Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਿਲਿਨ੍ਦਪਞ੍ਹਪਾਲ਼ਿ • Milindapañhapāḷi

    ਮੇਣ੍ਡਕਪਞ੍ਹਾਰਮ੍ਭਕਥਾ

    Meṇḍakapañhārambhakathā

    ਅਟ੍ਠਮਨ੍ਤਪਰਿવਜ੍ਜਨੀਯਟ੍ਠਾਨਾਨਿ

    Aṭṭhamantaparivajjanīyaṭṭhānāni

    ਭਸ੍ਸਪ੍ਪવਾਦੋ 1 વੇਤਣ੍ਡੀ, ਅਤਿਬੁਦ੍ਧਿ વਿਚਕ੍ਖਣੋ।

    Bhassappavādo 2 vetaṇḍī, atibuddhi vicakkhaṇo;

    ਮਿਲਿਨ੍ਦੋ ਞਾਣਭੇਦਾਯ, ਨਾਗਸੇਨਮੁਪਾਗਮਿ॥

    Milindo ñāṇabhedāya, nāgasenamupāgami.

    વਸਨ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸ ਛਾਯਾਯ, ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਂ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ।

    Vasanto tassa chāyāya, paripucchaṃ punappunaṃ;

    ਪਭਿਨ੍ਨਬੁਦ੍ਧਿ ਹੁਤ੍વਾਨ, ਸੋਪਿ ਆਸਿ ਤਿਪੇਟਕੋ॥

    Pabhinnabuddhi hutvāna, sopi āsi tipeṭako.

    ਨવਙ੍ਗਂ ਅਨੁਮਜ੍ਜਨ੍ਤੋ, ਰਤ੍ਤਿਭਾਗੇ ਰਹੋਗਤੋ।

    Navaṅgaṃ anumajjanto, rattibhāge rahogato;

    ਅਦ੍ਦਕ੍ਖਿ ਮੇਣ੍ਡਕੇ ਪਞ੍ਹੇ, ਦੁਨ੍ਨਿવੇਠੇ ਸਨਿਗ੍ਗਹੇ॥

    Addakkhi meṇḍake pañhe, dunniveṭhe saniggahe.

    ‘‘ਪਰਿਯਾਯਭਾਸਿਤਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਅਤ੍ਥਿ ਸਨ੍ਧਾਯਭਾਸਿਤਂ।

    ‘‘Pariyāyabhāsitaṃ atthi, atthi sandhāyabhāsitaṃ;

    ਸਭਾવਭਾਸਿਤਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਧਮ੍ਮਰਾਜਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ॥

    Sabhāvabhāsitaṃ atthi, dhammarājassa sāsane.

    ‘‘ਤੇਸਮਤ੍ਥਂ ਅવਿਞ੍ਞਾਯ, ਮੇਣ੍ਡਕੇ ਜਿਨਭਾਸਿਤੇ।

    ‘‘Tesamatthaṃ aviññāya, meṇḍake jinabhāsite;

    ਅਨਾਗਤਮ੍ਹਿ ਅਦ੍ਧਾਨੇ, વਿਗ੍ਗਹੋ ਤਤ੍ਥ ਹੇਸ੍ਸਤਿ॥

    Anāgatamhi addhāne, viggaho tattha hessati.

    ‘‘ਹਨ੍ਦ ਕਥਿਂ ਪਸਾਦੇਤ੍વਾ, ਛੇਜ੍ਜਾਪੇਸ੍ਸਾਮਿ ਮੇਣ੍ਡਕੇ।

    ‘‘Handa kathiṃ pasādetvā, chejjāpessāmi meṇḍake;

    ਤਸ੍ਸ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਮਗ੍ਗੇਨ, ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਸ੍ਸਨ੍ਤ੍ਯਨਾਗਤੇ’’ਤਿ॥

    Tassa niddiṭṭhamaggena, niddisissantyanāgate’’ti.

    ਅਥ ਖੋ ਮਿਲਿਨ੍ਦੋ ਰਾਜਾ ਪਭਾਤਾਯ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਉਦ੍ਧਸ੍ਤੇ 3 ਅਰੁਣੇ ਸੀਸਂ ਨ੍ਹਤ੍વਾ ਸਿਰਸਿ ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਪਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇ ਅਨੁਸ੍ਸਰਿਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠ વਤ੍ਤਪਦਾਨਿ ਸਮਾਦਿਯਿ ‘‘ਇਤੋ ਮੇ ਅਨਾਗਤਾਨਿ ਸਤ੍ਤ ਦਿવਸਾਨਿ ਅਟ੍ਠ ਗੁਣੇ ਸਮਾਦਿਯਿਤ੍વਾ ਤਪੋ ਚਰਿਤਬ੍ਬੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ , ਸੋਹਂ ਚਿਣ੍ਣਤਪੋ ਸਮਾਨੋ ਆਚਰਿਯਂ ਆਰਾਧੇਤ੍વਾ ਮੇਣ੍ਡਕੇ ਪਞ੍ਹੇ ਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਮਿਲਿਨ੍ਦੋ ਰਾਜਾ ਪਕਤਿਦੁਸ੍ਸਯੁਗਂ ਅਪਨੇਤ੍વਾ ਆਭਰਣਾਨਿ ਚ ਓਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਕਾਸਾવਂ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਮੁਣ੍ਡਕਪਟਿਸੀਸਕਂ ਸੀਸੇ ਪਟਿਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਮੁਨਿਭਾવਮੁਪਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠ ਗੁਣੇ ਸਮਾਦਿਯਿ ‘‘ਇਮਂ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਮਯਾ ਨ ਰਾਜਤ੍ਥੋ ਅਨੁਸਾਸਿਤਬ੍ਬੋ, ਨ ਰਾਗੂਪਸਞ੍ਹਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਦੋਸੂਪਸਞ੍ਹਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਮੋਹੂਪਸਞ੍ਹਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਂ, ਦਾਸਕਮ੍ਮਕਰਪੋਰਿਸੇ ਜਨੇਪਿ ਨਿવਾਤવੁਤ੍ਤਿਨਾ ਭવਿਤਬ੍ਬਂ, ਕਾਯਿਕਂ વਾਚਸਿਕਂ ਅਨੁਰਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ, ਛਪਿ ਆਯਤਨਾਨਿ ਨਿਰવਸੇਸਤੋ ਅਨੁਰਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾਨਿ, ਮੇਤ੍ਤਾਭਾવਨਾਯ ਮਾਨਸਂ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ। ਇਮੇ ਅਟ੍ਠ ਗੁਣੇ ਸਮਾਦਿਯਿਤ੍વਾ ਤੇਸ੍વੇવ ਅਟ੍ਠਸੁ ਗੁਣੇਸੁ ਮਾਨਸਂ ਪਤਿਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਬਹਿ ਅਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਾਹਂ વੀਤਿਨਾਮੇਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਮੇ ਦਿવਸੇ ਪਭਾਤਾਯ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਪਗੇવ ਪਾਤਰਾਸਂ ਕਤ੍વਾ ਓਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਕ੍ਖੁ ਮਿਤਭਾਣੀ ਸੁਸਣ੍ਠਿਤੇਨ ਇਰਿਯਾਪਥੇਨ ਅવਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਹਟ੍ਠੇਨ ਉਦਗ੍ਗੇਨ વਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨੇਨ ਥੇਰਂ ਨਾਗਸੇਨਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਾਦੇ ਸਿਰਸਾ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਠਿਤੋ ਇਦਮવੋਚ –

    Atha kho milindo rājā pabhātāya rattiyā uddhaste 4 aruṇe sīsaṃ nhatvā sirasi añjaliṃ paggahetvā atītānāgatapaccuppanne sammāsambuddhe anussaritvā aṭṭha vattapadāni samādiyi ‘‘ito me anāgatāni satta divasāni aṭṭha guṇe samādiyitvā tapo caritabbo bhavissati , sohaṃ ciṇṇatapo samāno ācariyaṃ ārādhetvā meṇḍake pañhe pucchissāmī’’ti. Atha kho milindo rājā pakatidussayugaṃ apanetvā ābharaṇāni ca omuñcitvā kāsāvaṃ nivāsetvā muṇḍakapaṭisīsakaṃ sīse paṭimuñcitvā munibhāvamupagantvā aṭṭha guṇe samādiyi ‘‘imaṃ sattāhaṃ mayā na rājattho anusāsitabbo, na rāgūpasañhitaṃ cittaṃ uppādetabbaṃ, na dosūpasañhitaṃ cittaṃ uppādetabbaṃ, na mohūpasañhitaṃ cittaṃ uppādetabbaṃ, dāsakammakaraporise janepi nivātavuttinā bhavitabbaṃ, kāyikaṃ vācasikaṃ anurakkhitabbaṃ, chapi āyatanāni niravasesato anurakkhitabbāni, mettābhāvanāya mānasaṃ pakkhipitabba’’nti. Ime aṭṭha guṇe samādiyitvā tesveva aṭṭhasu guṇesu mānasaṃ patiṭṭhapetvā bahi anikkhamitvā sattāhaṃ vītināmetvā aṭṭhame divase pabhātāya rattiyā pageva pātarāsaṃ katvā okkhittacakkhu mitabhāṇī susaṇṭhitena iriyāpathena avikkhittena cittena haṭṭhena udaggena vippasannena theraṃ nāgasenaṃ upasaṅkamitvā therassa pāde sirasā vanditvā ekamantaṃ ṭhito idamavoca –

    ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ਕੋਚਿ ਅਤ੍ਥੋ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਮਨ੍ਤਯਿਤਬ੍ਬੋ, ਨ ਤਤ੍ਥ ਅਞ੍ਞੋ ਕੋਚਿ ਤਤਿਯੋ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ, ਸੁਞ੍ਞੇ ਓਕਾਸੇ ਪવਿવਿਤ੍ਤੇ ਅਰਞ੍ਞੇ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗੁਪਾਗਤੇ ਸਮਣਸਾਰੁਪ੍ਪੇ। ਤਤ੍ਥ ਸੋ ਪਞ੍ਹੋ ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਮੇ ਗੁਯ੍ਹਂ ਨ ਕਾਤਬ੍ਬਂ ਨ ਰਹਸ੍ਸਕਂ, ਅਰਹਾਮਹਂ ਰਹਸ੍ਸਕਂ ਸੁਣਿਤੁਂ ਸੁਮਨ੍ਤਨੇ ਉਪਗਤੇ, ਉਪਮਾਯਪਿ ਸੋ ਅਤ੍ਥੋ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬੋ, ਯਥਾ ਕਿਂ વਿਯ, ਯਥਾ ਨਾਮ, ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ਮਹਾਪਥવੀ ਨਿਕ੍ਖੇਪਂ ਅਰਹਤਿ ਨਿਕ੍ਖੇਪੇ ਉਪਗਤੇ। ਏવਮੇવ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ਅਰਹਾਮਹਂ ਰਹਸ੍ਸਕਂ ਸੁਣਿਤੁਂ ਸੁਮਨ੍ਤਨੇ ਉਪਗਤੇ’’ਤਿ। ਗਰੁਨਾ ਸਹ ਪવਿવਿਤ੍ਤਪવਨਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਇਦਮવੋਚ – ‘‘ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ਇਧ ਪੁਰਿਸੇਨ ਮਨ੍ਤਯਿਤੁਕਾਮੇਨ ਅਟ੍ਠ ਠਾਨਾਨਿ ਪਰਿવਜ੍ਜਯਿਤਬ੍ਬਾਨਿ ਭવਨ੍ਤਿ, ਨ ਤੇਸੁ ਠਾਨੇਸੁ વਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਅਤ੍ਥਂ ਮਨ੍ਤੇਤਿ, ਮਨ੍ਤਿਤੋਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਪਰਿਪਤਤਿ ਨ ਸਮ੍ਭવਤਿ। ਕਤਮਾਨਿ ਅਟ੍ਠ ਠਾਨਾਨਿ? વਿਸਮਟ੍ਠਾਨਂ ਪਰਿવਜ੍ਜਨੀਯਂ, ਸਭਯਂ ਪਰਿવਜ੍ਜਨੀਯਂ, ਅਤਿવਾਤਟ੍ਠਾਨਂ ਪਰਿવਜ੍ਜਨੀਯਂ, ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨਂ ਪਰਿવਜ੍ਜਨੀਯਂ, ਦੇવਟ੍ਠਾਨਂ ਪਰਿવਜ੍ਜਨੀਯਂ, ਪਨ੍ਥੋ ਪਰਿવਜ੍ਜਨੀਯੋ, ਸਙ੍ਗਾਮੋ 5 ਪਰਿવਜ੍ਜਨੀਯੋ, ਉਦਕਤਿਤ੍ਥਂ ਪਰਿવਜ੍ਜਨੀਯਂ। ਇਮਾਨਿ ਅਟ੍ਠ ਠਾਨਾਨਿ ਪਰਿવਜ੍ਜਨੀਯਾਨੀ’’ਤਿ।

    ‘‘Atthi me, bhante nāgasena, koci attho tumhehi saddhiṃ mantayitabbo, na tattha añño koci tatiyo icchitabbo, suññe okāse pavivitte araññe aṭṭhaṅgupāgate samaṇasāruppe. Tattha so pañho pucchitabbo bhavissati, tattha me guyhaṃ na kātabbaṃ na rahassakaṃ, arahāmahaṃ rahassakaṃ suṇituṃ sumantane upagate, upamāyapi so attho upaparikkhitabbo, yathā kiṃ viya, yathā nāma, bhante nāgasena, mahāpathavī nikkhepaṃ arahati nikkhepe upagate. Evameva kho, bhante nāgasena, arahāmahaṃ rahassakaṃ suṇituṃ sumantane upagate’’ti. Garunā saha pavivittapavanaṃ pavisitvā idamavoca – ‘‘bhante nāgasena, idha purisena mantayitukāmena aṭṭha ṭhānāni parivajjayitabbāni bhavanti, na tesu ṭhānesu viññū puriso atthaṃ manteti, mantitopi attho paripatati na sambhavati. Katamāni aṭṭha ṭhānāni? Visamaṭṭhānaṃ parivajjanīyaṃ, sabhayaṃ parivajjanīyaṃ, ativātaṭṭhānaṃ parivajjanīyaṃ, paṭicchannaṭṭhānaṃ parivajjanīyaṃ, devaṭṭhānaṃ parivajjanīyaṃ, pantho parivajjanīyo, saṅgāmo 6 parivajjanīyo, udakatitthaṃ parivajjanīyaṃ. Imāni aṭṭha ṭhānāni parivajjanīyānī’’ti.

    ਥੇਰੋ ਆਹ ‘‘ਕੋ ਦੋਸੋ વਿਸਮਟ੍ਠਾਨੇ, ਸਭਯੇ, ਅਤਿવਾਤੇ, ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨੇ, ਦੇવਟ੍ਠਾਨੇ, ਪਨ੍ਥੇ, ਸਙ੍ਗਾਮੇ, ਉਦਕਤਿਤ੍ਥੇ’’ਤਿ? ‘‘વਿਸਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ਮਨ੍ਤਿਤੋ ਅਤ੍ਥੋ વਿਕਿਰਤਿ વਿਧਮਤਿ ਪਗ੍ਘਰਤਿ ਨ ਸਮ੍ਭવਤਿ, ਸਭਯੇ ਮਨੋ ਸਨ੍ਤਸ੍ਸਤਿ, ਸਨ੍ਤਸ੍ਸਿਤੋ ਨ ਸਮ੍ਮਾ ਅਤ੍ਥਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਅਤਿવਾਤੇ ਸਦ੍ਦੋ ਅવਿਭੂਤੋ ਹੋਤਿ, ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨੇ ਉਪਸ੍ਸੁਤਿਂ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, ਦੇવਟ੍ਠਾਨੇ ਮਨ੍ਤਿਤੋ ਅਤ੍ਥੋ ਗਰੁਕਂ ਪਰਿਣਮਤਿ, ਪਨ੍ਥੇ ਮਨ੍ਤਿਤੋ ਅਤ੍ਥੋ ਤੁਚ੍ਛੋ ਭવਤਿ, ਸਙ੍ਗਾਮੇ ਚਞ੍ਚਲੋ ਭવਤਿ, ਉਦਕਤਿਤ੍ਥੇ ਪਾਕਟੋ ਭવਤਿ। ਭવਤੀਹ –

    Thero āha ‘‘ko doso visamaṭṭhāne, sabhaye, ativāte, paṭicchanne, devaṭṭhāne, panthe, saṅgāme, udakatitthe’’ti? ‘‘Visame, bhante nāgasena, mantito attho vikirati vidhamati paggharati na sambhavati, sabhaye mano santassati, santassito na sammā atthaṃ samanupassati, ativāte saddo avibhūto hoti, paṭicchanne upassutiṃ tiṭṭhanti, devaṭṭhāne mantito attho garukaṃ pariṇamati, panthe mantito attho tuccho bhavati, saṅgāme cañcalo bhavati, udakatitthe pākaṭo bhavati. Bhavatīha –

    ‘‘‘વਿਸਮਂ ਸਭਯਂ ਅਤਿવਾਤੋ, ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂ ਦੇવਨਿਸ੍ਸਿਤਂ।

    ‘‘‘Visamaṃ sabhayaṃ ativāto, paṭicchannaṃ devanissitaṃ;

    ਪਨ੍ਥੋ ਚ ਸਙ੍ਗਾਮੋ ਤਿਤ੍ਥਂ, ਅਟ੍ਠੇਤੇ ਪਰਿવਜ੍ਜਿਯਾ’’’ਤਿ॥

    Pantho ca saṅgāmo titthaṃ, aṭṭhete parivajjiyā’’’ti.

    ਅਟ੍ਠ ਮਨ੍ਤਨਸ੍ਸ ਪਰਿવਜ੍ਜਨੀਯਟ੍ਠਾਨਾਨਿ।

    Aṭṭha mantanassa parivajjanīyaṭṭhānāni.







    Footnotes:
    1. ਭਸ੍ਸਪ੍ਪવੇਦੀ (ਸੀ॰ ਪੀ॰)
    2. bhassappavedī (sī. pī.)
    3. ਉਟ੍ਠਿਤੇ (ਸ੍ਯਾ॰), ਉਗ੍ਗਤੇ (ਸੀ॰ ਪੀ॰)
    4. uṭṭhite (syā.), uggate (sī. pī.)
    5. ਸਙ੍ਕਮੋ (ਸੀ॰ ਪੀ॰)
    6. saṅkamo (sī. pī.)

    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact