| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / த⁴ம்மஸங்க³ணீ-அனுடீகா • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā |
அட்ட²மஹாவிபாகசித்தவண்ணனா
Aṭṭhamahāvipākacittavaṇṇanā
498. விபாகத⁴ம்மானங் கம்மத்³வாரங் வுத்தங் த்³வாரகதா²யங் ‘‘தேபூ⁴மககுஸலாகுஸலோ ஏகூனதிங்ஸவிதோ⁴ மனோ’’தி (த⁴॰ ஸ॰ அட்ட²॰ மனோகம்மத்³வாரகதா²). பயோகே³னாதி அத்தனா பரேஹி வா கதேன உஸ்ஸாஹனபயோகே³ன. குஸலாகுஸலானி விய யேஸங் தங் ததா³ரம்மணங் அனுப³ந்த⁴பூ⁴தங். பட²மபஞ்சமசித்தானங் அஞ்ஞமஞ்ஞப³லவது³ப்³ப³லபா⁴வவிசாரேன து³தியச²ட்டா²தீ³னம்பி ஸோ விசாரிதோ ஹோதீதி ‘‘ஏதேஸு ப³லவங் து³ப்³ப³லஞ்ச விசாரேது’’ந்தி வுத்தங். யதா² ஸாலிஆதீ³னங் த²த்³த⁴முது³பூ⁴மிவஸேன திணாதீ³னங் அனீஹரணனீஹரணவஸேன உதுஆதி³அவஸேஸபச்சயானங் விபத்திஸம்பத்திவஸேன ச ப²லவிஸேஸயோகோ³, ஏவங் கம்மஸ்ஸ ஸுக³திது³க்³க³திவஸேன அவிஸுத்³த⁴விஸுத்³த⁴பயோக³வஸேன உபபத்தியா விபத்திஸம்பத்திவஸேன ச விஸிட்ட²ப²லதாய பரிணமனங், ஏவமேவ கி³ம்ஹவஸ்ஸகாலாதீ³ஸு பீ³ஜானங் ப²லவிஸேஸயோகோ³ விய தங்தங்காலவிஸேஸேன கம்மஸ்ஸ ப²லவிஸேஸயோகோ³ ஹோதீதி ஆஹ ‘‘காலவஸேன பரிணமதீ’’தி. ஸுக்கஸோணிதபச்சயானந்தி கம்மவிஸேஸபரிபா⁴விதஸந்தானுப்பன்னதாய ஸுக்கஸோணிதானங் ஆயுவிஸேஸஹேதுபா⁴வமாஹ ஸுக்கஸோணிதவஸேனபி வண்ணாதி³விஸேஸத³ஸ்ஸனதோ, யேன ‘‘பிதூனங் ஆகாரங் புத்தோ அனுவித³ஹதீ’’தி வுச்சதி. தங்மூலகானந்தி அப்பாயுகஸங்வத்தனியகம்மமூலகானங். ஆஹாராதீ³தி ஆதி³-ஸத்³தே³ன விஸமூபக்கமாத³யோ பரிக்³க³ண்ஹாதி.
498. Vipākadhammānaṃ kammadvāraṃ vuttaṃ dvārakathāyaṃ ‘‘tebhūmakakusalākusalo ekūnatiṃsavidho mano’’ti (dha. sa. aṭṭha. manokammadvārakathā). Payogenāti attanā parehi vā katena ussāhanapayogena. Kusalākusalāni viya yesaṃ taṃ tadārammaṇaṃ anubandhabhūtaṃ. Paṭhamapañcamacittānaṃ aññamaññabalavadubbalabhāvavicārena dutiyachaṭṭhādīnampi so vicārito hotīti ‘‘etesu balavaṃ dubbalañca vicāretu’’nti vuttaṃ. Yathā sāliādīnaṃ thaddhamudubhūmivasena tiṇādīnaṃ anīharaṇanīharaṇavasena utuādiavasesapaccayānaṃ vipattisampattivasena ca phalavisesayogo, evaṃ kammassa sugatiduggativasena avisuddhavisuddhapayogavasena upapattiyā vipattisampattivasena ca visiṭṭhaphalatāya pariṇamanaṃ, evameva gimhavassakālādīsu bījānaṃ phalavisesayogo viya taṃtaṃkālavisesena kammassa phalavisesayogo hotīti āha ‘‘kālavasena pariṇamatī’’ti. Sukkasoṇitapaccayānanti kammavisesaparibhāvitasantānuppannatāya sukkasoṇitānaṃ āyuvisesahetubhāvamāha sukkasoṇitavasenapi vaṇṇādivisesadassanato, yena ‘‘pitūnaṃ ākāraṃ putto anuvidahatī’’ti vuccati. Taṃmūlakānanti appāyukasaṃvattaniyakammamūlakānaṃ. Āhārādīti ādi-saddena visamūpakkamādayo pariggaṇhāti.
Related texts:
திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / அபி⁴த⁴ம்மபிடக • Abhidhammapiṭaka / த⁴ம்மஸங்க³ணீபாளி • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / அப்³யாகதவிபாகோ • Abyākatavipāko
அட்ட²கதா² • Aṭṭhakathā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (அட்ட²கதா²) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / த⁴ம்மஸங்க³ணி-அட்ட²கதா² • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā / அட்ட²மஹாவிபாகசித்தவண்ணனா • Aṭṭhamahāvipākacittavaṇṇanā
டீகா • Tīkā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (டீகா) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / த⁴ம்மஸங்க³ணீ-மூலடீகா • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / அட்ட²மஹாவிபாகசித்தவண்ணனா • Aṭṭhamahāvipākacittavaṇṇanā
