| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā |
อฎฺฐจีวรมาติกากถาวณฺณนา
Aṭṭhacīvaramātikākathāvaṇṇanā
๓๗๙. ปุคฺคลาธิฎฺฐานนเยน วุตฺตนฺติ ‘‘สีมาย ทาน’’นฺติอาทินา วตฺตเพฺพ ‘‘สีมาย เทตี’’ติอาทิ ปุคฺคลาธิฎฺฐาเนน วุตฺตํฯ ‘‘อปิจา’’ติอาทินา ปฐมเลฑฺฑุปาตภูตปริเกฺขปารหฎฺฐานโต พหิ ทุติยเลฑฺฑุปาโตปิ อุปจารสีมา เอวาติ ทเสฺสติฯ ธุวสนฺนิปาตฎฺฐานาทิกมฺปิ ปริยเนฺต ฐิตเมว คเหตพฺพํฯ โลเก คามสีมาทโย วิย ลาภสีมา นาม วิสุํ ปสิทฺธา นาม นตฺถิ, เกนายํ อนุญฺญาตาติ อาห ‘‘เนว สมฺมาสมฺพุเทฺธนา’’ติอาทิฯ เอเตน นายํ สาสนโวหารสิทฺธา, โลกโวหารสิทฺธา เอวาติ ทเสฺสติฯ ‘‘ชนปทปริเจฺฉโท’’ติ อิทํ โลกปสิทฺธสีมาสทฺทตฺถวเสน วุตฺตํฯ ปริเจฺฉทพฺภนฺตรํ ปน สพฺพํ ชนปทสีมาติ คเหตพฺพํ, ชนปโท เอว ชนปทสีมาฯ เอวํ รฎฺฐสีมาทีสุปิฯ เตนาห ‘‘อาณาปวตฺติฎฺฐาน’’นฺติอาทิฯ
379.Puggalādhiṭṭhānanayena vuttanti ‘‘sīmāya dāna’’ntiādinā vattabbe ‘‘sīmāya detī’’tiādi puggalādhiṭṭhānena vuttaṃ. ‘‘Apicā’’tiādinā paṭhamaleḍḍupātabhūtaparikkhepārahaṭṭhānato bahi dutiyaleḍḍupātopi upacārasīmā evāti dasseti. Dhuvasannipātaṭṭhānādikampi pariyante ṭhitameva gahetabbaṃ. Loke gāmasīmādayo viya lābhasīmā nāma visuṃ pasiddhā nāma natthi, kenāyaṃ anuññātāti āha ‘‘neva sammāsambuddhenā’’tiādi. Etena nāyaṃ sāsanavohārasiddhā, lokavohārasiddhā evāti dasseti. ‘‘Janapadaparicchedo’’ti idaṃ lokapasiddhasīmāsaddatthavasena vuttaṃ. Paricchedabbhantaraṃ pana sabbaṃ janapadasīmāti gahetabbaṃ, janapado eva janapadasīmā. Evaṃ raṭṭhasīmādīsupi. Tenāha ‘‘āṇāpavattiṭṭhāna’’ntiādi.
ปถวีเวมเชฺฌ คตสฺสาติ ยาว อุทกปริยนฺตา ขณฺฑสีมตฺตา วุตฺตํ, อุปจารสีมาทีสุ ปน อพทฺธสีมาสุ เหฎฺฐาปถวิยํ สพฺพตฺถ ฐิตานํ น ปาปุณาติ, กูปาทิปเวสารหฎฺฐาเน ฐิตานเญฺญว ปาปุณาตีติ เหฎฺฐา สีมากถายํ วุตฺตนเยน ตํตํสีมฎฺฐภาโว เวทิตโพฺพฯ จกฺกวาฬสีมาย ปน ทินฺนํ ปถวีสนฺธารกอุทกฎฺฐาเนปิ ฐิตานํ ปาปุณาติ สพฺพตฺถ จกฺกวาฬโวหารตฺตาฯ
Pathavīvemajjhe gatassāti yāva udakapariyantā khaṇḍasīmattā vuttaṃ, upacārasīmādīsu pana abaddhasīmāsu heṭṭhāpathaviyaṃ sabbattha ṭhitānaṃ na pāpuṇāti, kūpādipavesārahaṭṭhāne ṭhitānaññeva pāpuṇātīti heṭṭhā sīmākathāyaṃ vuttanayena taṃtaṃsīmaṭṭhabhāvo veditabbo. Cakkavāḷasīmāya pana dinnaṃ pathavīsandhārakaudakaṭṭhānepi ṭhitānaṃ pāpuṇāti sabbattha cakkavāḷavohārattā.
พุทฺธาธิวุโตฺถติ พุเทฺธน ภควตา นิวุโตฺถฯ ปากวฎฺฎนฺติ นิพทฺธทานํฯ วตฺตตีติ ปวตฺตติฯ เตหีติ เยสํ สมฺมุเข เอส เทติ, เตหิ ภิกฺขูหิฯ ทุติยภาเค ปน เถราสนํ อารุเฬฺหติ ยาว สงฺฆนวกา เอกวารํ สเพฺพสํ ภาคํ ทตฺวา จีวเร อปริกฺขีเณ ปุน สเพฺพสํ ทาตุํ ทุติยภาเค เถรสฺส ทิเนฺนติ อโตฺถฯ ปํสุกูลิกานมฺปิ วฎฺฎตีติ เอตฺถ ‘‘ตุยฺหํ เทมา’’ติ อวุตฺตตฺตาติ การณํ วทนฺติฯ ยทิ เอวํ ‘‘สงฺฆสฺส เทมา’’ติ วุเตฺตปิ วเฎฺฎยฺย, ‘‘ภิกฺขูนํ เทม, เถรานํ เทม, สงฺฆสฺส เทมา’’ติ (มหาว. อฎฺฐ. ๓๗๙) วจนโต เภโท น ทิสฺสติฯ วีมํสิตพฺพเมตฺถ การณํฯ
Buddhādhivutthoti buddhena bhagavatā nivuttho. Pākavaṭṭanti nibaddhadānaṃ. Vattatīti pavattati. Tehīti yesaṃ sammukhe esa deti, tehi bhikkhūhi. Dutiyabhāge pana therāsanaṃ āruḷheti yāva saṅghanavakā ekavāraṃ sabbesaṃ bhāgaṃ datvā cīvare aparikkhīṇe puna sabbesaṃ dātuṃ dutiyabhāge therassa dinneti attho. Paṃsukūlikānampi vaṭṭatīti ettha ‘‘tuyhaṃ demā’’ti avuttattāti kāraṇaṃ vadanti. Yadi evaṃ ‘‘saṅghassa demā’’ti vuttepi vaṭṭeyya, ‘‘bhikkhūnaṃ dema, therānaṃ dema, saṅghassa demā’’ti (mahāva. aṭṭha. 379) vacanato bhedo na dissati. Vīmaṃsitabbamettha kāraṇaṃ.
ปารุปิตุํ วฎฺฎตีติ ปํสุกูลิกานํ วฎฺฎติฯ ภิกฺขุสงฺฆสฺส จ ภิกฺขุนีนญฺจ ทมฺมีติ วุเตฺต ปน น มเชฺฌ ภินฺทิตฺวา ทาตพฺพนฺติ เอตฺถ ยสฺมา ภิกฺขุนิปเกฺข สงฺฆสฺส ปเจฺจกํ อปรามฎฺฐตฺตา ภิกฺขุนีนํ คณนาย ภาโค ทาตโพฺพติ ทายกสฺส อธิปฺปาโยติ สิชฺฌติ, ตถา ทานญฺจ ภิกฺขูปิ คเณตฺวา ทิเนฺน เอว ยุชฺชติฯ อิตรถา หิ กิตฺตกํ ภิกฺขูนํ ทาตพฺพํ, กิตฺตกํ ภิกฺขุนีนนฺติ น วิญฺญายติ, ตสฺมา ‘‘ภิกฺขุสงฺฆสฺสา’’ติ วุตฺตวจนมฺปิ ‘‘ภิกฺขูน’’นฺติ วุตฺตวจนสทิสเมวาติ อาห ‘‘ภิกฺขู จ ภิกฺขุนิโย จ คเณตฺวา ทาตพฺพ’’นฺติฯ เตนาห ‘‘ปุคฺคโล …เป.… ภิกฺขุสงฺฆคฺคหเณน อคฺคหิตตฺตา’’ติฯ ภิกฺขุสงฺฆ-สเทฺทน ภิกฺขูนเญฺญว คหิตตฺตา, ปุคฺคลสฺส ปน ‘‘ตุยฺหญฺจา’’ติ วิสุํ คหิตตฺตา จ ตตฺถสฺส อคฺคหิตตา ทฎฺฐพฺพา, ‘‘ภิกฺขูนญฺจ ภิกฺขุนีนญฺจ ตุยฺหญฺจา’’ติ วุตฺตฎฺฐานสทิสตฺตาติ อธิปฺปาโยฯ ปุคฺคลปฺปธาโน เหตฺถ สงฺฆ-สโทฺท ทฎฺฐโพฺพฯ เกจิ ปน ‘‘ภิกฺขุสงฺฆคฺคหเณน คหิตตฺตา’’ติ (สารตฺถ. ฎี. มหาวคฺค ๓.๓๗๙) ปาฐํ ลิขนฺติ, ตํ น สุนฺทรํ ตสฺส วิสุํ ลาภคฺคหเณ การณวจนตฺตาฯ ตถา หิ วิสุํ สงฺฆคฺคหเณน คหิตตฺตาติ วิสุํ ปุคฺคลสฺสปิ ภาคคฺคหเณ การณํ วุตฺตํฯ ยถา เจตฺถ ปุคฺคลสฺส อคฺคหณํ, เอวํ อุปริ ‘‘ภิกฺขุสงฺฆสฺส จ ตุยฺหญฺจา’’ติอาทีสุปิ สงฺฆาทิ-สเทฺทหิ ปุคฺคลสฺส อคฺคหณํ ทฎฺฐพฺพํฯ ยทิ หิ คหณํ สิยา, สงฺฆโตปิ, วิสุมฺปีติ ภาคทฺวยํ ลเภยฺย อุภยตฺถ คหิตตฺตาฯ
Pārupituṃ vaṭṭatīti paṃsukūlikānaṃ vaṭṭati. Bhikkhusaṅghassa ca bhikkhunīnañca dammīti vutte pana na majjhe bhinditvā dātabbanti ettha yasmā bhikkhunipakkhe saṅghassa paccekaṃ aparāmaṭṭhattā bhikkhunīnaṃ gaṇanāya bhāgo dātabboti dāyakassa adhippāyoti sijjhati, tathā dānañca bhikkhūpi gaṇetvā dinne eva yujjati. Itarathā hi kittakaṃ bhikkhūnaṃ dātabbaṃ, kittakaṃ bhikkhunīnanti na viññāyati, tasmā ‘‘bhikkhusaṅghassā’’ti vuttavacanampi ‘‘bhikkhūna’’nti vuttavacanasadisamevāti āha ‘‘bhikkhū ca bhikkhuniyo ca gaṇetvā dātabba’’nti. Tenāha ‘‘puggalo…pe… bhikkhusaṅghaggahaṇena aggahitattā’’ti. Bhikkhusaṅgha-saddena bhikkhūnaññeva gahitattā, puggalassa pana ‘‘tuyhañcā’’ti visuṃ gahitattā ca tatthassa aggahitatā daṭṭhabbā, ‘‘bhikkhūnañca bhikkhunīnañca tuyhañcā’’ti vuttaṭṭhānasadisattāti adhippāyo. Puggalappadhāno hettha saṅgha-saddo daṭṭhabbo. Keci pana ‘‘bhikkhusaṅghaggahaṇena gahitattā’’ti (sārattha. ṭī. mahāvagga 3.379) pāṭhaṃ likhanti, taṃ na sundaraṃ tassa visuṃ lābhaggahaṇe kāraṇavacanattā. Tathā hi visuṃ saṅghaggahaṇena gahitattāti visuṃ puggalassapi bhāgaggahaṇe kāraṇaṃ vuttaṃ. Yathā cettha puggalassa aggahaṇaṃ, evaṃ upari ‘‘bhikkhusaṅghassa ca tuyhañcā’’tiādīsupi saṅghādi-saddehi puggalassa aggahaṇaṃ daṭṭhabbaṃ. Yadi hi gahaṇaṃ siyā, saṅghatopi, visumpīti bhāgadvayaṃ labheyya ubhayattha gahitattā.
ปูเชตพฺพนฺติอาทิ คิหิกมฺมํ น โหตีติ ทสฺสนตฺถํ วุตฺตํฯ ‘‘ภิกฺขุสงฺฆสฺส หรา’’ติ อิทํ ปิณฺฑปาตหรณํ สนฺธาย วุตฺตํฯ เตนาห ‘‘ภุญฺชิตุํ วฎฺฎตี’’ติฯ ‘‘อโนฺตเหมเนฺต’’ติ อิมินา อนตฺถเต กถิเน วสฺสานํ ปจฺฉิเม มาเส ทินฺนํ ปุริมวสฺสํวุตฺถานเญฺญว ปาปุณาติ, ตโต ปรํ เหมเนฺต ทินฺนํ ปจฺฉิมวสฺสํวุตฺถานมฺปิ วุตฺถวสฺสตฺตา ปาปุณาติฯ เหมนฺตโต ปน ปรํ ปิฎฺฐิสมเย ‘‘วสฺสํวุตฺถสงฺฆสฺสา’’ติ เอวํ วตฺวา ทินฺนํ อนนฺตเร วเสฺส วา ตโต ปเรสุ วา ยตฺถ กตฺถจิ ตสฺมิํ วุตฺถวสฺสานํ สเพฺพสํ ปาปุณาติฯ เย ปน สพฺพถา อวุตฺถวสฺสา, เตสํ น ปาปุณาตีติ ทเสฺสติฯ สเพฺพสมฺปีติ หิ ตสฺมิํ ภิกฺขุภาเว วุตฺถวสฺสานํ สเพฺพสมฺปีติ อโตฺถ ทฎฺฐโพฺพฯ ‘‘วสฺสํวุตฺถสงฺฆสฺสา’’ติ วุตฺตตฺตา สมฺมุขีภูตานํ สเพฺพสนฺติ เอตฺถาปิ เอเสว นโยฯ อตีตวสฺสนฺติ อนนฺตราตีตวสฺสํฯ
Pūjetabbantiādi gihikammaṃ na hotīti dassanatthaṃ vuttaṃ. ‘‘Bhikkhusaṅghassa harā’’ti idaṃ piṇḍapātaharaṇaṃ sandhāya vuttaṃ. Tenāha ‘‘bhuñjituṃ vaṭṭatī’’ti. ‘‘Antohemante’’ti iminā anatthate kathine vassānaṃ pacchime māse dinnaṃ purimavassaṃvutthānaññeva pāpuṇāti, tato paraṃ hemante dinnaṃ pacchimavassaṃvutthānampi vutthavassattā pāpuṇāti. Hemantato pana paraṃ piṭṭhisamaye ‘‘vassaṃvutthasaṅghassā’’ti evaṃ vatvā dinnaṃ anantare vasse vā tato paresu vā yattha katthaci tasmiṃ vutthavassānaṃ sabbesaṃ pāpuṇāti. Ye pana sabbathā avutthavassā, tesaṃ na pāpuṇātīti dasseti. Sabbesampīti hi tasmiṃ bhikkhubhāve vutthavassānaṃ sabbesampīti attho daṭṭhabbo. ‘‘Vassaṃvutthasaṅghassā’’ti vuttattā sammukhībhūtānaṃ sabbesanti etthāpi eseva nayo. Atītavassanti anantarātītavassaṃ.
อุเทฺทสํ คเหตุํ อาคโตติ อุเทฺทเส อคฺคหิเตปิ อเนฺตวาสิโกวาติ วุตฺตํฯ คเหตฺวา คจฺฉโนฺตติ ปรินิฎฺฐิตอุเทฺทโส หุตฺวา คจฺฉโนฺตฯ ‘‘วตฺตํ กตฺวา อุเทฺทสปริปุจฺฉาทีนิ คเหตฺวา วิจรนฺตาน’’นฺติ อิทํ ‘‘อุเทฺทสเนฺตวาสิกาน’’นฺติ อิมเสฺสว วิเสสนํ, เตน อุเทฺทสกาเล อาคนฺตฺวา อุเทฺทสํ คเหตฺวา คนฺตฺวา อญฺญตฺถ นิวสเนฺต อนิพทฺธจาริเก นิวเตฺตติฯ
Uddesaṃ gahetuṃ āgatoti uddese aggahitepi antevāsikovāti vuttaṃ. Gahetvā gacchantoti pariniṭṭhitauddeso hutvā gacchanto. ‘‘Vattaṃ katvā uddesaparipucchādīni gahetvā vicarantāna’’nti idaṃ ‘‘uddesantevāsikāna’’nti imasseva visesanaṃ, tena uddesakāle āgantvā uddesaṃ gahetvā gantvā aññattha nivasante anibaddhacārike nivatteti.
อฎฺฐจีวรมาติกากถาวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Aṭṭhacīvaramātikākathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
จีวรกฺขนฺธกวณฺณนานโย นิฎฺฐิโตฯ
Cīvarakkhandhakavaṇṇanānayo niṭṭhito.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวคฺคปาฬิ • Mahāvaggapāḷi / ๒๓๒. อฎฺฐจีวรมาติกา • 232. Aṭṭhacīvaramātikā
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวคฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvagga-aṭṭhakathā / อฎฺฐจีวรมาติกากถา • Aṭṭhacīvaramātikākathā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / อฎฺฐจีวรมาติกากถาวณฺณนา • Aṭṭhacīvaramātikākathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / อฎฺฐจีวรมาติกากถาวณฺณนา • Aṭṭhacīvaramātikākathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi / ๒๓๒. อฎฺฐจีวรมาติกากถา • 232. Aṭṭhacīvaramātikākathā
