Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā

    අට්‌ඨගරුධම්‌මකථාවණ්‌ණනා

    Aṭṭhagarudhammakathāvaṇṇanā

    403. සත්‌ථාපි ‘‘ඉත්‌ථියො නාම පරිත්‌තසද්‌ධා, එකායාචිතමත්‌තෙයෙව පබ්‌බජ්‌ජාය අනුඤ්‌ඤාතාය න මම සාසනං ගරුං කත්‌වා ගණ්‌හිස්‌සන්‌තී’’ති තික්‌ඛත්‌තුං පටික්‌ඛිපිත්‌වා ඉදානි ගරුං කත්‌වා ගාහාපෙතුකාමතාය ‘‘සචෙ, ආනන්‌ද, මහාපජාපති ගොතමී අට්‌ඨ ගරුධම්‌මෙ පටිග්‌ගණ්‌හාති, සාවස්‌සා හොතු උපසම්‌පදා’’තිආදිමාහ. තත්‌ථ සාවස්‌සාති සා එව අස්‌සා පබ්‌බජ්‌ජාපි උපසම්‌පදාපි හොතු.

    403. Satthāpi ‘‘itthiyo nāma parittasaddhā, ekāyācitamatteyeva pabbajjāya anuññātāya na mama sāsanaṃ garuṃ katvā gaṇhissantī’’ti tikkhattuṃ paṭikkhipitvā idāni garuṃ katvā gāhāpetukāmatāya ‘‘sace, ānanda, mahāpajāpati gotamī aṭṭha garudhamme paṭiggaṇhāti, sāvassā hotu upasampadā’’tiādimāha. Tattha sāvassāti sā eva assā pabbajjāpi upasampadāpi hotu.

    තදහුපසම්‌පන්‌නස්‌සාති තං දිවසම්‌පි උපසම්‌පන්‌නස්‌ස. අභිවාදනං පච්‌චුට්‌ඨානං අඤ්‌ජලිකම්‌මං සාමීචිකම්‌මං කාතබ්‌බන්‌ති මානාතිමානං අකත්‌වා පඤ්‌චපතිට්‌ඨිතෙන අභිවාදනං, ආසනා උට්‌ඨාය පච්‌චුග්‌ගමනවසෙන පච්‌චුට්‌ඨානං, දසනඛෙ සමොධානෙත්‌වා අඤ්‌ජලිකම්‌මං, ආසනපඤ්‌ඤාපනබීජනාදිකං අනුච්‌ඡවිකකම්‌මසඞ්‌ඛාතං සාමීචිකම්‌මඤ්‌ච කත්‌තබ්‌බං. අභික්‌ඛුකෙ ආවාසෙති යත්‌ථ වසන්‌තියා අනන්‌තරායෙන ඔවාදත්‌ථාය උපසඞ්‌කමනාරහෙ ඨානෙ ඔවාදදායකො ආචරියො නත්‌ථි, අයං අභික්‌ඛුකො ආවාසො නාම, එවරූපෙ ආවාසෙ වස්‌සං න උපගන්‌තබ්‌බං. අන්‌වද්‌ධමාසන්‌ති අනුපොසථිකං. ඔවාදූපසඞ්‌කමනන්‌ති ඔවාදත්‌ථාය උපසඞ්‌කමනං. දිට්‌ඨෙනාති චක්‌ඛුනා දිට්‌ඨෙන. සුතෙනාති සොතෙන සුතෙන. පරිසඞ්‌කායාති දිට්‌ඨසුතවසෙන පරිසඞ්‌කිතෙන. ගරුධම්‌මන්‌ති ගරුකං සඞ්‌ඝාදිසෙසාපත්‌තිං. පක්‌ඛමානත්‌තන්‌ති අනූනානි පන්‌නරස දිවසානි මානත්‌තං. ඡසු ධම්‌මෙසූති විකාලභොජනච්‌ඡට්‌ඨෙසු සික්‌ඛාපදෙසු. සික්‌ඛිතසික්‌ඛායාති එකසික්‌ඛම්‌පි අඛණ්‌ඩං කත්‌වා පූරිතසික්‌ඛාය.

    Tadahupasampannassāti taṃ divasampi upasampannassa. Abhivādanaṃ paccuṭṭhānaṃ añjalikammaṃ sāmīcikammaṃ kātabbanti mānātimānaṃ akatvā pañcapatiṭṭhitena abhivādanaṃ, āsanā uṭṭhāya paccuggamanavasena paccuṭṭhānaṃ, dasanakhe samodhānetvā añjalikammaṃ, āsanapaññāpanabījanādikaṃ anucchavikakammasaṅkhātaṃ sāmīcikammañca kattabbaṃ. Abhikkhuke āvāseti yattha vasantiyā anantarāyena ovādatthāya upasaṅkamanārahe ṭhāne ovādadāyako ācariyo natthi, ayaṃ abhikkhuko āvāso nāma, evarūpe āvāse vassaṃ na upagantabbaṃ. Anvaddhamāsanti anuposathikaṃ. Ovādūpasaṅkamananti ovādatthāya upasaṅkamanaṃ. Diṭṭhenāti cakkhunā diṭṭhena. Sutenāti sotena sutena. Parisaṅkāyāti diṭṭhasutavasena parisaṅkitena. Garudhammanti garukaṃ saṅghādisesāpattiṃ. Pakkhamānattanti anūnāni pannarasa divasāni mānattaṃ. Chasu dhammesūti vikālabhojanacchaṭṭhesu sikkhāpadesu. Sikkhitasikkhāyāti ekasikkhampi akhaṇḍaṃ katvā pūritasikkhāya.

    න අක්‌කොසිතබ්‌බො න පරිභාසිතබ්‌බොති දසන්‌නං අක්‌කොසවත්‌ථූනං අඤ්‌ඤතරෙන අක්‌කොසවත්‌ථුනා න අක්‌කොසිතබ්‌බො, භයුපදංසනාය කායචි පරිභාසාය න පරිභාසිතබ්‌බො. ඔවටො භික්‌ඛුනීනං භික්‌ඛූසු වචනපථොති ඔවාදානුසාසනිධම්‌මකථාසඞ්‌ඛාතො වචනපථො භික්‌ඛුනීනං භික්‌ඛූසු ඔවටො පිහිතො, න භික්‌ඛුනියා කොචි භික්‌ඛු ඔවදිතබ්‌බො වා අනුසාසිතබ්‌බො වා, ‘‘භන්‌තෙ පොරාණකත්‌ථෙරා ඉදඤ්‌චිදඤ්‌ච වත්‌තං පූරයිංසූ’’ති එවං පන පවෙණිවසෙන කථෙතුං වට්‌ටති. අනොවටො භික්‌ඛූනං භික්‌ඛුනීසූති භික්‌ඛූනං පන භික්‌ඛුනීසු වචනපථො අනිවාරිතො, යථාරුචියා ඔවදන්‌තු අනුසාසන්‌තු ධම්‌මකථං කථෙන්‌තූති අයමෙත්‌ථ සඞ්‌ඛෙපො, විත්‌ථාරතො පනෙසා ගරුධම්‌මකථා මහාවිභඞ්‌ගෙ වුත්‌තනයෙනෙව වෙදිතබ්‌බා.

    Na akkositabbo na paribhāsitabboti dasannaṃ akkosavatthūnaṃ aññatarena akkosavatthunā na akkositabbo, bhayupadaṃsanāya kāyaci paribhāsāya na paribhāsitabbo. Ovaṭo bhikkhunīnaṃ bhikkhūsu vacanapathoti ovādānusāsanidhammakathāsaṅkhāto vacanapatho bhikkhunīnaṃ bhikkhūsu ovaṭo pihito, na bhikkhuniyā koci bhikkhu ovaditabbo vā anusāsitabbo vā, ‘‘bhante porāṇakattherā idañcidañca vattaṃ pūrayiṃsū’’ti evaṃ pana paveṇivasena kathetuṃ vaṭṭati. Anovaṭo bhikkhūnaṃ bhikkhunīsūti bhikkhūnaṃ pana bhikkhunīsu vacanapatho anivārito, yathāruciyā ovadantu anusāsantu dhammakathaṃ kathentūti ayamettha saṅkhepo, vitthārato panesā garudhammakathā mahāvibhaṅge vuttanayeneva veditabbā.

    ඉමෙ පන අට්‌ඨ ගරුධම්‌මෙ සත්‌ථු සන්‌තිකෙ උග්‌ගහෙත්‌වා ථෙරෙන අත්‌තනො ආරොචියමානෙ සුත්‌වා මහාපජාපතියා තාවමහන්‌තං දොමනස්‌සං ඛණෙන පටිප්‌පස්‌සම්‌භි. අනොතත්‌තදහතො ආහටෙන සීතුදකස්‌ස ඝටසතෙන මත්‌ථකෙ පරිසිත්‌තා විය විගතපරිළාහා අත්‌තමනා හුත්‌වා ගරුධම්‌මපටිග්‌ගහණෙන උප්‌පන්‌නපීතිපාමොජ්‌ජං ආවි කරොන්‌තී ‘‘සෙය්‍යථාපි, භන්‌තෙ’’තිආදිකං උදානං උදානෙසි. තත්‌ථ දහරොති තරුණො. යුවාති යොබ්‌බඤ්‌ඤභාවෙ ඨිතො. මණ්‌ඩනකජාතිකොති අලඞ්‌කාරසභාවො. තත්‌ථ කොචි තරුණොපි යුවා න හොති යථා අතිතරුණො. කොචි යුවාපි මණ්‌ඩනකජාතිකො න හොති යථා උපසන්‌තසභාවො ආලසියබ්‍යසනාදීහි වා අභිභූතො, ඉධ පන දහරො චෙව යුවා ච මණ්‌ඩනකජාතිකො ච අධිප්‌පෙතො, තස්‌මා එවමාහ. උප්‌පලාදීනි ලොකසම්‌මතත්‌තා වුත්‌තානි. ඉතො පරං යං යං වත්‌තබ්‌බං, තං තං අට්‌ඨකථායං දස්‌සිතමෙව.

    Ime pana aṭṭha garudhamme satthu santike uggahetvā therena attano ārociyamāne sutvā mahāpajāpatiyā tāvamahantaṃ domanassaṃ khaṇena paṭippassambhi. Anotattadahato āhaṭena sītudakassa ghaṭasatena matthake parisittā viya vigatapariḷāhā attamanā hutvā garudhammapaṭiggahaṇena uppannapītipāmojjaṃ āvi karontī ‘‘seyyathāpi, bhante’’tiādikaṃ udānaṃ udānesi. Tattha daharoti taruṇo. Yuvāti yobbaññabhāve ṭhito. Maṇḍanakajātikoti alaṅkārasabhāvo. Tattha koci taruṇopi yuvā na hoti yathā atitaruṇo. Koci yuvāpi maṇḍanakajātiko na hoti yathā upasantasabhāvo ālasiyabyasanādīhi vā abhibhūto, idha pana daharo ceva yuvā ca maṇḍanakajātiko ca adhippeto, tasmā evamāha. Uppalādīni lokasammatattā vuttāni. Ito paraṃ yaṃ yaṃ vattabbaṃ, taṃ taṃ aṭṭhakathāyaṃ dassitameva.

    තත්‌ථ මාතුගාමස්‌ස පබ්‌බජිතත්‌තාති ඉදං පඤ්‌චවස්‌සසතතො උද්‌ධං අට්‌ඨත්‌වා පඤ්‌චසුයෙව වස්‌සසතෙසු සද්‌ධම්‌මට්‌ඨිතියා කාරණනිදස්‌සනං. පටිසම්‌භිදාපභෙදප්‌පත්‌තඛීණාසවවසෙනෙව වුත්‌තන්‌ති එත්‌ථ ‘‘පටිසම්‌භිදාපත්‌තඛීණාසවග්‌ගහණෙන ඣානානිපි ගහිතානෙව හොන්‌ති. න හි නිජ්‌ඣානකානං සබ්‌බප්‌පකාරසම්‌පත්‌ති ඉජ්‌ඣතී’’ති ගණ්‌ඨිපදෙසු වුත්‌තං. සුක්‌ඛවිපස්‌සකඛීණාසවවසෙන වස්‌සසහස්‌සන්‌තිආදිනා ච යං වුත්‌තං. තං ඛන්‌ධකභාණකානං මතෙන වුත්‌තන්‌ති වෙදිතබ්‌බං. දීඝනිකායට්‌ඨකථායං (දී. නි. අට්‌ඨ. 3.161) පන එවං වුත්‌තං –

    Tattha mātugāmassa pabbajitattāti idaṃ pañcavassasatato uddhaṃ aṭṭhatvā pañcasuyeva vassasatesu saddhammaṭṭhitiyā kāraṇanidassanaṃ. Paṭisambhidāpabhedappattakhīṇāsavavaseneva vuttanti ettha ‘‘paṭisambhidāpattakhīṇāsavaggahaṇena jhānānipi gahitāneva honti. Na hi nijjhānakānaṃ sabbappakārasampatti ijjhatī’’ti gaṇṭhipadesu vuttaṃ. Sukkhavipassakakhīṇāsavavasena vassasahassantiādinā ca yaṃ vuttaṃ. Taṃ khandhakabhāṇakānaṃ matena vuttanti veditabbaṃ. Dīghanikāyaṭṭhakathāyaṃ (dī. ni. aṭṭha. 3.161) pana evaṃ vuttaṃ –

    ‘‘පටිසම්‌භිදාපත්‌තෙහි වස්‌සසහස්‌සං අට්‌ඨාසි, ඡළභිඤ්‌ඤෙහි වස්‌සසහස්‌සං, තෙවිජ්‌ජෙහි වස්‌සසහස්‌සං, සුක්‌ඛවිපස්‌සකෙහි වස්‌සසහස්‌සං, පාතිමොක්‌ඛෙන වස්‌සසහස්‌සං අට්‌ඨාසී’’ති.

    ‘‘Paṭisambhidāpattehi vassasahassaṃ aṭṭhāsi, chaḷabhiññehi vassasahassaṃ, tevijjehi vassasahassaṃ, sukkhavipassakehi vassasahassaṃ, pātimokkhena vassasahassaṃ aṭṭhāsī’’ti.

    අඞ්‌ගුත්‌තරනිකායට්‌ඨකථායම්‌පි (අ. නි. අට්‌ඨ. 1.1.130) –

    Aṅguttaranikāyaṭṭhakathāyampi (a. ni. aṭṭha. 1.1.130) –

    ‘‘බුද්‌ධානඤ්‌හි පරිනිබ්‌බානතො වස්‌සසහස්‌සමෙව පටිසම්‌භිදා නිබ්‌බත්‌තෙතුං සක්‌කොන්‌ති, තතො පරං ඡ අභිඤ්‌ඤා, තතො තාපි නිබ්‌බත්‌තෙතුං අසක්‌කොන්‌තා තිස්‌සො විජ්‌ජා නිබ්‌බත්‌තෙන්‌ති, ගච්‌ඡන්‌තෙ ගච්‌ඡන්‌තෙ කාලෙ තාපි නිබ්‌බත්‌තෙතුං අසක්‌කොන්‌තා සුක්‌ඛවිපස්‌සකා හොන්‌ති. එතෙනෙව උපායෙන අනාගාමිනො සකදාගාමිනො සොතාපන්‌නා’’ති –

    ‘‘Buddhānañhi parinibbānato vassasahassameva paṭisambhidā nibbattetuṃ sakkonti, tato paraṃ cha abhiññā, tato tāpi nibbattetuṃ asakkontā tisso vijjā nibbattenti, gacchante gacchante kāle tāpi nibbattetuṃ asakkontā sukkhavipassakā honti. Eteneva upāyena anāgāmino sakadāgāmino sotāpannā’’ti –

    වුත්‌තං.

    Vuttaṃ.

    සංයුත්‌තනිකායට්‌ඨකථායං පන (සං. නි. අට්‌ඨ. 2.3.156) –

    Saṃyuttanikāyaṭṭhakathāyaṃ pana (saṃ. ni. aṭṭha. 2.3.156) –

    ‘‘පඨමබොධියඤ්‌හි භික්‌ඛූ පටිසම්‌භිදාපත්‌තා අහෙසුං. අථ කාලෙ ගච්‌ඡන්‌තෙ පටිසම්‌භිදා පාපුණිතුං න සක්‌ඛිංසු, ඡළභිඤ්‌ඤා අහෙසුං, තතො ඡ අභිඤ්‌ඤා පත්‌තුං අසක්‌කොන්‌තා තිස්‌සො විජ්‌ජා පාපුණිංසු. ඉදානි කාලෙ ගච්‌ඡන්‌තෙ තිස්‌සො විජ්‌ජා පාපුණිතුං අසක්‌කොන්‌තා ආසවක්‌ඛයමත්‌තං පාපුණිස්‌සන්‌ති, තම්‌පි අසක්‌කොන්‌තා අනාගාමිඵලං, තම්‌පි අසක්‌කොන්‌තා සකදාගාමිඵලං, තම්‌පි අසක්‌කොන්‌තා සොතාපත්‌තිඵලං, ගච්‌ඡන්‌තෙ කාලෙ සොතාපත්‌තිඵලම්‌පි පත්‌තුං න සක්‌ඛිස්‌සන්‌තී’’ති –

    ‘‘Paṭhamabodhiyañhi bhikkhū paṭisambhidāpattā ahesuṃ. Atha kāle gacchante paṭisambhidā pāpuṇituṃ na sakkhiṃsu, chaḷabhiññā ahesuṃ, tato cha abhiññā pattuṃ asakkontā tisso vijjā pāpuṇiṃsu. Idāni kāle gacchante tisso vijjā pāpuṇituṃ asakkontā āsavakkhayamattaṃ pāpuṇissanti, tampi asakkontā anāgāmiphalaṃ, tampi asakkontā sakadāgāmiphalaṃ, tampi asakkontā sotāpattiphalaṃ, gacchante kāle sotāpattiphalampi pattuṃ na sakkhissantī’’ti –

    වුත්‌තං.

    Vuttaṃ.

    යස්‌මා චෙතං සබ්‌බං අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤපටිවිරුද්‌ධං, තස්‌මා තෙසං තෙසං භාණකානං මතමෙව ආචරියෙන තත්‌ථ තත්‌ථ දස්‌සිතන්‌ති ගහෙතබ්‌බං. අඤ්‌ඤථා හි ආචරියස්‌සෙව පුබ්‌බාපරවිරොධප්‌පසඞ්‌ගො සියාති.

    Yasmā cetaṃ sabbaṃ aññamaññapaṭiviruddhaṃ, tasmā tesaṃ tesaṃ bhāṇakānaṃ matameva ācariyena tattha tattha dassitanti gahetabbaṃ. Aññathā hi ācariyasseva pubbāparavirodhappasaṅgo siyāti.

    තානියෙවාති තානියෙව පඤ්‌ච වස්‌සසහස්‌සානි. පරියත්‌තිමූලකං සාසනන්‌ති ආහ ‘‘න හි පරියත්‌තියා අසති පටිවෙධො අත්‌ථී’’තිආදි. පරියත්‌තියා හි අන්‌තරහිතාය පටිපත්‌ති අන්‌තරධායති, පටිපත්‌තියා අන්‌තරහිතාය අධිගමො අන්‌තරධායති. කිංකාරණා? අයඤ්‌හි පරියත්‌ති පටිපත්‌තියා පච්‌චයො හොති, පටිපත්‌ති අධිගමස්‌ස, ඉති පටිපත්‌තිතොපි පරියත්‌තියෙව පමාණං. තත්‌ථ පටිවෙධො ච පටිපත්‌ති ච හොතිපි න හොතිපි. එකස්‌මිඤ්‌හි කාලෙ පටිවෙධකරා භික්‌ඛූ බහූ හොන්‌ති, ‘‘එස භික්‌ඛු පුථුජ්‌ජනො’’ති අඞ්‌ගුලිං පසාරෙත්‌වා දස්‌සෙතබ්‌බො හොති, ඉමස්‌මිංයෙව දීපෙ එකවාරං පුථුජ්‌ජනභික්‌ඛු නාම නාහොසි. පටිපත්‌තිපූරකාපි කදාචි බහූ හොන්‌ති, කදාචි අප්‌පා, ඉති පටිවෙධො ච පටිපත්‌ති ච හොතිපි න හොතිපි. සාසනට්‌ඨිතියා පන පරියත්‌තියෙව පමාණං. පණ්‌ඩිතො හි තෙපිටකං සුත්‌වා ද්‌වෙපි පූරෙති. යථා අම්‌හාකං බොධිසත්‌තො ආළාරස්‌ස සන්‌තිකෙ පඤ්‌චාභිඤ්‌ඤා සත්‌ත ච සමාපත්‌තියො නිබ්‌බත්‌තෙත්‌වා නෙවසඤ්‌ඤානාසඤ්‌ඤායතනසමාපත්‌තියා පරිකම්‌මං පුච්‌ඡි, සො ‘‘න ජානාමී’’ති ආහ, තතො උදකස්‌ස සන්‌තිකං ගන්‌ත්‌වා අධිගතවිසෙසං සංසන්‌දිත්‌වා නෙවසඤ්‌ඤානාසඤ්‌ඤායතනස්‌ස පරිකම්‌මං පුච්‌ඡි, සො ආචික්‌ඛි, තස්‌ස වචනසමනන්‌තරමෙව මහාසත්‌තො තං සම්‌පාදෙසි, එවමෙව පඤ්‌ඤවා භික්‌ඛු පරියත්‌තිං සුත්‌වා ද්‌වෙපි පූරෙති, තස්‌මා පරියත්‌තියා ඨිතාය සාසනං ඨිතං හොති. යථාපි මහතො තළාකස්‌ස පාළියා ථිරාය උදකං න ඨස්‌සතීති න වත්‌තබ්‌බං, උදකෙ සති පදුමාදීනි පුප්‌ඵානි න පුප්‌ඵිස්‌සන්‌තීති න වත්‌තබ්‌බං, එවමෙව මහාතළාකස්‌ස ථිරපාළිසදිසෙ තෙපිටකෙ බුද්‌ධවචනෙ සති මහාතළාකෙ උදකසදිසා පටිපත්‌තිපූරකා කුලපුත්‌තා නත්‌ථීති න වත්‌තබ්‌බං, තෙසු සති මහාතළාකෙ පදුමාදීනි පුප්‌ඵානි විය සොතාපන්‌නාදයො අරියපුග්‌ගලා නත්‌ථීති න වත්‌තබ්‌බං. එවං එකන්‌තතො පරියත්‌තියෙව පමාණං.

    Tāniyevāti tāniyeva pañca vassasahassāni. Pariyattimūlakaṃ sāsananti āha ‘‘na hi pariyattiyā asati paṭivedho atthī’’tiādi. Pariyattiyā hi antarahitāya paṭipatti antaradhāyati, paṭipattiyā antarahitāya adhigamo antaradhāyati. Kiṃkāraṇā? Ayañhi pariyatti paṭipattiyā paccayo hoti, paṭipatti adhigamassa, iti paṭipattitopi pariyattiyeva pamāṇaṃ. Tattha paṭivedho ca paṭipatti ca hotipi na hotipi. Ekasmiñhi kāle paṭivedhakarā bhikkhū bahū honti, ‘‘esa bhikkhu puthujjano’’ti aṅguliṃ pasāretvā dassetabbo hoti, imasmiṃyeva dīpe ekavāraṃ puthujjanabhikkhu nāma nāhosi. Paṭipattipūrakāpi kadāci bahū honti, kadāci appā, iti paṭivedho ca paṭipatti ca hotipi na hotipi. Sāsanaṭṭhitiyā pana pariyattiyeva pamāṇaṃ. Paṇḍito hi tepiṭakaṃ sutvā dvepi pūreti. Yathā amhākaṃ bodhisatto āḷārassa santike pañcābhiññā satta ca samāpattiyo nibbattetvā nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā parikammaṃ pucchi, so ‘‘na jānāmī’’ti āha, tato udakassa santikaṃ gantvā adhigatavisesaṃ saṃsanditvā nevasaññānāsaññāyatanassa parikammaṃ pucchi, so ācikkhi, tassa vacanasamanantarameva mahāsatto taṃ sampādesi, evameva paññavā bhikkhu pariyattiṃ sutvā dvepi pūreti, tasmā pariyattiyā ṭhitāya sāsanaṃ ṭhitaṃ hoti. Yathāpi mahato taḷākassa pāḷiyā thirāya udakaṃ na ṭhassatīti na vattabbaṃ, udake sati padumādīni pupphāni na pupphissantīti na vattabbaṃ, evameva mahātaḷākassa thirapāḷisadise tepiṭake buddhavacane sati mahātaḷāke udakasadisā paṭipattipūrakā kulaputtā natthīti na vattabbaṃ, tesu sati mahātaḷāke padumādīni pupphāni viya sotāpannādayo ariyapuggalā natthīti na vattabbaṃ. Evaṃ ekantato pariyattiyeva pamāṇaṃ.

    පරියත්‌තියා අන්‌තරහිතායාති එත්‌ථ පරියත්‌තීති (අ. නි. අට්‌ඨ. 1.1.130) තෙපිටකං බුද්‌ධවචනං සාට්‌ඨකථා පාළි. යාව සා තිට්‌ඨති, තාව පරියත්‌ති පරිපුණ්‌ණා නාම හොති. ගච්‌ඡන්‌තෙ ගච්‌ඡන්‌තෙ කාලෙ කලියුගරාජානො අධම්‌මිකා හොන්‌ති, තෙසු අධම්‌මිකෙසු තෙසම්‌පි අමච්‌චාදයො අධම්‌මිකා හොන්‌ති, තතො රට්‌ඨජනපදවාසිනොති තෙසං අධම්‌මිකතාය න දෙවො සම්‌මා වස්‌සති, තතො සස්‌සානි න සම්‌පජ්‌ජන්‌ති, තෙසු අසම්‌පජ්‌ජන්‌තෙසු පච්‌චයදායකා භික්‌ඛුසඞ්‌ඝස්‌ස පච්‌චයෙ දාතුං න සක්‌කොන්‌ති, භික්‌ඛූ පච්‌චයෙහි කිලමන්‌තා අන්‌තෙවාසිකෙ සඞ්‌ගහෙතුං න සක්‌කොන්‌ති. ගච්‌ඡන්‌තෙ ගච්‌ඡන්‌තෙ කාලෙ පරියත්‌ති පරිහායති, අත්‌ථවසෙන ධාරෙතුං න සක්‌කොන්‌ති, පාළිවසෙනෙව ධාරෙන්‌ති. තතො කාලෙ ගච්‌ඡන්‌තෙ පාළිම්‌පි සකලං ධාරෙතුං න සක්‌කොන්‌ති, පඨමං අභිධම්‌මපිටකං පරිහායති, පරිහායමානං මත්‌ථකතො පට්‌ඨාය පරිහායති. පඨමමෙව හි මහාපකරණං පරිහායති, තස්‌මිං පරිහීනෙ යමකං, කථාවත්‌ථු, පුග්‌ගලපඤ්‌ඤත්‌ති, ධාතුකථා, විභඞ්‌ගො, ධම්‌මසඞ්‌ගහොති.

    Pariyattiyā antarahitāyāti ettha pariyattīti (a. ni. aṭṭha. 1.1.130) tepiṭakaṃ buddhavacanaṃ sāṭṭhakathā pāḷi. Yāva sā tiṭṭhati, tāva pariyatti paripuṇṇā nāma hoti. Gacchante gacchante kāle kaliyugarājāno adhammikā honti, tesu adhammikesu tesampi amaccādayo adhammikā honti, tato raṭṭhajanapadavāsinoti tesaṃ adhammikatāya na devo sammā vassati, tato sassāni na sampajjanti, tesu asampajjantesu paccayadāyakā bhikkhusaṅghassa paccaye dātuṃ na sakkonti, bhikkhū paccayehi kilamantā antevāsike saṅgahetuṃ na sakkonti. Gacchante gacchante kāle pariyatti parihāyati, atthavasena dhāretuṃ na sakkonti, pāḷivaseneva dhārenti. Tato kāle gacchante pāḷimpi sakalaṃ dhāretuṃ na sakkonti, paṭhamaṃ abhidhammapiṭakaṃ parihāyati, parihāyamānaṃ matthakato paṭṭhāya parihāyati. Paṭhamameva hi mahāpakaraṇaṃ parihāyati, tasmiṃ parihīne yamakaṃ, kathāvatthu, puggalapaññatti, dhātukathā, vibhaṅgo, dhammasaṅgahoti.

    එවං අභිධම්‌මපිටකෙ පරිහීනෙ මත්‌ථකතො පට්‌ඨාය සුත්‌තන්‌තපිටකං පරිහායති. පඨමඤ්‌හි අඞ්‌ගුත්‌තරනිකායො පරිහායති, තස්‌මිම්‌පි පඨමං එකාදසකනිපාතො…පෙ.… තතො එකකනිපාතොති. එවං අඞ්‌ගුත්‌තරනිකායෙ පරිහීනෙ මත්‌ථකතො පට්‌ඨාය සංයුත්‌තනිකායො පරිහායති. පඨමඤ්‌හි මහාවග්‌ගො පරිහායති, තතො සළායතනවග්‌ගො, ඛන්‌ධකවග්‌ගො, නිදානවග්‌ගො, සගාථාවග්‌ගොති. එවං සංයුත්‌තනිකායෙ පරිහීනෙ මත්‌ථකතො පට්‌ඨාය මජ්‌ඣිමනිකායො පරිහායති. පඨමඤ්‌හි උපරිපණ්‌ණාසකො පරිහායති, තතො මජ්‌ඣිමපණ්‌ණාසකො, තතො මූලපණ්‌ණාසකොති. එවං මජ්‌ඣිමනිකායෙ පරිහීනෙ මත්‌ථකතො පට්‌ඨාය දීඝනිකායො පරිහායති. පඨමඤ්‌හි පාථිකවග්‌ගො පරිහායති, තතො මහාවග්‌ගො, තතො සීලක්‌ඛන්‌ධවග්‌ගොති. එවං දීඝනිකායෙ පරිහීනෙ සුත්‌තන්‌තපිටකං පරිහීනං නාම හොති. විනයපිටකෙන සද්‌ධිං ජාතකමෙව ධාරෙන්‌ති. විනයපිටකඤ්‌හි ලජ්‌ජිනො ධාරෙන්‌ති, ලාභකාමා පන ‘‘සුත්‌තන්‌තෙ කථිතෙපි සල්‌ලක්‌ඛෙන්‌තා නත්‌ථී’’ති ජාතකමෙව ධාරෙන්‌ති. ගච්‌ඡන්‌තෙ කාලෙ ජාතකම්‌පි ධාරෙතුං න සක්‌කොන්‌ති. අථ නෙසං පඨමං වෙස්‌සන්‌තරජාතකං පරිහායති, තතො පටිලොමක්‌කමෙන පුණ්‌ණකජාතකං, මහානාරදජාතකන්‌ති පරියොසානෙ අපණ්‌ණකජාතකං පරිහායති, විනයපිටකමෙව ධාරෙන්‌ති.

    Evaṃ abhidhammapiṭake parihīne matthakato paṭṭhāya suttantapiṭakaṃ parihāyati. Paṭhamañhi aṅguttaranikāyo parihāyati, tasmimpi paṭhamaṃ ekādasakanipāto…pe… tato ekakanipātoti. Evaṃ aṅguttaranikāye parihīne matthakato paṭṭhāya saṃyuttanikāyo parihāyati. Paṭhamañhi mahāvaggo parihāyati, tato saḷāyatanavaggo, khandhakavaggo, nidānavaggo, sagāthāvaggoti. Evaṃ saṃyuttanikāye parihīne matthakato paṭṭhāya majjhimanikāyo parihāyati. Paṭhamañhi uparipaṇṇāsako parihāyati, tato majjhimapaṇṇāsako, tato mūlapaṇṇāsakoti. Evaṃ majjhimanikāye parihīne matthakato paṭṭhāya dīghanikāyo parihāyati. Paṭhamañhi pāthikavaggo parihāyati, tato mahāvaggo, tato sīlakkhandhavaggoti. Evaṃ dīghanikāye parihīne suttantapiṭakaṃ parihīnaṃ nāma hoti. Vinayapiṭakena saddhiṃ jātakameva dhārenti. Vinayapiṭakañhi lajjino dhārenti, lābhakāmā pana ‘‘suttante kathitepi sallakkhentā natthī’’ti jātakameva dhārenti. Gacchante kāle jātakampi dhāretuṃ na sakkonti. Atha nesaṃ paṭhamaṃ vessantarajātakaṃ parihāyati, tato paṭilomakkamena puṇṇakajātakaṃ, mahānāradajātakanti pariyosāne apaṇṇakajātakaṃ parihāyati, vinayapiṭakameva dhārenti.

    ගච්‌ඡන්‌තෙ කාලෙ තම්‌පි මත්‌ථකතො පට්‌ඨාය පරිහායති. පඨමඤ්‌හි පරිවාරො පරිහායති, තතො ඛන්‌ධකො, භික්‌ඛුනීවිභඞ්‌ගො, මහාවිභඞ්‌ගොති අනුක්‌කමෙන උපොසථක්‌ඛන්‌ධකමත්‌තමෙව ධාරෙන්‌ති. තදාපි පරියත්‌ති අනන්‌තරහිතාව හොති. යාව පන මනුස්‌සෙසු චතුප්‌පදිකගාථාපි පවත්‌තති, තාව පරියත්‌ති අනන්‌තරහිතාව හොති. යදා සද්‌ධො පසන්‌නො රාජා හත්‌ථික්‌ඛන්‌ධෙ සුවණ්‌ණචඞ්‌කොටකම්‌හි සහස්‌සත්‌ථවිකං ඨපාපෙත්‌වා ‘‘බුද්‌ධෙහි කථිතං චතුප්‌පදිකං ගාථං ජානන්‌තො ඉමං සහස්‌සං ගණ්‌හතූ’’ති නගරෙ භෙරිං චරාපෙත්‌වා ගණ්‌හනකං අලභිත්‌වා ‘‘එකවාරං චරාපිතෙ නාමං සුණන්‌තාපි හොන්‌ති අසුණන්‌තාපී’’ති යාවතතියං චරාපෙත්‌වා ගණ්‌හනකං අලභිත්‌වා රාජපුරිසා සහස්‌සත්‌ථවිකං පුන රාජකුලං පවෙසෙන්‌ති, තදා පරියත්‌ති අන්‌තරහිතා නාම හොති.

    Gacchante kāle tampi matthakato paṭṭhāya parihāyati. Paṭhamañhi parivāro parihāyati, tato khandhako, bhikkhunīvibhaṅgo, mahāvibhaṅgoti anukkamena uposathakkhandhakamattameva dhārenti. Tadāpi pariyatti anantarahitāva hoti. Yāva pana manussesu catuppadikagāthāpi pavattati, tāva pariyatti anantarahitāva hoti. Yadā saddho pasanno rājā hatthikkhandhe suvaṇṇacaṅkoṭakamhi sahassatthavikaṃ ṭhapāpetvā ‘‘buddhehi kathitaṃ catuppadikaṃ gāthaṃ jānanto imaṃ sahassaṃ gaṇhatū’’ti nagare bheriṃ carāpetvā gaṇhanakaṃ alabhitvā ‘‘ekavāraṃ carāpite nāmaṃ suṇantāpi honti asuṇantāpī’’ti yāvatatiyaṃ carāpetvā gaṇhanakaṃ alabhitvā rājapurisā sahassatthavikaṃ puna rājakulaṃ pavesenti, tadā pariyatti antarahitā nāma hoti.

    චිරං පවත්‌තිස්‌සතීති පරියත්‌තියා අන්‌තරහිතායපි ලිඞ්‌ගමත්‌තං අද්‌ධානං පවත්‌තිස්‌සති. කථං? ගච්‌ඡන්‌තෙ ගච්‌ඡන්‌තෙ හි කාලෙ චීවරග්‌ගහණං පත්‌තග්‌ගහණං සමිඤ්‌ජනපසාරණං ආලොකිතවිලොකිතං න පාසාදිකං හොති, නිගණ්‌ඨසමණා විය අලාබුපත්‌තං භික්‌ඛූ පත්‌තං අග්‌ගබාහාය පරික්‌ඛිපිත්‌වා ආදාය විචරන්‌ති, එත්‌තාවතාපි ලිඞ්‌ගං අනන්‌තරහිතමෙව හොති. ගච්‌ඡන්‌තෙ පන කාලෙ අග්‌ගබාහතො ඔතාරෙත්‌වා හත්‌ථෙන වා සික්‌කාය වා ඔලම්‌බෙත්‌වා විචරන්‌ති, චීවරම්‌පි රජනසාරුප්‌පං අකත්‌වා ඔට්‌ඨට්‌ඨිවණ්‌ණං කත්‌වා රජන්‌ති. ගච්‌ඡන්‌තෙ කාලෙ රජනම්‌පි න හොති, දසච්‌ඡින්‌දනං ඔවට්‌ටිකාවිජ්‌ඣනං කප්‌පමත්‌තඤ්‌ච කත්‌වා වළඤ්‌ජන්‌ති, පුන ඔවට්‌ටිකං විජ්‌ඣිත්‌වා කප්‌පං න කරොන්‌ති. තතො උභයම්‌පි අකත්‌වා දසා ඡෙත්‌වා පරිබ්‌බාජකා විය චරන්‌ති. ගච්‌ඡන්‌තෙ කාලෙ ‘‘කො ඉමිනා අම්‌හාකං අත්‌ථො’’ති ඛුද්‌දකං කාසාවඛණ්‌ඩං හත්‌ථෙ වා ගීවායං වා බන්‌ධන්‌ති, කෙසෙසු වා අල්‌ලීයාපෙන්‌ති, දාරභරණං කරොන්‌තා කසිත්‌වා වපිත්‌වා ජීවිකං කප්‌පෙත්‌වා විචරන්‌ති, තදා දක්‌ඛිණං දෙන්‌තො ජනො සඞ්‌ඝං උද්‌දිස්‌ස එතෙසම්‌පි දෙති. ඉදං සන්‌ධාය භගවතා වුත්‌තං ‘‘භවිස්‌සන්‌ති ඛො පනානන්‌ද, අනාගතමද්‌ධානං ගොත්‍රභුනො කාසාවකණ්‌ඨා දුස්‌සීලා පාපධම්‌මා, තෙසු දුස්‌සීලෙසු සඞ්‌ඝං උද්‌දිස්‌ස දානං දස්‌සන්‌ති, තදාපාහං, ආනන්‌ද, සඞ්‌ඝගතං දක්‌ඛිණං අසඞ්‌ඛ්‍යෙය්‍යං අප්‌පමෙය්‍යං වදාමී’’ති (ම. නි. 3.380). තතො ගච්‌ඡන්‌තෙ කාලෙ නානාවිධානි කම්‌මානි කරොන්‌තා ‘‘පපඤ්‌චො එස, කිං ඉමිනා අම්‌හාක’’න්‌ති කාසාවඛණ්‌ඩං ඡින්‌දිත්‌වා අරඤ්‌ඤෙ ඛිපන්‌ති, තස්‌මිං කාලෙ ලිඞ්‌ගං අන්‌තරහිතං නාම හොති. කස්‌සපදසබලස්‌ස කිර කාලතො පට්‌ඨාය යොනකානං සෙතවත්‌ථානි පාරුපිත්‌වා චරණචාරිත්‌තං ජාතං. එවං පරියත්‌තියා අන්‌තරහිතායපි ලිඞ්‌ගමත්‌තං චිරං පවත්‌තිස්‌සතීති වෙදිතබ්‌බං.

    Ciraṃ pavattissatīti pariyattiyā antarahitāyapi liṅgamattaṃ addhānaṃ pavattissati. Kathaṃ? Gacchante gacchante hi kāle cīvaraggahaṇaṃ pattaggahaṇaṃ samiñjanapasāraṇaṃ ālokitavilokitaṃ na pāsādikaṃ hoti, nigaṇṭhasamaṇā viya alābupattaṃ bhikkhū pattaṃ aggabāhāya parikkhipitvā ādāya vicaranti, ettāvatāpi liṅgaṃ anantarahitameva hoti. Gacchante pana kāle aggabāhato otāretvā hatthena vā sikkāya vā olambetvā vicaranti, cīvarampi rajanasāruppaṃ akatvā oṭṭhaṭṭhivaṇṇaṃ katvā rajanti. Gacchante kāle rajanampi na hoti, dasacchindanaṃ ovaṭṭikāvijjhanaṃ kappamattañca katvā vaḷañjanti, puna ovaṭṭikaṃ vijjhitvā kappaṃ na karonti. Tato ubhayampi akatvā dasā chetvā paribbājakā viya caranti. Gacchante kāle ‘‘ko iminā amhākaṃ attho’’ti khuddakaṃ kāsāvakhaṇḍaṃ hatthe vā gīvāyaṃ vā bandhanti, kesesu vā allīyāpenti, dārabharaṇaṃ karontā kasitvā vapitvā jīvikaṃ kappetvā vicaranti, tadā dakkhiṇaṃ dento jano saṅghaṃ uddissa etesampi deti. Idaṃ sandhāya bhagavatā vuttaṃ ‘‘bhavissanti kho panānanda, anāgatamaddhānaṃ gotrabhuno kāsāvakaṇṭhā dussīlā pāpadhammā, tesu dussīlesu saṅghaṃ uddissa dānaṃ dassanti, tadāpāhaṃ, ānanda, saṅghagataṃ dakkhiṇaṃ asaṅkhyeyyaṃ appameyyaṃ vadāmī’’ti (ma. ni. 3.380). Tato gacchante kāle nānāvidhāni kammāni karontā ‘‘papañco esa, kiṃ iminā amhāka’’nti kāsāvakhaṇḍaṃ chinditvā araññe khipanti, tasmiṃ kāle liṅgaṃ antarahitaṃ nāma hoti. Kassapadasabalassa kira kālato paṭṭhāya yonakānaṃ setavatthāni pārupitvā caraṇacārittaṃ jātaṃ. Evaṃ pariyattiyā antarahitāyapi liṅgamattaṃ ciraṃ pavattissatīti veditabbaṃ.

    අට්‌ඨගරුධම්‌මකථාවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.

    Aṭṭhagarudhammakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / චූළවග්‌ගපාළි • Cūḷavaggapāḷi / අට්‌ඨගරුධම්‌මා • Aṭṭhagarudhammā

    අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්‌ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / චූළවග්‌ග-අට්‌ඨකථා • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / මහාපජාපතිගොතමීවත්‌ථුකථා • Mahāpajāpatigotamīvatthukathā

    ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / මහාපජාපතිගොතමීවත්‌ථුකථාවණ්‌ණනා • Mahāpajāpatigotamīvatthukathāvaṇṇanā

    ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / මහාපජාපතිගොතමීවත්‌ථුකථාවණ්‌ණනා • Mahāpajāpatigotamīvatthukathāvaṇṇanā

    ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / පාචිත්‍යාදියොජනාපාළි • Pācityādiyojanāpāḷi / මහාපජාපතිගොතමීවත්‌ථුකථා • Mahāpajāpatigotamīvatthukathā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact