| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
੧੫. ਅਟ੍ਠਾਨਪਾਲ਼ਿ (ਪਠਮવਗ੍ਗ)
15. Aṭṭhānapāḷi (paṭhamavagga)
(੧੫) ੧. ਅਟ੍ਠਾਨਪਾਲ਼ਿ-ਪਠਮવਗ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ
(15) 1. Aṭṭhānapāḷi-paṭhamavaggavaṇṇanā
੨੬੮. ਅਟ੍ਠਾਨਪਾਲ਼ਿવਣ੍ਣਨਾਯਂ ਅવਿਜ੍ਜਮਾਨਂ ਠਾਨਂ ਅਟ੍ਠਾਨਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਠਾਨਨ੍ਤਿ વਾ ਅਟ੍ਠਾਨਂ। ਅਨવਕਾਸੋਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਤਦਤ੍ਥਨਿਗਮਨਮੇવ ਹਿ ‘‘ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ વਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ વਚਨਨ੍ਤਿ। ਤੇਨਾਹ – ‘‘ਉਭਯੇਨਪੀ’’ਤਿਆਦਿ। ਯਨ੍ਤਿ ਕਾਰਣਤ੍ਥੇ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤવਚਨਂ। ਹੇਤੁਅਤ੍ਥੋ ਚੇਤ੍ਥ ਕਾਰਣਤ੍ਥੋਤਿ ਆਹ – ‘‘ਯਨ੍ਤਿ ਯੇਨ ਕਾਰਣੇਨਾ’’ਤਿ। ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨੇਤ੍ਥ ਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਮਗ੍ਗਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ। ਕੁਤੋ ਪਨਾਯਮਤ੍ਥੋ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ? ਲਿਙ੍ਗਤੋ, ਲਿਙ੍ਗਂ ਚੇਤਸ੍ਸ ਨਿਚ੍ਚਤੋ ਉਪਗਮਨਪ੍ਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ। ਚਤੁਭੂਮਕੇਸੂਤਿ ਇਦਂ ਚਤੁਤ੍ਥਭੂਮਕਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਅਰਿਯਸਾવਕਸ੍ਸ વਿਸਯਭਾવੂਪਗਮਨਤੋ વੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਪਨ ਤੇ ਆਰਬ੍ਭ ਨਿਚ੍ਚਤੋ ਉਪਗਮਨਸਬ੍ਭਾવਤੋ। વਕ੍ਖਤਿ ਹਿ ‘‘ਤਦਭਾવੇ ਚਤੁਤ੍ਥਭੂਮਕਸਙ੍ਖਾਰਾ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ। ਅਭਿਸਙ੍ਖਤਸਙ੍ਖਾਰਅਭਿਸਙ੍ਖਰਣਕਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਸਪ੍ਪਦੇਸਤ੍ਤਾ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਸਙ੍ਖਾਰਗ੍ਗਹਣਤ੍ਥਂ ‘‘ਸਙ੍ਖਤਸਙ੍ਖਾਰੇਸੂ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਪਨ ਨਿવਤ੍ਤਨੇ ਕਾਰਣਂ ਸਯਮੇવ વਕ੍ਖਤਿ। ਏਤਂ ਕਾਰਣਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਤਥਾ ਉਪਗਮਨੇ ਸੇਤੁਘਾਤੋ ਨਤ੍ਥਿ। ਤੇਜੁਸ੍ਸਦਤ੍ਤਾਤਿ ਸਂਕਿਲੇਸવਿਧਮਨਤੇਜਸ੍ਸ ਅਧਿਕਭਾવਤੋ। ਤਥਾ ਹਿ ਤੇ ਗਮ੍ਭੀਰਭਾવੇਨ ਦੁਦ੍ਦਸਾ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਨ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ। ਇਦਂ ਪਨ ਪਕਰਣવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਪ੍ਪਹੀਨવਿਪਲ੍ਲਾਸਾਨਞ੍ਹਿ ਸਨ੍ਤਾਨੇਸੁ ਕੁਸਲਧਮ੍ਮਾਨਮ੍ਪਿ ਤੇ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ।
268. Aṭṭhānapāḷivaṇṇanāyaṃ avijjamānaṃ ṭhānaṃ aṭṭhānaṃ, natthi ṭhānanti vā aṭṭhānaṃ. Anavakāsoti etthāpi eseva nayo. Tadatthanigamanameva hi ‘‘netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’ti vacananti. Tenāha – ‘‘ubhayenapī’’tiādi. Yanti kāraṇatthe paccattavacanaṃ. Hetuattho cettha kāraṇatthoti āha – ‘‘yanti yena kāraṇenā’’ti. Ukkaṭṭhaniddesenettha diṭṭhisampatti veditabbāti vuttaṃ – ‘‘maggadiṭṭhiyā sampanno’’ti. Kuto panāyamattho labbhatīti? Liṅgato, liṅgaṃ cetassa niccato upagamanappaṭikkhepo. Catubhūmakesūti idaṃ catutthabhūmakasaṅkhārānaṃ ariyasāvakassa visayabhāvūpagamanato vuttaṃ, na pana te ārabbha niccato upagamanasabbhāvato. Vakkhati hi ‘‘tadabhāve catutthabhūmakasaṅkhārā panā’’tiādinā. Abhisaṅkhatasaṅkhāraabhisaṅkharaṇakasaṅkhārānaṃ sappadesattā nippadesasaṅkhāraggahaṇatthaṃ ‘‘saṅkhatasaṅkhāresū’’ti vuttaṃ, lokuttarasaṅkhārānaṃ pana nivattane kāraṇaṃ sayameva vakkhati. Etaṃ kāraṇaṃ natthīti tathā upagamane setughāto natthi. Tejussadattāti saṃkilesavidhamanatejassa adhikabhāvato. Tathā hi te gambhīrabhāvena duddasā akusalānaṃ ārammaṇaṃ na hontīti. Idaṃ pana pakaraṇavasena vuttaṃ. Appahīnavipallāsānañhi santānesu kusaladhammānampi te ārammaṇaṃ na honti.
੨੬੯. ਅਸੁਖੇ ਸੁਖਨ੍ਤਿ વਿਪਲ੍ਲਾਸੋ ਚ ਇਧ ਸੁਖਤੋ ਉਪਗਮਨਸ੍ਸ ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਏਕਨ੍ਤ…ਪੇ॰… ਅਤ੍ਤਦਿਟ੍ਠਿવਸੇਨਾ’’ਤਿ ਪਧਾਨਦਿਟ੍ਠਿਮਾਹ। ਗੂਥਨ੍ਤਿ ਗੂਥਟ੍ਠਾਨਂ, ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਅવਿਸਯਭਾવੋ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤੋ ਏવਾਤਿ ਕਸਿਣਾਦਿਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਸਙ੍ਗਹਤ੍ਥਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।
269. Asukhe sukhanti vipallāso ca idha sukhato upagamanassa ṭhānanti dassento ‘‘ekanta…pe… attadiṭṭhivasenā’’ti padhānadiṭṭhimāha. Gūthanti gūthaṭṭhānaṃ, diṭṭhiyā nibbānassa avisayabhāvo heṭṭhā vutto evāti kasiṇādipaṇṇattisaṅgahatthanti vuttaṃ.
੨੭੦. ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋਤਿ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਂ ਪਰਿਚ੍ਛਿਜ੍ਜ ਤਸ੍ਸ ਗਹਣਂ। ਸ੍વਾਯਂ ਯੇਸੁ ਨਿਚ੍ਚਾਦਿਤੋ ਉਪਗਮਨਂ ਸਮ੍ਭવਤਿ, ਤੇਸਂ વਸੇਨਯੇવ ਕਾਤਬ੍ਬੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਸਬ੍ਬવਾਰੇਸੁ વਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਸਬ੍ਬવਾਰੇਸੂਤਿ ‘‘ਨਿਚ੍ਚਤੋ ਉਪਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਆਗਤੇਸੁ ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਸੁਤ੍ਤਪਦੇਸੁ। ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਹੀਤਿ ਹਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਹੇਤੁਅਤ੍ਥੋ। ਯਸ੍ਮਾ ਯਂ ਯਂ ਸਙ੍ਖਾਰਂ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਨਿਚ੍ਚਾਦਿવਸੇਨ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਤਂ ਤਂ ਅਰਿਯਸਾવਕੋ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿવਸੇਨ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਯਾਥਾવਤੋ ਜਾਨਨ੍ਤੋ ਤਂ ਗਾਹਂ ਤਂ ਦਿਟ੍ਠਿਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਤ੍ਥ ਗਾਹੋ, ਤਤ੍ਥ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਤਿ ਚਤੁਭੂਮਕਸਙ੍ਖਾਰਾ ਇਧ ਸਙ੍ਖਾਰਗ੍ਗਹਣੇਨ ਨ ਗਯ੍ਹਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
270.Paricchedoti paricchindanaṃ paricchijja tassa gahaṇaṃ. Svāyaṃ yesu niccādito upagamanaṃ sambhavati, tesaṃ vasenayeva kātabboti dassento ‘‘sabbavāresu vā’’tiādimāha. Sabbavāresūti ‘‘niccato upagaccheyyā’’tiādinā āgatesu sabbesu suttapadesu. Puthujjano hīti hi-saddo hetuattho. Yasmā yaṃ yaṃ saṅkhāraṃ puthujjano niccādivasena gaṇhāti, taṃ taṃ ariyasāvako aniccādivasena gaṇhanto yāthāvato jānanto taṃ gāhaṃ taṃ diṭṭhiṃ vissajjeti, tasmā yattha gāho, tattha vissajjanāti catubhūmakasaṅkhārā idha saṅkhāraggahaṇena na gayhantīti attho.
੨੭੧. ਪੁਤ੍ਤਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇਨ ਮਾਤੁਪਿਤੁਸਮਞ੍ਞਾ ਦਤ੍ਤਕਿਤ੍ਤਿਮਾਦਿવਸੇਨਪਿ ਪੁਤ੍ਤવੋਹਾਰੋ ਲੋਕੇ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਸੋ ਚ ਖੋ ਪਰਿਯਾਯੇਨਾਤਿ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਸਿਦ੍ਧਂ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ – ‘‘ਜਨਿਕਾવ ਮਾਤਾ, ਜਨਕੋવ ਪਿਤਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਥਾ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਮਨੁਸ੍ਸਭੂਤੋવ ਖੀਣਾਸવੋ ਅਰਹਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ‘‘ਅਟ੍ਠਾਨਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ‘‘ਮਾਤੁਆਦੀਨਂਯੇવ ਜੀવਿਤਾ વੋਰੋਪਨੇ ਅਰਿਯਸਾવਕਸ੍ਸ ਅਭਬ੍ਬਭਾવਦਸ੍ਸਨਤੋ ਤਦਞ੍ਞਂ ਅਰਿਯਸਾવਕੋ ਜੀવਿਤਾ વੋਰੋਪੇਤੀਤਿ ਇਦਂ ਅਤ੍ਥਤੋ ਆਪਨ੍ਨਮੇવਾ’’ਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ વਦਤਿ – ‘‘ਕਿਂ ਪਨ ਅਰਿਯਸਾવਕੋ ਅਞ੍ਞਂ ਜੀવਿਤਾ વੋਰੋਪੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ? ‘‘ਅਟ੍ਠਾਨਮੇਤਂ ਅਨવਕਾਸੋ, ਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚ ਪਾਣਂ ਜੀવਿਤਾ વੋਰੋਪੇਯ੍ਯ, ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ વਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ વਚਨਤੋ ‘‘ਏਤਮ੍ਪਿ ਅਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤੇਨੇવਾਹ – ‘‘ਸਚੇ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ। ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ ਕਸ੍ਮਾ ‘‘ਮਾਤਰ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ વਿਸੇਸੇਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ – ‘‘ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਭਾવਸ੍ਸ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਤਤ੍ਥ ਬਲਦੀਪਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਸਦ੍ਧਾਦਿਬਲਸਮਨ੍ਨਾਗਮਦੀਪਨਤ੍ਥਂ। ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇਨਾਗਤਸਦ੍ਧਾਧਿਬਲવਸੇਨ ਹਿ ਅਰਿਯਸਾવਕੋ ਤਾਦਿਸਂ ਸਾવਜ੍ਜਂ ਨ ਕਰੋਤਿ।
271. Puttasambandhena mātupitusamaññā dattakittimādivasenapi puttavohāro loke dissati, so ca kho pariyāyenāti nippariyāyena siddhaṃ taṃ dassetuṃ – ‘‘janikāva mātā, janakova pitā’’ti vuttaṃ. Tathā ānantariyakammassa adhippetattā ‘‘manussabhūtova khīṇāsavo arahāti adhippeto’’ti vuttaṃ. ‘‘Aṭṭhānameta’’ntiādinā ‘‘mātuādīnaṃyeva jīvitā voropane ariyasāvakassa abhabbabhāvadassanato tadaññaṃ ariyasāvako jīvitā voropetīti idaṃ atthato āpannamevā’’ti maññamāno vadati – ‘‘kiṃ pana ariyasāvako aññaṃ jīvitā voropeyyā’’ti? ‘‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso, yaṃ diṭṭhisampanno puggalo sañcicca pāṇaṃ jīvitā voropeyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’ti vacanato ‘‘etampi aṭṭhāna’’nti vuttaṃ. Tenevāha – ‘‘sace hī’’tiādi. Evaṃ sante kasmā ‘‘mātara’’ntiādinā visesetvā vuttanti āha – ‘‘puthujjanabhāvassa panā’’tiādi. Tattha baladīpanatthanti saddhādibalasamannāgamadīpanatthaṃ. Ariyamaggenāgatasaddhādhibalavasena hi ariyasāvako tādisaṃ sāvajjaṃ na karoti.
੨੭੫. ਪਞ੍ਚਹਿ ਕਾਰਣੇਹੀਤਿ ਇਦਮੇਤ੍ਥ ਨਿਪ੍ਫਾਦਕਾਨਿ ਤੇਸਂ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਿਯਾਨਿ ਚ ਕਾਰਣਾਨਿ ਕਾਰਣਭਾવਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਏਕਜ੍ਝਂ ਗਹੇਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਪਨ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਸਮਾਨਯੋਗਕ੍ਖਮਤ੍ਤਾ। ਆਕਾਰੇਹੀਤਿ ਕਾਰਣੇਹਿ। ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨੇਨਾਤਿ ਅਨੁਰੂਪਂ ਸਾવਨੇਨ। ਭੇਦਸ੍ਸ ਅਨੁਰੂਪਂ ਯਥਾ ਭੇਦੋ ਹੋਤਿ, ਏવਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਤ੍ਤਨੋ વਚਨਸ੍ਸ ਸਾવਨੇਨ વਿਞ੍ਞਾਪਨੇਨ। ਤੇਨਾਹ – ‘‘ਨਨੁ ਤੁਮ੍ਹੇ’’ਤਿਆਦਿ। ਕਣ੍ਣਮੂਲੇ વਚੀਭੇਦਂ ਕਤ੍વਾਤਿ ਏਤੇਨ ਪਾਕਟਂ ਕਤ੍વਾ ਭੇਦਕਰવਤ੍ਥੁਦੀਪਨਂ વੋਹਾਰੋ, ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਿਚ੍ਛਿਤਮਤ੍ਥਂ ਰਹਸ੍ਸવਸੇਨ વਿਞ੍ਞਾਪਨਂ ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
275.Pañcahi kāraṇehīti idamettha nipphādakāni tesaṃ pubbabhāgiyāni ca kāraṇāni kāraṇabhāvasāmaññena ekajjhaṃ gahetvā vuttaṃ, na pana sabbesaṃ samānayogakkhamattā. Ākārehīti kāraṇehi. Anussāvanenāti anurūpaṃ sāvanena. Bhedassa anurūpaṃ yathā bhedo hoti, evaṃ bhinditabbānaṃ bhikkhūnaṃ attano vacanassa sāvanena viññāpanena. Tenāha – ‘‘nanu tumhe’’tiādi. Kaṇṇamūle vacībhedaṃ katvāti etena pākaṭaṃ katvā bhedakaravatthudīpanaṃ vohāro, tattha attano nicchitamatthaṃ rahassavasena viññāpanaṃ anussāvananti dasseti.
ਕਮ੍ਮਮੇવ ਉਦ੍ਦੇਸੋ વਾ ਪਮਾਣਨ੍ਤਿ ਤੇਹਿ ਸਙ੍ਘਭੇਦਸਿਦ੍ਧਿਤੋ વੁਤ੍ਤਂ, ਇਤਰੇ ਪਨ ਤੇਸਂ ਸਮ੍ਭਾਰਭੂਤਾ। ਤੇਨਾਹ – ‘‘વੋਹਾਰਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਤਤ੍ਥਾਤਿ વੋਹਰਣੇ। ਚੁਤਿਅਨਨ੍ਤਰਂ ਫਲਂ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਨਾਮ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਨਨ੍ਤਰੇ ਨਿਯੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਤਨ੍ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨੇਨ ਅਨਨ੍ਤਰਕਰਣਸੀਲਾਨਿ, ਅਨਨ੍ਤਰਪ੍ਪਯੋਜਨਾਨਿ ਚਾਤਿ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਾਨਿ, ਤਾਨਿ ਏવ ਕਮ੍ਮਾਨੀਤਿ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਕਮ੍ਮਾਨਿ।
Kammameva uddeso vā pamāṇanti tehi saṅghabhedasiddhito vuttaṃ, itare pana tesaṃ sambhārabhūtā. Tenāha – ‘‘vohārā’’tiādi. Tatthāti voharaṇe. Cutianantaraṃ phalaṃ anantaraṃ nāma, tasmiṃ anantare niyuttāni, tannibbattanena anantarakaraṇasīlāni, anantarappayojanāni cāti ānantariyāni, tāni eva kammānīti ānantariyakammāni.
ਕਮ੍ਮਤੋਤਿ ‘‘ਏવਂ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਕਮ੍ਮਂ ਹੋਤਿ, ਏવਂ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਕਮ੍ਮਸਦਿਸ’’ਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਕਮ੍ਮવਿਭਾਗਤੋ। ਦ੍વਾਰਤੋਤਿ ਕਾਯਦ੍વਾਰਤੋ। ਕਪ੍ਪਟ੍ਠਿਤਿਯਤੋਤਿ ‘‘ਇਦਂ ਕਪ੍ਪਟ੍ਠਿਤਿਯવਿਪਾਕਂ, ਇਦਂ ਨ ਕਪ੍ਪਟ੍ਠਿਤਿਯવਿਪਾਕ’’ਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਕਪ੍ਪਟ੍ਠਿਤਿਯવਿਭਾਗਤੋ। ਪਾਕਸਾਧਾਰਣਾਦੀਹੀਤਿ ‘‘ਇਦਮੇਤ੍ਥ વਿਪਚ੍ਚਤਿ, ਇਦਂ ਨ વਿਪਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ વਿਪਚ੍ਚਨવਿਭਾਗਤੋ, ਗਹਟ੍ਠਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨਂ ਸਾਧਾਰਣਾਸਾਧਾਰਣਤੋ, ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ વੇਦਨਾਦਿવਿਭਾਗਤੋ ਚ।
Kammatoti ‘‘evaṃ ānantariyakammaṃ hoti, evaṃ ānantariyakammasadisa’’nti evaṃ kammavibhāgato. Dvāratoti kāyadvārato. Kappaṭṭhitiyatoti ‘‘idaṃ kappaṭṭhitiyavipākaṃ, idaṃ na kappaṭṭhitiyavipāka’’nti evaṃ kappaṭṭhitiyavibhāgato. Pākasādhāraṇādīhīti ‘‘idamettha vipaccati, idaṃ na vipaccatī’’ti vipaccanavibhāgato, gahaṭṭhapabbajitānaṃ sādhāraṇāsādhāraṇato, ādi-saddena vedanādivibhāgato ca.
ਕਮ੍ਮਤੋ ਤਾવ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਯਸ੍ਮਾ ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਭਾવੇ ਠਿਤਸ੍ਸੇવ ਕੁਸਲਧਮ੍ਮਾਨਂ ਤਿਕ੍ਖવਿਸਦਭਾવਾਪਤ੍ਤਿ, ਯਥਾ ਤਿਣ੍ਣਂ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾਨਂ ਬੋਧਿਤ੍ਤਯਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਯਂ, ਏવਂ ਮਨੁਸ੍ਸਭਾવੇ ਠਿਤਸ੍ਸੇવ ਏਦਿਸਾਨਂ ਅਕੁਸਲਧਮ੍ਮਾਨਮ੍ਪਿ ਤਿਕ੍ਖવਿਸਦਭਾવਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਆਹ – ‘‘ਮਨੁਸ੍ਸਭੂਤਸ੍ਸੇવਾ’’ਤਿ। ਪਾਕਤਿਕਮਨੁਸ੍ਸਾਨਮ੍ਪਿ ਚ ਕੁਸਲਧਮ੍ਮਾਨਂ વਿਸੇਸਪ੍ਪਤ੍ਤਿ વਿਮਾਨવਤ੍ਥੁਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਯਥਾવੁਤ੍ਤੋ ਚ ਅਤ੍ਥੋ ਸਮਾਨਜਾਤਿਯਸ੍ਸ વਿਕੋਪਨੇ ਗਰੁਤਰੋ, ਨ ਤਥਾ વਿਜਾਤਿਯਸ੍ਸਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਮਨੁਸ੍ਸਭੂਤਂ ਮਾਤਰਂ વਾ ਪਿਤਰਂ વਾ’’ਤਿ। ਲਿਙ੍ਗਪਰਿવਤ੍ਤੇ ਚ ਸੋ ਏવ ਏਕਕਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਭવਙ੍ਗਪ੍ਪਬਨ੍ਧੋ ਜੀવਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਬਨ੍ਧੋ ਚ, ਨ ਅਞ੍ਞੋਤਿ ਆਹ – ‘‘ਅਪਿ ਪਰਿવਤ੍ਤਲਿਙ੍ਗ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਤਸ੍ਸ વਿਪਾਕਨ੍ਤਿਆਦਿ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਭਾવਸਮਤ੍ਥਨਂ। ਚਤੁਕ੍ਕੋਟਿਯਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਸਮ੍ਭવਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਪਠਮਾ ਕੋਟਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾ, ਇਤਰਾਸੁ વਿਸਙ੍ਕੇਤਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ – ‘‘ਯੋ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਯਦਿਪਿ ਤਤ੍ਥ વਿਸਙ੍ਕੇਤੋ, ਕਮ੍ਮਂ ਪਨ ਗਰੁਤਰਂ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਸਦਿਸਂ ਭਾਯਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਆਹ – ‘‘ਭਾਰਿਯਂ…ਪੇ॰… ਤਿਟ੍ਠਤੀ’’ਤਿ। ਅਯਂ ਪਞ੍ਹੋਤਿ ਞਾਪਨਿਚ੍ਛਾਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਕਥਾ।
Kammato tāva vinicchayo vuccatīti sambandho. Yasmā manussattabhāve ṭhitasseva kusaladhammānaṃ tikkhavisadabhāvāpatti, yathā tiṇṇaṃ bodhisattānaṃ bodhittayanibbattiyaṃ, evaṃ manussabhāve ṭhitasseva edisānaṃ akusaladhammānampi tikkhavisadabhāvāpattīti āha – ‘‘manussabhūtassevā’’ti. Pākatikamanussānampi ca kusaladhammānaṃ visesappatti vimānavatthuaṭṭhakathāyaṃ vuttanayeneva veditabbā. Yathāvutto ca attho samānajātiyassa vikopane garutaro, na tathā vijātiyassāti vuttaṃ – ‘‘manussabhūtaṃ mātaraṃ vā pitaraṃ vā’’ti. Liṅgaparivatte ca so eva ekakammanibbatto bhavaṅgappabandho jīvitindriyapabandho ca, na aññoti āha – ‘‘api parivattaliṅga’’nti. Arahattaṃ pattepi eseva nayo. Tassa vipākantiādi kammassa ānantariyabhāvasamatthanaṃ. Catukkoṭiyañcettha sambhavati. Tattha paṭhamā koṭi dassitā, itarāsu visaṅketabhāvaṃ dassetuṃ – ‘‘yo panā’’tiādi vuttaṃ. Yadipi tattha visaṅketo, kammaṃ pana garutaraṃ ānantariyasadisaṃ bhāyitabbanti āha – ‘‘bhāriyaṃ…pe… tiṭṭhatī’’ti. Ayaṃ pañhoti ñāpanicchānibbattā kathā.
ਅਭਿਸਨ੍ਧਿਨਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ। ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਂ ਫੁਸਤੀਤਿ ਮਰਣਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨੇવ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯવਤ੍ਥੁਨੋ વਿਕੋਪਿਤਤ੍ਤਾ વੁਤ੍ਤਂ। ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਂ ਨ ਫੁਸਤੀਤਿ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯવਤ੍ਥੁਅਭਾવਤੋ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਂ ਨ ਹੋਤਿ। ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਹਿ ਪੁਰਿਮਂ ਅਭਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਂ ਅਪ੍ਪਮਾਣਂ, વਧਕਚਿਤ੍ਤਂ ਪਨ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਜੀવਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਞ੍ਚ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਭਾવੇ ਪਮਾਣਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਸਙ੍ਗਾਮਚਤੁਕ੍ਕਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤવਸੇਨ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ। ਯੋ ਹਿ ਪਰਸੇਨਾਯ ਅਞ੍ਞਞ੍ਚ ਯੋਧਂ ਪਿਤਰਞ੍ਚ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇ ਦਿਸ੍વਾ ਯੋਧਸ੍ਸ ਉਸੁਂ ਖਿਪਤਿ ‘‘ਏਤਂ વਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਮਮ ਪਿਤਰਂ વਿਜ੍ਝਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ, ਯਥਾਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਗਤੇ ਪਿਤੁਘਾਤਕੋ ਹੋਤਿ। ‘‘ਯੋਧੇ વਿਦ੍ਧੇ ਮਮ ਪਿਤਾ ਪਲਾਯਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਖਿਪਤਿ, ਉਸੁਂ ਅਯਥਾਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਿਤਰਂ ਮਾਰੇਤਿ, વੋਹਾਰવਸੇਨ ਪਿਤੁਘਾਤਕੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਂ ਪਨ ਨਤ੍ਥੀਤਿ। ਚੋਰਚਤੁਕ੍ਕਂ ਪਨ ਯੋ ‘‘ਚੋਰਂ ਮਾਰੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚੋਰવੇਸੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਪਿਤਰਂ ਮਾਰੇਤਿ, ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਂ ਫੁਸਤੀਤਿਆਦਿਨਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ। ਤੇਨੇવਾਤਿ ਤੇਨੇવ ਪਯੋਗੇਨ। ਅਰਹਨ੍ਤਘਾਤਕੋ ਹੋਤਿਯੇવਾਤਿ ਅਰਹਤੋ ਮਾਰਿਤਤ੍ਤਾ વੁਤ੍ਤਂ, ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸੇવ ਤਂ ਦਿਨ੍ਨਂ ਹੋਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥਾਯਮਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਯਥਾ વਧਕਚੇਤਨਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਾਪਿ ਪਬਨ੍ਧવਿਚ੍ਛੇਦਨવਸੇਨ ਜੀવਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤਤਿ, ਨ ਏવਂ ਚਾਗਚੇਤਨਾ। ਸਾ ਹਿ ਚਜਿਤਬ੍ਬવਤ੍ਥੁਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍વਾ ਚਜਨਮਤ੍ਤਮੇવ ਹੋਤਿ, ਅਞ੍ਞਸਨ੍ਤਕਭਾવਕਰਣਞ੍ਚ ਤਸ੍ਸ ਚਜਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਸ੍ਸ ਤਂ ਸਨ੍ਤਕਂ ਕਤਂ, ਤਸ੍ਸੇવ ਦਿਨ੍ਨਂ ਹੋਤੀਤਿ।
Abhisandhināti adhippāyena. Ānantariyaṃ phusatīti maraṇādhippāyeneva ānantariyavatthuno vikopitattā vuttaṃ. Ānantariyaṃ na phusatīti ānantariyavatthuabhāvato ānantariyaṃ na hoti. Sabbattha hi purimaṃ abhisandhicittaṃ appamāṇaṃ, vadhakacittaṃ pana tadārammaṇaṃ jīvitindriyañca ānantariyabhāve pamāṇanti daṭṭhabbaṃ. Saṅgāmacatukkaṃ sampattavasena yojetabbaṃ. Yo hi parasenāya aññañca yodhaṃ pitarañca kammaṃ karonte disvā yodhassa usuṃ khipati ‘‘etaṃ vijjhitvā mama pitaraṃ vijjhissatī’’ti, yathādhippāyaṃ gate pitughātako hoti. ‘‘Yodhe viddhe mama pitā palāyissatī’’ti khipati, usuṃ ayathādhippāyaṃ gantvā pitaraṃ māreti, vohāravasena pitughātakoti vuccati, ānantariyaṃ pana natthīti. Coracatukkaṃ pana yo ‘‘coraṃ māressāmī’’ti coravesena gacchantaṃ pitaraṃ māreti, ānantariyaṃ phusatītiādinā yojetabbaṃ. Tenevāti teneva payogena. Arahantaghātako hotiyevāti arahato māritattā vuttaṃ, puthujjanasseva taṃ dinnaṃ hotīti etthāyamadhippāyo – yathā vadhakacetanā paccuppannārammaṇāpi pabandhavicchedanavasena jīvitindriyaṃ ārammaṇaṃ katvā pavattati, na evaṃ cāgacetanā. Sā hi cajitabbavatthuṃ ārammaṇaṃ katvā cajanamattameva hoti, aññasantakabhāvakaraṇañca tassa cajanaṃ, tasmā yassa taṃ santakaṃ kataṃ, tasseva dinnaṃ hotīti.
ਲੋਹਿਤਂ ਸਮੋਸਰਤੀਤਿ ਅਭਿਘਾਤੇਨ ਪਕੁਪ੍ਪਮਾਨਂ ਸਞ੍ਚਿਤਂ ਹੋਤਿ। ਮਹਨ੍ਤਤਰਨ੍ਤਿ ਗਰੁਤਰਂ। ਸਰੀਰਪ੍ਪਟਿਜਗ੍ਗਨੇ વਿਯਾਤਿ ਸਤ੍ਥੁਰੂਪਕਾਯਪ੍ਪਟਿਜਗ੍ਗਨੇ વਿਯ।
Lohitaṃsamosaratīti abhighātena pakuppamānaṃ sañcitaṃ hoti. Mahantataranti garutaraṃ. Sarīrappaṭijaggane viyāti satthurūpakāyappaṭijaggane viya.
ਅਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤੇਤਿ ਇਦਂ ਸਾਮਗ੍ਗਿਯਦੀਪਨਂ। ਭੇਦੋ ਚ ਹੋਤੀਤਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਭੇਦੋ ਚ ਹੋਤਿ। વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਸਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ‘‘ਈਦਿਸਂ ਕਰਣਂ ਸਙ੍ਘਭੇਦਾਯ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਸਞ੍ਞਾਯ। ਤਥਾ ਨવਤੋ ਊਨਪਰਿਸਾਯਾਤਿ ਨવਤੋ ਊਨਪਰਿਸਾਯ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਤਥਾਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ। ਤਥਾਤਿ ਚ ਇਮਿਨਾ ‘‘ਨ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਆਕਡ੍ਢਤਿ, ਨ ਪਨ ‘‘ਭੇਦੋવ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਇਦਂ। ਹੇਟ੍ਠਿਮਨ੍ਤੇਨ ਹਿ ਨવਨ੍ਨਮੇવ વਸੇਨ ਸਙ੍ਘਭੇਦੋ। ਧਮ੍ਮવਾਦਿਨੋ ਅਨવਜ੍ਜਾਤਿ ਯਥਾਧਮ੍ਮਂ ਅਨવਟ੍ਠਾਨਤੋ। ਸਙ੍ਘਭੇਦਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੋ ਸਙ੍ਘਰਾਜਿ।
Asannipatiteti idaṃ sāmaggiyadīpanaṃ. Bhedo ca hotīti saṅghassa bhedo ca hoti. Vaṭṭatīti saññāyāti ‘‘īdisaṃ karaṇaṃ saṅghabhedāya na hotī’’ti saññāya. Tathā navato ūnaparisāyāti navato ūnaparisāya karontassa tathāti yojetabbaṃ. Tathāti ca iminā ‘‘na ānantariyakamma’’nti imaṃ ākaḍḍhati, na pana ‘‘bhedova hotī’’ti idaṃ. Heṭṭhimantena hi navannameva vasena saṅghabhedo. Dhammavādino anavajjāti yathādhammaṃ anavaṭṭhānato. Saṅghabhedassa pubbabhāgo saṅgharāji.
ਕਾਯਦ੍વਾਰਮੇવ ਪੂਰੇਨ੍ਤਿ ਕਾਯਕਮ੍ਮਭਾવੇਨੇવ ਲਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਤੋ। ਸਣ੍ਠਹਨ੍ਤੇਹਿ ਕਪ੍ਪੇ…ਪੇ॰… ਮੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਇਦਂ ਕਪ੍ਪਟ੍ਠਕਥਾਯ (ਕਥਾ॰ ੬੫੪ ਆਦਯੋ) ਨ ਸਮੇਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ (ਕਥਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੬੫੪-੬੫੭) વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਆਪਾਯਿਕੋਤਿ ਇਦਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਯਂ ਸੋ ਏਕਂ ਕਪ੍ਪਂ ਅਸੀਤਿਭਾਗੇ ਕਤ੍વਾ ਤਤੋ ਏਕਭਾਗਮਤ੍ਤਂ ਕਾਲਂ ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯ, ਤਂ ਆਯੁਕਪ੍ਪਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਕਪ੍ਪવਿਨਾਸੇਯੇવਾਤਿ ਚ ਆਯੁਕਪ੍ਪવਿਨਾਸੇ ਏવਾਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਸਤਿ ਨਤ੍ਥਿ વਿਰੋਧੋ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਸਣ੍ਠਹਨ੍ਤੇਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ‘‘ਸ੍વੇવ વਿਨਸ੍ਸਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ વਿਯ ਅਭੂਤਪਰਿਕਪ੍ਪવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ। ਏਕਦਿવਸਮੇવ ਨਿਰਯੇ ਪਚ੍ਚਤਿ, ਤਤੋ ਪਰਂ ਕਪ੍ਪਾਭਾવੇ ਆਯੁਕਪ੍ਪਸ੍ਸਪਿ ਅਭਾવਤੋਤਿ ਅવਿਰੋਧਤੋ ਅਤ੍ਥਯੋਜਨਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ। ਸੇਸਾਨੀਤਿ ਸਙ੍ਘਭੇਦਤੋ ਅਞ੍ਞਾਨਿ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਕਮ੍ਮਾਨਿ।
Kāyadvārameva pūrenti kāyakammabhāveneva lakkhitabbato. Saṇṭhahantehi kappe…pe… muccatīti idaṃ kappaṭṭhakathāya (kathā. 654 ādayo) na sameti. Tattha hi aṭṭhakathāya (kathā. aṭṭha. 654-657) vuttaṃ – ‘‘āpāyikoti idaṃ suttaṃ yaṃ so ekaṃ kappaṃ asītibhāge katvā tato ekabhāgamattaṃ kālaṃ tiṭṭheyya, taṃ āyukappaṃ sandhāya vutta’’nti. Kappavināseyevāti ca āyukappavināse evāti atthe sati natthi virodho. Ettha ca saṇṭhahanteti idampi ‘‘sveva vinassissatī’’ti viya abhūtaparikappavasena vuttaṃ. Ekadivasameva niraye paccati, tato paraṃ kappābhāve āyukappassapi abhāvatoti avirodhato atthayojanā daṭṭhabbā. Sesānīti saṅghabhedato aññāni ānantariyakammāni.
ਯਦਿ ਤਾਨਿ ਅਹੋਸਿਕਮ੍ਮਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਏવਂ ਸਤਿ ਕਥਂ ਨੇਸਂ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਤਾ ਚੁਤਿਅਨਨ੍ਤਰਂ વਿਪਾਕਦਾਨਾਭਾવਤੋ। ਅਥ ਸਤਿ ਫਲਦਾਨੇ ਚੁਤਿਅਨਨ੍ਤਰੋ ਏવ ਏਤੇਸਂ ਫਲਕਾਲੋ, ਨ ਅਞ੍ਞੋਤਿ ਫਲਕਾਲਨਿਯਮੇਨ ਨਿਯਤਤਾ ਇਚ੍ਛਿਤਾ, ਨ ਫਲਦਾਨਨਿਯਮੇਨ। ਏવਮ੍ਪਿ ਨਿਯਤਫਲਕਾਲਾਨਂ ਅਞ੍ਞੇਸਮ੍ਪਿ ਉਪਪਜ੍ਜવੇਦਨੀਯਾਨਂ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮવੇਦਨੀਯਾਨਞ੍ਚ ਨਿਯਤਤਾ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਤਸ੍ਮਾ વਿਪਾਕਧਮ੍ਮਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਰવਿਕਲਤਾਦੀਹਿ ਅવਿਪਚ੍ਚਮਾਨਾਨਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਭਾવੇਨ વਿਪਾਕਧਮ੍ਮਤਾ વਿਯ ਬਲવਤਾ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯੇਨ વਿਪਾਕੇ ਦਿਨ੍ਨੇ ਅવਿਪਚ੍ਚਮਾਨਾਨਮ੍ਪਿ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਾਨਂ ਫਲਦਾਨੇ ਨਿਯਤਸਭਾવਾ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਸਭਾવਾ ਚ ਪવਤ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਭਾવੇਨ ਫਲਦਾਨਨਿਯਮੇਨੇવ ਨਿਯਤਾ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਤਾ ਚ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਅવਸ੍ਸਞ੍ਚ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਸਭਾવਾ ਤਤੋ ਏવ ਨਿਯਤਸਭਾવਾ ਚ ਤੇਸਂ ਪવਤ੍ਤੀਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਮੇਤਂ, ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਬਲવਤੋ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਸ੍ਸ ਅਭਾવੇ ਸਤਿ ਚੁਤਿਅਨਨ੍ਤਰਂ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਫਲਦਾਨਤੋ।
Yadi tāni ahosikammasaṅkhaṃ gacchanti, evaṃ sati kathaṃ nesaṃ ānantariyatā cutianantaraṃ vipākadānābhāvato. Atha sati phaladāne cutianantaro eva etesaṃ phalakālo, na aññoti phalakālaniyamena niyatatā icchitā, na phaladānaniyamena. Evampi niyataphalakālānaṃ aññesampi upapajjavedanīyānaṃ diṭṭhadhammavedanīyānañca niyatatā āpajjeyya, tasmā vipākadhammadhammānaṃ paccayantaravikalatādīhi avipaccamānānampi attano sabhāvena vipākadhammatā viya balavatā ānantariyena vipāke dinne avipaccamānānampi ānantariyānaṃ phaladāne niyatasabhāvā ānantariyasabhāvā ca pavattīti attano sabhāvena phaladānaniyameneva niyatā ānantariyatā ca veditabbā. Avassañca ānantariyasabhāvā tato eva niyatasabhāvā ca tesaṃ pavattīti sampaṭicchitabbametaṃ, aññassa balavato ānantariyassa abhāve sati cutianantaraṃ ekantena phaladānato.
ਨਨੁ ਏવਂ ਅਞ੍ਞੇਸਮ੍ਪਿ ਉਪਪਜ੍ਜવੇਦਨੀਯਾਨਂ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ વਿਪਾਕਦਾਯਕੇ ਅਸਤਿ ਚੁਤਿਅਨਨ੍ਤਰਮੇવ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਫਲਦਾਨਤੋ ਨਿਯਤਸਭਾવਾ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਸਭਾવਾ ਚ ਪવਤ੍ਤਿ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ? ਨਾਪਜ੍ਜਤਿ ਅਸਮਾਨਜਾਤਿਕੇਨ ਚੇਤੋਪਣਿਧਿવਸੇਨ ਉਪਘਾਤਕੇਨ ਚ ਨਿવਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬવਿਪਾਕਤ੍ਤਾ ਅਨਨ੍ਤਰੇ ਏਕਨ੍ਤਫਲਦਾਯਕਤ੍ਤਾਭਾવਾ, ਨ ਪਨ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਾਨਂ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਾਦੀਨਂ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਾਦੀਨਿ વਿਯ ਅਸਮਾਨਜਾਤਿਕਂ ਫਲਨਿવਤ੍ਤਕਂ ਅਤ੍ਥਿ ਸਬ੍ਬਾਨਨ੍ਤਰਿਯਾਨਂ ਅવੀਚਿਫਲਤ੍ਤਾ, ਨ ਚ ਹੇਟ੍ਠੂਪਪਤ੍ਤਿਂ ਇਚ੍ਛਤੋ ਸੀਲવਤੋ ਚੇਤੋਪਣਿਧਿ વਿਯ ਉਪਰੂਪਪਤ੍ਤਿਜਨਕਕਮ੍ਮਫਲਂ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਫਲਂ ਨਿવਤ੍ਤੇਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋ ਚੇਤੋਪਣਿਧਿ ਅਤ੍ਥਿ ਅਨਿਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਅવੀਚਿਪਾਤਨਤੋ, ਨ ਚ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯੋਪਘਾਤਕਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਮ੍ਮਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਸਂਯੇવ ਅਨਨ੍ਤਰੇ ਏਕਨ੍ਤવਿਪਾਕਜਨਕਸਭਾવਾ ਪવਤ੍ਤੀਤਿ। ਅਨੇਕਾਨਿ ਚ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਾਨਿ ਕਤਾਨਿ ਏਕਨ੍ਤੇਨ વਿਪਾਕੇ ਨਿਯਤਸਭਾવਤ੍ਤਾ ਉਪਰਤਾવਿਪਚ੍ਚਨਸਭਾવਾਸਙ੍ਕਤ੍ਤਾ ਨਿਚ੍ਛਿਤਾਨਿ ਸਭਾવਤੋ ਨਿਯਤਾਨੇવ। ਤੇਸੁ ਪਨ ਸਮਾਨਸਭਾવੇਸੁ ਏਕੇਨ વਿਪਾਕੇ ਦਿਨ੍ਨੇ ਇਤਰਾਨਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਤੇਨੇવ ਕਤਤ੍ਤਾ ਨ ਦੁਤਿਯਂ ਤਤਿਯਮ੍ਪਿ ਚ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਸਮਤ੍ਥਤਾવਿਘਾਤਤ੍ਤਾਤਿ ਨਤ੍ਥਿ ਤੇਸਂ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਕਤਾਨਿવਤ੍ਤਿ, ਗਰੁਗਰੁਤਰਭਾવੋ ਪਨ ਤੇਸਂ ਲਬ੍ਭਤੇવਾਤਿ ਸਙ੍ਘਭੇਦਸ੍ਸ ਸਿਯਾ ਗਰੁਤਰਭਾવੋਤਿ ‘‘ਯੇਨ…ਪੇ॰… વਿਪਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਏਕਸ੍ਸ ਪਨ ਅਞ੍ਞਾਨਿ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾਨਿ। ਪਟਿਸਨ੍ਧਿવਸੇਨ વਿਪਚ੍ਚਤੀਤਿ વਚਨੇਨ ਇਤਰੇਸਂ ਪવਤ੍ਤਿવਿਪਾਕਦਾਯਿਤਾ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਾ વਿਯ ਦਿਸ੍ਸਤਿ। ਨੋ વਾ ਤਥਾ ਸੀਲવਤੀਤਿ ਯਥਾ ਪਿਤਾ ਸੀਲવਾ, ਤਥਾ ਸੀਲવਤੀ ਨੋ વਾ ਹੋਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਸਚੇ ਮਾਤਾ ਸੀਲવਤੀ, ਮਾਤੁਘਾਤੋ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿવਸੇਨ વਿਪਚ੍ਚਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ।
Nanu evaṃ aññesampi upapajjavedanīyānaṃ aññasmiṃ vipākadāyake asati cutianantarameva ekantena phaladānato niyatasabhāvā ānantariyasabhāvā ca pavatti āpajjatīti? Nāpajjati asamānajātikena cetopaṇidhivasena upaghātakena ca nivattetabbavipākattā anantare ekantaphaladāyakattābhāvā, na pana ānantariyānaṃ paṭhamajjhānādīnaṃ dutiyajjhānādīni viya asamānajātikaṃ phalanivattakaṃ atthi sabbānantariyānaṃ avīciphalattā, na ca heṭṭhūpapattiṃ icchato sīlavato cetopaṇidhi viya uparūpapattijanakakammaphalaṃ ānantariyaphalaṃ nivattetuṃ samattho cetopaṇidhi atthi anicchantasseva avīcipātanato, na ca ānantariyopaghātakaṃ kiñci kammaṃ atthi, tasmā tesaṃyeva anantare ekantavipākajanakasabhāvā pavattīti. Anekāni ca ānantariyāni katāni ekantena vipāke niyatasabhāvattā uparatāvipaccanasabhāvāsaṅkattā nicchitāni sabhāvato niyatāneva. Tesu pana samānasabhāvesu ekena vipāke dinne itarāni attanā kattabbakiccassa teneva katattā na dutiyaṃ tatiyampi ca paṭisandhiṃ karonti, na samatthatāvighātattāti natthi tesaṃ ānantariyakatānivatti, garugarutarabhāvo pana tesaṃ labbhatevāti saṅghabhedassa siyā garutarabhāvoti ‘‘yena…pe… vipaccatī’’ti āha. Ekassa pana aññāni upatthambhakāni hontīti daṭṭhabbāni. Paṭisandhivasena vipaccatīti vacanena itaresaṃ pavattivipākadāyitā anuññātā viya dissati. No vā tathā sīlavatīti yathā pitā sīlavā, tathā sīlavatī no vā hotīti yojanā. Sace mātā sīlavatī, mātughāto paṭisandhivasena vipaccatīti yojanā.
ਪਕਤਤ੍ਤੋਤਿ ਅਨੁਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ। ਸਮਾਨਸਂવਾਸਕੋਤਿ ਅਪਾਰਾਜਿਕੋ। ਸਮਾਨਸੀਮਾਯਨ੍ਤਿ ਏਕਸੀਮਾਯਂ।
Pakatattoti anukkhitto. Samānasaṃvāsakoti apārājiko. Samānasīmāyanti ekasīmāyaṃ.
੨੭੬. ਸਤ੍ਥੁ ਕਿਚ੍ਚਂ ਕਾਤੁਂ ਅਸਮਤ੍ਥੋਤਿ ਯਂ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਕਾਤਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਂ ਅਨੁਸਾਸਨਾਦਿ, ਨਂ ਕਾਤੁਂ ਅਸਮਤ੍ਥੋਤਿ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ। ਅਞ੍ਞਂ ਤਿਤ੍ਥਕਰਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞਂ ਸਤ੍ਥਾਰਂ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ –
276.Satthu kiccaṃ kātuṃ asamatthoti yaṃ satthārā kātabbakiccaṃ anusāsanādi, naṃ kātuṃ asamatthoti bhagavantaṃ paccakkhāya. Aññaṃ titthakaranti aññaṃ satthāraṃ. Vuttañhetaṃ –
‘‘ਤਿਤ੍ਥਂ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਂ, ਤਿਤ੍ਥਕਰੋ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬੋ, ਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਾ, ਤਿਤ੍ਥਿਯਸਾવਕਾ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਾ। ਤਤ੍ਥ ਤਿਤ੍ਥਂ ਨਾਮ ਦ੍વਾਸਟ੍ਠਿ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ। ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਸਤ੍ਥਾ ਤਰਨ੍ਤਿ ਉਪ੍ਲવਨ੍ਤਿ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਨਿਮੁਜ੍ਜਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਿਤ੍ਥਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਤਾਦਿਸਾਨਂ ਦਿਟ੍ਠੀਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਾ ਤਿਤ੍ਥਕਰੋ ਨਾਮ ਪੂਰਣਕਸ੍ਸਪਾਦਿਕੋ। ਤਸ੍ਸ ਲਦ੍ਧਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਨਾਮ। ਤੇ ਹਿ ਤਿਤ੍ਥੇ ਜਾਤਾਤਿ ਤਿਤ੍ਥਿਯਾ। ਯਥਾવੁਤ੍ਤਂ વਾ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਸਙ੍ਖਾਤਂ ਤਿਤ੍ਥਂ ਏਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਤਿਤ੍ਥਿਕਾ , ਤਿਤ੍ਥਿਕਾ ਏવ ਤਿਤ੍ਥਿਯਾ। ਤੇਸਂ ਪਚ੍ਚਯਦਾਯਕਾ ਤਿਤ੍ਥਿਯਸਾવਕਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੧੪੦)।
‘‘Titthaṃ jānitabbaṃ, titthakaro jānitabbo, titthiyā jānitabbā, titthiyasāvakā jānitabbā. Tattha titthaṃ nāma dvāsaṭṭhi diṭṭhiyo. Ettha hi satthā taranti uplavanti ummujjanimujjaṃ karonti, tasmā titthanti vuccanti. Tādisānaṃ diṭṭhīnaṃ uppādetā titthakaro nāma pūraṇakassapādiko. Tassa laddhiṃ gahetvā pabbajitā titthiyā nāma. Te hi titthe jātāti titthiyā. Yathāvuttaṃ vā diṭṭhigatasaṅkhātaṃ titthaṃ etesaṃ atthīti titthikā , titthikā eva titthiyā. Tesaṃ paccayadāyakā titthiyasāvakāti veditabbā’’ti (ma. ni. aṭṭha. 1.140).
੨੭੭. ਅਭਿਜਾਤਿਆਦੀਸੁ ਪਕਮ੍ਪਨਦੇવਤੂਪਸਙ੍ਕਮਨਾਦਿਨਾ ਜਾਤਚਕ੍ਕવਾਲ਼ੇਨ ਸਮਾਨਯੋਗਕ੍ਖਮਂ ਦਸਸਹਸ੍ਸਪਰਿਮਾਣਂ ਚਕ੍ਕવਾਲ਼ਂ ਜਾਤਿਖੇਤ੍ਤਂ। ਸਰਸੇਨੇવ ਆਣਾਪવਤ੍ਤਨਟ੍ਠਾਨਂ ਆਣਾਖੇਤ੍ਤਂ। વਿਸਯਭੂਤਂ ਠਾਨਂ વਿਸਯਖੇਤ੍ਤਂ। ਦਸਸਹਸ੍ਸੀ ਲੋਕਧਾਤੂਤਿ ਇਮਾਯ ਲੋਕਧਾਤੁਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਇਮਂ ਲੋਕਧਾਤੁਂ ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾ ਠਿਤਾ ਦਸਸਹਸ੍ਸੀ ਲੋਕਧਾਤੁ। ਤਤ੍ਤਕਾਨਂਯੇવ ਜਾਤਿਖੇਤ੍ਤਭਾવੋ ਧਮ੍ਮਤਾવਸੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ‘‘ਪਰਿਗ੍ਗਹવਸੇਨਾ’’ਤਿ ਕੇਚਿ, ‘‘ਸਬ੍ਬੇਸਂਯੇવ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਤਤ੍ਤਕਂਯੇવ ਜਾਤਿਖੇਤ੍ਤਂ ਤਨ੍ਨਿવਾਸੀਨਂਯੇવ ਦੇવਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਭਿਸਮਯੋ’’ਤਿ ਚ વਦਨ੍ਤਿ। ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿ ਓਕ੍ਕਮਨਕਾਲਾਦੀਨਂ ਛਨ੍ਨਂ ਏવ ਗਹਣਂ ਨਿਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਂ ਮਹਾਭਿਨੀਹਾਰਾਦਿਕਾਲੇਪਿ ਤਸ੍ਸ ਪਕਮ੍ਪਨਸ੍ਸ ਲਬ੍ਭਨਤੋ। ਆਣਾਖੇਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਯਂ ਏਕਜ੍ਝਂ ਸਂવਟ੍ਟਤਿ વਿવਟ੍ਟਤਿ ਚ, ਆਣਾ ਪવਤ੍ਤਤਿ ਆਣਾਯ ਤਨ੍ਨਿવਾਸਿਦੇવਤਾਨਂ ਸਿਰਸਾ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨੇਨ, ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਕੇવਲਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਆਨੁਭਾવੇਨੇવ, ਨ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯવਸੇਨ। ਅਧਿਪ੍ਪਾਯવਸੇਨ ਪਨ ‘‘ਯਾવਤਾ વਾ ਪਨ ਆਕਙ੍ਖੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੩.੮੧) વਚਨਤੋ ਤਤੋ ਪਰਮ੍ਪਿ ਆਣਾ વਤ੍ਤੇਯ੍ਯੇવ।
277. Abhijātiādīsu pakampanadevatūpasaṅkamanādinā jātacakkavāḷena samānayogakkhamaṃ dasasahassaparimāṇaṃ cakkavāḷaṃ jātikhettaṃ. Saraseneva āṇāpavattanaṭṭhānaṃ āṇākhettaṃ. Visayabhūtaṃ ṭhānaṃ visayakhettaṃ. Dasasahassī lokadhātūti imāya lokadhātuyā saddhiṃ imaṃ lokadhātuṃ parivāretvā ṭhitā dasasahassī lokadhātu. Tattakānaṃyeva jātikhettabhāvo dhammatāvasena veditabbo. ‘‘Pariggahavasenā’’ti keci, ‘‘sabbesaṃyeva buddhānaṃ tattakaṃyeva jātikhettaṃ tannivāsīnaṃyeva devatānaṃ dhammābhisamayo’’ti ca vadanti. Mātukucchi okkamanakālādīnaṃ channaṃ eva gahaṇaṃ nidassanamattaṃ mahābhinīhārādikālepi tassa pakampanassa labbhanato. Āṇākhettaṃ nāma yaṃ ekajjhaṃ saṃvaṭṭati vivaṭṭati ca, āṇā pavattati āṇāya tannivāsidevatānaṃ sirasā sampaṭicchanena, tañca kho kevalaṃ buddhānaṃ ānubhāveneva, na adhippāyavasena. Adhippāyavasena pana ‘‘yāvatā vā pana ākaṅkheyyā’’ti (a. ni. 3.81) vacanato tato parampi āṇā vatteyyeva.
ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਪਨ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ‘‘ਨ ਮੇ ਆਚਰਿਯੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਸਦਿਸੋ ਮੇ ਨ વਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿਆਦਿਂ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੨੮੫; ਮਹਾવ॰ ੧੧; ਕਥਾ॰ ੪੦੫) ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਲੋਕਧਾਤੁਯਾ ਠਤ੍વਾ વਦਨ੍ਤੇਨ ਭਗવਤਾ ‘‘ਕਿਂ ਪਨਾવੁਸੋ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਅਤ੍ਥੇਤਰਹਿ ਅਞ੍ਞੇ ਸਮਣਾ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ વਾ ਭਗવਤਾ ਸਮਸਮਾ ਸਮ੍ਬੋਧਿਯਨ੍ਤਿ, ਏવਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ‘ਨੋ’ਤਿ વਦੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੩.੧੬੧) વਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ – ‘‘ਅਟ੍ਠਾਨਮੇਤਂ ਅਨવਕਾਸੋ, ਯਂ ਏਕਿਸ੍ਸਾ ਲੋਕਧਾਤੁਯਾ ਦ੍વੇ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾ ਅਪੁਬ੍ਬਂ ਅਚਰਿਮਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਸੁਤ੍ਤਂ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੧.੨੭੭; વਿਭ॰ ੮੦੯; ਮ॰ ਨਿ॰ ੩.੧੨੯; ਮਿ॰ ਪ॰ ੫.੧.੧) ਆਹਰਨ੍ਤੇਨ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਨਾ ਚ ਬੁਦ੍ਧਖੇਤ੍ਤਭੂਤਂ ਇਮਂ ਲੋਕਧਾਤੁਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ ਹੋਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।
Na uppajjantīti pana atthīti ‘‘na me ācariyo atthi, sadiso me na vijjatī’’tiādiṃ (ma. ni. 1.285; mahāva. 11; kathā. 405) imissā lokadhātuyā ṭhatvā vadantena bhagavatā ‘‘kiṃ panāvuso, sāriputta, atthetarahi aññe samaṇā vā brāhmaṇā vā bhagavatā samasamā sambodhiyanti, evaṃ puṭṭho ahaṃ, bhante, ‘no’ti vadeyya’’nti (dī. ni. 3.161) vatvā tassa kāraṇaṃ dassetuṃ – ‘‘aṭṭhānametaṃ anavakāso, yaṃ ekissā lokadhātuyā dve arahanto sammāsambuddhā apubbaṃ acarimaṃ uppajjeyyu’’nti imaṃ suttaṃ (a. ni. 1.277; vibha. 809; ma. ni. 3.129; mi. pa. 5.1.1) āharantena dhammasenāpatinā ca buddhakhettabhūtaṃ imaṃ lokadhātuṃ ṭhapetvā aññattha anuppatti vuttā hotīti adhippāyo.
ਏਕਤੋਤਿ ਸਹ, ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਸੋ ਪਨ ਕਾਲੋ ਕਥਂ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋਤਿ ਚਰਿਮਭવੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਗ੍ਗਹਣਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾવ ਧਾਤੁਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ, ‘‘ਤਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਅਨਚ੍ਛਰਿਯਤ੍ਤਾਤਿ ਦ੍વੀਸੁਪਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੇਸੁ ਅਚ੍ਛਰਿਯਤ੍ਤਾਭਾવਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਦ੍વੀਸੁਪਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੇਸੁ ਅਨਚ੍ਛਰਿਯਤਾ, ਕਿਮਙ੍ਗਂ ਪਨ ਬਹੂਸੂਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ, ‘‘ਯਦਿ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਬੁਦ੍ਧਾ ਨਾਮ ਮਜ੍ਝੇ ਭਿਨ੍ਨਸੁવਣ੍ਣਂ વਿਯ ਏਕਸਦਿਸਾਤਿ ਤੇਸਂ ਦੇਸਨਾਪਿ ਏਕਰਸਾ ਏਕਧਾਤਿ ਆਹ – ‘‘ਦੇਸਨਾਯ ਚ વਿਸੇਸਾਭਾવਤੋ’’ਤਿ । ਏਤੇਨਪਿ ਅਨਚ੍ਛਰਿਯਤ੍ਤਮੇવ ਸਾਧੇਤਿ। વਿવਾਦਭਾવਤੋਤਿ ਏਤੇਨ વਿવਾਦਾਭਾવਤ੍ਥਂ ਦ੍વੇ ਬੁਦ੍ਧਾ ਏਕਤੋ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਏਤਂ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਏਤਂ ਅਨਚ੍ਛਰਿਯਤਾਦਿਕਾਰਣਂ। ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਮਿਲਿਨ੍ਦਪਞ੍ਹੇ।
Ekatoti saha, ekasmiṃ kāleti attho, so pana kālo kathaṃ paricchinnoti carimabhave paṭisandhiggahaṇato paṭṭhāya yāva dhātuparinibbānāti dassento, ‘‘tatthā’’tiādimāha. Anacchariyattāti dvīsupi uppajjamānesu acchariyattābhāvatoti attho. Dvīsupi uppajjamānesu anacchariyatā, kimaṅgaṃ pana bahūsūti dassento, ‘‘yadi cā’’tiādimāha. Buddhā nāma majjhe bhinnasuvaṇṇaṃ viya ekasadisāti tesaṃ desanāpi ekarasā ekadhāti āha – ‘‘desanāya ca visesābhāvato’’ti . Etenapi anacchariyattameva sādheti. Vivādabhāvatoti etena vivādābhāvatthaṃ dve buddhā ekato na uppajjantīti dasseti. Etaṃ kāraṇanti etaṃ anacchariyatādikāraṇaṃ. Tatthāti milindapañhe.
ਏਕਂ ਏવ ਬੁਦ੍ਧਂ ਧਾਰੇਤੀਤਿ ਏਕਬੁਦ੍ਧਧਾਰਣੀ। ਏਤੇਨ ਏવਂਸਭਾવਾ ਏਤੇ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾ, ਯੇਨ ਦੁਤਿਯਬੁਦ੍ਧਗੁਣੇ ਧਾਰੇਤੁਂ ਅਸਮਤ੍ਥਾ ਅਯਂ ਲੋਕਧਾਤੂਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਪਚ੍ਚਯવਿਸੇਸਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਾਨਞ੍ਹਿ ਗੁਣਧਮ੍ਮਾਨਂ ਭਾਰਿਯੋ વਿਸੇਸੋ ਮਹਾਪਥવਿਯਾਪਿ ਦੁਸ੍ਸਹੋਤਿ ਸਕ੍ਕਾ વਿਞ੍ਞਾਤੁਂ। ਤਥਾ ਹਿ ਅਭਿਸਮ੍ਬੋਧਿਸਮਯੇ ਉਪਗਤਸ੍ਸ ਲੋਕਨਾਥਸ੍ਸ ਗੁਣਭਾਰਂ ਬੋਧਿਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਤੀਸੁਪਿ ਦਿਸਾਸੁ ਮਹਾਪਥવੀ ਸਨ੍ਧਾਰੇਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿ। ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਨ ਧਾਰੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤਮੇવ ਅਧਾਰਣਂ ਪਰਿਯਾਯਨ੍ਤਰੇਹਿ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਚਲੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਚਲੇਯ੍ਯਾਤਿ ਪਰਿਪ੍ਫਨ੍ਦੇਯ੍ਯ। ਕਮ੍ਪੇਯ੍ਯਾਤਿ ਪવੇਧੇਯ੍ਯ । ਨਮੇਯ੍ਯਾਤਿ ਏਕਪਸ੍ਸੇਨ ਨਮੇਯ੍ਯ। ਓਨਮੇਯ੍ਯਾਤਿ ਓਸੀਦੇਯ੍ਯ। વਿਨਮੇਯ੍ਯਾਤਿ વਿવਿਧਂ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਨਮੇਯ੍ਯ। વਿਕਿਰੇਯ੍ਯਾਤਿ વਾਤੇਨ ਥੁਸਮੁਟ੍ਠਿ વਿਯ વਿਪ੍ਪਕਿਰੇਯ੍ਯ। વਿਧਮੇਯ੍ਯਾਤਿ વਿਨਸ੍ਸੇਯ੍ਯ। વਿਦ੍ਧਂਸੇਯ੍ਯਾਤਿ ਸਬ੍ਬਸੋ વਿਦ੍ਧਸ੍ਤਾ ਭવੇਯ੍ਯ। ਤਥਾਭੂਤਾ ਚ ਨ ਕਤ੍ਥਚਿ ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯਾਤਿ ਆਹ – ‘‘ਨ ਠਾਨਮੁਪਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ।
Ekaṃ eva buddhaṃ dhāretīti ekabuddhadhāraṇī. Etena evaṃsabhāvā ete buddhaguṇā, yena dutiyabuddhaguṇe dhāretuṃ asamatthā ayaṃ lokadhātūti dasseti. Paccayavisesanipphannānañhi guṇadhammānaṃ bhāriyo viseso mahāpathaviyāpi dussahoti sakkā viññātuṃ. Tathā hi abhisambodhisamaye upagatassa lokanāthassa guṇabhāraṃ bodhirukkhassa tīsupi disāsu mahāpathavī sandhāretuṃ nāsakkhi. Tasmā ‘‘na dhāreyyā’’ti vatvā tameva adhāraṇaṃ pariyāyantarehi pakāsento ‘‘caleyyā’’tiādimāha. Tattha caleyyāti paripphandeyya. Kampeyyāti pavedheyya . Nameyyāti ekapassena nameyya. Onameyyāti osīdeyya. Vinameyyāti vividhaṃ ito cito ca nameyya. Vikireyyāti vātena thusamuṭṭhi viya vippakireyya. Vidhameyyāti vinasseyya. Viddhaṃseyyāti sabbaso viddhastā bhaveyya. Tathābhūtā ca na katthaci tiṭṭheyyāti āha – ‘‘na ṭhānamupagaccheyyā’’ti.
ਇਦਾਨਿ ਤਤ੍ਥ ਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ, ‘‘ਯਥਾ, ਮਹਾਰਾਜਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਏਕੇ ਪੁਰਿਸੇਤਿ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਪੁਰਿਸੇ। ਸਮੁਪਾਦਿਕਾਤਿ ਸਮਂ ਉਦ੍ਧਂ ਪਜ੍ਜਤਿ ਪવਤ੍ਤਤੀਤਿ ਸਮੁਪਾਦਿਕਾ, ਉਦਕਸ੍ਸ ਉਪਰਿ ਸਮਂ ਗਾਮਿਨੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ‘‘ਸਮੁਪ੍ਪਾਦਿਕਾ’’ਤਿਪਿ ਪਠਨ੍ਤਿ, ਅਯਮੇવਤ੍ਥੋ। વਣ੍ਣੇਨਾਤਿ ਸਣ੍ਠਾਨੇਨ। ਪਮਾਣੇਨਾਤਿ ਆਰੋਹੇਨ। ਕਿਸਥੂਲੇਨਾਤਿ ਕਿਸਥੂਲਭਾવੇਨ, ਪਰਿਣਾਹੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਦ੍વਿਨ੍ਨਮ੍ਪੀਤਿ ਦ੍વੇਪਿ, ਦ੍વਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ વਾ ਸਰੀਰਭਾਰਂ।
Idāni tattha nidassanaṃ dassento, ‘‘yathā, mahārājā’’tiādimāha. Tattha eke puriseti ekasmiṃ purise. Samupādikāti samaṃ uddhaṃ pajjati pavattatīti samupādikā, udakassa upari samaṃ gāminīti attho. ‘‘Samuppādikā’’tipi paṭhanti, ayamevattho. Vaṇṇenāti saṇṭhānena. Pamāṇenāti ārohena. Kisathūlenāti kisathūlabhāvena, pariṇāhenāti attho. Dvinnampīti dvepi, dvinnampi vā sarīrabhāraṃ.
ਛਾਦੇਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਰੋਚੇਨ੍ਤਂ ਰੁਚਿਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਂ। ਤਨ੍ਦਿਕਤੋਤਿ ਤੇਨ ਭੋਜਨੇਨ ਤਨ੍ਦਿਭੂਤੋ। ਅਨੋਨਮਿਤਦਣ੍ਡਜਾਤੋਤਿ ਯਾવਦਤ੍ਥਂ ਭੋਜਨੇਨ ਓਨਮਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤਾਯ ਅਨੋਨਮਨਦਣ੍ਡੋ વਿਯ ਜਾਤੋ। ਸਕਿਂ ਭੁਤ੍ਤੋ વਮੇਯ੍ਯਾਤਿ ਏਕਮ੍ਪਿ ਆਲੋਪਂ ਅਜ੍ਝੋਹਰਿਤ੍વਾ વਮੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Chādentanti rocentaṃ ruciṃ uppādentaṃ. Tandikatoti tena bhojanena tandibhūto. Anonamitadaṇḍajātoti yāvadatthaṃ bhojanena onamituṃ asakkuṇeyyatāya anonamanadaṇḍo viya jāto. Sakiṃ bhutto vameyyāti ekampi ālopaṃ ajjhoharitvā vameyyāti attho.
ਅਤਿਧਮ੍ਮਭਾਰੇਨ ਪਥવੀ ਚਲਤੀਤਿ ਧਮ੍ਮੇਨ ਨਾਮ ਪਥવੀ ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯ। ਸਾ ਕਿਂ ਤੇਨੇવ ਚਲਤਿ વਿਨਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਪੁਚ੍ਛਤਿ। ਪੁਨ ਥੇਰੋ ‘‘ਰਤਨਂ ਨਾਮ ਲੋਕੇ ਕੁਟੁਮ੍ਬਂ ਸਨ੍ਧਾਰੇਨ੍ਤਂ ਅਭਿਮਤਞ੍ਚ ਲੋਕੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗਰੁਸਭਾવਤਾਯ ਸਕਟਭਙ੍ਗਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ ਅਤਿਭਾਰਭੂਤਂ ਦਿਟ੍ਠਂ। ਏવਂ ਧਮ੍ਮੋ ਚ ਹਿਤਸੁਖવਿਸੇਸੇਹਿ ਤਂਸਮਙ੍ਗੀਨਂ ਧਾਰੇਨ੍ਤੋ ਅਭਿਮਤੋ ਚ વਿਞ੍ਞੂਨਂ ਗਮ੍ਭੀਰਪ੍ਪਮੇਯ੍ਯਭਾવੇਨ ਗਰੁਸਭਾવਤ੍ਤਾ ਅਤਿਭਾਰਭੂਤੋ ਪਥવੀਚਲਨਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ, ‘‘ਇਧ, ਮਹਾਰਾਜ, ਦ੍વੇ ਸਕਟਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ । ਏਤੇਨੇવ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਓਕ੍ਕਮਨਾਦਿਕਾਲੇ ਪਥવੀਕਮ੍ਪਨਕਾਰਣਂ ਸਂવਣ੍ਣਿਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਏਕਸ੍ਸਾਤਿ ਏਕਸ੍ਮਾ, ਏਕਸ੍ਸ વਾ ਸਕਟਸ੍ਸ ਰਤਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਕਟਾ ਗਹੇਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Atidhammabhārena pathavī calatīti dhammena nāma pathavī tiṭṭheyya. Sā kiṃ teneva calati vinassatīti adhippāyena pucchati. Puna thero ‘‘ratanaṃ nāma loke kuṭumbaṃ sandhārentaṃ abhimatañca lokena attano garusabhāvatāya sakaṭabhaṅgassa kāraṇaṃ atibhārabhūtaṃ diṭṭhaṃ. Evaṃ dhammo ca hitasukhavisesehi taṃsamaṅgīnaṃ dhārento abhimato ca viññūnaṃ gambhīrappameyyabhāvena garusabhāvattā atibhārabhūto pathavīcalanassa kāraṇaṃ hotī’’ti dassento, ‘‘idha, mahārāja, dve sakaṭā’’tiādimāha . Eteneva tathāgatassa mātukucchiokkamanādikāle pathavīkampanakāraṇaṃ saṃvaṇṇitanti daṭṭhabbaṃ. Ekassāti ekasmā, ekassa vā sakaṭassa ratanaṃ, tasmā sakaṭā gahetvāti attho.
ਓਸਾਰਿਤਨ੍ਤਿ ਉਚ੍ਚਾਰਿਤਂ, વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਗ੍ਗੋਤਿ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤੇਹਿ ਅਗ੍ਗੋ। ਜੇਟ੍ਠੋਤਿ વੁਦ੍ਧਤਰੋ। ਸੇਟ੍ਠੋਤਿ ਪਸਤ੍ਥਤਰੋ। વਿਸਿਟ੍ਠੇਹਿ ਸੀਲਾਦੀਹਿ ਗੁਣੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ વਿਸਿਟ੍ਠੋ। ਉਗ੍ਗਤਤਮੋਤਿ ਉਤ੍ਤਮੋ। ਪવਰੋਤਿ ਤਸ੍ਸੇવ વੇવਚਨਂ। ਨਤ੍ਥਿ ਏਤਸ੍ਸ ਸਮੋਤਿ ਅਸਮੋ। ਅਸਮਾ ਪੁਬ੍ਬਬੁਦ੍ਧਾ, ਤੇਹਿ ਸਮੋਤਿ ਅਸਮਸਮੋ। ਨਤ੍ਥਿ ਏਤਸ੍ਸ ਪਟਿਸਮੋ ਪਟਿਪੁਗ੍ਗਲੋਤਿ ਅਪ੍ਪਟਿਸਮੋ। ਨਤ੍ਥਿ ਏਤਸ੍ਸ ਪਟਿਭਾਗੋਤਿ ਅਪ੍ਪਟਿਭਾਗੋ। ਨਤ੍ਥਿ ਏਤਸ੍ਸ ਪਟਿਪੁਗ੍ਗਲੋਤਿ ਅਪ੍ਪਟਿਪੁਗ੍ਗਲੋ।
Osāritanti uccāritaṃ, vuttanti attho. Aggoti sabbasattehi aggo. Jeṭṭhoti vuddhataro. Seṭṭhoti pasatthataro. Visiṭṭhehi sīlādīhi guṇehi samannāgatattā visiṭṭho. Uggatatamoti uttamo. Pavaroti tasseva vevacanaṃ. Natthi etassa samoti asamo. Asamā pubbabuddhā, tehi samoti asamasamo. Natthi etassa paṭisamo paṭipuggaloti appaṭisamo. Natthi etassa paṭibhāgoti appaṭibhāgo. Natthi etassa paṭipuggaloti appaṭipuggalo.
ਸਭਾવਪਕਤਿਕਾਤਿ ਸਭਾવਭੂਤਾ ਅਕਿਤ੍ਤਿਮਾ ਪਕਤਿ। ਕਾਰਣਮਹਨ੍ਤਤ੍ਤਾਤਿ ਕਾਰਣਾਨਂ ਮਹਨ੍ਤਤਾਯ, ਮਹਨ੍ਤੇਹਿ ਬੁਦ੍ਧਕਰਧਮ੍ਮੇਹਿ ਪਾਰਮਿਸਙ੍ਖਾਤੇਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤੋਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਪਥવੀਆਦੀਨਿ ਮਹਨ੍ਤਾਨਿ વਤ੍ਥੂਨਿ, ਮਹਨ੍ਤਾ ਚਕ੍ਕવਾਲ਼ਾਦਯੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ વਿਸਯੇ ਏਕੇਕਾવ, ਏવਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋਪਿ ਮਹਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ વਿਸਯੇ ਏਕੋ ਏવ। ਕੋ ਚ ਤਸ੍ਸ વਿਸਯੋ? ਬੁਦ੍ਧਭੂਮਿ, ਯਾવਤਕਂ વਾ ਞੇਯ੍ਯਂ। ‘‘ਆਕਾਸੋ વਿਯ ਅਨਨ੍ਤવਿਸਯੋ ਭਗવਾ ਏਕੋ ਏવ ਹੋਤੀ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤੋ ਪਰਚਕ੍ਕવਾਲ਼ੇਸੁਪਿ ਦੁਤਿਯਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਅਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
Sabhāvapakatikāti sabhāvabhūtā akittimā pakati. Kāraṇamahantattāti kāraṇānaṃ mahantatāya, mahantehi buddhakaradhammehi pāramisaṅkhātehi kāraṇehi buddhaguṇānaṃ nibbattitoti vuttaṃ hoti. Pathavīādīni mahantāni vatthūni, mahantā cakkavāḷādayo attano attano visaye ekekāva, evaṃ sammāsambuddhopi mahanto attano visaye eko eva. Ko ca tassa visayo? Buddhabhūmi, yāvatakaṃ vā ñeyyaṃ. ‘‘Ākāso viya anantavisayo bhagavā eko eva hotī’’ti vadanto paracakkavāḷesupi dutiyassa buddhassa abhāvaṃ dasseti.
ਇਮਿਨਾવ ਪਦੇਨਾਤਿ ‘‘ਏਕਿਸ੍ਸਾ ਲੋਕਧਾਤੁਯਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਏવ ਪਦੇਨ। ਦਸ ਚਕ੍ਕવਾਲ਼ਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਗਹਿਤਾਨੀਤਿ ਜਾਤਿਖੇਤ੍ਤਾਪੇਕ੍ਖਾਯ ਗਹਿਤਾਨਿ। ਏਕਚਕ੍ਕવਾਲ਼ੇਨੇવਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਏવ ਏਕਚਕ੍ਕવਾਲ਼ੇਨ, ਨ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ। ਯਥਾ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਚਕ੍ਕવਾਲ਼ੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਇਮਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਚਕ੍ਕવਾਲ਼ੇ ਜਮ੍ਬੁਦੀਪੇ ਏવ, ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਮਜ੍ਝਿਮਦੇਸੇ ਏવਾਤਿ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ, ਏવਂ ‘‘ਏਕਿਸ੍ਸਾ ਲੋਕਧਾਤੁਯਾ’’ਤਿ ਜਾਤਿਖੇਤ੍ਤੇ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੇਪਿ ਇਮਿਨਾવ ਚਕ੍ਕવਾਲ਼ੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ।
Imināva padenāti ‘‘ekissā lokadhātuyā’’ti iminā eva padena. Dasa cakkavāḷasahassāni gahitānīti jātikhettāpekkhāya gahitāni. Ekacakkavāḷenevāti iminā eva ekacakkavāḷena, na yena kenaci. Yathā ‘‘imasmiṃyeva cakkavāḷe uppajjantī’’ti vutte imasmimpi cakkavāḷe jambudīpe eva, tatthāpi majjhimadese evāti paricchindituṃ vaṭṭati, evaṃ ‘‘ekissā lokadhātuyā’’ti jātikhette adhippetepi imināva cakkavāḷena paricchindituṃ vaṭṭati.
ਪਠਮવਗ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Paṭhamavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
੧੫. ਅਟ੍ਠਾਨਪਾਲ਼ਿ (ਦੁਤਿਯવਗ੍ਗ)
15. Aṭṭhānapāḷi (dutiyavagga)
(੧੫) ੨. ਅਟ੍ਠਾਨਪਾਲ਼ਿ-ਦੁਤਿਯવਗ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ
(15) 2. Aṭṭhānapāḷi-dutiyavaggavaṇṇanā
੨੭੮. વਿવਾਦੁਪਚ੍ਛੇਦਤੋਤਿ વਿવਾਦੁਪਚ੍ਛੇਦਕਾਰਣਾ। ਦ੍વੀਸੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਯੋ વਿવਾਦੋ ਭવੇਯ੍ਯ, ਤਸ੍ਸ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦੋਯੇવੇਤ੍ਥ વਿવਾਦੁਪਚ੍ਛੇਦੋ। ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਦੀਪੇਤਿਆਦਿਨਾ ਦੀਪਨ੍ਤਰੇਪਿ ਏਕਜ੍ਝਂ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਪਗੇવ ਏਕਦੀਪੇਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਸੋਪਿ ਪਰਿਹਾਯੇਥਾਤਿ ਚਕ੍ਕવਾਲ਼ਸ੍ਸ ਪਦੇਸੇ ਏવ ਪવਤ੍ਤਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਪਰਿਹਾਯੇਯ੍ਯ।
278.Vivādupacchedatoti vivādupacchedakāraṇā. Dvīsu uppannesu yo vivādo bhaveyya, tassa anuppādoyevettha vivādupacchedo. Ekasmiṃ dīpetiādinā dīpantarepi ekajjhaṃ na uppajjati, pageva ekadīpeti dasseti. Sopi parihāyethāti cakkavāḷassa padese eva pavattitabbattā parihāyeyya.
੨੭੯-੨੮੦. ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਭਾવੋ ਤਸ੍ਸੇવ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਦਿਗੁਣਾਨਂ ਯੋਗ੍ਗਭਾવਤੋ। ਲਿਙ੍ਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀਤਿ ਪੁਰਿਸਭਾવੋ। ਹੇਤੂਤਿ ਮਨੋવਚੀਪਣਿਧਾਨਪੁਬ੍ਬਿਕਾ ਹੇਤੁਸਮ੍ਪਦਾ। ਸਤ੍ਥਾਰਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਥੁਸਮ੍ਮੁਖੀਭਾવੋ। ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਤਿ ਕਮ੍ਮਕਿਰਿਯવਾਦੀਸੁ ਤਾਪਸੇਸੁ, ਭਿਕ੍ਖੂਸੁ વਾ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ। ਗੁਣਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀਤਿ ਅਭਿਞ੍ਞਾਦਿਗੁਣਸਮ੍ਪਦਾ। ਅਧਿਕਾਰੋਤਿ ਬੁਦ੍ਧੇ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਅਧਿਕੋ ਕਾਰੋ, ਸવਿਸੇਸਾ ਉਪਕਾਰਕਿਰਿਯਾ ਅਧਿਕੋ ਸਕ੍ਕਾਰੋਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਛਨ੍ਦੋવ ਛਨ੍ਦਤਾ, ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਸਾਤਿਸਯੋ ਕਤ੍ਤੁਕਮ੍ਯਤਾਕੁਸਲਚ੍ਛਨ੍ਦੋ। ਅਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸਮੋਧਾਨਾਤਿ ਏਤੇਸਂ ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮਾਯੋਗੇਨ। ਅਭਿਨੀਹਾਰੋਤਿ ਕਾਯਪਣਿਧਾਨਂ। ਸਮਿਜ੍ਝਤੀਤਿ ਨਿਪ੍ਫਜ੍ਜਤਿ। ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪੋ, વਿਤ੍ਥਾਰੋ ਪਨ ਪਰਮਤ੍ਥਦੀਪਨਿਯਾ ਚਰਿਯਾਪਿਟਕવਣ੍ਣਨਾਯ (ਚਰਿਯਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ਪਕਿਣ੍ਣਕਕਥਾ) વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਸਬ੍ਬਾਕਾਰਪਰਿਪੂਰਮੇવਾਤਿ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਲਕ੍ਖਣਤਾਯ ਸਤ੍ਤੁਤ੍ਤਮਾਦੀਹਿ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਮੇવ। ਨ ਹਿ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਕੋਸੋਹਿਤવਤ੍ਥਗੁਯ੍ਹਤਾਦਿ ਸਮ੍ਭવਤਿ। ਦੁਤਿਯਪਕਤਿ ਚ ਨਾਮ ਪਠਮਪਕਤਿਤੋ ਨਿਹੀਨਾ ਏવ। ਤੇਨੇવਾਹ – ਅਨਨ੍ਤਰવਾਰੇ ‘‘ਯਸ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿ।
279-280.Manussattanti manussabhāvo tasseva pabbajjādiguṇānaṃ yoggabhāvato. Liṅgasampattīti purisabhāvo. Hetūti manovacīpaṇidhānapubbikā hetusampadā. Satthāradassananti satthusammukhībhāvo. Pabbajjāti kammakiriyavādīsu tāpasesu, bhikkhūsu vā pabbajjā. Guṇasampattīti abhiññādiguṇasampadā. Adhikāroti buddhe uddissa adhiko kāro, savisesā upakārakiriyā adhiko sakkāroti vuttaṃ hoti. Chandova chandatā, sammāsambodhiṃ uddissa sātisayo kattukamyatākusalacchando. Aṭṭhadhammasamodhānāti etesaṃ aṭṭhannaṃ dhammānaṃ samāyogena. Abhinīhāroti kāyapaṇidhānaṃ. Samijjhatīti nipphajjati. Ayamettha saṅkhepo, vitthāro pana paramatthadīpaniyā cariyāpiṭakavaṇṇanāya (cariyā. aṭṭha. pakiṇṇakakathā) vuttanayena veditabbo. Sabbākāraparipūramevāti paripuṇṇalakkhaṇatāya sattuttamādīhi sabbākārena sampannameva. Na hi itthiyā kosohitavatthaguyhatādi sambhavati. Dutiyapakati ca nāma paṭhamapakatito nihīnā eva. Tenevāha – anantaravāre ‘‘yasmā’’tiādi.
੨੮੧. ਇਧ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਤਤ੍ਥ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਤੋਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ ਪੁਰਿਸਭੂਤਸ੍ਸ ਤਤ੍ਥ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਤ੍ਤਭਾવੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਤੋ। ਤੇਨ ਅਸਤਿਪਿ ਪੁਰਿਸਲਿਙ੍ਗੇ ਪੁਰਿਸਾਕਾਰਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨੋ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਤਂਯੇવ ਚ ਪੁਰਿਸਾਕਾਰਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ ਭਗવਤਾ ‘‘ਯਂ ਪੁਰਿਸੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਤ੍ਤਂ ਕਾਰੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ। ਤੇਨੇવਾਹ – ‘‘ਸਮਾਨੇਪੀ’’ਤਿਆਦਿ। ਯਦਿ ਏવਂ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁਨ੍ਤਿ ਆਹ – ‘‘ਬ੍ਰਹ੍ਮਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ।
281.Idha purisassa tattha nibbattanatoti imasmiṃ manussaloke purisabhūtassa tattha brahmaloke brahmattabhāvena nibbattanato. Tena asatipi purisaliṅge purisākārā brahmāno hontīti dasseti. Taṃyeva ca purisākāraṃ sandhāya vuttaṃ bhagavatā ‘‘yaṃ puriso brahmattaṃ kāreyyā’’ti. Tenevāha – ‘‘samānepī’’tiādi. Yadi evaṃ itthiyo brahmaloke na uppajjeyyunti āha – ‘‘brahmatta’’ntiādi.
੨੯੦-੨੯੫. ‘‘ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਪਾਲ਼ਿਯਾ ਕਮ੍ਮਨਿਯਾਮੋ ਨਾਮ ਕਥਿਤੋ। ਸਮਞ੍ਜਨਂ ਸਮਙ੍ਗੋ, ਸਮਨ੍ਨਾਗਮੋ, ਸੋ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਸਮਙ੍ਗੀ, ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ, ਸਮਞ੍ਜਨਸੀਲੋ વਾ ਸਮਙ੍ਗੀ, ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਉਪਕਰਣਸਮੁਦਾਯਤੋ ਪਭੁਤਿ ਆਯੂਹਨવਸੇਨ ਆਯੂਹਨਸਮਙ੍ਗੀਤਾ, ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਪਕਚੇਤਨਾવਸੇਨ ਚੇਤਨਾਸਮਙ੍ਗਿਤਾ। ਚੇਤਨਾਸਨ੍ਤਤਿવਸੇਨ વਾ ਆਯੂਹਨਸਮਙ੍ਗਿਤਾ, ਤਂਤਂਚੇਤਨਾਕ੍ਖਣવਸੇਨ ਚੇਤਨਾਸਮਙ੍ਗੀਤਾ। ਕਤੂਪਚਿਤਸ੍ਸ ਅવਿਪਕ੍ਕવਿਪਾਕਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ વਸੇਨ ਕਮ੍ਮਸਮਙ੍ਗਿਤਾ। ਕਮ੍ਮੇ ਪਨ વਿਪਚ੍ਚਿਤੁਂ ਆਰਦ੍ਧੇ વਿਪਾਕਪ੍ਪવਤ੍ਤਿવਸੇਨ વਿਪਾਕਸਮਙ੍ਗਿਤਾ। ਕਮ੍ਮਾਦੀਨਂ ਉਪਟ੍ਠਾਨਕਾਲવਸੇਨ ਉਪਟ੍ਠਾਨਸਮਙ੍ਗਿਤਾ। ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਕਮ੍ਮਾਯੂਹਨਕ੍ਖਣੇਤਿ ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਚ ਸਮੀਹਨਕ੍ਖਣੇ। ਤਥਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਦਂ ਆਕਡ੍ਢਤਿ। ਯਥਾ ਕਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਫਲਦਾਨਸਮਤ੍ਥਂ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਕਤਂ ਉਪਚਿਤਂ। વਿਪਾਕਾਰਹਨ੍ਤਿ ਦੁਤਿਯਭવਾਦੀਸੁ વਿਪਚ੍ਚਨਾਰਹਂ। ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾਨਂ ਉਪਪਤ੍ਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਉਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਉਪਪਤ੍ਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਂ, ਕਮ੍ਮਂ, ਕਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਂ, ਗਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਞ੍ਚ। ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ਗਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤવਸੇਨੇવ ਯੋਜਨਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ। ਕਮ੍ਮਕਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ ਯਥਾਰਹਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ‘‘ਯਾਨਿਸ੍ਸ ਤਾਨਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਤਾਨਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ, ਤਾਨਿਸ੍ਸ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਓਲਮ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਜ੍ਝੋਲਮ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਭਿਲਮ੍ਬਨ੍ਤਿ’’ਤਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੩.੨੪੮) વਚਨਤੋ ਸਾਯਨ੍ਹੇ ਮਹਨ੍ਤਾਨਂ ਪਬ੍ਬਤਕੂਟਾਨਂ ਛਾਯਾ વਿਯ ਆਸਨ੍ਨਮਰਣਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤੇ ਸੁਪਿਨੇ વਿਯ વਿਪਚ੍ਚਿਤੁਂ ਕਤੋਕਾਸਂ ਕਮ੍ਮਂ, ਤਸ੍ਸ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਗਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਉਪਤਿਟ੍ਠਤੇવ। ਚਲਤੀਤਿ ਪਰਿવਤ੍ਤਤਿ। ਏਕੇਨ ਹਿ ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਤਜ੍ਜੇ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਉਪਟ੍ਠਿਤੇ ਪਚ੍ਚਯવਿਸੇਸવਸੇਨ ਤਤੋ ਅਞ੍ਞੇਨ ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਤਦਞ੍ਞਸ੍ਸ ਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ ਪਰਿવਤ੍ਤਨਂ। ਸੇਸਾ ਨਿਚ੍ਚਲਾ ਅવਸੇਸਾ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਾਪਿ ਸਮਙ੍ਗਿਤਾ ਨਿਚ੍ਚਲਾ ਅਪਰਿવਤ੍ਤਨਤੋ।
290-295. ‘‘Kāyaduccaritassā’’tiādipāḷiyā kammaniyāmo nāma kathito. Samañjanaṃ samaṅgo, samannāgamo, so etassa atthīti samaṅgī, samannāgato, samañjanasīlo vā samaṅgī, pubbabhāge upakaraṇasamudāyato pabhuti āyūhanavasena āyūhanasamaṅgītā, sanniṭṭhāpakacetanāvasena cetanāsamaṅgitā. Cetanāsantativasena vā āyūhanasamaṅgitā, taṃtaṃcetanākkhaṇavasena cetanāsamaṅgītā. Katūpacitassa avipakkavipākassa kammassa vasena kammasamaṅgitā. Kamme pana vipaccituṃ āraddhe vipākappavattivasena vipākasamaṅgitā. Kammādīnaṃ upaṭṭhānakālavasena upaṭṭhānasamaṅgitā. Kusalākusalakammāyūhanakkhaṇeti kusalakammassa akusalakammassa ca samīhanakkhaṇe. Tathāti iminā kusalākusalakammapadaṃ ākaḍḍhati. Yathā kataṃ kammaṃ phaladānasamatthaṃ hoti, tathā kataṃ upacitaṃ. Vipākārahanti dutiyabhavādīsu vipaccanārahaṃ. Uppajjamānānaṃ upapattinimittaṃ upaṭṭhātīti yojanā. Upapattiyā uppajjanassa nimittaṃ kāraṇanti upapattinimittaṃ, kammaṃ, kammanimittaṃ, gatinimittañca. Aṭṭhakathāyaṃ pana gatinimittavaseneva yojanā dassitā. Kammakammanimittānampi upaṭṭhānaṃ yathārahaṃ daṭṭhabbaṃ. ‘‘Yānissa tāni pubbe katāni kammāni, tānissa tasmiṃ samaye olambanti ajjholambanti abhilambanti’’ti (ma. ni. 3.248) vacanato sāyanhe mahantānaṃ pabbatakūṭānaṃ chāyā viya āsannamaraṇassa sattassa citte supine viya vipaccituṃ katokāsaṃ kammaṃ, tassa nimittaṃ gatinimittaṃ upatiṭṭhateva. Calatīti parivattati. Ekena hi kammunā tajje nimitte upaṭṭhite paccayavisesavasena tato aññena kammunā tadaññassa nimittassa upaṭṭhānaṃ parivattanaṃ. Sesā niccalā avasesā catubbidhāpi samaṅgitā niccalā aparivattanato.
ਸੁਨਖવਾਜਿਕੋਤਿ ਸੁਨਖੇਹਿ ਮਿਗવਾਜવਸੇਨ વਜਨਸੀਲੋ, ਸੁਨਖਲੁਦ੍ਦਕੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਲਸਨ੍ਥਰਣਪੂਜਨ੍ਤਿ ਭੂਮਿਤਲਸ੍ਸ ਪੁਪ੍ਫੇਹਿ ਸਨ੍ਥਰਣਪੂਜਂ। ਆਯੂਹਨਚੇਤਨਾ ਕਮ੍ਮਸਮਙ੍ਗਿਤਾવਸੇਨਾਤਿ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਸ੍ਸ ਅਪਰਾਪਰਂ ਆਯੂਹਨੇਨ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਪਕਚੇਤਨਾਯ ਤਸ੍ਸੇવ ਪਕਪ੍ਪਨੇ ਕਮ੍ਮਕ੍ਖਯਕਰਞਾਣੇਨ ਅਖੇਪਿਤਤ੍ਤਾ ਯਥੂਪਚਿਤਕਮ੍ਮੁਨਾ ਚ ਸਮਙ੍ਗਿਭਾવਸ੍ਸ વਸੇਨ।
Sunakhavājikoti sunakhehi migavājavasena vajanasīlo, sunakhaluddakoti attho. Talasantharaṇapūjanti bhūmitalassa pupphehi santharaṇapūjaṃ. Āyūhanacetanā kammasamaṅgitāvasenāti kāyaduccaritassa aparāparaṃ āyūhanena sanniṭṭhāpakacetanāya tasseva pakappane kammakkhayakarañāṇena akhepitattā yathūpacitakammunā ca samaṅgibhāvassa vasena.
ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਂ। ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਖਣੇਤਿ ਆਯੂਹਨਕ੍ਖਣੇਯੇવ। ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਕਮ੍ਮਸਮਙ੍ਗਿਨੋ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਸਗ੍ਗੋ વਾਰਿਤੋ, ਤਞ੍ਚੇ ਕਮ੍ਮਂ વਿਪਾਕવਾਰਂ ਲਭੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਸਗ੍ਗੋ વਾਰਿਤੋਤਿ ਚ ਨਿਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਂ। ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੋਪਿਸ੍ਸ વਾਰਿਤੋવਾਤਿ। ਅਪਰੇ ਪਨ ਪੁਰਿਮੇਹਿ વਿਪਾਕਾવਰਣਸ੍ਸ ਅਨੁਦ੍ਧਟਤ੍ਤਾ ‘‘ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਖਣੇ’’ਤਿ ਚ ਅવਿਸੇਸੇਨ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤਂ ਦੋਸਂ ਪਰਿਹਰਿਤੁਂ ‘‘ਆਯੂਹਿਤਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਯਦਾ ਕਮ੍ਮਂ વਿਪਾਕવਾਰਂ ਲਭਤੀਤਿ ਇਦਂ ਕਤੋਕਾਸਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਟਿਬਾਹਿਯਤ੍ਤਾ વੁਤ੍ਤਂ । ਤਥਾ ਹਿ ਭਗવਾ ਤਤਿਯਪਾਰਾਜਿਕવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ (ਪਾਰਾ॰ ੧੬੨ ਆਦਯੋ) ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਯਿ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਸਮਙ੍ਗੀ’’ਤਿ ਆਗਤਤ੍ਤਾ વਿਪਾਕੂਪਟ੍ਠਾਨਸਮਙ੍ਗਿਤਾ ਨ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ।
Kammanti akusalakammaṃ. Tasmiṃyeva khaṇeti āyūhanakkhaṇeyeva. Tassāti kammasamaṅgino puggalassa saggo vārito, tañce kammaṃ vipākavāraṃ labheyyāti adhippāyo. Saggo vāritoti ca nidassanamattaṃ. Manussalokopissa vāritovāti. Apare pana purimehi vipākāvaraṇassa anuddhaṭattā ‘‘tasmiṃyeva khaṇe’’ti ca avisesena vuttattā taṃ dosaṃ pariharituṃ ‘‘āyūhitakammaṃ nāmā’’tiādimāha. Yadā kammaṃ vipākavāraṃ labhatīti idaṃ katokāsassa appaṭibāhiyattā vuttaṃ . Tathā hi bhagavā tatiyapārājikavatthusmiṃ (pārā. 162 ādayo) paṭisallīyi, imasmiṃ sutte ‘‘kāyaduccaritasamaṅgī’’ti āgatattā vipākūpaṭṭhānasamaṅgitā na labbhanti.
(ਦੁਤਿਯવਗ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।)
(Dutiyavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.)
ਅਟ੍ਠਾਨਪਾਲ਼ਿવਣ੍ਣਨਾਯਂ ਅਨੁਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥਦੀਪਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Aṭṭhānapāḷivaṇṇanāyaṃ anuttānatthadīpanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ • Aṅguttaranikāya / ੧੫. ਅਟ੍ਠਾਨਪਾਲ਼ਿ • 15. Aṭṭhānapāḷi
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ੧੫. ਅਟ੍ਠਾਨਪਾਲ਼ਿ • 15. Aṭṭhānapāḷi
