| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (ဋီကာ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
၆. အဋ္ဌကနာဂရသုတ္တဝဏ္ဏနာ
6. Aṭṭhakanāgarasuttavaṇṇanā
၁၆. ဆဋ္ဌေ ဗေလုဝဂာမကေတိ ဝေသာလိယာ ဒက္ခိဏပသ္သေ အဝိဒူရေ ဗေလုဝဂာမကော နာမ အတ္ထိ, တံ ဂောစရဂာမံ ကတ္ဝာတိ အတ္ထော။ သာရပ္ပတ္တကုလဂဏနာယာတိ မဟာသာရမဟပ္ပတ္တကုလဂဏနာယ။ ဒသမေ ဌာနေတိ အညေ အညေတိ ဒသဂဏနဋ္ဌာနေ။ အဋ္ဌကနဂရေ ဇာတော ဘဝောတိ အဋ္ဌကနာဂရော။ ကုက္ကုဋာရာမောတိ ပာဋလိပုတ္တေ ကုက္ကုဋာရာမော, န ကောသမ္ဗိယံ။
16. Chaṭṭhe beluvagāmaketi vesāliyā dakkhiṇapasse avidūre beluvagāmako nāma atthi, taṃ gocaragāmaṃ katvāti attho. Sārappattakulagaṇanāyāti mahāsāramahappattakulagaṇanāya. Dasame ṭhāneti aññe aññeti dasagaṇanaṭṭhāne. Aṭṭhakanagare jāto bhavoti aṭṭhakanāgaro. Kukkuṭārāmoti pāṭaliputte kukkuṭārāmo, na kosambiyaṃ.
ပကတတ္ထပ္ပဋိနိဒ္ဒေသော တ-သဒ္ဒောတိ တသ္သ ‘‘ဘဂဝတာ’’တိအာဒီဟိ ပဒေဟိ သမာနာဓိကရဏဘာဝေန ဝုတ္တသ္သ ယေန အဘိသမ္ဗုဒ္ဓဘာဝေန ဘဂဝာ ပကတော အဓိဂတော သုပာကဋော စ, တံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓဘာဝံ သဒ္ဓိံ အာဂမနီယပဋိပဒာယ အတ္ထဘာဝေနေဝ ဒသ္သေန္တော ‘‘ယော သော။ပေ.။ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓော’’တိ အာဟ။ သတိပိ ဉာဏဒသ္သနသဒ္ဒာနံ ဣဓ ပညာဝေဝစနဘာဝေ တေန တေန ဝိသေသေန နေသံ ဝိသယဝိသေသေ ပဝတ္တိဒသ္သနတ္ထံ အသာဓာရဏဉာဏဝိသေသဝသေန, ဝိဇ္ဇာတ္တယဝသေန, ဝိဇ္ဇာဘိညာနာဝရဏဝသေန, သဗ္ဗညုတညာဏမံသစက္ခုဝသေန ပဋိဝေဓဒေသနာဉာဏဝသေန စ တဒတ္ထံ ယောဇေတ္ဝာ ဒသ္သေန္တော ‘‘တေသံ တေသ’’န္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အာသယာနုသယံ ဇာနတာ အာသယာနုသယဉာဏေန, သဗ္ဗဉေယ္ယဓမ္မံ ပသ္သတာ သဗ္ဗညုတာနာဝရဏဉာဏေဟိ။ ပုဗ္ဗေနိဝာသာဒီဟီတိ ပုဗ္ဗေနိဝာသာသဝက္ခယဉာဏေဟိ။ ပဋိဝေဓပညာယာတိ အရိယမဂ္ဂပညာယ။ ဒေသနာပညာယ ပသ္သတာတိ ဒေသေတဗ္ဗဓမ္မာနံ ဒေသေတဗ္ဗပ္ပကာရံ ဗောဓနေယ္ယပုဂ္ဂလာနဉ္စ အာသယာနုသယစရိတာဓိမုတ္တိအာဒိဘေဒံ ဓမ္မံ ဒေသနာပညာယ ယာထာဝတော ပသ္သတာ။ အရီနန္တိ ကိလေသာရီနံ, ပဉ္စဝိဓမာရာနံ ဝာ သာသနသ္သ ဝာ ပစ္စတ္ထိကာနံ အညတိတ္ထိယာနံ။ တေသံ ပန ဟနနံ ပာဋိဟာရိယေဟိ အဘိဘဝနံ အပ္ပဋိဘာနတာကရဏံ အဇ္ဈုပေက္ခဏဉ္စ။ ကေသိဝိနယသုတ္တဉ္စေတ္ထ နိဒသ္သနံ။ တထာ ဌာနာဋ္ဌာနာဒီနိ ဇာနတာ။ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပသ္သတာ။ သဝာသနာနမာသဝာနံ ခီဏတ္တာ အရဟတာ။ အဘိညေယ္ယာဒိဘေဒေ ဓမ္မေ အဘိညေယ္ယာဒိတော အဝိပရီတာဝဗောဓတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန။
Pakatatthappaṭiniddeso ta-saddoti tassa ‘‘bhagavatā’’tiādīhi padehi samānādhikaraṇabhāvena vuttassa yena abhisambuddhabhāvena bhagavā pakato adhigato supākaṭo ca, taṃ abhisambuddhabhāvaṃ saddhiṃ āgamanīyapaṭipadāya atthabhāveneva dassento ‘‘yo so…pe… abhisambuddho’’ti āha. Satipi ñāṇadassanasaddānaṃ idha paññāvevacanabhāve tena tena visesena nesaṃ visayavisese pavattidassanatthaṃ asādhāraṇañāṇavisesavasena, vijjāttayavasena, vijjābhiññānāvaraṇavasena, sabbaññutaññāṇamaṃsacakkhuvasena paṭivedhadesanāñāṇavasena ca tadatthaṃ yojetvā dassento ‘‘tesaṃ tesa’’ntiādimāha. Tattha āsayānusayaṃ jānatā āsayānusayañāṇena, sabbañeyyadhammaṃ passatā sabbaññutānāvaraṇañāṇehi. Pubbenivāsādīhīti pubbenivāsāsavakkhayañāṇehi. Paṭivedhapaññāyāti ariyamaggapaññāya. Desanāpaññāya passatāti desetabbadhammānaṃ desetabbappakāraṃ bodhaneyyapuggalānañca āsayānusayacaritādhimuttiādibhedaṃ dhammaṃ desanāpaññāya yāthāvato passatā. Arīnanti kilesārīnaṃ, pañcavidhamārānaṃ vā sāsanassa vā paccatthikānaṃ aññatitthiyānaṃ. Tesaṃ pana hananaṃ pāṭihāriyehi abhibhavanaṃ appaṭibhānatākaraṇaṃ ajjhupekkhaṇañca. Kesivinayasuttañcettha nidassanaṃ. Tathā ṭhānāṭṭhānādīni jānatā. Yathākammūpage satte passatā. Savāsanānamāsavānaṃ khīṇattā arahatā. Abhiññeyyādibhede dhamme abhiññeyyādito aviparītāvabodhato sammāsambuddhena.
အထ ဝာ တီသု ကာလေသု အပ္ပဋိဟတဉာဏတာယ ဇာနတာ။ ကာယကမ္မာဒိဝသေန တိဏ္ဏမ္ပိ ကမ္မာနံ ဉာဏာနုပရိဝတ္တိတော နိသမ္မကာရိတာယ ပသ္သတာ။ ဒဝာဒီနမ္ပိ အဘာဝသာဓိကာယ ပဟာနသမ္ပဒာယ အရဟတာ။ ဆန္ဒာဒီနံ အဟာနိဟေတုဘူတာယ အက္ခယပဋိဘာနသာဓိကာယ သဗ္ဗညုတာယ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေနာတိ ဧဝံ ဒသဗလအဋ္ဌာရသအာဝေဏိကဗုဒ္ဓဓမ္မဝသေနပိ ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။
Atha vā tīsu kālesu appaṭihatañāṇatāya jānatā. Kāyakammādivasena tiṇṇampi kammānaṃ ñāṇānuparivattito nisammakāritāya passatā. Davādīnampi abhāvasādhikāya pahānasampadāya arahatā. Chandādīnaṃ ahānihetubhūtāya akkhayapaṭibhānasādhikāya sabbaññutāya sammāsambuddhenāti evaṃ dasabalaaṭṭhārasaāveṇikabuddhadhammavasenapi yojanā kātabbā.
အဘိသင္ခတန္တိ အတ္တနော ပစ္စယေဟိ အဘိသမ္မုခဘာဝေန သမေစ္စ သမ္ဘုယ္ယ ကတံ။ သ္ဝာသ္သ ကတဘာဝော ဥပ္ပာဒနေန ဝေဒိတဗ္ဗော, န ဥပ္ပန္နသ္သ ပဋိသင္ခရဏေနာတိ အာဟ ‘‘ဥပ္ပာဒိတ’’န္တိ။ တေ စသ္သ ပစ္စယာ စေတနာပဓာနာတိ ဒသ္သေတုံ ပာဠိယံ ‘‘အဘိသင္ခတံ အဘိသဉ္စေတယိတ’’န္တိ ဝုတ္တန္တိ ‘‘စေတယိတံ ကပ္ပယိတ’’န္တိ အတ္ထမာဟ။ အဘိသင္ခတံ အဘိသဉ္စေတယိတန္တိ စ ဈာနသ္သ ပာတုဘာဝဒသ္သနမုခေန ဝိဒ္ဓံသနဘာဝံ ဥလ္လိင္ဂေတိ။ ယဉ္ဟိ အဟုတ္ဝာ သမ္ဘဝတိ, တံ ဟုတ္ဝာ ပဋိဝေတိ။ တေနာဟ ပာဠိယံ ‘‘ယံ ခော ပနာ’’တိအာဒိ။ သမထဝိပသ္သနာဓမ္မေ ဌိတောတိ ဧတ္ထ သမထဓမ္မေ ဌိတတ္တာ သမာဟိတော ဝိပသ္သနံ ပဋ္ဌပေတ္ဝာ အနိစ္စာနုပသ္သနာဒီဟိ နိစ္စသညာဒယော ပဇဟန္တော အနုက္ကမေန တံ အနုလောမဉာဏံ ပာပေတာ ဟုတ္ဝာ ဝိပသ္သန္နာဓမ္မေ ဌိတော။ သမထဝိပသ္သနာသင္ခာတေသု ဓမ္မေသု ရဉ္ဇနဋ္ဌေန ရာဂော။ နန္ဒနဋ္ဌေန နန္ဒီ။ တတ္ထ သုခုမာ အပေက္ခာ ဝုတ္တာ။ ယာ နိကန္တီတိ ဝုစ္စတိ။
Abhisaṅkhatanti attano paccayehi abhisammukhabhāvena samecca sambhuyya kataṃ. Svāssa katabhāvo uppādanena veditabbo, na uppannassa paṭisaṅkharaṇenāti āha ‘‘uppādita’’nti. Te cassa paccayā cetanāpadhānāti dassetuṃ pāḷiyaṃ ‘‘abhisaṅkhataṃ abhisañcetayita’’nti vuttanti ‘‘cetayitaṃ kappayita’’nti atthamāha. Abhisaṅkhataṃ abhisañcetayitanti ca jhānassa pātubhāvadassanamukhena viddhaṃsanabhāvaṃ ulliṅgeti. Yañhi ahutvā sambhavati, taṃ hutvā paṭiveti. Tenāha pāḷiyaṃ ‘‘yaṃ kho panā’’tiādi. Samathavipassanādhamme ṭhitoti ettha samathadhamme ṭhitattā samāhito vipassanaṃ paṭṭhapetvā aniccānupassanādīhi niccasaññādayo pajahanto anukkamena taṃ anulomañāṇaṃ pāpetā hutvā vipassannādhamme ṭhito. Samathavipassanāsaṅkhātesu dhammesu rañjanaṭṭhena rāgo. Nandanaṭṭhena nandī. Tattha sukhumā apekkhā vuttā. Yā nikantīti vuccati.
ဧဝံ သန္တေတိ ဧဝံ ယထာရုတဝသေနေဝ ဣမသ္သ သုတ္တပဒသ္သ အတ္ထေ ဂဟေတဗ္ဗေ သတိ။ သမထဝိပသ္သနာသု ဆန္ဒရာဂော ကတ္တဗ္ဗောတိ အနာဂာမိဖလံ အနိဗ္ဗတ္တေတ္ဝာ တဒတ္ထာယ သမထဝိပသ္သနာပိ အနိဗ္ဗတ္တေတ္ဝာ ကေဝလံ တတ္ထ ဆန္ဒရာဂော ကတ္တဗ္ဗော ဘဝိသ္သတိ။ ကသ္မာ? တေသု သမထဝိပသ္သနာသင္ခာတေသု ဓမ္မေသု ဆန္ဒရာဂမတ္တေန အနာဂာမိနာ လဒ္ဓဗ္ဗသ္သ အလဒ္ဓအနာဂာမိဖလေနပိ လဒ္ဓဗ္ဗတ္တာ။ တထာ သတိ တေန အနာဂာမိဖလမ္ပိ လဒ္ဓဗ္ဗမေဝ ဟောတိ။ တေနာဟ ‘‘အနာဂာမိဖလံ ပဋိလဒ္ဓံ ဘဝိသ္သတီ’’တိ။ သဘာဝတော ရသိတဗ္ဗတ္တာ အဝိပရီတော အတ္ထော ဧဝ အတ္ထရသော။
Evaṃ santeti evaṃ yathārutavaseneva imassa suttapadassa atthe gahetabbe sati. Samathavipassanāsu chandarāgo kattabboti anāgāmiphalaṃ anibbattetvā tadatthāya samathavipassanāpi anibbattetvā kevalaṃ tattha chandarāgo kattabbo bhavissati. Kasmā? Tesu samathavipassanāsaṅkhātesu dhammesu chandarāgamattena anāgāminā laddhabbassa aladdhaanāgāmiphalenapi laddhabbattā. Tathā sati tena anāgāmiphalampi laddhabbameva hoti. Tenāha ‘‘anāgāmiphalaṃ paṭiladdhaṃ bhavissatī’’ti. Sabhāvato rasitabbattā aviparīto attho eva attharaso.
အညာပိ ကာစိ သုဂတိယောတိ ဝိနိပာတိကေ သန္ဓာယာဟ။ အညာပိ ကာစိ ဒုဂ္ဂတိယောတိ အသုရကာယမာဟ။
Aññāpi kāci sugatiyoti vinipātike sandhāyāha. Aññāpi kāci duggatiyoti asurakāyamāha.
အပ္ပံ ယာစိတေန ဗဟုံ ဒေန္တေန ဥဠာရပုရိသေန ဝိယ ဧကံ ဓမ္မံ ပုစ္ဆိတေန ‘‘အယမ္ပိ ဧကဓမ္မော’’တိ ကထိတတ္တာ ဧကာဒသပိ ဓမ္မာ ပုစ္ဆာဝသေန ဧကဓမ္မော နာမ ဇာတော ပစ္စေကံ ဝာက္ယပရိသမာပနဉာယေန။ ပုစ္ဆာဝသေနာတိ ‘‘အတ္ထိ နု ခော, ဘန္တေ အာနန္ဒ, တေန။ပေ.။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ဧကဓမ္မော သမ္မဒက္ခာတော’’တိ ဧဝံ ပဝတ္တပုစ္ဆာဝသေန။ အမတုပ္ပတ္တိအတ္ထေနာတိ အမတဘာဝသ္သ ဥပ္ပတ္တိဟေတုတာယ, သဗ္ဗာနိပိ ကမ္မဋ္ဌာနာနိ ဧကရသာပိ အမတာဓိဂမသ္သ ပဋိပတ္တိယာတိ အတ္ထော။ ဧဝမေတ္ထ အဂ္ဂဖလဘူမိ အနာဂာမိဖလဘူမီတိ ဒ္ဝေဝ ဘူမိယော သရူပတော အာဂတာ, နာနန္တရိယတာယ ပန ဟေဋ္ဌိမာပိ ဒ္ဝေ ဘူမိယော အတ္ထတော အာဂတာ ဧဝာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာတိ။ ပဉ္စ သတာနိ အဂ္ဃော ဧတသ္သာတိ ပဉ္စသတံ။ သေသမေတ္ထ ဥတ္တာနမေဝ။
Appaṃ yācitena bahuṃ dentena uḷārapurisena viya ekaṃ dhammaṃ pucchitena ‘‘ayampi ekadhammo’’ti kathitattā ekādasapi dhammā pucchāvasena ekadhammo nāma jāto paccekaṃ vākyaparisamāpanañāyena. Pucchāvasenāti ‘‘atthi nu kho, bhante ānanda, tena…pe… sammāsambuddhena ekadhammo sammadakkhāto’’ti evaṃ pavattapucchāvasena. Amatuppattiatthenāti amatabhāvassa uppattihetutāya, sabbānipi kammaṭṭhānāni ekarasāpi amatādhigamassa paṭipattiyāti attho. Evamettha aggaphalabhūmi anāgāmiphalabhūmīti dveva bhūmiyo sarūpato āgatā, nānantariyatāya pana heṭṭhimāpi dve bhūmiyo atthato āgatā evāti daṭṭhabbāti. Pañca satāni aggho etassāti pañcasataṃ. Sesamettha uttānameva.
အဋ္ဌကနာဂရသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Aṭṭhakanāgarasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / အင္ဂုတ္တရနိကာယ • Aṅguttaranikāya / ၆. အဋ္ဌကနာဂရသုတ္တံ • 6. Aṭṭhakanāgarasuttaṃ
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ၆. အဋ္ဌကနာဂရသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 6. Aṭṭhakanāgarasuttavaṇṇanā
