| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဓမ္မသင္ဂဏီ-အနုဋီကာ • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā |
အဋ္ဌမဟာဝိပာကစိတ္တဝဏ္ဏနာ
Aṭṭhamahāvipākacittavaṇṇanā
၄၉၈. ဝိပာကဓမ္မာနံ ကမ္မဒ္ဝာရံ ဝုတ္တံ ဒ္ဝာရကထာယံ ‘‘တေဘူမကကုသလာကုသလော ဧကူနတိံသဝိဓော မနော’’တိ (ဓ. သ. အဋ္ဌ. မနောကမ္မဒ္ဝာရကထာ)။ ပယောဂေနာတိ အတ္တနာ ပရေဟိ ဝာ ကတေန ဥသ္သာဟနပယောဂေန။ ကုသလာကုသလာနိ ဝိယ ယေသံ တံ တဒာရမ္မဏံ အနုဗန္ဓဘူတံ။ ပဌမပဉ္စမစိတ္တာနံ အညမညဗလဝဒုဗ္ဗလဘာဝဝိစာရေန ဒုတိယဆဋ္ဌာဒီနမ္ပိ သော ဝိစာရိတော ဟောတီတိ ‘‘ဧတေသု ဗလဝံ ဒုဗ္ဗလဉ္စ ဝိစာရေတု’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ယထာ သာလိအာဒီနံ ထဒ္ဓမုဒုဘူမိဝသေန တိဏာဒီနံ အနီဟရဏနီဟရဏဝသေန ဥတုအာဒိအဝသေသပစ္စယာနံ ဝိပတ္တိသမ္ပတ္တိဝသေန စ ဖလဝိသေသယောဂော, ဧဝံ ကမ္မသ္သ သုဂတိဒုဂ္ဂတိဝသေန အဝိသုဒ္ဓဝိသုဒ္ဓပယောဂဝသေန ဥပပတ္တိယာ ဝိပတ္တိသမ္ပတ္တိဝသေန စ ဝိသိဋ္ဌဖလတာယ ပရိဏမနံ, ဧဝမေဝ ဂိမ္ဟဝသ္သကာလာဒီသု ဗီဇာနံ ဖလဝိသေသယောဂော ဝိယ တံတံကာလဝိသေသေန ကမ္မသ္သ ဖလဝိသေသယောဂော ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ကာလဝသေန ပရိဏမတီ’’တိ။ သုက္ကသောဏိတပစ္စယာနန္တိ ကမ္မဝိသေသပရိဘာဝိတသန္တာနုပ္ပန္နတာယ သုက္ကသောဏိတာနံ အာယုဝိသေသဟေတုဘာဝမာဟ သုက္ကသောဏိတဝသေနပိ ဝဏ္ဏာဒိဝိသေသဒသ္သနတော, ယေန ‘‘ပိတူနံ အာကာရံ ပုတ္တော အနုဝိဒဟတီ’’တိ ဝုစ္စတိ။ တံမူလကာနန္တိ အပ္ပာယုကသံဝတ္တနိယကမ္မမူလကာနံ။ အာဟာရာဒီတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန ဝိသမူပက္ကမာဒယော ပရိဂ္ဂဏ္ဟာတိ။
498. Vipākadhammānaṃ kammadvāraṃ vuttaṃ dvārakathāyaṃ ‘‘tebhūmakakusalākusalo ekūnatiṃsavidho mano’’ti (dha. sa. aṭṭha. manokammadvārakathā). Payogenāti attanā parehi vā katena ussāhanapayogena. Kusalākusalāni viya yesaṃ taṃ tadārammaṇaṃ anubandhabhūtaṃ. Paṭhamapañcamacittānaṃ aññamaññabalavadubbalabhāvavicārena dutiyachaṭṭhādīnampi so vicārito hotīti ‘‘etesu balavaṃ dubbalañca vicāretu’’nti vuttaṃ. Yathā sāliādīnaṃ thaddhamudubhūmivasena tiṇādīnaṃ anīharaṇanīharaṇavasena utuādiavasesapaccayānaṃ vipattisampattivasena ca phalavisesayogo, evaṃ kammassa sugatiduggativasena avisuddhavisuddhapayogavasena upapattiyā vipattisampattivasena ca visiṭṭhaphalatāya pariṇamanaṃ, evameva gimhavassakālādīsu bījānaṃ phalavisesayogo viya taṃtaṃkālavisesena kammassa phalavisesayogo hotīti āha ‘‘kālavasena pariṇamatī’’ti. Sukkasoṇitapaccayānanti kammavisesaparibhāvitasantānuppannatāya sukkasoṇitānaṃ āyuvisesahetubhāvamāha sukkasoṇitavasenapi vaṇṇādivisesadassanato, yena ‘‘pitūnaṃ ākāraṃ putto anuvidahatī’’ti vuccati. Taṃmūlakānanti appāyukasaṃvattaniyakammamūlakānaṃ. Āhārādīti ādi-saddena visamūpakkamādayo pariggaṇhāti.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / အဘိဓမ္မပိဋက • Abhidhammapiṭaka / ဓမ္မသင္ဂဏီပာဠိ • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / အဗ္ယာကတဝိပာကော • Abyākatavipāko
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / အဘိဓမ္မပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ဓမ္မသင္ဂဏိ-အဋ္ဌကထာ • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā / အဋ္ဌမဟာဝိပာကစိတ္တဝဏ္ဏနာ • Aṭṭhamahāvipākacittavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / အဘိဓမ္မပိဋက (ဋီကာ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ဓမ္မသင္ဂဏီ-မူလဋီကာ • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / အဋ္ဌမဟာဝိပာကစိတ္တဝဏ္ဏနာ • Aṭṭhamahāvipākacittavaṇṇanā
