| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
೬. ಅಟ್ಠಕನಾಗರಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
6. Aṭṭhakanāgarasuttavaṇṇanā
೧೬. ಛಟ್ಠೇ ಬೇಲುವಗಾಮಕೇತಿ ವೇಸಾಲಿಯಾ ದಕ್ಖಿಣಪಸ್ಸೇ ಅವಿದೂರೇ ಬೇಲುವಗಾಮಕೋ ನಾಮ ಅತ್ಥಿ, ತಂ ಗೋಚರಗಾಮಂ ಕತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಾರಪ್ಪತ್ತಕುಲಗಣನಾಯಾತಿ ಮಹಾಸಾರಮಹಪ್ಪತ್ತಕುಲಗಣನಾಯ। ದಸಮೇ ಠಾನೇತಿ ಅಞ್ಞೇ ಅಞ್ಞೇತಿ ದಸಗಣನಟ್ಠಾನೇ। ಅಟ್ಠಕನಗರೇ ಜಾತೋ ಭವೋತಿ ಅಟ್ಠಕನಾಗರೋ। ಕುಕ್ಕುಟಾರಾಮೋತಿ ಪಾಟಲಿಪುತ್ತೇ ಕುಕ್ಕುಟಾರಾಮೋ, ನ ಕೋಸಮ್ಬಿಯಂ।
16. Chaṭṭhe beluvagāmaketi vesāliyā dakkhiṇapasse avidūre beluvagāmako nāma atthi, taṃ gocaragāmaṃ katvāti attho. Sārappattakulagaṇanāyāti mahāsāramahappattakulagaṇanāya. Dasame ṭhāneti aññe aññeti dasagaṇanaṭṭhāne. Aṭṭhakanagare jāto bhavoti aṭṭhakanāgaro. Kukkuṭārāmoti pāṭaliputte kukkuṭārāmo, na kosambiyaṃ.
ಪಕತತ್ಥಪ್ಪಟಿನಿದ್ದೇಸೋ ತ-ಸದ್ದೋತಿ ತಸ್ಸ ‘‘ಭಗವತಾ’’ತಿಆದೀಹಿ ಪದೇಹಿ ಸಮಾನಾಧಿಕರಣಭಾವೇನ ವುತ್ತಸ್ಸ ಯೇನ ಅಭಿಸಮ್ಬುದ್ಧಭಾವೇನ ಭಗವಾ ಪಕತೋ ಅಧಿಗತೋ ಸುಪಾಕಟೋ ಚ, ತಂ ಅಭಿಸಮ್ಬುದ್ಧಭಾವಂ ಸದ್ಧಿಂ ಆಗಮನೀಯಪಟಿಪದಾಯ ಅತ್ಥಭಾವೇನೇವ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಯೋ ಸೋ…ಪೇ॰… ಅಭಿಸಮ್ಬುದ್ಧೋ’’ತಿ ಆಹ। ಸತಿಪಿ ಞಾಣದಸ್ಸನಸದ್ದಾನಂ ಇಧ ಪಞ್ಞಾವೇವಚನಭಾವೇ ತೇನ ತೇನ ವಿಸೇಸೇನ ನೇಸಂ ವಿಸಯವಿಸೇಸೇ ಪವತ್ತಿದಸ್ಸನತ್ಥಂ ಅಸಾಧಾರಣಞಾಣವಿಸೇಸವಸೇನ, ವಿಜ್ಜಾತ್ತಯವಸೇನ, ವಿಜ್ಜಾಭಿಞ್ಞಾನಾವರಣವಸೇನ, ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಮಂಸಚಕ್ಖುವಸೇನ ಪಟಿವೇಧದೇಸನಾಞಾಣವಸೇನ ಚ ತದತ್ಥಂ ಯೋಜೇತ್ವಾ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ತೇಸಂ ತೇಸ’’ನ್ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಆಸಯಾನುಸಯಂ ಜಾನತಾ ಆಸಯಾನುಸಯಞಾಣೇನ, ಸಬ್ಬಞೇಯ್ಯಧಮ್ಮಂ ಪಸ್ಸತಾ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಾನಾವರಣಞಾಣೇಹಿ। ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಾದೀಹೀತಿ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಾಸವಕ್ಖಯಞಾಣೇಹಿ। ಪಟಿವೇಧಪಞ್ಞಾಯಾತಿ ಅರಿಯಮಗ್ಗಪಞ್ಞಾಯ। ದೇಸನಾಪಞ್ಞಾಯ ಪಸ್ಸತಾತಿ ದೇಸೇತಬ್ಬಧಮ್ಮಾನಂ ದೇಸೇತಬ್ಬಪ್ಪಕಾರಂ ಬೋಧನೇಯ್ಯಪುಗ್ಗಲಾನಞ್ಚ ಆಸಯಾನುಸಯಚರಿತಾಧಿಮುತ್ತಿಆದಿಭೇದಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸನಾಪಞ್ಞಾಯ ಯಾಥಾವತೋ ಪಸ್ಸತಾ। ಅರೀನನ್ತಿ ಕಿಲೇಸಾರೀನಂ, ಪಞ್ಚವಿಧಮಾರಾನಂ ವಾ ಸಾಸನಸ್ಸ ವಾ ಪಚ್ಚತ್ಥಿಕಾನಂ ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಾನಂ। ತೇಸಂ ಪನ ಹನನಂ ಪಾಟಿಹಾರಿಯೇಹಿ ಅಭಿಭವನಂ ಅಪ್ಪಟಿಭಾನತಾಕರಣಂ ಅಜ್ಝುಪೇಕ್ಖಣಞ್ಚ। ಕೇಸಿವಿನಯಸುತ್ತಞ್ಚೇತ್ಥ ನಿದಸ್ಸನಂ। ತಥಾ ಠಾನಾಟ್ಠಾನಾದೀನಿ ಜಾನತಾ। ಯಥಾಕಮ್ಮೂಪಗೇ ಸತ್ತೇ ಪಸ್ಸತಾ। ಸವಾಸನಾನಮಾಸವಾನಂ ಖೀಣತ್ತಾ ಅರಹತಾ। ಅಭಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾದಿಭೇದೇ ಧಮ್ಮೇ ಅಭಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾದಿತೋ ಅವಿಪರೀತಾವಬೋಧತೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇನ।
Pakatatthappaṭiniddeso ta-saddoti tassa ‘‘bhagavatā’’tiādīhi padehi samānādhikaraṇabhāvena vuttassa yena abhisambuddhabhāvena bhagavā pakato adhigato supākaṭo ca, taṃ abhisambuddhabhāvaṃ saddhiṃ āgamanīyapaṭipadāya atthabhāveneva dassento ‘‘yo so…pe… abhisambuddho’’ti āha. Satipi ñāṇadassanasaddānaṃ idha paññāvevacanabhāve tena tena visesena nesaṃ visayavisese pavattidassanatthaṃ asādhāraṇañāṇavisesavasena, vijjāttayavasena, vijjābhiññānāvaraṇavasena, sabbaññutaññāṇamaṃsacakkhuvasena paṭivedhadesanāñāṇavasena ca tadatthaṃ yojetvā dassento ‘‘tesaṃ tesa’’ntiādimāha. Tattha āsayānusayaṃ jānatā āsayānusayañāṇena, sabbañeyyadhammaṃ passatā sabbaññutānāvaraṇañāṇehi. Pubbenivāsādīhīti pubbenivāsāsavakkhayañāṇehi. Paṭivedhapaññāyāti ariyamaggapaññāya. Desanāpaññāya passatāti desetabbadhammānaṃ desetabbappakāraṃ bodhaneyyapuggalānañca āsayānusayacaritādhimuttiādibhedaṃ dhammaṃ desanāpaññāya yāthāvato passatā. Arīnanti kilesārīnaṃ, pañcavidhamārānaṃ vā sāsanassa vā paccatthikānaṃ aññatitthiyānaṃ. Tesaṃ pana hananaṃ pāṭihāriyehi abhibhavanaṃ appaṭibhānatākaraṇaṃ ajjhupekkhaṇañca. Kesivinayasuttañcettha nidassanaṃ. Tathā ṭhānāṭṭhānādīni jānatā. Yathākammūpage satte passatā. Savāsanānamāsavānaṃ khīṇattā arahatā. Abhiññeyyādibhede dhamme abhiññeyyādito aviparītāvabodhato sammāsambuddhena.
ಅಥ ವಾ ತೀಸು ಕಾಲೇಸು ಅಪ್ಪಟಿಹತಞಾಣತಾಯ ಜಾನತಾ। ಕಾಯಕಮ್ಮಾದಿವಸೇನ ತಿಣ್ಣಮ್ಪಿ ಕಮ್ಮಾನಂ ಞಾಣಾನುಪರಿವತ್ತಿತೋ ನಿಸಮ್ಮಕಾರಿತಾಯ ಪಸ್ಸತಾ। ದವಾದೀನಮ್ಪಿ ಅಭಾವಸಾಧಿಕಾಯ ಪಹಾನಸಮ್ಪದಾಯ ಅರಹತಾ। ಛನ್ದಾದೀನಂ ಅಹಾನಿಹೇತುಭೂತಾಯ ಅಕ್ಖಯಪಟಿಭಾನಸಾಧಿಕಾಯ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಾಯ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇನಾತಿ ಏವಂ ದಸಬಲಅಟ್ಠಾರಸಆವೇಣಿಕಬುದ್ಧಧಮ್ಮವಸೇನಪಿ ಯೋಜನಾ ಕಾತಬ್ಬಾ।
Atha vā tīsu kālesu appaṭihatañāṇatāya jānatā. Kāyakammādivasena tiṇṇampi kammānaṃ ñāṇānuparivattito nisammakāritāya passatā. Davādīnampi abhāvasādhikāya pahānasampadāya arahatā. Chandādīnaṃ ahānihetubhūtāya akkhayapaṭibhānasādhikāya sabbaññutāya sammāsambuddhenāti evaṃ dasabalaaṭṭhārasaāveṇikabuddhadhammavasenapi yojanā kātabbā.
ಅಭಿಸಙ್ಖತನ್ತಿ ಅತ್ತನೋ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಅಭಿಸಮ್ಮುಖಭಾವೇನ ಸಮೇಚ್ಚ ಸಮ್ಭುಯ್ಯ ಕತಂ। ಸ್ವಾಸ್ಸ ಕತಭಾವೋ ಉಪ್ಪಾದನೇನ ವೇದಿತಬ್ಬೋ, ನ ಉಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಪಟಿಸಙ್ಖರಣೇನಾತಿ ಆಹ ‘‘ಉಪ್ಪಾದಿತ’’ನ್ತಿ। ತೇ ಚಸ್ಸ ಪಚ್ಚಯಾ ಚೇತನಾಪಧಾನಾತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ಪಾಳಿಯಂ ‘‘ಅಭಿಸಙ್ಖತಂ ಅಭಿಸಞ್ಚೇತಯಿತ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತನ್ತಿ ‘‘ಚೇತಯಿತಂ ಕಪ್ಪಯಿತ’’ನ್ತಿ ಅತ್ಥಮಾಹ। ಅಭಿಸಙ್ಖತಂ ಅಭಿಸಞ್ಚೇತಯಿತನ್ತಿ ಚ ಝಾನಸ್ಸ ಪಾತುಭಾವದಸ್ಸನಮುಖೇನ ವಿದ್ಧಂಸನಭಾವಂ ಉಲ್ಲಿಙ್ಗೇತಿ। ಯಞ್ಹಿ ಅಹುತ್ವಾ ಸಮ್ಭವತಿ, ತಂ ಹುತ್ವಾ ಪಟಿವೇತಿ। ತೇನಾಹ ಪಾಳಿಯಂ ‘‘ಯಂ ಖೋ ಪನಾ’’ತಿಆದಿ। ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಾಧಮ್ಮೇ ಠಿತೋತಿ ಏತ್ಥ ಸಮಥಧಮ್ಮೇ ಠಿತತ್ತಾ ಸಮಾಹಿತೋ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ಅನಿಚ್ಚಾನುಪಸ್ಸನಾದೀಹಿ ನಿಚ್ಚಸಞ್ಞಾದಯೋ ಪಜಹನ್ತೋ ಅನುಕ್ಕಮೇನ ತಂ ಅನುಲೋಮಞಾಣಂ ಪಾಪೇತಾ ಹುತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನ್ನಾಧಮ್ಮೇ ಠಿತೋ। ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಾಸಙ್ಖಾತೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ರಞ್ಜನಟ್ಠೇನ ರಾಗೋ। ನನ್ದನಟ್ಠೇನ ನನ್ದೀ। ತತ್ಥ ಸುಖುಮಾ ಅಪೇಕ್ಖಾ ವುತ್ತಾ। ಯಾ ನಿಕನ್ತೀತಿ ವುಚ್ಚತಿ।
Abhisaṅkhatanti attano paccayehi abhisammukhabhāvena samecca sambhuyya kataṃ. Svāssa katabhāvo uppādanena veditabbo, na uppannassa paṭisaṅkharaṇenāti āha ‘‘uppādita’’nti. Te cassa paccayā cetanāpadhānāti dassetuṃ pāḷiyaṃ ‘‘abhisaṅkhataṃ abhisañcetayita’’nti vuttanti ‘‘cetayitaṃ kappayita’’nti atthamāha. Abhisaṅkhataṃ abhisañcetayitanti ca jhānassa pātubhāvadassanamukhena viddhaṃsanabhāvaṃ ulliṅgeti. Yañhi ahutvā sambhavati, taṃ hutvā paṭiveti. Tenāha pāḷiyaṃ ‘‘yaṃ kho panā’’tiādi. Samathavipassanādhamme ṭhitoti ettha samathadhamme ṭhitattā samāhito vipassanaṃ paṭṭhapetvā aniccānupassanādīhi niccasaññādayo pajahanto anukkamena taṃ anulomañāṇaṃ pāpetā hutvā vipassannādhamme ṭhito. Samathavipassanāsaṅkhātesu dhammesu rañjanaṭṭhena rāgo. Nandanaṭṭhena nandī. Tattha sukhumā apekkhā vuttā. Yā nikantīti vuccati.
ಏವಂ ಸನ್ತೇತಿ ಏವಂ ಯಥಾರುತವಸೇನೇವ ಇಮಸ್ಸ ಸುತ್ತಪದಸ್ಸ ಅತ್ಥೇ ಗಹೇತಬ್ಬೇ ಸತಿ। ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಾಸು ಛನ್ದರಾಗೋ ಕತ್ತಬ್ಬೋತಿ ಅನಾಗಾಮಿಫಲಂ ಅನಿಬ್ಬತ್ತೇತ್ವಾ ತದತ್ಥಾಯ ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಾಪಿ ಅನಿಬ್ಬತ್ತೇತ್ವಾ ಕೇವಲಂ ತತ್ಥ ಛನ್ದರಾಗೋ ಕತ್ತಬ್ಬೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ। ಕಸ್ಮಾ? ತೇಸು ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಾಸಙ್ಖಾತೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಛನ್ದರಾಗಮತ್ತೇನ ಅನಾಗಾಮಿನಾ ಲದ್ಧಬ್ಬಸ್ಸ ಅಲದ್ಧಅನಾಗಾಮಿಫಲೇನಪಿ ಲದ್ಧಬ್ಬತ್ತಾ। ತಥಾ ಸತಿ ತೇನ ಅನಾಗಾಮಿಫಲಮ್ಪಿ ಲದ್ಧಬ್ಬಮೇವ ಹೋತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅನಾಗಾಮಿಫಲಂ ಪಟಿಲದ್ಧಂ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ। ಸಭಾವತೋ ರಸಿತಬ್ಬತ್ತಾ ಅವಿಪರೀತೋ ಅತ್ಥೋ ಏವ ಅತ್ಥರಸೋ।
Evaṃ santeti evaṃ yathārutavaseneva imassa suttapadassa atthe gahetabbe sati. Samathavipassanāsu chandarāgo kattabboti anāgāmiphalaṃ anibbattetvā tadatthāya samathavipassanāpi anibbattetvā kevalaṃ tattha chandarāgo kattabbo bhavissati. Kasmā? Tesu samathavipassanāsaṅkhātesu dhammesu chandarāgamattena anāgāminā laddhabbassa aladdhaanāgāmiphalenapi laddhabbattā. Tathā sati tena anāgāmiphalampi laddhabbameva hoti. Tenāha ‘‘anāgāmiphalaṃ paṭiladdhaṃ bhavissatī’’ti. Sabhāvato rasitabbattā aviparīto attho eva attharaso.
ಅಞ್ಞಾಪಿ ಕಾಚಿ ಸುಗತಿಯೋತಿ ವಿನಿಪಾತಿಕೇ ಸನ್ಧಾಯಾಹ। ಅಞ್ಞಾಪಿ ಕಾಚಿ ದುಗ್ಗತಿಯೋತಿ ಅಸುರಕಾಯಮಾಹ।
Aññāpi kāci sugatiyoti vinipātike sandhāyāha. Aññāpi kāci duggatiyoti asurakāyamāha.
ಅಪ್ಪಂ ಯಾಚಿತೇನ ಬಹುಂ ದೇನ್ತೇನ ಉಳಾರಪುರಿಸೇನ ವಿಯ ಏಕಂ ಧಮ್ಮಂ ಪುಚ್ಛಿತೇನ ‘‘ಅಯಮ್ಪಿ ಏಕಧಮ್ಮೋ’’ತಿ ಕಥಿತತ್ತಾ ಏಕಾದಸಪಿ ಧಮ್ಮಾ ಪುಚ್ಛಾವಸೇನ ಏಕಧಮ್ಮೋ ನಾಮ ಜಾತೋ ಪಚ್ಚೇಕಂ ವಾಕ್ಯಪರಿಸಮಾಪನಞಾಯೇನ। ಪುಚ್ಛಾವಸೇನಾತಿ ‘‘ಅತ್ಥಿ ನು ಖೋ, ಭನ್ತೇ ಆನನ್ದ, ತೇನ…ಪೇ॰… ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇನ ಏಕಧಮ್ಮೋ ಸಮ್ಮದಕ್ಖಾತೋ’’ತಿ ಏವಂ ಪವತ್ತಪುಚ್ಛಾವಸೇನ। ಅಮತುಪ್ಪತ್ತಿಅತ್ಥೇನಾತಿ ಅಮತಭಾವಸ್ಸ ಉಪ್ಪತ್ತಿಹೇತುತಾಯ, ಸಬ್ಬಾನಿಪಿ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಾನಿ ಏಕರಸಾಪಿ ಅಮತಾಧಿಗಮಸ್ಸ ಪಟಿಪತ್ತಿಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏವಮೇತ್ಥ ಅಗ್ಗಫಲಭೂಮಿ ಅನಾಗಾಮಿಫಲಭೂಮೀತಿ ದ್ವೇವ ಭೂಮಿಯೋ ಸರೂಪತೋ ಆಗತಾ, ನಾನನ್ತರಿಯತಾಯ ಪನ ಹೇಟ್ಠಿಮಾಪಿ ದ್ವೇ ಭೂಮಿಯೋ ಅತ್ಥತೋ ಆಗತಾ ಏವಾತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಾತಿ। ಪಞ್ಚ ಸತಾನಿ ಅಗ್ಘೋ ಏತಸ್ಸಾತಿ ಪಞ್ಚಸತಂ। ಸೇಸಮೇತ್ಥ ಉತ್ತಾನಮೇವ।
Appaṃ yācitena bahuṃ dentena uḷārapurisena viya ekaṃ dhammaṃ pucchitena ‘‘ayampi ekadhammo’’ti kathitattā ekādasapi dhammā pucchāvasena ekadhammo nāma jāto paccekaṃ vākyaparisamāpanañāyena. Pucchāvasenāti ‘‘atthi nu kho, bhante ānanda, tena…pe… sammāsambuddhena ekadhammo sammadakkhāto’’ti evaṃ pavattapucchāvasena. Amatuppattiatthenāti amatabhāvassa uppattihetutāya, sabbānipi kammaṭṭhānāni ekarasāpi amatādhigamassa paṭipattiyāti attho. Evamettha aggaphalabhūmi anāgāmiphalabhūmīti dveva bhūmiyo sarūpato āgatā, nānantariyatāya pana heṭṭhimāpi dve bhūmiyo atthato āgatā evāti daṭṭhabbāti. Pañca satāni aggho etassāti pañcasataṃ. Sesamettha uttānameva.
ಅಟ್ಠಕನಾಗರಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Aṭṭhakanāgarasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ • Aṅguttaranikāya / ೬. ಅಟ್ಠಕನಾಗರಸುತ್ತಂ • 6. Aṭṭhakanāgarasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ೬. ಅಟ್ಠಕನಾಗರಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 6. Aṭṭhakanāgarasuttavaṇṇanā
