Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / సమ్మోహవినోదనీ-అట్ఠకథా • Sammohavinodanī-aṭṭhakathā

    (౮.) అట్ఠకనిద్దేసవణ్ణనా

    (8.) Aṭṭhakaniddesavaṇṇanā

    ౯౫౨. అట్ఠకనిద్దేసే కిలేసాయేవ కిలేసవత్థూని. కుసీతవత్థూనీతి కుసీతస్స అలసస్స వత్థూని, పతిట్ఠా, కోసజ్జకారణానీతి అత్థో. కమ్మం కాతబ్బం హోతీతి చీవరవిచారణాదికమ్మం కాతబ్బం హోతి. న వీరియం ఆరభతీతి దువిధమ్పి వీరియం నారభతి. అప్పత్తస్సాతి ఝానవిపస్సనామగ్గఫలధమ్మస్స అప్పత్తస్స పత్తియా. అనధిగతస్సాతి తస్సేవ అనధిగతస్స అధిగమత్థాయ. అసచ్ఛికతస్సాతి తస్సేవ అసచ్ఛికతస్స సచ్ఛికరణత్థాయ. ఇదం పఠమన్తి ‘ఇదం హన్దాహం నిపజ్జామీ’తి ఏవం ఓసీదనం పఠమం కుసీతవత్థు. ఇమినా నయేన సబ్బత్థ అత్థో వేదితబ్బో.

    952. Aṭṭhakaniddese kilesāyeva kilesavatthūni. Kusītavatthūnīti kusītassa alasassa vatthūni, patiṭṭhā, kosajjakāraṇānīti attho. Kammaṃ kātabbaṃ hotīti cīvaravicāraṇādikammaṃ kātabbaṃ hoti. Na vīriyaṃ ārabhatīti duvidhampi vīriyaṃ nārabhati. Appattassāti jhānavipassanāmaggaphaladhammassa appattassa pattiyā. Anadhigatassāti tasseva anadhigatassa adhigamatthāya. Asacchikatassāti tasseva asacchikatassa sacchikaraṇatthāya. Idaṃ paṭhamanti ‘idaṃ handāhaṃ nipajjāmī’ti evaṃ osīdanaṃ paṭhamaṃ kusītavatthu. Iminā nayena sabbattha attho veditabbo.

    మాసాచితం మఞ్ఞేతి ఏత్థ పన మాసాచితం నామ తిన్తమాసో; యథా తిన్తమాసో గరుకో హోతి, ఏవం గరుకోతి అధిప్పాయో. గిలానా వుట్ఠితో హోతీతి గిలానో హుత్వా పచ్ఛా వుట్ఠితో హోతి.

    Māsācitaṃ maññeti ettha pana māsācitaṃ nāma tintamāso; yathā tintamāso garuko hoti, evaṃ garukoti adhippāyo. Gilānā vuṭṭhito hotīti gilāno hutvā pacchā vuṭṭhito hoti.

    ౯౫౪. అట్ఠసు లోకధమ్మేసూతి ఏత్థ లోకస్స ధమ్మాతి లోకధమ్మా. ఏతేహి విముత్తో నామ నత్థి, బుద్ధానమ్పి హోన్తి ఏవ. తస్మా ‘లోకధమ్మా’తి వుచ్చన్తి. పటిఘాతోతి పటిహఞ్ఞనాకారో. లాభే సారాగోతి ‘అహం లాభం లభామీ’తి ఏవం గేహసితసోమనస్సవసేన ఉప్పన్నో సారాగో; సో చిత్తం పటిహనతి. అలాభే పటివిరోధోతి ‘అహం లాభం న లభామీ’తి దోమనస్సవసేన ఉప్పన్నవిరోధో; సోపి చిత్తం పటిహనతి. తస్మా ‘పటిఘాతో’తి వుత్తో. యసాదీసుపి ‘అహం మహాపరివారో, అహం అప్పపరివారో, అహం పసంసప్పత్తో, అహం గరహప్పత్తో, అహం సుఖప్పత్తో, అహం దుక్ఖప్పతో’తి ఏవమేతేసం ఉప్పత్తి వేదితబ్బా. అనరియవోహారాతి అనరియానం వోహారా.

    954. Aṭṭhasu lokadhammesūti ettha lokassa dhammāti lokadhammā. Etehi vimutto nāma natthi, buddhānampi honti eva. Tasmā ‘lokadhammā’ti vuccanti. Paṭighātoti paṭihaññanākāro. Lābhe sārāgoti ‘ahaṃ lābhaṃ labhāmī’ti evaṃ gehasitasomanassavasena uppanno sārāgo; so cittaṃ paṭihanati. Alābhe paṭivirodhoti ‘ahaṃ lābhaṃ na labhāmī’ti domanassavasena uppannavirodho; sopi cittaṃ paṭihanati. Tasmā ‘paṭighāto’ti vutto. Yasādīsupi ‘ahaṃ mahāparivāro, ahaṃ appaparivāro, ahaṃ pasaṃsappatto, ahaṃ garahappatto, ahaṃ sukhappatto, ahaṃ dukkhappato’ti evametesaṃ uppatti veditabbā. Anariyavohārāti anariyānaṃ vohārā.

    ౯౫౭. పురిసదోసాతి పురిసానం దోసా. న సరామీతి ‘మయా ఏతస్స కమ్మస్స కతట్ఠానం న సరామి న సల్లక్ఖేమీ’తి ఏవం అస్సతిభావేన నిబ్బేఠేతి మోచేతి. చోదకంయేవ పటిప్ఫరతీతి పటివిరుద్ధో హుత్వా ఫరతి, పటిభాణితభావేన తిట్ఠతి. కిం ను ఖో తుయ్హన్తి ‘తుయ్హం బాలస్స అబ్యత్తస్స భణితేన నామ కిం’ యో త్వం నేవ వత్థునా ఆపత్తిం, న చోదనం జానాసీ’తి దీపేతి; ‘త్వం పి నామ ఏవం కిఞ్చి అజానన్తో భణితబ్బం మఞ్ఞిస్ససీ’తి అజ్ఝోత్థరతి. పచ్చారోపేతీతి ‘త్వం పి ఖోసీ’తిఆదీని వదన్తో పటిఆరోపేతి. పటికరోహీతి దేసనాగామినిం దేసేహి, వుట్ఠానగామినితో వుట్ఠాహి తతో సుద్ధన్తే పతిట్ఠితో అఞ్ఞం చోదేస్ససీ’తి దీపేతి.

    957. Purisadosāti purisānaṃ dosā. Na sarāmīti ‘mayā etassa kammassa kataṭṭhānaṃ na sarāmi na sallakkhemī’ti evaṃ assatibhāvena nibbeṭheti moceti. Codakaṃyeva paṭippharatīti paṭiviruddho hutvā pharati, paṭibhāṇitabhāvena tiṭṭhati. Kiṃ nu kho tuyhanti ‘tuyhaṃ bālassa abyattassa bhaṇitena nāma kiṃ’ yo tvaṃ neva vatthunā āpattiṃ, na codanaṃ jānāsī’ti dīpeti; ‘tvaṃ pi nāma evaṃ kiñci ajānanto bhaṇitabbaṃ maññissasī’ti ajjhottharati. Paccāropetīti ‘tvaṃ pi khosī’tiādīni vadanto paṭiāropeti. Paṭikarohīti desanāgāminiṃ desehi, vuṭṭhānagāminito vuṭṭhāhi tato suddhante patiṭṭhito aññaṃ codessasī’ti dīpeti.

    అఞ్ఞేనాఞ్ఞం పటిచరతీతి అఞ్ఞేన కారణేన వచనేన వా అఞ్ఞం కారణం వచనం వా పటిచ్ఛాదేతి. ‘ఆపత్తిం ఆపన్నోసీ’తి వుత్తో ‘కో ఆపన్నో? కిం ఆపన్నో? కథం ఆపన్నో? కిస్మిం ఆపన్నో? కం భణథ? కిం భణథా’తి వదతి. ‘ఏవరూపం కిఞ్చి తయా దిట్ఠ’న్తి వుత్తే ‘న సుణామీ’తి సోతం వా ఉపనేతి. బహిద్ధా కథం అపనామేతీతి ‘ఇత్థన్నామం ఆపత్తిం ఆపన్నోసీ’తి పుట్ఠో ‘పాటలిపుత్తం గతోమ్హీ’తి వత్వా పున ‘తవ పాటలిపుత్తగమనం న పుచ్ఛామా’తి వుత్తే ‘తతో రాజగహం గతోమ్హీ’తి ‘రాజగహం వా యాహి, బ్రాహ్మణగేహం వా; ఆపత్తిం ఆపన్నోసీ’తి? ‘తత్థ మే సూకరమంసం లద్ధ’న్తిఆదీని వదన్తో కథం బహిద్ధా విక్ఖిపతి. కోపన్తి కుపితభావం. దోసన్తి దుట్ఠభావం. ఉభయమ్పేతం కోధస్సేవ నామం. అప్పచ్చయన్తి అసన్తుట్ఠాకారం; దోమనస్సస్సేతం నామం. పాతుకరోతీతి దస్సేతి పకాసేతి. బాహావిక్ఖేపకం భణతీతి బాహా విక్ఖిపిత్వా అలజ్జివచనం వదతి. విహేసేతీతి విహేఠేతి బాధతి. అనాదియిత్వాతి చిత్తీకారేన అగ్గహేత్వా అవజానిత్వా; అనాదరో హుత్వాతి అత్థో.

    Aññenāññaṃ paṭicaratīti aññena kāraṇena vacanena vā aññaṃ kāraṇaṃ vacanaṃ vā paṭicchādeti. ‘Āpattiṃ āpannosī’ti vutto ‘ko āpanno? Kiṃ āpanno? Kathaṃ āpanno? Kismiṃ āpanno? Kaṃ bhaṇatha? Kiṃ bhaṇathā’ti vadati. ‘Evarūpaṃ kiñci tayā diṭṭha’nti vutte ‘na suṇāmī’ti sotaṃ vā upaneti. Bahiddhā kathaṃ apanāmetīti ‘itthannāmaṃ āpattiṃ āpannosī’ti puṭṭho ‘pāṭaliputtaṃ gatomhī’ti vatvā puna ‘tava pāṭaliputtagamanaṃ na pucchāmā’ti vutte ‘tato rājagahaṃ gatomhī’ti ‘rājagahaṃ vā yāhi, brāhmaṇagehaṃ vā; āpattiṃ āpannosī’ti? ‘Tattha me sūkaramaṃsaṃ laddha’ntiādīni vadanto kathaṃ bahiddhā vikkhipati. Kopanti kupitabhāvaṃ. Dosanti duṭṭhabhāvaṃ. Ubhayampetaṃ kodhasseva nāmaṃ. Appaccayanti asantuṭṭhākāraṃ; domanassassetaṃ nāmaṃ. Pātukarotīti dasseti pakāseti. Bāhāvikkhepakaṃ bhaṇatīti bāhā vikkhipitvā alajjivacanaṃ vadati. Vihesetīti viheṭheti bādhati. Anādiyitvāti cittīkārena aggahetvā avajānitvā; anādaro hutvāti attho.

    అతిబాళ్హన్తి అతిదళ్హం అతిప్పమాణం. మయి బ్యావటాతి మయి బ్యాపారం ఆపన్నా. హీనాయావత్తిత్వాతి హీనస్స గిహిభావస్స అత్థాయ ఆవత్తిత్వా; గిహీ హుత్వాతి అత్థో. అత్తమనా హోథాతి తుట్ఠచిత్తా హోథ, ‘మయా లభితబ్బం లభథ, మయా వసితబ్బట్ఠానే వసథ, ఫాసువిహారో వో మయా కతో’తి అధిప్పాయేన వదతి.

    Atibāḷhanti atidaḷhaṃ atippamāṇaṃ. Mayi byāvaṭāti mayi byāpāraṃ āpannā. Hīnāyāvattitvāti hīnassa gihibhāvassa atthāya āvattitvā; gihī hutvāti attho. Attamanā hothāti tuṭṭhacittā hotha, ‘mayā labhitabbaṃ labhatha, mayā vasitabbaṭṭhāne vasatha, phāsuvihāro vo mayā kato’ti adhippāyena vadati.

    ౯౫౮. అసఞ్ఞీతి పవత్తో వాదో అసఞ్ఞీవాదో; సో తేసం అత్థీతి అసఞ్ఞీవాదా. రూపీ అత్తాతిఆదీసు లాభినో కసిణరూపం అత్తాతి గహేత్వా రూపీతి దిట్ఠి ఉప్పజ్జతి; అలాభినో తక్కమత్తేనేవ , ఆజీవకానం వియ. లాభినోయేవ చ పన అరూపసమాపత్తినిమిత్తం అత్తాతి గహేత్వా అరూపీతి దిట్ఠి ఉప్పజ్జతి; అలాభినో తక్కమత్తేనేవ, నిగణ్ఠానం వియ. అసఞ్ఞీభావే పనేత్థ ఏకన్తేనేవ కారణం న పరియేసితబ్బం. దిట్ఠిగతికో హి ఉమ్మత్తకో వియ యం వా తం వా గణ్హాతి. రూపీ చ అరూపీ చాతి రూపారూపమిస్సకగాహవసేన వుత్తం. అయం దిట్ఠి రూపావచరారూపావచరసమాపత్తిలాభినోపి తక్కికస్సాపి ఉప్పజ్జతి. నేవ రూపీ నారూపీతి పన ఏకన్తతో తక్కికదిట్ఠియేవ. అన్తవాతి పరిత్తకసిణం అత్తతో గణ్హన్తస్స దిట్ఠి. అనన్తవాతి అప్పమాణకసిణం. అన్తవా చ అనన్తవా చాతి ఉద్ధమధో సపరియన్తం తిరియం అపరియన్తం కసిణం అత్తాతి గహేత్వా ఉప్పన్నదిట్ఠి. నేవన్తవా నానన్తవాతి తక్కికదిట్ఠియేవ. సేసం సబ్బత్థ ఉత్తానత్థమేవాతి.

    958. Asaññīti pavatto vādo asaññīvādo; so tesaṃ atthīti asaññīvādā. Rūpī attātiādīsu lābhino kasiṇarūpaṃ attāti gahetvā rūpīti diṭṭhi uppajjati; alābhino takkamatteneva , ājīvakānaṃ viya. Lābhinoyeva ca pana arūpasamāpattinimittaṃ attāti gahetvā arūpīti diṭṭhi uppajjati; alābhino takkamatteneva, nigaṇṭhānaṃ viya. Asaññībhāve panettha ekanteneva kāraṇaṃ na pariyesitabbaṃ. Diṭṭhigatiko hi ummattako viya yaṃ vā taṃ vā gaṇhāti. Rūpī ca arūpī cāti rūpārūpamissakagāhavasena vuttaṃ. Ayaṃ diṭṭhi rūpāvacarārūpāvacarasamāpattilābhinopi takkikassāpi uppajjati. Neva rūpī nārūpīti pana ekantato takkikadiṭṭhiyeva. Antavāti parittakasiṇaṃ attato gaṇhantassa diṭṭhi. Anantavāti appamāṇakasiṇaṃ. Antavā ca anantavā cāti uddhamadho sapariyantaṃ tiriyaṃ apariyantaṃ kasiṇaṃ attāti gahetvā uppannadiṭṭhi. Nevantavā nānantavāti takkikadiṭṭhiyeva. Sesaṃ sabbattha uttānatthamevāti.

    అట్ఠకనిద్దేసవణ్ణనా.

    Aṭṭhakaniddesavaṇṇanā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / అభిధమ్మపిటక • Abhidhammapiṭaka / విభఙ్గపాళి • Vibhaṅgapāḷi / ౧౭. ఖుద్దకవత్థువిభఙ్గో • 17. Khuddakavatthuvibhaṅgo

    టీకా • Tīkā / అభిధమ్మపిటక (టీకా) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / విభఙ్గ-మూలటీకా • Vibhaṅga-mūlaṭīkā / ౧౭. ఖుద్దకవత్థువిభఙ్గో • 17. Khuddakavatthuvibhaṅgo

    టీకా • Tīkā / అభిధమ్మపిటక (టీకా) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / విభఙ్గ-అనుటీకా • Vibhaṅga-anuṭīkā / ౧౭. ఖుద్దకవత్థువిభఙ్గో • 17. Khuddakavatthuvibhaṅgo


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact