Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / बुद्धवंसपाळि • Buddhavaṃsapāḷi |
१६. अत्थदस्सीबुद्धवंसो
16. Atthadassībuddhavaṃso
१.
1.
तत्थेव मण्डकप्पम्हि, अत्थदस्सी महायसो।
Tattheva maṇḍakappamhi, atthadassī mahāyaso;
महातमं निहन्त्वान, पत्तो सम्बोधिमुत्तमं॥
Mahātamaṃ nihantvāna, patto sambodhimuttamaṃ.
२.
2.
ब्रह्मुना याचितो सन्तो, धम्मचक्कं पवत्तयि।
Brahmunā yācito santo, dhammacakkaṃ pavattayi;
अमतेन तप्पयी लोकं, दससहस्सिसदेवकं॥
Amatena tappayī lokaṃ, dasasahassisadevakaṃ.
३.
3.
तस्सापि लोकनाथस्स, अहेसुं अभिसमया तयो।
Tassāpi lokanāthassa, ahesuṃ abhisamayā tayo;
कोटिसतसहस्सानं, पठमाभिसमयो अहु॥
Koṭisatasahassānaṃ, paṭhamābhisamayo ahu.
४.
4.
यदा बुद्धो अत्थदस्सी, चरते देवचारिकं।
Yadā buddho atthadassī, carate devacārikaṃ;
कोटिसतसहस्सानं, दुतियाभिसमयो अहु॥
Koṭisatasahassānaṃ, dutiyābhisamayo ahu.
५.
5.
पुनापरं यदा बुद्धो, देसेसि पितुसन्तिके।
Punāparaṃ yadā buddho, desesi pitusantike;
कोटिसतसहस्सानं, ततियाभिसमयो अहु॥
Koṭisatasahassānaṃ, tatiyābhisamayo ahu.
६.
6.
सन्निपाता तयो आसुं, तस्सापि च महेसिनो।
Sannipātā tayo āsuṃ, tassāpi ca mahesino;
खीणासवानं विमलानं, सन्तचित्तान तादिनं॥
Khīṇāsavānaṃ vimalānaṃ, santacittāna tādinaṃ.
७.
7.
अट्ठनवुतिसहस्सानं , पठमो आसि समागमो।
Aṭṭhanavutisahassānaṃ , paṭhamo āsi samāgamo;
अट्ठासीतिसहस्सानं, दुतियो आसि समागमो॥
Aṭṭhāsītisahassānaṃ, dutiyo āsi samāgamo.
८.
8.
अट्ठसत्ततिसतसहस्सानं , ततियो आसि समागमो।
Aṭṭhasattatisatasahassānaṃ , tatiyo āsi samāgamo;
अनुपादा विमुत्तानं, विमलानं महेसिनं॥
Anupādā vimuttānaṃ, vimalānaṃ mahesinaṃ.
९.
9.
अहं तेन समयेन, जटिलो उग्गतापनो।
Ahaṃ tena samayena, jaṭilo uggatāpano;
सुसीमो नाम नामेन, महिया सेट्ठसम्मतो॥
Susīmo nāma nāmena, mahiyā seṭṭhasammato.
१०.
10.
दिब्बं मन्दारवं पुप्फं, पदुमं पारिछत्तकं।
Dibbaṃ mandāravaṃ pupphaṃ, padumaṃ pārichattakaṃ;
देवलोकाहरित्वान, सम्बुद्धमभिपूजयिं॥
Devalokāharitvāna, sambuddhamabhipūjayiṃ.
११.
11.
सोपि मं बुद्धो ब्याकासि, अत्थदस्सी महामुनि।
Sopi maṃ buddho byākāsi, atthadassī mahāmuni;
‘‘अट्ठारसे कप्पसते, अयं बुद्धो भविस्सति॥
‘‘Aṭṭhārase kappasate, ayaṃ buddho bhavissati.
१२.
12.
‘‘पधानं पदहित्वान…पे॰… हेस्साम सम्मुखा इमं’’॥
‘‘Padhānaṃ padahitvāna…pe… hessāma sammukhā imaṃ’’.
१३.
13.
उत्तरिं वतमधिट्ठासिं, दसपारमिपूरिया॥
Uttariṃ vatamadhiṭṭhāsiṃ, dasapāramipūriyā.
१४.
14.
सोभणं नाम नगरं, सागरो नाम खत्तियो।
Sobhaṇaṃ nāma nagaraṃ, sāgaro nāma khattiyo;
सुदस्सना नाम जनिका, अत्थदस्सिस्स सत्थुनो॥
Sudassanā nāma janikā, atthadassissa satthuno.
१५.
15.
दसवस्ससहस्सानि, अगारं अज्झ सो वसि।
Dasavassasahassāni, agāraṃ ajjha so vasi;
अमरगिरि सुगिरि वाहना, तयो पासादमुत्तमा॥
Amaragiri sugiri vāhanā, tayo pāsādamuttamā.
१६.
16.
तेत्तिंसञ्च सहस्सानि, नारियो समलङ्कता।
Tettiṃsañca sahassāni, nāriyo samalaṅkatā;
विसाखा नाम नारी च, सेलो नामासि अत्रजो॥
Visākhā nāma nārī ca, selo nāmāsi atrajo.
१७.
17.
निमित्ते चतुरो दिस्वा, अस्सयानेन निक्खमि।
Nimitte caturo disvā, assayānena nikkhami;
अनूनअट्ठमासानि, पधानं पदही जिनो॥
Anūnaaṭṭhamāsāni, padhānaṃ padahī jino.
१८.
18.
ब्रह्मुना याचितो सन्तो, अत्थदस्सी महायसो।
Brahmunā yācito santo, atthadassī mahāyaso;
वत्ति चक्कं महावीरो, अनोमुय्याने नरासभो॥
Vatti cakkaṃ mahāvīro, anomuyyāne narāsabho.
१९.
19.
सन्तो च उपसन्तो च, अहेसुं अग्गसावका।
Santo ca upasanto ca, ahesuṃ aggasāvakā;
अभयो नामुपट्ठाको, अत्थदस्सिस्स सत्थुनो॥
Abhayo nāmupaṭṭhāko, atthadassissa satthuno.
२०.
20.
धम्मा चेव सुधम्मा च, अहेसुं अग्गसाविका।
Dhammā ceva sudhammā ca, ahesuṃ aggasāvikā;
बोधि तस्स भगवतो, चम्पकोति पवुच्चति॥
Bodhi tassa bhagavato, campakoti pavuccati.
२१.
21.
नकुलो च निसभो च, अहेसुं अग्गुपट्ठका।
Nakulo ca nisabho ca, ahesuṃ aggupaṭṭhakā;
मकिला च सुनन्दा च, अहेसुं अग्गुपट्ठिका॥
Makilā ca sunandā ca, ahesuṃ aggupaṭṭhikā.
२२.
22.
सोपि बुद्धो असमसमो, असीतिहत्थमुग्गतो।
Sopi buddho asamasamo, asītihatthamuggato;
सोभते सालराजाव, उळुराजाव पूरितो॥
Sobhate sālarājāva, uḷurājāva pūrito.
२३.
23.
तस्स पाकतिका रंसी, अनेकसतकोटियो।
Tassa pākatikā raṃsī, anekasatakoṭiyo;
उद्धं अधो दस दिसा, फरन्ति योजनं सदा॥
Uddhaṃ adho dasa disā, pharanti yojanaṃ sadā.
२४.
24.
सोपि बुद्धो नरासभो, सब्बसत्तुत्तमो मुनि।
Sopi buddho narāsabho, sabbasattuttamo muni;
वस्ससतसहस्सानि, लोके अट्ठासि चक्खुमा॥
Vassasatasahassāni, loke aṭṭhāsi cakkhumā.
२५.
25.
सोपि अनिच्चतं पत्तो, यथग्गुपादानसङ्खया॥
Sopi aniccataṃ patto, yathaggupādānasaṅkhayā.
२६.
26.
अत्थदस्सी जिनवरो, अनोमारामम्हि निब्बुतो।
Atthadassī jinavaro, anomārāmamhi nibbuto;
धातुवित्थारिकं आसि, तेसु तेसु पदेसतोति॥
Dhātuvitthārikaṃ āsi, tesu tesu padesatoti.
अत्थदस्सिस्स भगवतो वंसो चुद्दसमो।
Atthadassissa bhagavato vaṃso cuddasamo.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / बुद्धवंस-अट्ठकथा • Buddhavaṃsa-aṭṭhakathā / १६. अत्थदस्सीबुद्धवंसवण्णना • 16. Atthadassībuddhavaṃsavaṇṇanā