| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣੀ-ਅਨੁਟੀਕਾ • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā |
ਅਟ੍ਠਮਹਾવਿਪਾਕਚਿਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
Aṭṭhamahāvipākacittavaṇṇanā
੪੯੮. વਿਪਾਕਧਮ੍ਮਾਨਂ ਕਮ੍ਮਦ੍વਾਰਂ વੁਤ੍ਤਂ ਦ੍વਾਰਕਥਾਯਂ ‘‘ਤੇਭੂਮਕਕੁਸਲਾਕੁਸਲੋ ਏਕੂਨਤਿਂਸવਿਧੋ ਮਨੋ’’ਤਿ (ਧ॰ ਸ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ਮਨੋਕਮ੍ਮਦ੍વਾਰਕਥਾ)। ਪਯੋਗੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਰੇਹਿ વਾ ਕਤੇਨ ਉਸ੍ਸਾਹਨਪਯੋਗੇਨ। ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾਨਿ વਿਯ ਯੇਸਂ ਤਂ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਅਨੁਬਨ੍ਧਭੂਤਂ। ਪਠਮਪਞ੍ਚਮਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਬਲવਦੁਬ੍ਬਲਭਾવવਿਚਾਰੇਨ ਦੁਤਿਯਛਟ੍ਠਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਸੋ વਿਚਾਰਿਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ‘‘ਏਤੇਸੁ ਬਲવਂ ਦੁਬ੍ਬਲਞ੍ਚ વਿਚਾਰੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਯਥਾ ਸਾਲਿਆਦੀਨਂ ਥਦ੍ਧਮੁਦੁਭੂਮਿવਸੇਨ ਤਿਣਾਦੀਨਂ ਅਨੀਹਰਣਨੀਹਰਣવਸੇਨ ਉਤੁਆਦਿਅવਸੇਸਪਚ੍ਚਯਾਨਂ વਿਪਤ੍ਤਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿવਸੇਨ ਚ ਫਲવਿਸੇਸਯੋਗੋ, ਏવਂ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸੁਗਤਿਦੁਗ੍ਗਤਿવਸੇਨ ਅવਿਸੁਦ੍ਧવਿਸੁਦ੍ਧਪਯੋਗવਸੇਨ ਉਪਪਤ੍ਤਿਯਾ વਿਪਤ੍ਤਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿવਸੇਨ ਚ વਿਸਿਟ੍ਠਫਲਤਾਯ ਪਰਿਣਮਨਂ, ਏવਮੇવ ਗਿਮ੍ਹવਸ੍ਸਕਾਲਾਦੀਸੁ ਬੀਜਾਨਂ ਫਲવਿਸੇਸਯੋਗੋ વਿਯ ਤਂਤਂਕਾਲવਿਸੇਸੇਨ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਫਲવਿਸੇਸਯੋਗੋ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਕਾਲવਸੇਨ ਪਰਿਣਮਤੀ’’ਤਿ। ਸੁਕ੍ਕਸੋਣਿਤਪਚ੍ਚਯਾਨਨ੍ਤਿ ਕਮ੍ਮવਿਸੇਸਪਰਿਭਾવਿਤਸਨ੍ਤਾਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਤਾਯ ਸੁਕ੍ਕਸੋਣਿਤਾਨਂ ਆਯੁવਿਸੇਸਹੇਤੁਭਾવਮਾਹ ਸੁਕ੍ਕਸੋਣਿਤવਸੇਨਪਿ વਣ੍ਣਾਦਿવਿਸੇਸਦਸ੍ਸਨਤੋ, ਯੇਨ ‘‘ਪਿਤੂਨਂ ਆਕਾਰਂ ਪੁਤ੍ਤੋ ਅਨੁવਿਦਹਤੀ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਤਂਮੂਲਕਾਨਨ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪਾਯੁਕਸਂવਤ੍ਤਨਿਯਕਮ੍ਮਮੂਲਕਾਨਂ। ਆਹਾਰਾਦੀਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ વਿਸਮੂਪਕ੍ਕਮਾਦਯੋ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ।
498. Vipākadhammānaṃ kammadvāraṃ vuttaṃ dvārakathāyaṃ ‘‘tebhūmakakusalākusalo ekūnatiṃsavidho mano’’ti (dha. sa. aṭṭha. manokammadvārakathā). Payogenāti attanā parehi vā katena ussāhanapayogena. Kusalākusalāni viya yesaṃ taṃ tadārammaṇaṃ anubandhabhūtaṃ. Paṭhamapañcamacittānaṃ aññamaññabalavadubbalabhāvavicārena dutiyachaṭṭhādīnampi so vicārito hotīti ‘‘etesu balavaṃ dubbalañca vicāretu’’nti vuttaṃ. Yathā sāliādīnaṃ thaddhamudubhūmivasena tiṇādīnaṃ anīharaṇanīharaṇavasena utuādiavasesapaccayānaṃ vipattisampattivasena ca phalavisesayogo, evaṃ kammassa sugatiduggativasena avisuddhavisuddhapayogavasena upapattiyā vipattisampattivasena ca visiṭṭhaphalatāya pariṇamanaṃ, evameva gimhavassakālādīsu bījānaṃ phalavisesayogo viya taṃtaṃkālavisesena kammassa phalavisesayogo hotīti āha ‘‘kālavasena pariṇamatī’’ti. Sukkasoṇitapaccayānanti kammavisesaparibhāvitasantānuppannatāya sukkasoṇitānaṃ āyuvisesahetubhāvamāha sukkasoṇitavasenapi vaṇṇādivisesadassanato, yena ‘‘pitūnaṃ ākāraṃ putto anuvidahatī’’ti vuccati. Taṃmūlakānanti appāyukasaṃvattaniyakammamūlakānaṃ. Āhārādīti ādi-saddena visamūpakkamādayo pariggaṇhāti.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ • Abhidhammapiṭaka / ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣੀਪਾਲ਼ਿ • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / ਅਬ੍ਯਾਕਤવਿਪਾਕੋ • Abyākatavipāko
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣਿ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā / ਅਟ੍ਠਮਹਾવਿਪਾਕਚਿਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • Aṭṭhamahāvipākacittavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣੀ-ਮੂਲਟੀਕਾ • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / ਅਟ੍ਠਮਹਾવਿਪਾਕਚਿਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • Aṭṭhamahāvipākacittavaṇṇanā
