitānamatthaṃ dassento āha ‘‘gatagataṭṭhāne saṅghikāneva hontī’’ti. Ekanti dasasu vatthesu ekaṃ.
वत्थस्सेव पुप्फं वा वलि वा अत्थीति योजना। तेनाति पुप्फवलिना। एकं तन्तन्ति एकं सुत्तं। तत्थाति तेसु ठितिकाय ठानाट्ठानेसु। द्वीहिपि गहेतब्बं ठितिकाय अभावतो।
Vatthasseva pupphaṃ vā vali vā atthīti yojanā. Tenāti pupphavalinā. Ekaṃ tantanti ekaṃ suttaṃ. Tatthāti tesu ṭhitikāya ṭhānāṭṭhānesu. Dvīhipi gahetabbaṃ ṭhitikāya abhāvato.
भिक्खु अत्तनो सन्तकं यं चीवरन्ति योजना। पंसुकूलिकानम्पि वट्टतीति ‘‘सङ्घस्स देमा’’ति वा ‘‘तुय्हं देमा’’ति वा अवत्वा ‘‘भिक्खूनं देम, थेरानं देमा’’ति वुत्तत्ता पंसुकूलिकानम्पि वट्टति। भिक्खुथेरा नाम हि न अत्तनायेव होन्ति, अञ्ञेपि बहू, तस्मा वट्टति। ‘‘सङ्घस्सा’’ति वुत्ते अत्तना एकन्तेन सङ्घोयेव, तस्मा ‘‘सङ्घस्सा’’ति वुत्तेपि न वट्टति, पगेव ‘‘तुय्ह’’न्ति वुत्ते।
Bhikkhu attano santakaṃ yaṃ cīvaranti yojanā. Paṃsukūlikānampi vaṭṭatīti ‘‘saṅghassa demā’’ti vā ‘‘tuyhaṃ demā’’ti vā avatvā ‘‘bhikkhūnaṃ dema, therānaṃ demā’’ti vuttattā paṃsukūlikānampi vaṭṭati. Bhikkhutherā nāma hi na attanāyeva honti, aññepi bahū, tasmā vaṭṭati. ‘‘Saṅghassā’’ti vutte attanā ekantena saṅghoyeva, tasmā ‘‘saṅghassā’’ti vuttepi na vaṭṭati, pageva ‘‘tuyha’’nti vutte.
ततोति बहुवत्थतो। गहेतुं न वट्टतीति पंसुकूलिकानं गहेतुं न वट्टति।
Tatoti bahuvatthato. Gahetuṃ na vaṭṭatīti paṃsukūlikānaṃ gahetuṃ na vaṭṭati.
यन्ति वत्थं। तत्थाति परिक्खारेसु। सुत्तन्ति तन्तं।
Yanti vatthaṃ. Tatthāti parikkhāresu. Suttanti tantaṃ.
एवं अन्तोसीमं पविसित्वा ‘‘सङ्घस्स देमा’’ति दिन्ने विनिच्छयं दस्सेत्वा बहिसीमाय दिन्ने तं दस्सेन्तो आह ‘‘सचे पना’’तिआदि। एकबद्धा चाति द्वादसहत्थमनतिक्कमित्वा एकतोबद्धा च। ये पनाति भिक्खू पन।
Evaṃ antosīmaṃ pavisitvā ‘‘saṅghassa demā’’ti dinne vinicchayaṃ dassetvā bahisīmāya dinne taṃ dassento āha ‘‘sace panā’’tiādi. Ekabaddhā cāti dvādasahatthamanatikkamitvā ekatobaddhā ca. Ye panāti bhikkhū pana.
उभतोसङ्घस्स देतीति एत्थ चतुन्नं वाक्यानं वसेन वुत्तेपि उभतोसङ्घस्स देतियेव नामाति दस्सेन्तो आह ‘‘उभतोसङ्घस्स दम्मीति वुत्तेपी’’तिआदि। उभतोसङ्घग्गहणेन गहितत्ताति पुग्गलस्स उभतोसङ्घग्गहणेन गहितत्ता। ‘‘एसेव नयो’’ति इमिना एकवीसतिपटिवीसे कत्वा एको चेतियस्स दातब्बोति नयं अतिदिसति। पापुणनकोट्ठासो नाम नत्थि चेतियस्स उभतोसङ्घग्गहणेन अगहितत्ता।
Ubhatosaṅghassa detīti ettha catunnaṃ vākyānaṃ vasena vuttepi ubhatosaṅghassa detiyeva nāmāti dassento āha ‘‘ubhatosaṅghassa dammīti vuttepī’’tiādi. Ubhatosaṅghaggahaṇena gahitattāti puggalassa ubhatosaṅghaggahaṇena gahitattā. ‘‘Eseva nayo’’ti iminā ekavīsatipaṭivīse katvā eko cetiyassa dātabboti nayaṃ atidisati. Pāpuṇanakoṭṭhāso nāma natthi cetiyassa ubhatosaṅghaggahaṇena agahitattā.
तत्थाति उभतोसङ्घपुग्गलचेतियेसु। सेसं सुविञ्ञेय्यमेव।
Tatthāti ubhatosaṅghapuggalacetiyesu. Sesaṃ suviññeyyameva.
पुब्बेति बुद्धस्स भगवतो धरमानकाले। तदाति यदा बुद्धो भगवा धरति, तदा। पटिमं वाति पटिबिम्बं वा। तञ्हि भगवता पटि सदिसं मानीयतीति पटिमाति वुच्चति। चेतियं वाति थूपं वा। सो हि देवमनुस्सेहि चितितब्बं, पूजेतब्बं, इट्ठकादीहि वा चिनितब्बन्ति चेतियन्ति वुच्चति। तत्थाति देय्यधम्मेसु। यन्ति किरियापरामसनं। यं देन्तीति योजना। तत्थाति तस्मिं दाने। अनियमवाचकस्स ‘‘यो’’ति सब्बनामस्स अत्थं दस्सेन्तो आह ‘‘पब्बजितो वा गहट्ठो वा’’ति। वत्तं कत्वा परिभुञ्जितुन्ति पुब्बकालअपरकालकिरियानं विकारवसेन अनियतत्ता वुत्तं ‘‘भुञ्जित्वा पच्छापि वत्तं कातु’’न्ति।
Pubbeti buddhassa bhagavato dharamānakāle. Tadāti yadā buddho bhagavā dharati, tadā. Paṭimaṃ vāti paṭibimbaṃ vā. Tañhi bhagavatā paṭi sadisaṃ mānīyatīti paṭimāti vuccati. Cetiyaṃ vāti thūpaṃ vā. So hi devamanussehi cititabbaṃ, pūjetabbaṃ, iṭṭhakādīhi vā cinitabbanti cetiyanti vuccati. Tatthāti deyyadhammesu. Yanti kiriyāparāmasanaṃ. Yaṃ dentīti yojanā. Tatthāti tasmiṃ dāne. Aniyamavācakassa ‘‘yo’’ti sabbanāmassa atthaṃ dassento āha ‘‘pabbajito vā gahaṭṭho vā’’ti. Vattaṃ katvā paribhuñjitunti pubbakālaaparakālakiriyānaṃ vikāravasena aniyatattā vuttaṃ ‘‘bhuñjitvā pacchāpi vattaṃ kātu’’nti.
‘‘दूरम्पि हरित्वा पूजेतब्ब’’न्ति इमिना जङ्घपेसनिककम्मं न होतीति दस्सेति। हरन्तस्स भिक्खुनोति सम्बन्धो। गच्छतोति अनादरे सामिवचनं। तन्ति सङ्घस्स आहटभत्तं।
‘‘Dūrampi haritvā pūjetabba’’nti iminā jaṅghapesanikakammaṃ na hotīti dasseti. Harantassa bhikkhunoti sambandho. Gacchatoti anādare sāmivacanaṃ. Tanti saṅghassa āhaṭabhattaṃ.
वस्संवुत्थसङ्घस्साति वस्सं वसित्थाति वस्संवुत्थो। अलुत्तकितन्तसमासोयं, सोयेव सङ्घो वस्संवुत्थसङ्घो, तस्स। यावतिकसद्दो यत्तकपरियायोति आह ‘‘यत्तका’’ति। दिसापक्कन्तस्सापीति अञ्ञं दिसं पक्कन्तस्सपि, दातब्बन्ति सम्बन्धो। वदन्तीति अट्ठकथाचरियेहि अपरे आचरिया वदन्ति। एतन्ति वचनं।
Vassaṃvutthasaṅghassāti vassaṃ vasitthāti vassaṃvuttho. Aluttakitantasamāsoyaṃ, soyeva saṅgho vassaṃvutthasaṅgho, tassa. Yāvatikasaddo yattakapariyāyoti āha ‘‘yattakā’’ti. Disāpakkantassāpīti aññaṃ disaṃ pakkantassapi, dātabbanti sambandho. Vadantīti aṭṭhakathācariyehi apare ācariyā vadanti. Etanti vacanaṃ.
सम्पत्तानन्ति दिन्नट्ठानं सम्पत्तानं। सब्बेसन्ति यत्थ कत्थचि वुत्थवस्सानं सब्बेसं। तत्राति विहारे। तत्राति तस्मिं वदने सति, तेसु भिक्खूसु वा। वस्सं वसन्तीति वस्संवसन्ता, तेसं। चीवरमासेति चीवरेन लक्खिते पच्छिमकत्तिकमासे।
Sampattānanti dinnaṭṭhānaṃ sampattānaṃ. Sabbesanti yattha katthaci vutthavassānaṃ sabbesaṃ. Tatrāti vihāre. Tatrāti tasmiṃ vadane sati, tesu bhikkhūsu vā. Vassaṃ vasantīti vassaṃvasantā, tesaṃ. Cīvaramāseti cīvarena lakkhite pacchimakattikamāse.
हेमन्तस्स पच्छिमो दिवसोति फग्गुणपुण्णमीसङ्खातो हेमन्तस्स पच्छिमो दिवसो। वस्सावासिकन्ति वस्सं आवसन्तानं दातब्बं चीवरं। आरोपेतब्बाकारं दस्सेन्तो आह ‘‘अतीतवस्सावासस्सा’’तिआदि। तत्थ अतीतवस्सावासस्साति अतीतवस्सं, अतीतवस्से वा आवासस्स सङ्घस्स। तन्ति चीवरं।
Hemantassa pacchimo divasoti phagguṇapuṇṇamīsaṅkhāto hemantassa pacchimo divaso. Vassāvāsikanti vassaṃ āvasantānaṃ dātabbaṃ cīvaraṃ. Āropetabbākāraṃ dassento āha ‘‘atītavassāvāsassā’’tiādi. Tattha atītavassāvāsassāti atītavassaṃ, atītavasse vā āvāsassa saṅghassa. Tanti cīvaraṃ.
ठपेत्वाति विहारे ठपेत्वा। सम्पत्तानन्ति इमं ठानं सम्पत्तानं। इतोति चीवरदानकालतो। तेति अन्तोवस्से वुत्थभिक्खू।
Ṭhapetvāti vihāre ṭhapetvā. Sampattānanti imaṃ ṭhānaṃ sampattānaṃ. Itoti cīvaradānakālato. Teti antovasse vutthabhikkhū.
आदिस्साति पदस्स त्वापच्चयन्तभावं दस्सेन्तो आह ‘‘आदिसित्वा’’ति। अयमत्थो वेदितब्बोति योजना। तत्राति ‘‘यागुया वा’’तिआदिपाठे। अज्जतनाय वाति अज्ज भवानं पुञ्ञानं अत्थाय वा। तेसन्ति निमन्तकानं, पविट्ठानं भिक्खूनन्ति सम्बन्धो। येहि निमन्तितेहीति निमन्तितेहि येहि भिक्खूहि। येसं वा पत्तन्ति सम्बन्धो। तेसं न पापुणातीति सब्बेसं तेसं न पापुणाति, कस्मा? अनिमन्तितत्ता। तेसं न पापुणन्ति, कस्मा? निमन्तितगेहं अपविट्ठत्ता। सोति दायको।
Ādissāti padassa tvāpaccayantabhāvaṃ dassento āha ‘‘ādisitvā’’ti. Ayamattho veditabboti yojanā. Tatrāti ‘‘yāguyā vā’’tiādipāṭhe. Ajjatanāya vāti ajja bhavānaṃ puññānaṃ atthāya vā. Tesanti nimantakānaṃ, paviṭṭhānaṃ bhikkhūnanti sambandho. Yehi nimantitehīti nimantitehi yehi bhikkhūhi. Yesaṃ vā pattanti sambandho. Tesaṃ na pāpuṇātīti sabbesaṃ tesaṃ na pāpuṇāti, kasmā? Animantitattā. Tesaṃ na pāpuṇanti, kasmā? Nimantitagehaṃ apaviṭṭhattā. Soti dāyako.
पुब्बेपीति इतो पुब्बेपि। अस्साति दायकस्स। वासेत्वाति वासापेत्वा। सोति दायको। योति भिक्खु, वसतीति सम्बन्धो। तानीति भेसज्जानि। इदन्ति चीवरं।
Pubbepīti ito pubbepi. Assāti dāyakassa. Vāsetvāti vāsāpetvā. Soti dāyako. Yoti bhikkhu, vasatīti sambandho. Tānīti bhesajjāni. Idanti cīvaraṃ.
‘‘अन्तेवासिकानञ्चा’’ति पदेन सद्धिविहारिकापि गहेतब्बा उद्देसादिवसेन अन्ते वसनसीलत्ता। उद्देसं गहेतुं आगतो च गहेत्वा गच्छन्तो चाति इमे अन्ते अवसनसीलापि रूळ्हीवसेन अन्तेवासिका नाम। इमिना निस्सयं गहेतुं आगतो च थेरस्स सन्तिके निस्सयं गहितपुब्बो च अन्तेवासिको नामाति दस्सेति। वत्तं कत्वा उद्देसपरिपुच्छादीनि गहेत्वा विचरन्तानं सब्बेसं उद्देसन्तेवासिकानं पापुणातीति योजना। इमिना सद्धिविहारिकनिस्सयन्तेवासिकउपसम्पदन्तेवासिकपब्बज्जन्तेवासिकापि गहेतब्बा तेसम्पि निबद्धचारिकभिक्खुभावतो। सब्बत्थाति सब्बस्मिं चीवरक्खन्धके।
‘‘Antevāsikānañcā’’ti padena saddhivihārikāpi gahetabbā uddesādivasena ante vasanasīlattā. Uddesaṃ gahetuṃ āgato ca gahetvā gacchanto cāti ime ante avasanasīlāpi rūḷhīvasena antevāsikā nāma. Iminā nissayaṃ gahetuṃ āgato ca therassa santike nissayaṃ gahitapubbo ca antevāsiko nāmāti dasseti. Vattaṃ katvā uddesaparipucchādīni gahetvā vicarantānaṃ sabbesaṃ uddesantevāsikānaṃ pāpuṇātīti yojanā. Iminā saddhivihārikanissayantevāsikaupasampadantevāsikapabbajjantevāsikāpi gahetabbā tesampi nibaddhacārikabhikkhubhāvato. Sabbatthāti sabbasmiṃ cīvarakkhandhake.
इति चीवरक्खन्धकवण्णनाय योजना समत्ता।
Iti cīvarakkhandhakavaṇṇanāya yojanā samattā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महावग्गपाळि • Mahāvaggapāḷi / २३२. अट्ठचीवरमातिका • 232. Aṭṭhacīvaramātikā
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / महावग्ग-अट्ठकथा • Mahāvagga-aṭṭhakathā / अट्ठचीवरमातिकाकथा • Aṭṭhacīvaramātikākathā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / अट्ठचीवरमातिकाकथावण्णना • Aṭṭhacīvaramātikākathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / अट्ठचीवरमातिकाकथावण्णना • Aṭṭhacīvaramātikākathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / अट्ठचीवरमातिकाकथावण्णना • Aṭṭhacīvaramātikākathāvaṇṇanā
