| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / परिवार-अट्ठकथा • Parivāra-aṭṭhakathā |
अट्ठकवारवण्णना
Aṭṭhakavāravaṇṇanā
३२८. अट्ठकेसु – अट्ठानिसंसेति ‘‘न मयं इमिना भिक्खुना सद्धिं उपोसथं करिस्साम, विना इमिना भिक्खुना उपोसथं करिस्साम, न मयं इमिना भिक्खुना सद्धिं पवारेस्साम, सङ्घकम्मं करिस्साम, आसने निसीदिस्साम, यागुपाने निसीदिस्साम, भत्तग्गे निसीदिस्साम, एकच्छन्ने वसिस्साम, यथावुड्ढं अभिवादनं पच्चुट्ठानं अञ्जलिकम्मं सामीचिकम्मं करिस्साम, विना इमिना भिक्खुना करिस्सामा’’ति एवं कोसम्बकक्खन्धके वुत्ते आनिसंसे। दुतियअट्ठकेपि एसेव नयो, तम्पि हि एवमेव कोसम्बकक्खन्धके वुत्तं।
328. Aṭṭhakesu – aṭṭhānisaṃseti ‘‘na mayaṃ iminā bhikkhunā saddhiṃ uposathaṃ karissāma, vinā iminā bhikkhunā uposathaṃ karissāma, na mayaṃ iminā bhikkhunā saddhiṃ pavāressāma, saṅghakammaṃ karissāma, āsane nisīdissāma, yāgupāne nisīdissāma, bhattagge nisīdissāma, ekacchanne vasissāma, yathāvuḍḍhaṃ abhivādanaṃ paccuṭṭhānaṃ añjalikammaṃ sāmīcikammaṃ karissāma, vinā iminā bhikkhunā karissāmā’’ti evaṃ kosambakakkhandhake vutte ānisaṃse. Dutiyaaṭṭhakepi eseva nayo, tampi hi evameva kosambakakkhandhake vuttaṃ.
अट्ठ यावततियकाति भिक्खूनं तेरसके चत्तारो, भिक्खुनीनं सत्तरसके भिक्खूहि असाधारणा चत्तारोति अट्ठ। अट्ठहाकारेहि कुलानि दूसेतीति कुलानि दूसेति पुप्फेन वा फलेन वा चुण्णेन वा मत्तिकाय वा दन्तकट्ठेन वा वेळुया वा वेज्जिकाय वा जङ्घपेसनिकेन वाति इमेहि अट्ठहि। अट्ठ मातिका चीवरक्खन्धके, अपरा अट्ठ कथिनक्खन्धके वुत्ता। अट्ठहि असद्धम्मेहीति लाभेन अलाभेन यसेन अयसेन सक्कारेन असक्कारेन पापिच्छताय पापमित्तताय। अट्ठ लोकधम्मा नाम लाभे सारागो, अलाभे पटिविरोधो; एवं यसे अयसे, पसंसाय निन्दाय, सुखे सारागो, दुक्खे पटिविरोधोति। अट्ठङ्गिको मुसावादोति ‘‘विनिधाय सञ्ञ’’न्ति इमिना सद्धिं पाळियं आगतेहि सत्तहीति अट्ठहि अङ्गेहि अट्ठङ्गिको।
Aṭṭha yāvatatiyakāti bhikkhūnaṃ terasake cattāro, bhikkhunīnaṃ sattarasake bhikkhūhi asādhāraṇā cattāroti aṭṭha. Aṭṭhahākārehi kulāni dūsetīti kulāni dūseti pupphena vā phalena vā cuṇṇena vā mattikāya vā dantakaṭṭhena vā veḷuyā vā vejjikāya vā jaṅghapesanikena vāti imehi aṭṭhahi. Aṭṭha mātikā cīvarakkhandhake, aparā aṭṭha kathinakkhandhake vuttā. Aṭṭhahi asaddhammehīti lābhena alābhena yasena ayasena sakkārena asakkārena pāpicchatāya pāpamittatāya. Aṭṭha lokadhammā nāma lābhe sārāgo, alābhe paṭivirodho; evaṃ yase ayase, pasaṃsāya nindāya, sukhe sārāgo, dukkhe paṭivirodhoti. Aṭṭhaṅgiko musāvādoti ‘‘vinidhāya sañña’’nti iminā saddhiṃ pāḷiyaṃ āgatehi sattahīti aṭṭhahi aṅgehi aṭṭhaṅgiko.
अट्ठ उपोसथङ्गानीति –
Aṭṭha uposathaṅgānīti –
‘‘पाणं न हने न चादिन्नमादिये,
‘‘Pāṇaṃ na hane na cādinnamādiye,
मुसा न भासे न च मज्जपो सिया।
Musā na bhāse na ca majjapo siyā;
अब्रह्मचरिया विरमेय्य मेथुना,
Abrahmacariyā virameyya methunā,
रत्तिं न भुञ्जेय्य विकालभोजनं॥
Rattiṃ na bhuñjeyya vikālabhojanaṃ.
‘‘मालं न धारे न च गन्धमाचरे,
‘‘Mālaṃ na dhāre na ca gandhamācare,
मञ्चे छमायंव सयेथ सन्थते।
Mañce chamāyaṃva sayetha santhate;
एतञ्हि अट्ठङ्गिकमाहुपोसथं,
Etañhi aṭṭhaṅgikamāhuposathaṃ,
बुद्धेन दुक्खन्तगुना पकासित’’न्ति॥ (अ॰ नि॰ ३.७१)।
Buddhena dukkhantagunā pakāsita’’nti. (a. ni. 3.71);
एवं वुत्तानि अट्ठ। अट्ठ दूतेय्यङ्गानीति ‘‘इध, भिक्खवे, भिक्खु सोता च होति सावेता चा’’तिआदिना नयेन सङ्घभेदके वुत्तानि। तित्थियवत्तानि महाखन्धके निद्दिट्ठानि। अनतिरित्ता च अतिरित्ता च पवारणासिक्खापदे निद्दिट्ठा। अट्ठन्नं पच्चुट्ठातब्बन्ति भत्तग्गे वुड्ढभिक्खुनीनं, आसनम्पि तासंयेव दातब्बं। उपासिकाति विसाखा। अट्ठानिसंसा विनयधरेति पञ्चके वुत्तेसु पञ्चसु ‘‘तस्साधेय्यो उपोसथो, पवारणा, सङ्घकम्म’’न्ति इमे तयो पक्खिपित्वा अट्ठ वेदितब्बा। अट्ठ परमानीति पुब्बे वुत्तपरमानेव अट्ठकवसेन योजेत्वा वेदितब्बानि। अट्ठसु धम्मेसु सम्मा वत्तितब्बन्ति ‘‘न पकतत्तस्स भिक्खुनो उपोसथो ठपेतब्बो, न पवारणा ठपेतब्बा’’तिआदिना नयेन समथक्खन्धके निद्दिट्ठेसु अट्ठसु। सेसं सब्बत्थ उत्तानमेवाति।
Evaṃ vuttāni aṭṭha. Aṭṭha dūteyyaṅgānīti ‘‘idha, bhikkhave, bhikkhu sotā ca hoti sāvetā cā’’tiādinā nayena saṅghabhedake vuttāni. Titthiyavattāni mahākhandhake niddiṭṭhāni. Anatirittā ca atirittā ca pavāraṇāsikkhāpade niddiṭṭhā. Aṭṭhannaṃ paccuṭṭhātabbanti bhattagge vuḍḍhabhikkhunīnaṃ, āsanampi tāsaṃyeva dātabbaṃ. Upāsikāti visākhā. Aṭṭhānisaṃsā vinayadhareti pañcake vuttesu pañcasu ‘‘tassādheyyo uposatho, pavāraṇā, saṅghakamma’’nti ime tayo pakkhipitvā aṭṭha veditabbā. Aṭṭha paramānīti pubbe vuttaparamāneva aṭṭhakavasena yojetvā veditabbāni. Aṭṭhasu dhammesu sammā vattitabbanti ‘‘na pakatattassa bhikkhuno uposatho ṭhapetabbo, na pavāraṇā ṭhapetabbā’’tiādinā nayena samathakkhandhake niddiṭṭhesu aṭṭhasu. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
अट्ठकवारवण्णना निट्ठिता।
Aṭṭhakavāravaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / परिवारपाळि • Parivārapāḷi / ८. अट्ठकवारो • 8. Aṭṭhakavāro
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / अट्ठकवारवण्णना • Aṭṭhakavāravaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / अट्ठकवारवण्णना • Aṭṭhakavāravaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / छक्कवारादिवण्णना • Chakkavārādivaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / एकुत्तरिकनयो अट्ठकवारवण्णना • Ekuttarikanayo aṭṭhakavāravaṇṇanā
