| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
៦. អដ្ឋកនាគរសុត្តវណ្ណនា
6. Aṭṭhakanāgarasuttavaṇṇanā
១៦. ឆដ្ឋេ ពេលុវគាមកេតិ វេសាលិយា ទក្ខិណបស្សេ អវិទូរេ ពេលុវគាមកោ នាម អត្ថិ, តំ គោចរគាមំ កត្វាតិ អត្ថោ។ សារប្បត្តកុលគណនាយាតិ មហាសារមហប្បត្តកុលគណនាយ។ ទសមេ ឋានេតិ អញ្ញេ អញ្ញេតិ ទសគណនដ្ឋានេ។ អដ្ឋកនគរេ ជាតោ ភវោតិ អដ្ឋកនាគរោ។ កុក្កុដារាមោតិ បាដលិបុត្តេ កុក្កុដារាមោ, ន កោសម្ពិយំ។
16. Chaṭṭhe beluvagāmaketi vesāliyā dakkhiṇapasse avidūre beluvagāmako nāma atthi, taṃ gocaragāmaṃ katvāti attho. Sārappattakulagaṇanāyāti mahāsāramahappattakulagaṇanāya. Dasame ṭhāneti aññe aññeti dasagaṇanaṭṭhāne. Aṭṭhakanagare jāto bhavoti aṭṭhakanāgaro. Kukkuṭārāmoti pāṭaliputte kukkuṭārāmo, na kosambiyaṃ.
បកតត្ថប្បដិនិទ្ទេសោ ត-សទ្ទោតិ តស្ស ‘‘ភគវតា’’តិអាទីហិ បទេហិ សមានាធិករណភាវេន វុត្តស្ស យេន អភិសម្ពុទ្ធភាវេន ភគវា បកតោ អធិគតោ សុបាកដោ ច, តំ អភិសម្ពុទ្ធភាវំ សទ្ធិំ អាគមនីយបដិបទាយ អត្ថភាវេនេវ ទស្សេន្តោ ‘‘យោ សោ…បេ.… អភិសម្ពុទ្ធោ’’តិ អាហ។ សតិបិ ញាណទស្សនសទ្ទានំ ឥធ បញ្ញាវេវចនភាវេ តេន តេន វិសេសេន នេសំ វិសយវិសេសេ បវត្តិទស្សនត្ថំ អសាធារណញាណវិសេសវសេន, វិជ្ជាត្តយវសេន, វិជ្ជាភិញ្ញានាវរណវសេន, សព្ពញ្ញុតញ្ញាណមំសចក្ខុវសេន បដិវេធទេសនាញាណវសេន ច តទត្ថំ យោជេត្វា ទស្សេន្តោ ‘‘តេសំ តេស’’ន្តិអាទិមាហ។ តត្ថ អាសយានុសយំ ជានតា អាសយានុសយញាណេន, សព្ពញេយ្យធម្មំ បស្សតា សព្ពញ្ញុតានាវរណញាណេហិ។ បុព្ពេនិវាសាទីហីតិ បុព្ពេនិវាសាសវក្ខយញាណេហិ។ បដិវេធបញ្ញាយាតិ អរិយមគ្គបញ្ញាយ។ ទេសនាបញ្ញាយ បស្សតាតិ ទេសេតព្ពធម្មានំ ទេសេតព្ពប្បការំ ពោធនេយ្យបុគ្គលានញ្ច អាសយានុសយចរិតាធិមុត្តិអាទិភេទំ ធម្មំ ទេសនាបញ្ញាយ យាថាវតោ បស្សតា។ អរីនន្តិ កិលេសារីនំ, បញ្ចវិធមារានំ វា សាសនស្ស វា បច្ចត្ថិកានំ អញ្ញតិត្ថិយានំ។ តេសំ បន ហននំ បាដិហារិយេហិ អភិភវនំ អប្បដិភានតាករណំ អជ្ឈុបេក្ខណញ្ច។ កេសិវិនយសុត្តញ្ចេត្ថ និទស្សនំ។ តថា ឋានាដ្ឋានាទីនិ ជានតា។ យថាកម្មូបគេ សត្តេ បស្សតា។ សវាសនានមាសវានំ ខីណត្តា អរហតា។ អភិញ្ញេយ្យាទិភេទេ ធម្មេ អភិញ្ញេយ្យាទិតោ អវិបរីតាវពោធតោ សម្មាសម្ពុទ្ធេន។
Pakatatthappaṭiniddeso ta-saddoti tassa ‘‘bhagavatā’’tiādīhi padehi samānādhikaraṇabhāvena vuttassa yena abhisambuddhabhāvena bhagavā pakato adhigato supākaṭo ca, taṃ abhisambuddhabhāvaṃ saddhiṃ āgamanīyapaṭipadāya atthabhāveneva dassento ‘‘yo so…pe… abhisambuddho’’ti āha. Satipi ñāṇadassanasaddānaṃ idha paññāvevacanabhāve tena tena visesena nesaṃ visayavisese pavattidassanatthaṃ asādhāraṇañāṇavisesavasena, vijjāttayavasena, vijjābhiññānāvaraṇavasena, sabbaññutaññāṇamaṃsacakkhuvasena paṭivedhadesanāñāṇavasena ca tadatthaṃ yojetvā dassento ‘‘tesaṃ tesa’’ntiādimāha. Tattha āsayānusayaṃ jānatā āsayānusayañāṇena, sabbañeyyadhammaṃ passatā sabbaññutānāvaraṇañāṇehi. Pubbenivāsādīhīti pubbenivāsāsavakkhayañāṇehi. Paṭivedhapaññāyāti ariyamaggapaññāya. Desanāpaññāya passatāti desetabbadhammānaṃ desetabbappakāraṃ bodhaneyyapuggalānañca āsayānusayacaritādhimuttiādibhedaṃ dhammaṃ desanāpaññāya yāthāvato passatā. Arīnanti kilesārīnaṃ, pañcavidhamārānaṃ vā sāsanassa vā paccatthikānaṃ aññatitthiyānaṃ. Tesaṃ pana hananaṃ pāṭihāriyehi abhibhavanaṃ appaṭibhānatākaraṇaṃ ajjhupekkhaṇañca. Kesivinayasuttañcettha nidassanaṃ. Tathā ṭhānāṭṭhānādīni jānatā. Yathākammūpage satte passatā. Savāsanānamāsavānaṃ khīṇattā arahatā. Abhiññeyyādibhede dhamme abhiññeyyādito aviparītāvabodhato sammāsambuddhena.
អថ វា តីសុ កាលេសុ អប្បដិហតញាណតាយ ជានតា។ កាយកម្មាទិវសេន តិណ្ណម្បិ កម្មានំ ញាណានុបរិវត្តិតោ និសម្មការិតាយ បស្សតា។ ទវាទីនម្បិ អភាវសាធិកាយ បហានសម្បទាយ អរហតា។ ឆន្ទាទីនំ អហានិហេតុភូតាយ អក្ខយបដិភានសាធិកាយ សព្ពញ្ញុតាយ សម្មាសម្ពុទ្ធេនាតិ ឯវំ ទសពលអដ្ឋារសអាវេណិកពុទ្ធធម្មវសេនបិ យោជនា កាតព្ពា។
Atha vā tīsu kālesu appaṭihatañāṇatāya jānatā. Kāyakammādivasena tiṇṇampi kammānaṃ ñāṇānuparivattito nisammakāritāya passatā. Davādīnampi abhāvasādhikāya pahānasampadāya arahatā. Chandādīnaṃ ahānihetubhūtāya akkhayapaṭibhānasādhikāya sabbaññutāya sammāsambuddhenāti evaṃ dasabalaaṭṭhārasaāveṇikabuddhadhammavasenapi yojanā kātabbā.
អភិសង្ខតន្តិ អត្តនោ បច្ចយេហិ អភិសម្មុខភាវេន សមេច្ច សម្ភុយ្យ កតំ។ ស្វាស្ស កតភាវោ ឧប្បាទនេន វេទិតព្ពោ, ន ឧប្បន្នស្ស បដិសង្ខរណេនាតិ អាហ ‘‘ឧប្បាទិត’’ន្តិ។ តេ ចស្ស បច្ចយា ចេតនាបធានាតិ ទស្សេតុំ បាឡិយំ ‘‘អភិសង្ខតំ អភិសញ្ចេតយិត’’ន្តិ វុត្តន្តិ ‘‘ចេតយិតំ កប្បយិត’’ន្តិ អត្ថមាហ។ អភិសង្ខតំ អភិសញ្ចេតយិតន្តិ ច ឈានស្ស បាតុភាវទស្សនមុខេន វិទ្ធំសនភាវំ ឧល្លិង្គេតិ។ យញ្ហិ អហុត្វា សម្ភវតិ, តំ ហុត្វា បដិវេតិ។ តេនាហ បាឡិយំ ‘‘យំ ខោ បនា’’តិអាទិ។ សមថវិបស្សនាធម្មេ ឋិតោតិ ឯត្ថ សមថធម្មេ ឋិតត្តា សមាហិតោ វិបស្សនំ បដ្ឋបេត្វា អនិច្ចានុបស្សនាទីហិ និច្ចសញ្ញាទយោ បជហន្តោ អនុក្កមេន តំ អនុលោមញាណំ បាបេតា ហុត្វា វិបស្សន្នាធម្មេ ឋិតោ។ សមថវិបស្សនាសង្ខាតេសុ ធម្មេសុ រញ្ជនដ្ឋេន រាគោ។ នន្ទនដ្ឋេន នន្ទី។ តត្ថ សុខុមា អបេក្ខា វុត្តា។ យា និកន្តីតិ វុច្ចតិ។
Abhisaṅkhatanti attano paccayehi abhisammukhabhāvena samecca sambhuyya kataṃ. Svāssa katabhāvo uppādanena veditabbo, na uppannassa paṭisaṅkharaṇenāti āha ‘‘uppādita’’nti. Te cassa paccayā cetanāpadhānāti dassetuṃ pāḷiyaṃ ‘‘abhisaṅkhataṃ abhisañcetayita’’nti vuttanti ‘‘cetayitaṃ kappayita’’nti atthamāha. Abhisaṅkhataṃ abhisañcetayitanti ca jhānassa pātubhāvadassanamukhena viddhaṃsanabhāvaṃ ulliṅgeti. Yañhi ahutvā sambhavati, taṃ hutvā paṭiveti. Tenāha pāḷiyaṃ ‘‘yaṃ kho panā’’tiādi. Samathavipassanādhamme ṭhitoti ettha samathadhamme ṭhitattā samāhito vipassanaṃ paṭṭhapetvā aniccānupassanādīhi niccasaññādayo pajahanto anukkamena taṃ anulomañāṇaṃ pāpetā hutvā vipassannādhamme ṭhito. Samathavipassanāsaṅkhātesu dhammesu rañjanaṭṭhena rāgo. Nandanaṭṭhena nandī. Tattha sukhumā apekkhā vuttā. Yā nikantīti vuccati.
ឯវំ សន្តេតិ ឯវំ យថារុតវសេនេវ ឥមស្ស សុត្តបទស្ស អត្ថេ គហេតព្ពេ សតិ។ សមថវិបស្សនាសុ ឆន្ទរាគោ កត្តព្ពោតិ អនាគាមិផលំ អនិព្ពត្តេត្វា តទត្ថាយ សមថវិបស្សនាបិ អនិព្ពត្តេត្វា កេវលំ តត្ថ ឆន្ទរាគោ កត្តព្ពោ ភវិស្សតិ។ កស្មា? តេសុ សមថវិបស្សនាសង្ខាតេសុ ធម្មេសុ ឆន្ទរាគមត្តេន អនាគាមិនា លទ្ធព្ពស្ស អលទ្ធអនាគាមិផលេនបិ លទ្ធព្ពត្តា។ តថា សតិ តេន អនាគាមិផលម្បិ លទ្ធព្ពមេវ ហោតិ។ តេនាហ ‘‘អនាគាមិផលំ បដិលទ្ធំ ភវិស្សតី’’តិ។ សភាវតោ រសិតព្ពត្តា អវិបរីតោ អត្ថោ ឯវ អត្ថរសោ។
Evaṃ santeti evaṃ yathārutavaseneva imassa suttapadassa atthe gahetabbe sati. Samathavipassanāsu chandarāgo kattabboti anāgāmiphalaṃ anibbattetvā tadatthāya samathavipassanāpi anibbattetvā kevalaṃ tattha chandarāgo kattabbo bhavissati. Kasmā? Tesu samathavipassanāsaṅkhātesu dhammesu chandarāgamattena anāgāminā laddhabbassa aladdhaanāgāmiphalenapi laddhabbattā. Tathā sati tena anāgāmiphalampi laddhabbameva hoti. Tenāha ‘‘anāgāmiphalaṃ paṭiladdhaṃ bhavissatī’’ti. Sabhāvato rasitabbattā aviparīto attho eva attharaso.
អញ្ញាបិ កាចិ សុគតិយោតិ វិនិបាតិកេ សន្ធាយាហ។ អញ្ញាបិ កាចិ ទុគ្គតិយោតិ អសុរកាយមាហ។
Aññāpi kāci sugatiyoti vinipātike sandhāyāha. Aññāpi kāci duggatiyoti asurakāyamāha.
អប្បំ យាចិតេន ពហុំ ទេន្តេន ឧឡារបុរិសេន វិយ ឯកំ ធម្មំ បុច្ឆិតេន ‘‘អយម្បិ ឯកធម្មោ’’តិ កថិតត្តា ឯកាទសបិ ធម្មា បុច្ឆាវសេន ឯកធម្មោ នាម ជាតោ បច្ចេកំ វាក្យបរិសមាបនញាយេន។ បុច្ឆាវសេនាតិ ‘‘អត្ថិ នុ ខោ, ភន្តេ អានន្ទ, តេន…បេ.… សម្មាសម្ពុទ្ធេន ឯកធម្មោ សម្មទក្ខាតោ’’តិ ឯវំ បវត្តបុច្ឆាវសេន។ អមតុប្បត្តិអត្ថេនាតិ អមតភាវស្ស ឧប្បត្តិហេតុតាយ, សព្ពានិបិ កម្មដ្ឋានានិ ឯករសាបិ អមតាធិគមស្ស បដិបត្តិយាតិ អត្ថោ។ ឯវមេត្ថ អគ្គផលភូមិ អនាគាមិផលភូមីតិ ទ្វេវ ភូមិយោ សរូបតោ អាគតា, នានន្តរិយតាយ បន ហេដ្ឋិមាបិ ទ្វេ ភូមិយោ អត្ថតោ អាគតា ឯវាតិ ទដ្ឋព្ពាតិ។ បញ្ច សតានិ អគ្ឃោ ឯតស្សាតិ បញ្ចសតំ។ សេសមេត្ថ ឧត្តានមេវ។
Appaṃ yācitena bahuṃ dentena uḷārapurisena viya ekaṃ dhammaṃ pucchitena ‘‘ayampi ekadhammo’’ti kathitattā ekādasapi dhammā pucchāvasena ekadhammo nāma jāto paccekaṃ vākyaparisamāpanañāyena. Pucchāvasenāti ‘‘atthi nu kho, bhante ānanda, tena…pe… sammāsambuddhena ekadhammo sammadakkhāto’’ti evaṃ pavattapucchāvasena. Amatuppattiatthenāti amatabhāvassa uppattihetutāya, sabbānipi kammaṭṭhānāni ekarasāpi amatādhigamassa paṭipattiyāti attho. Evamettha aggaphalabhūmi anāgāmiphalabhūmīti dveva bhūmiyo sarūpato āgatā, nānantariyatāya pana heṭṭhimāpi dve bhūmiyo atthato āgatā evāti daṭṭhabbāti. Pañca satāni aggho etassāti pañcasataṃ. Sesamettha uttānameva.
អដ្ឋកនាគរសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Aṭṭhakanāgarasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya / ៦. អដ្ឋកនាគរសុត្តំ • 6. Aṭṭhakanāgarasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ៦. អដ្ឋកនាគរសុត្តវណ្ណនា • 6. Aṭṭhakanāgarasuttavaṇṇanā
