| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi |
๒๓๒. อฎฺฐจีวรมาติกากถา
232. Aṭṭhacīvaramātikākathā
๓๗๙. อิทานิ อาหาติ สมฺพโนฺธฯ ปุคฺคลาธิฎฺฐานนเยนาติ ‘‘สีมาย เทตี’’ติ กตฺตุวาจเกน กิริยาปเทน ทายกปุคฺคลสงฺขาตกตฺตุโน อธิฎฺฐานวเสน วุตฺตตฺตา ปุคฺคลาธิฎฺฐาเนน นเยนฯ เอตฺถาติ เอตาสุ อฎฺฐสุ มาติกาสุฯ อฎฺฐมา มาติกาติ โยชนาฯ ตตฺถาติ อฎฺฐสุ มาติกาสุฯ สพฺพตฺถาติ สเพฺพสุ ‘‘กติกาย เทตี’’ติอาทีสุฯ
379. Idāni āhāti sambandho. Puggalādhiṭṭhānanayenāti ‘‘sīmāya detī’’ti kattuvācakena kiriyāpadena dāyakapuggalasaṅkhātakattuno adhiṭṭhānavasena vuttattā puggalādhiṭṭhānena nayena. Etthāti etāsu aṭṭhasu mātikāsu. Aṭṭhamā mātikāti yojanā. Tatthāti aṭṭhasu mātikāsu. Sabbatthāti sabbesu ‘‘katikāya detī’’tiādīsu.
สีมาย…เป.… ภาเชตพฺพนฺติอาทิมฺหิ มาติกานิเทฺทเส ปน เอวํ วินิจฺฉโย เวทิตโพฺพติ โยชนาฯ สีมาย เทตีติ เอตฺถ ปนฺนรส สีมา เวทิตพฺพาติ สมฺพโนฺธฯ
Sīmāya…pe… bhājetabbantiādimhi mātikāniddese pana evaṃ vinicchayo veditabboti yojanā. Sīmāya detīti ettha pannarasa sīmā veditabbāti sambandho.
ตตฺถาติ ปนฺนรสสุ สีมาสุฯ อุปจารสีมา ปริจฺฉินฺนา โหตีติ สมฺพโนฺธฯ เอตฺตกํ ฐานนฺติ ปริเกฺขปารหฎฺฐานสฺส เอกเนฺตน อวุตฺตตฺตา เอกเนฺตน ปริเกฺขปารหฎฺฐานํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘อปิจา’’ติอาทิฯ ธุวสนฺนิปาตโต วา ขิปิตานนฺติ สมฺพโนฺธฯ ‘‘ปริยเนฺต’’ติ ปทํ ปุพฺพาปราเปกฺขํฯ ตสฺมา ตีสุ นิสฺสกฺกปเทสุ โยเชตพฺพํฯ สา ปนาติ อุปจารสีมา ปนฯ ภิกฺขูสุ วฑฺฒเนฺตสุ อาวาโสปิ วฑฺฒตีติ มนสิกตฺวา วุตฺตํ ‘‘ภิกฺขูสุ วฑฺฒเนฺตสู’’ติฯ สเพฺพสํ ภิกฺขูนนฺติ สมฺพโนฺธฯ วุตฺตเมวาติ สีมกถายํ (มหาว. อฎฺฐ. ๑๓๘, ๑๔๔) วุตฺตเมวฯ
Tatthāti pannarasasu sīmāsu. Upacārasīmā paricchinnā hotīti sambandho. Ettakaṃ ṭhānanti parikkhepārahaṭṭhānassa ekantena avuttattā ekantena parikkhepārahaṭṭhānaṃ dassento āha ‘‘apicā’’tiādi. Dhuvasannipātato vā khipitānanti sambandho. ‘‘Pariyante’’ti padaṃ pubbāparāpekkhaṃ. Tasmā tīsu nissakkapadesu yojetabbaṃ. Sā panāti upacārasīmā pana. Bhikkhūsu vaḍḍhantesu āvāsopi vaḍḍhatīti manasikatvā vuttaṃ ‘‘bhikkhūsu vaḍḍhantesū’’ti. Sabbesaṃ bhikkhūnanti sambandho. Vuttamevāti sīmakathāyaṃ (mahāva. aṭṭha. 138, 144) vuttameva.
อปิจ โขติ เอตฺถ อปิสโทฺท ปุจฺฉตฺถวาจโกฯ เกหิ ฐปิตาติ หิ อโตฺถฯ ราชราชมหามตฺตา ฐเปนฺตีติ สมฺพโนฺธฯ ลาภสีมาติ ลาภสฺส มริยาโทฯ ยนฺติ โย ลาโภฯ เอตฺถนฺตเรติ เอตสฺมิํ คาวุตาทิอนฺตเรฯ ลาภสีมา นามาติ ลาเภน ปริจฺฉินฺนา สีมา นามฯ ตตฺถาติ พหูสุ ชนปเทสุฯ อนฺตรทีปา จาติ มหาทีปโต อญฺญทีปา จ, ขุทฺทกทีปาติ อธิปฺปาโยฯ
Apica khoti ettha apisaddo pucchatthavācako. Kehi ṭhapitāti hi attho. Rājarājamahāmattā ṭhapentīti sambandho. Lābhasīmāti lābhassa mariyādo. Yanti yo lābho. Etthantareti etasmiṃ gāvutādiantare. Lābhasīmā nāmāti lābhena paricchinnā sīmā nāma. Tatthāti bahūsu janapadesu. Antaradīpā cāti mahādīpato aññadīpā ca, khuddakadīpāti adhippāyo.
เอเตฺถว สีมายาติ ขณฺฑสีมาย เอวฯ เตสํเยวาติ ขณฺฑสีมคตานํเยวฯ เอวตฺถผลํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘อเญฺญส’’นฺติอาทิฯ รุเกฺข วา ปพฺพเต วา ฐิตสฺส วา เหฎฺฐา ปถวีมชฺฌคตสฺส วา ภิกฺขุสฺสาติ โยชนาฯ อิมิสฺสา อุปจารสีมาย ฐิตสฺสาติ สมฺพโนฺธฯ สมานสํวาสสีมายาติ มหาสีมายฯ ขณฺฑสีมสีมนฺตริกาสูติ ขณฺฑสีมายญฺจ ทฺวินฺนํ สีมานํ สีมนฺตริกายญฺจฯ ตตฺถ ทฺวินฺนํ คามฎฺฐานมฺปิ ปาปุณาติฯ อวิปฺปวาสสีมาย ทินฺนํ คามฎฺฐานํ น ปาปุณาติ ‘‘ฐเปตฺวา คามญฺจ คามูปจารญฺจา’’ติ วุตฺตตฺตาฯ
Ettheva sīmāyāti khaṇḍasīmāya eva. Tesaṃyevāti khaṇḍasīmagatānaṃyeva. Evatthaphalaṃ dassento āha ‘‘aññesa’’ntiādi. Rukkhe vā pabbate vā ṭhitassa vā heṭṭhā pathavīmajjhagatassa vā bhikkhussāti yojanā. Imissā upacārasīmāya ṭhitassāti sambandho. Samānasaṃvāsasīmāyāti mahāsīmāya. Khaṇḍasīmasīmantarikāsūti khaṇḍasīmāyañca dvinnaṃ sīmānaṃ sīmantarikāyañca. Tattha dvinnaṃ gāmaṭṭhānampi pāpuṇāti. Avippavāsasīmāya dinnaṃ gāmaṭṭhānaṃ na pāpuṇāti ‘‘ṭhapetvā gāmañca gāmūpacārañcā’’ti vuttattā.
ชมฺพุยา ลกฺขิโต ทีโป ชมฺพุทีโปฯ ตโมฺพ โลหิโต ปาณิ หโตฺถ เอเตสนฺติ ตมฺพปาณิโนฯ วิชยกุมาราทโย สตฺตสตา ชนาฯ เตสํ นิวาโส ตมฺพปณฺณิ, โสเยว ทีโปติ ตมฺพปณฺณิทีโป, ตสฺมิํฯ สเพฺพสํ ภาคนฺติ สมฺพโนฺธฯ ตเตฺรวาติ ชมฺพุทีเปเยวฯ เอวนฺติอาทิ นิคมนํฯ
Jambuyā lakkhito dīpo jambudīpo. Tambo lohito pāṇi hattho etesanti tambapāṇino. Vijayakumārādayo sattasatā janā. Tesaṃ nivāso tambapaṇṇi, soyeva dīpoti tambapaṇṇidīpo, tasmiṃ. Sabbesaṃ bhāganti sambandho. Tatrevāti jambudīpeyeva. Evantiādi nigamanaṃ.
โย ปน ภณตีติ สมฺพโนฺธฯ ตโตติ กถนโต, ปรนฺติ สมฺพโนฺธฯ นนฺติ มหาสิวเตฺถรํฯ ติโยชนาปีติ ปิสโทฺท ตโต อูนาปิ โหตีติ ทเสฺสติฯ สพฺพํเปตนฺติ สพฺพํปิ เอตํ ลาภคณฺหนาทิํฯ อิติ อาหํสูติ โยชนาฯ
Yo pana bhaṇatīti sambandho. Tatoti kathanato, paranti sambandho. Nanti mahāsivattheraṃ. Tiyojanāpīti pisaddo tato ūnāpi hotīti dasseti. Sabbaṃpetanti sabbaṃpi etaṃ lābhagaṇhanādiṃ. Iti āhaṃsūti yojanā.
กติกานํ ยถิจฺฉิตกเตน ปวตฺตตฺตา พหุ โหติ, ตสฺมา อิธ อิจฺฉิตกติกํ ทเสฺสตุํ วุตฺตํ ‘‘สมานลาภกติกายา’’ติ ฯ ตตฺราติ ‘‘กติกาย เทตี’’ติ ปาเฐฯ สนฺนิปติเตหิ ภิกฺขูหิ ภาเชตพฺพนฺติ สมฺพโนฺธฯ ตสฺสาติ วิหารสฺสฯ พุทฺธาธิวุโตฺถติ พุเทฺธน อธิ อิสฺสรวเสน วสิยิตฺถาติ พุทฺธาธิวุโตฺถฯ เอตฺตาวตาติ เอตฺตเกน สาวนมเตฺตนฯ นิสิโนฺนวาติ นิสิโนฺน เอว โหติ, นิสิโนฺน อิว วาฯ ตสฺมิํ วิหาเรปีติ ตสฺมิํ โปราณกาทิวิหาเรปิฯ เอวเมวาติ ‘‘อยํ โปราณโก วิหาโร เตน นววิหาเรน สทฺธิํ สมานลาภํ กาตุํ สงฺฆสฺส รุจฺจตี’’ติอาทินา เอวเมวฯ อิธาติ โปราณกวิหาเรฯ ตสฺมินฺติ นววิหาเรฯ เอวนฺติ ยถา เอเกน วิหาเรน สทฺธิํ เอโก วิหาโร กาตโพฺพ, เอวํ ตถาติ อโตฺถฯ
Katikānaṃ yathicchitakatena pavattattā bahu hoti, tasmā idha icchitakatikaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘samānalābhakatikāyā’’ti . Tatrāti ‘‘katikāya detī’’ti pāṭhe. Sannipatitehi bhikkhūhi bhājetabbanti sambandho. Tassāti vihārassa. Buddhādhivutthoti buddhena adhi issaravasena vasiyitthāti buddhādhivuttho. Ettāvatāti ettakena sāvanamattena. Nisinnovāti nisinno eva hoti, nisinno iva vā. Tasmiṃ vihārepīti tasmiṃ porāṇakādivihārepi. Evamevāti ‘‘ayaṃ porāṇako vihāro tena navavihārena saddhiṃ samānalābhaṃ kātuṃ saṅghassa ruccatī’’tiādinā evameva. Idhāti porāṇakavihāre. Tasminti navavihāre. Evanti yathā ekena vihārena saddhiṃ eko vihāro kātabbo, evaṃ tathāti attho.
ภิกฺขาปญฺญตฺติยาติ เอตฺถ ภิกฺขา ปญฺญปิยติ นิจฺจวเสน ฐปิยติ เอตฺถาติ ภิกฺขาปญฺญตฺตีติ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘อตฺตโน ปริจฺจาคปญฺญาปนฎฺฐาเน’’ติฯ ตสฺสาติ ‘‘ยตฺถ สงฺฆสฺส ธุวการา กริยนฺตี’’ติปาฐสฺสฯ อโตฺถ เอวํ เวทิตโพฺพติ โยชนาฯ ยตฺถ วาติ ยสฺมิํ วา ฐาเนฯ อเนนาติ จีวรทายเกนฯ สลากภตฺตาทีนิ วา นิพทฺธานิ การิตานีติ สมฺพโนฺธฯ เยน ปนาติ จีวรทายเกน ปนฯ สกโลปิ วิหาโรติ สกโลปิ สอาราโม วิหาโรฯ ตตฺถาติ จีวรทายเกฯ อิเมติ ปากวตฺตสฺส วตฺตนฎฺฐานาทโย วิหาราฯ ธุเวน กริยนฺตีติ ธุวการา วิหาราฯ โสติ จีวรทายโกฯ ยตฺถาติ ยสฺมิํ ฐาเนฯ สพฺพตฺถาติ สเพฺพสุ พหูสุ วิหาเรสุฯ
Bhikkhāpaññattiyāti ettha bhikkhā paññapiyati niccavasena ṭhapiyati etthāti bhikkhāpaññattīti dassento āha ‘‘attano pariccāgapaññāpanaṭṭhāne’’ti. Tassāti ‘‘yattha saṅghassa dhuvakārā kariyantī’’tipāṭhassa. Attho evaṃ veditabboti yojanā. Yattha vāti yasmiṃ vā ṭhāne. Anenāti cīvaradāyakena. Salākabhattādīni vā nibaddhāni kāritānīti sambandho. Yena panāti cīvaradāyakena pana. Sakalopi vihāroti sakalopi saārāmo vihāro. Tatthāti cīvaradāyake. Imeti pākavattassa vattanaṭṭhānādayo vihārā. Dhuvena kariyantīti dhuvakārā vihārā. Soti cīvaradāyako. Yatthāti yasmiṃ ṭhāne. Sabbatthāti sabbesu bahūsu vihāresu.
เตหีติ พหุตเรหิ ภิกฺขูหิฯ ธุวกาเรสูติ นิทฺธารเณ ภุมฺมํฯ เอกตฺถาติ เอกสฺมิํ ธุวกาเรฯ ‘‘สเจ ภิกฺขุคณนาย คณฺหถาติ วทตี’’ติ อิมินา สเจ น วทติ, ภิกฺขุคณนาย ภาเชตฺวา คณฺหิตุํ น วฎฺฎตีติ ทเสฺสติ, วิหารคณนาย คณฺหิตุํ วฎฺฎตีติ อธิปฺปาโยฯ ตถาติ ยถา ‘‘ภิกฺขุคณนาย คณฺหถา’’ติ วทติ, ตถาติ อโตฺถฯ เอตฺถาติ ภาเชตพฺพวตฺถูสุฯ ตนฺติ มญฺจปีฐกํ, ปุจฺฉิตฺวา ทาตพฺพนฺติ สมฺพโนฺธฯ ปุจฺฉิตฺวาติ ทายกํ ปุจฺฉิตฺวา, วทตีติ ทายโก วทติฯ สงฺฆสฺสาปีติ ปิสโทฺท น ทายกเสฺสวาติ ทเสฺสติฯ
Tehīti bahutarehi bhikkhūhi. Dhuvakāresūti niddhāraṇe bhummaṃ. Ekatthāti ekasmiṃ dhuvakāre. ‘‘Sace bhikkhugaṇanāya gaṇhathāti vadatī’’ti iminā sace na vadati, bhikkhugaṇanāya bhājetvā gaṇhituṃ na vaṭṭatīti dasseti, vihāragaṇanāya gaṇhituṃ vaṭṭatīti adhippāyo. Tathāti yathā ‘‘bhikkhugaṇanāya gaṇhathā’’ti vadati, tathāti attho. Etthāti bhājetabbavatthūsu. Tanti mañcapīṭhakaṃ, pucchitvā dātabbanti sambandho. Pucchitvāti dāyakaṃ pucchitvā, vadatīti dāyako vadati. Saṅghassāpīti pisaddo na dāyakassevāti dasseti.
อุปจารสีมายํ ฐิเตน สเงฺฆน ภาเชตพฺพนฺติ สมฺพโนฺธ ฯ สีมฎฺฐสฺสาติ อุปจารสีมายํ ฐิตสฺสฯ อสมฺปตฺตสฺสาปีติ ภาชนฎฺฐานํ อสมฺปตฺตสฺสาปิฯ อลสชาติกาติ โกสชฺชชาติกาฯ ฐิติกาติ ปพนฺธวเสน ฐิยเต ฐิติ, สาเยว ฐิติกาฯ อถ วา ‘‘ฐิตฎฺฐานโต ปฎฺฐาย ทาตพฺพ’’นฺติ อฎฺฐกถายํ (มหาว. อฎฺฐ. ๓๗๙) วุตฺตตฺตา ติฎฺฐติ ปพนฺธวเสน เอตฺถาติ ฐิติ, สาเยว ฐิติกาติ วจนโตฺถ กาตโพฺพฯ ฐิติกํ ฐเปตฺวาติ วีสติวสฺสสงฺขาตํ ฐิติกํ ฐเปตฺวาฯ เตสนฺติ เถรานํฯ
Upacārasīmāyaṃ ṭhitena saṅghena bhājetabbanti sambandho . Sīmaṭṭhassāti upacārasīmāyaṃ ṭhitassa. Asampattassāpīti bhājanaṭṭhānaṃ asampattassāpi. Alasajātikāti kosajjajātikā. Ṭhitikāti pabandhavasena ṭhiyate ṭhiti, sāyeva ṭhitikā. Atha vā ‘‘ṭhitaṭṭhānato paṭṭhāya dātabba’’nti aṭṭhakathāyaṃ (mahāva. aṭṭha. 379) vuttattā tiṭṭhati pabandhavasena etthāti ṭhiti, sāyeva ṭhitikāti vacanattho kātabbo. Ṭhitikaṃ ṭhapetvāti vīsativassasaṅkhātaṃ ṭhitikaṃ ṭhapetvā. Tesanti therānaṃ.
สมฺปตฺตสมฺปตฺตานนฺติ ภาชนฎฺฐานํ สมฺปตฺตสมฺปตฺตานํฯ อตฺตโน วิหารทฺวาเร วา อตฺตโน อโนฺตวิหาเรเยว วาติ โยชนาฯ สีมาติ อุปจารสีมาฯ เถราสนํ อารูเฬฺห สตีติ โยชนาฯ วสฺสเคฺคนาติ วสฺสคณนายฯ
Sampattasampattānanti bhājanaṭṭhānaṃ sampattasampattānaṃ. Attano vihāradvāre vā attano antovihāreyeva vāti yojanā. Sīmāti upacārasīmā. Therāsanaṃ ārūḷhe satīti yojanā. Vassaggenāti vassagaṇanāya.
ปาเฎกฺกนฺติ ปเจฺจกํฯ สพฺพาเนว จีวรานีติ สมฺพโนฺธฯ ทุพฺภาสิตทุคฺคหิตานมตฺถํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘คตคตฎฺฐาเน สงฺฆิกาเนว โหนฺตี’’ติฯ เอกนฺติ ทสสุ วเตฺถสุ เอกํฯ
Pāṭekkanti paccekaṃ. Sabbāneva cīvarānīti sambandho. Dubbhāsitaduggahitānamatthaṃ dassento āha ‘‘gatagataṭṭhāne saṅghikāneva hontī’’ti. Ekanti dasasu vatthesu ekaṃ.
วตฺถเสฺสว ปุปฺผํ วา วลิ วา อตฺถีติ โยชนาฯ เตนาติ ปุปฺผวลินาฯ เอกํ ตนฺตนฺติ เอกํ สุตฺตํฯ ตตฺถาติ เตสุ ฐิติกาย ฐานาฎฺฐาเนสุฯ ทฺวีหิปิ คเหตพฺพํ ฐิติกาย อภาวโตฯ
Vatthasseva pupphaṃ vā vali vā atthīti yojanā. Tenāti pupphavalinā. Ekaṃ tantanti ekaṃ suttaṃ. Tatthāti tesu ṭhitikāya ṭhānāṭṭhānesu. Dvīhipi gahetabbaṃ ṭhitikāya abhāvato.
ภิกฺขุ อตฺตโน สนฺตกํ ยํ จีวรนฺติ โยชนาฯ ปํสุกูลิกานมฺปิ วฎฺฎตีติ ‘‘สงฺฆสฺส เทมา’’ติ วา ‘‘ตุยฺหํ เทมา’’ติ วา อวตฺวา ‘‘ภิกฺขูนํ เทม, เถรานํ เทมา’’ติ วุตฺตตฺตา ปํสุกูลิกานมฺปิ วฎฺฎติฯ ภิกฺขุเถรา นาม หิ น อตฺตนาเยว โหนฺติ, อเญฺญปิ พหู, ตสฺมา วฎฺฎติฯ ‘‘สงฺฆสฺสา’’ติ วุเตฺต อตฺตนา เอกเนฺตน สโงฺฆเยว, ตสฺมา ‘‘สงฺฆสฺสา’’ติ วุเตฺตปิ น วฎฺฎติ, ปเคว ‘‘ตุยฺห’’นฺติ วุเตฺตฯ
Bhikkhu attano santakaṃ yaṃ cīvaranti yojanā. Paṃsukūlikānampi vaṭṭatīti ‘‘saṅghassa demā’’ti vā ‘‘tuyhaṃ demā’’ti vā avatvā ‘‘bhikkhūnaṃ dema, therānaṃ demā’’ti vuttattā paṃsukūlikānampi vaṭṭati. Bhikkhutherā nāma hi na attanāyeva honti, aññepi bahū, tasmā vaṭṭati. ‘‘Saṅghassā’’ti vutte attanā ekantena saṅghoyeva, tasmā ‘‘saṅghassā’’ti vuttepi na vaṭṭati, pageva ‘‘tuyha’’nti vutte.
ตโตติ พหุวตฺถโตฯ คเหตุํ น วฎฺฎตีติ ปํสุกูลิกานํ คเหตุํ น วฎฺฎติฯ
Tatoti bahuvatthato. Gahetuṃ na vaṭṭatīti paṃsukūlikānaṃ gahetuṃ na vaṭṭati.
ยนฺติ วตฺถํฯ ตตฺถาติ ปริกฺขาเรสุฯ สุตฺตนฺติ ตนฺตํฯ
Yanti vatthaṃ. Tatthāti parikkhāresu. Suttanti tantaṃ.
เอวํ อโนฺตสีมํ ปวิสิตฺวา ‘‘สงฺฆสฺส เทมา’’ติ ทิเนฺน วินิจฺฉยํ ทเสฺสตฺวา พหิสีมาย ทิเนฺน ตํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘สเจ ปนา’’ติอาทิฯ เอกพทฺธา จาติ ทฺวาทสหตฺถมนติกฺกมิตฺวา เอกโตพทฺธา จฯ เย ปนาติ ภิกฺขู ปนฯ
Evaṃ antosīmaṃ pavisitvā ‘‘saṅghassa demā’’ti dinne vinicchayaṃ dassetvā bahisīmāya dinne taṃ dassento āha ‘‘sace panā’’tiādi. Ekabaddhā cāti dvādasahatthamanatikkamitvā ekatobaddhā ca. Ye panāti bhikkhū pana.
อุภโตสงฺฆสฺส เทตีติ เอตฺถ จตุนฺนํ วากฺยานํ วเสน วุเตฺตปิ อุภโตสงฺฆสฺส เทติเยว นามาติ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘อุภโตสงฺฆสฺส ทมฺมีติ วุเตฺตปี’’ติอาทิฯ อุภโตสงฺฆคฺคหเณน คหิตตฺตาติ ปุคฺคลสฺส อุภโตสงฺฆคฺคหเณน คหิตตฺตาฯ ‘‘เอเสว นโย’’ติ อิมินา เอกวีสติปฎิวีเส กตฺวา เอโก เจติยสฺส ทาตโพฺพติ นยํ อติทิสติฯ ปาปุณนโกฎฺฐาโส นาม นตฺถิ เจติยสฺส อุภโตสงฺฆคฺคหเณน อคหิตตฺตาฯ
Ubhatosaṅghassa detīti ettha catunnaṃ vākyānaṃ vasena vuttepi ubhatosaṅghassa detiyeva nāmāti dassento āha ‘‘ubhatosaṅghassa dammīti vuttepī’’tiādi. Ubhatosaṅghaggahaṇena gahitattāti puggalassa ubhatosaṅghaggahaṇena gahitattā. ‘‘Eseva nayo’’ti iminā ekavīsatipaṭivīse katvā eko cetiyassa dātabboti nayaṃ atidisati. Pāpuṇanakoṭṭhāso nāma natthi cetiyassa ubhatosaṅghaggahaṇena agahitattā.
ตตฺถาติ อุภโตสงฺฆปุคฺคลเจติเยสุฯ เสสํ สุวิเญฺญยฺยเมวฯ
Tatthāti ubhatosaṅghapuggalacetiyesu. Sesaṃ suviññeyyameva.
ปุเพฺพติ พุทฺธสฺส ภควโต ธรมานกาเลฯ ตทาติ ยทา พุโทฺธ ภควา ธรติ, ตทาฯ ปฎิมํ วาติ ปฎิพิมฺพํ วาฯ ตญฺหิ ภควตา ปฎิ สทิสํ มานียตีติ ปฎิมาติ วุจฺจติฯ เจติยํ วาติ ถูปํ วาฯ โส หิ เทวมนุเสฺสหิ จิติตพฺพํ, ปูเชตพฺพํ, อิฎฺฐกาทีหิ วา จินิตพฺพนฺติ เจติยนฺติ วุจฺจติฯ ตตฺถาติ เทยฺยธเมฺมสุฯ ยนฺติ กิริยาปรามสนํฯ ยํ เทนฺตีติ โยชนาฯ ตตฺถาติ ตสฺมิํ ทาเนฯ อนิยมวาจกสฺส ‘‘โย’’ติ สพฺพนามสฺส อตฺถํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘ปพฺพชิโต วา คหโฎฺฐ วา’’ติฯ วตฺตํ กตฺวา ปริภุญฺชิตุนฺติ ปุพฺพกาลอปรกาลกิริยานํ วิการวเสน อนิยตตฺตา วุตฺตํ ‘‘ภุญฺชิตฺวา ปจฺฉาปิ วตฺตํ กาตุ’’นฺติฯ
Pubbeti buddhassa bhagavato dharamānakāle. Tadāti yadā buddho bhagavā dharati, tadā. Paṭimaṃ vāti paṭibimbaṃ vā. Tañhi bhagavatā paṭi sadisaṃ mānīyatīti paṭimāti vuccati. Cetiyaṃ vāti thūpaṃ vā. So hi devamanussehi cititabbaṃ, pūjetabbaṃ, iṭṭhakādīhi vā cinitabbanti cetiyanti vuccati. Tatthāti deyyadhammesu. Yanti kiriyāparāmasanaṃ. Yaṃ dentīti yojanā. Tatthāti tasmiṃ dāne. Aniyamavācakassa ‘‘yo’’ti sabbanāmassa atthaṃ dassento āha ‘‘pabbajito vā gahaṭṭho vā’’ti. Vattaṃ katvā paribhuñjitunti pubbakālaaparakālakiriyānaṃ vikāravasena aniyatattā vuttaṃ ‘‘bhuñjitvā pacchāpi vattaṃ kātu’’nti.
‘‘ทูรมฺปิ หริตฺวา ปูเชตพฺพ’’นฺติ อิมินา ชงฺฆเปสนิกกมฺมํ น โหตีติ ทเสฺสติฯ หรนฺตสฺส ภิกฺขุโนติ สมฺพโนฺธฯ คจฺฉโตติ อนาทเร สามิวจนํฯ ตนฺติ สงฺฆสฺส อาหฎภตฺตํฯ
‘‘Dūrampi haritvā pūjetabba’’nti iminā jaṅghapesanikakammaṃ na hotīti dasseti. Harantassa bhikkhunoti sambandho. Gacchatoti anādare sāmivacanaṃ. Tanti saṅghassa āhaṭabhattaṃ.
วสฺสํวุตฺถสงฺฆสฺสาติ วสฺสํ วสิตฺถาติ วสฺสํวุโตฺถฯ อลุตฺตกิตนฺตสมาโสยํ, โสเยว สโงฺฆ วสฺสํวุตฺถสโงฺฆ, ตสฺสฯ ยาวติกสโทฺท ยตฺตกปริยาโยติ อาห ‘‘ยตฺตกา’’ติฯ ทิสาปกฺกนฺตสฺสาปีติ อญฺญํ ทิสํ ปกฺกนฺตสฺสปิ, ทาตพฺพนฺติ สมฺพโนฺธฯ วทนฺตีติ อฎฺฐกถาจริเยหิ อปเร อาจริยา วทนฺติฯ เอตนฺติ วจนํฯ
Vassaṃvutthasaṅghassāti vassaṃ vasitthāti vassaṃvuttho. Aluttakitantasamāsoyaṃ, soyeva saṅgho vassaṃvutthasaṅgho, tassa. Yāvatikasaddo yattakapariyāyoti āha ‘‘yattakā’’ti. Disāpakkantassāpīti aññaṃ disaṃ pakkantassapi, dātabbanti sambandho. Vadantīti aṭṭhakathācariyehi apare ācariyā vadanti. Etanti vacanaṃ.
สมฺปตฺตานนฺติ ทินฺนฎฺฐานํ สมฺปตฺตานํฯ สเพฺพสนฺติ ยตฺถ กตฺถจิ วุตฺถวสฺสานํ สเพฺพสํฯ ตตฺราติ วิหาเรฯ ตตฺราติ ตสฺมิํ วทเน สติ, เตสุ ภิกฺขูสุ วาฯ วสฺสํ วสนฺตีติ วสฺสํวสนฺตา, เตสํฯ จีวรมาเสติ จีวเรน ลกฺขิเต ปจฺฉิมกตฺติกมาเสฯ
Sampattānanti dinnaṭṭhānaṃ sampattānaṃ. Sabbesanti yattha katthaci vutthavassānaṃ sabbesaṃ. Tatrāti vihāre. Tatrāti tasmiṃ vadane sati, tesu bhikkhūsu vā. Vassaṃ vasantīti vassaṃvasantā, tesaṃ. Cīvaramāseti cīvarena lakkhite pacchimakattikamāse.
เหมนฺตสฺส ปจฺฉิโม ทิวโสติ ผคฺคุณปุณฺณมีสงฺขาโต เหมนฺตสฺส ปจฺฉิโม ทิวโสฯ วสฺสาวาสิกนฺติ วสฺสํ อาวสนฺตานํ ทาตพฺพํ จีวรํฯ อาโรเปตพฺพาการํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘อตีตวสฺสาวาสสฺสา’’ติอาทิฯ ตตฺถ อตีตวสฺสาวาสสฺสาติ อตีตวสฺสํ, อตีตวเสฺส วา อาวาสสฺส สงฺฆสฺสฯ ตนฺติ จีวรํฯ
Hemantassa pacchimo divasoti phagguṇapuṇṇamīsaṅkhāto hemantassa pacchimo divaso. Vassāvāsikanti vassaṃ āvasantānaṃ dātabbaṃ cīvaraṃ. Āropetabbākāraṃ dassento āha ‘‘atītavassāvāsassā’’tiādi. Tattha atītavassāvāsassāti atītavassaṃ, atītavasse vā āvāsassa saṅghassa. Tanti cīvaraṃ.
ฐเปตฺวาติ วิหาเร ฐเปตฺวาฯ สมฺปตฺตานนฺติ อิมํ ฐานํ สมฺปตฺตานํฯ อิโตติ จีวรทานกาลโตฯ เตติ อโนฺตวเสฺส วุตฺถภิกฺขูฯ
Ṭhapetvāti vihāre ṭhapetvā. Sampattānanti imaṃ ṭhānaṃ sampattānaṃ. Itoti cīvaradānakālato. Teti antovasse vutthabhikkhū.
อาทิสฺสาติ ปทสฺส ตฺวาปจฺจยนฺตภาวํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘อาทิสิตฺวา’’ติฯ อยมโตฺถ เวทิตโพฺพติ โยชนาฯ ตตฺราติ ‘‘ยาคุยา วา’’ติอาทิปาเฐฯ อชฺชตนาย วาติ อชฺช ภวานํ ปุญฺญานํ อตฺถาย วาฯ เตสนฺติ นิมนฺตกานํ, ปวิฎฺฐานํ ภิกฺขูนนฺติ สมฺพโนฺธฯ เยหิ นิมนฺติเตหีติ นิมนฺติเตหิ เยหิ ภิกฺขูหิฯ เยสํ วา ปตฺตนฺติ สมฺพโนฺธฯ เตสํ น ปาปุณาตีติ สเพฺพสํ เตสํ น ปาปุณาติ, กสฺมา? อนิมนฺติตตฺตาฯ เตสํ น ปาปุณนฺติ, กสฺมา? นิมนฺติตเคหํ อปวิฎฺฐตฺตาฯ โสติ ทายโกฯ
Ādissāti padassa tvāpaccayantabhāvaṃ dassento āha ‘‘ādisitvā’’ti. Ayamattho veditabboti yojanā. Tatrāti ‘‘yāguyā vā’’tiādipāṭhe. Ajjatanāya vāti ajja bhavānaṃ puññānaṃ atthāya vā. Tesanti nimantakānaṃ, paviṭṭhānaṃ bhikkhūnanti sambandho. Yehi nimantitehīti nimantitehi yehi bhikkhūhi. Yesaṃ vā pattanti sambandho. Tesaṃ na pāpuṇātīti sabbesaṃ tesaṃ na pāpuṇāti, kasmā? Animantitattā. Tesaṃ na pāpuṇanti, kasmā? Nimantitagehaṃ apaviṭṭhattā. Soti dāyako.
ปุเพฺพปีติ อิโต ปุเพฺพปิฯ อสฺสาติ ทายกสฺสฯ วาเสตฺวาติ วาสาเปตฺวาฯ โสติ ทายโกฯ โยติ ภิกฺขุ, วสตีติ สมฺพโนฺธฯ ตานีติ เภสชฺชานิฯ อิทนฺติ จีวรํฯ
Pubbepīti ito pubbepi. Assāti dāyakassa. Vāsetvāti vāsāpetvā. Soti dāyako. Yoti bhikkhu, vasatīti sambandho. Tānīti bhesajjāni. Idanti cīvaraṃ.
‘‘อเนฺตวาสิกานญฺจา’’ติ ปเทน สทฺธิวิหาริกาปิ คเหตพฺพา อุเทฺทสาทิวเสน อเนฺต วสนสีลตฺตาฯ อุเทฺทสํ คเหตุํ อาคโต จ คเหตฺวา คจฺฉโนฺต จาติ อิเม อเนฺต อวสนสีลาปิ รูฬฺหีวเสน อเนฺตวาสิกา นามฯ อิมินา นิสฺสยํ คเหตุํ อาคโต จ เถรสฺส สนฺติเก นิสฺสยํ คหิตปุโพฺพ จ อเนฺตวาสิโก นามาติ ทเสฺสติฯ วตฺตํ กตฺวา อุเทฺทสปริปุจฺฉาทีนิ คเหตฺวา วิจรนฺตานํ สเพฺพสํ อุเทฺทสเนฺตวาสิกานํ ปาปุณาตีติ โยชนาฯ อิมินา สทฺธิวิหาริกนิสฺสยเนฺตวาสิกอุปสมฺปทเนฺตวาสิกปพฺพชฺชเนฺตวาสิกาปิ คเหตพฺพา เตสมฺปิ นิพทฺธจาริกภิกฺขุภาวโตฯ สพฺพตฺถาติ สพฺพสฺมิํ จีวรกฺขนฺธเกฯ
‘‘Antevāsikānañcā’’ti padena saddhivihārikāpi gahetabbā uddesādivasena ante vasanasīlattā. Uddesaṃ gahetuṃ āgato ca gahetvā gacchanto cāti ime ante avasanasīlāpi rūḷhīvasena antevāsikā nāma. Iminā nissayaṃ gahetuṃ āgato ca therassa santike nissayaṃ gahitapubbo ca antevāsiko nāmāti dasseti. Vattaṃ katvā uddesaparipucchādīni gahetvā vicarantānaṃ sabbesaṃ uddesantevāsikānaṃ pāpuṇātīti yojanā. Iminā saddhivihārikanissayantevāsikaupasampadantevāsikapabbajjantevāsikāpi gahetabbā tesampi nibaddhacārikabhikkhubhāvato. Sabbatthāti sabbasmiṃ cīvarakkhandhake.
อิติ จีวรกฺขนฺธกวณฺณนาย โยชนา สมตฺตาฯ
Iti cīvarakkhandhakavaṇṇanāya yojanā samattā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวคฺคปาฬิ • Mahāvaggapāḷi / ๒๓๒. อฎฺฐจีวรมาติกา • 232. Aṭṭhacīvaramātikā
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวคฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvagga-aṭṭhakathā / อฎฺฐจีวรมาติกากถา • Aṭṭhacīvaramātikākathā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / อฎฺฐจีวรมาติกากถาวณฺณนา • Aṭṭhacīvaramātikākathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / อฎฺฐจีวรมาติกากถาวณฺณนา • Aṭṭhacīvaramātikākathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / อฎฺฐจีวรมาติกากถาวณฺณนา • Aṭṭhacīvaramātikākathāvaṇṇanā
