Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / మహావిభఙ్గ-అట్ఠకథా • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā |
౨. అత్థఙ్గతసిక్ఖాపదవణ్ణనా
2. Atthaṅgatasikkhāpadavaṇṇanā
౧౫౩. దుతియసిక్ఖాపదే – పరియాయేనాతి వారేన, పటిపాటియాతి అత్థో. అధిచేతసోతి అధిచిత్తవతో , సబ్బచిత్తానం అధికేన అరహత్తఫలచిత్తేన సమన్నాగతస్సాతి అత్థో. అప్పమజ్జతోతి నప్పమజ్జతో, అప్పమాదేన కుసలానం ధమ్మానం సాతచ్చకిరియాయ సమన్నాగతస్సాతి వుత్తం హోతి. మునినోతి ‘‘యో మునాతి ఉభో లోకే, ముని తేన పవుచ్చతీ’’తి (ధ॰ ప॰ ౨౬౯) ఏవం ఉభయలోకముననేన వా, మోనం వుచ్చతి ఞాణం, తేన ఞాణేన సమన్నాగతత్తా వా ఖీణాసవో ముని నామ వుచ్చతి, తస్స మునినో. మోనపథేసు సిక్ఖతోతి అరహత్తఞాణసఙ్ఖాతస్స మోనస్స పథేసు సత్తతింసబోధిపక్ఖియధమ్మేసు తీసు వా సిక్ఖాసు సిక్ఖతో. ఇదఞ్చ పుబ్బభాగపటిపదం గహేత్వా వుత్తం, తస్మా ఏవం పుబ్బభాగే సిక్ఖతో ఇమాయ సిక్ఖాయ మునిభావం పత్తస్స మునినోతి ఏవమేత్థ అత్థో దట్ఠబ్బో. సోకా న భవన్తి తాదినోతి తాదిసస్స ఖీణాసవమునినో అబ్భన్తరే ఇట్ఠవియోగాదివత్థుకా సోకా న సన్తి. అథ వా తాదినోతి తాదిలక్ఖణసమన్నాగతస్స ఏవరూపస్స మునినో సోకా న భవన్తీతి అయమేత్థ అత్థో. ఉపసన్తస్సాతి రాగాదీనం ఉపసమేన ఉపసన్తస్స. సదా సతీమతోతి సతివేపుల్లప్పత్తత్తా నిచ్చకాలం సతియా అవిరహితస్స . ఆకాసే అన్తలిక్ఖేతి అన్తలిక్ఖసఙ్ఖాతే ఆకాసే, న కసిణుగ్ఘాటిమే, న పన రూపపరిచ్ఛేదే. చఙ్కమతిపి తిట్ఠతిపీతి తాసం భిక్ఖునీనం కథం సుత్వా ‘‘ఇమా భిక్ఖునియో మం ‘ఏత్తకమేవ అయం జానాతీ’తి అవమఞ్ఞన్తి, హన్ద దాని ఏతాసం అత్తనో ఆనుభావం దస్సేమీ’’తి ధమ్మబహుమానం ఉప్పాదేత్వా అభిఞ్ఞాపాదకం చతుత్థజ్ఝానం సమాపజ్జిత్వా వుట్ఠాయ ఏవరూపం ఇద్ధిపాటిహారియం దస్సేసి – ‘‘ఆకాసే అన్తలిక్ఖే చఙ్కమతిపి…పే॰… అన్తరధాయతిపీ’’తి. తత్థ అన్తరధాయతిపీతి అన్తరధాయతిపి అదస్సనమ్పి గచ్ఛతీతి అత్థో. తఞ్చేవ ఉదానం భణతి అఞ్ఞఞ్చ బహుం బుద్ధవచనన్తి థేరో కిర అత్తనో భాతుథేరస్స సన్తికే –
153. Dutiyasikkhāpade – pariyāyenāti vārena, paṭipāṭiyāti attho. Adhicetasoti adhicittavato , sabbacittānaṃ adhikena arahattaphalacittena samannāgatassāti attho. Appamajjatoti nappamajjato, appamādena kusalānaṃ dhammānaṃ sātaccakiriyāya samannāgatassāti vuttaṃ hoti. Muninoti ‘‘yo munāti ubho loke, muni tena pavuccatī’’ti (dha. pa. 269) evaṃ ubhayalokamunanena vā, monaṃ vuccati ñāṇaṃ, tena ñāṇena samannāgatattā vā khīṇāsavo muni nāma vuccati, tassa munino. Monapathesu sikkhatoti arahattañāṇasaṅkhātassa monassa pathesu sattatiṃsabodhipakkhiyadhammesu tīsu vā sikkhāsu sikkhato. Idañca pubbabhāgapaṭipadaṃ gahetvā vuttaṃ, tasmā evaṃ pubbabhāge sikkhato imāya sikkhāya munibhāvaṃ pattassa muninoti evamettha attho daṭṭhabbo. Sokā na bhavanti tādinoti tādisassa khīṇāsavamunino abbhantare iṭṭhaviyogādivatthukā sokā na santi. Atha vā tādinoti tādilakkhaṇasamannāgatassa evarūpassa munino sokā na bhavantīti ayamettha attho. Upasantassāti rāgādīnaṃ upasamena upasantassa. Sadā satīmatoti sativepullappattattā niccakālaṃ satiyā avirahitassa . Ākāse antalikkheti antalikkhasaṅkhāte ākāse, na kasiṇugghāṭime, na pana rūpaparicchede. Caṅkamatipi tiṭṭhatipīti tāsaṃ bhikkhunīnaṃ kathaṃ sutvā ‘‘imā bhikkhuniyo maṃ ‘ettakameva ayaṃ jānātī’ti avamaññanti, handa dāni etāsaṃ attano ānubhāvaṃ dassemī’’ti dhammabahumānaṃ uppādetvā abhiññāpādakaṃ catutthajjhānaṃ samāpajjitvā vuṭṭhāya evarūpaṃ iddhipāṭihāriyaṃ dassesi – ‘‘ākāse antalikkhe caṅkamatipi…pe… antaradhāyatipī’’ti. Tattha antaradhāyatipīti antaradhāyatipi adassanampi gacchatīti attho. Tañceva udānaṃ bhaṇati aññañca bahuṃ buddhavacananti thero kira attano bhātutherassa santike –
‘‘పదుమం యథా కోకనుదం సుగన్ధం,
‘‘Padumaṃ yathā kokanudaṃ sugandhaṃ,
పాతో సియా ఫుల్లమవీతగన్ధం;
Pāto siyā phullamavītagandhaṃ;
అఙ్గీరసం పస్స విరోచమానం,
Aṅgīrasaṃ passa virocamānaṃ,
తపన్తమాదిచ్చమివన్తలిక్ఖే’’తి. (సం॰ ని॰ ౧.౧౨౩);
Tapantamādiccamivantalikkhe’’ti. (saṃ. ni. 1.123);
ఇమం గాథం ఉద్దిసాపేత్వా చత్తారో మాసే సజ్ఝాయి. న చ పగుణం కత్తుమసక్ఖి. తతో నం థేరో ‘‘అభబ్బో త్వం ఇమస్మిం సాసనే’’తి విహారా నిక్కడ్ఢాపేసి, సో రోదమానో ద్వారకోట్ఠకే అట్ఠాసి. అథ భగవా బుద్ధచక్ఖునా వేనేయ్యసత్తే ఓలోకేన్తో తం దిస్వా విహారచారికం చరమానో వియ తస్స సన్తికం గన్త్వా ‘‘చూళపన్థక, కస్మా రోదసీ’’తి ఆహ. సో తమత్థం ఆరోచేసి. అథస్స భగవా సుద్ధం పిలోతికఖణ్డం దత్వా ‘‘ఇదం ‘రజోహరణం రజోహరణ’న్తి పరిమజ్జాహీ’’తి ఆహ. సో ‘‘సాధూ’’తి సమ్పటిచ్ఛిత్వా అత్తనో నివాసట్ఠానే నిసీదిత్వా తస్స ఏకమన్తం పరిమజ్జి, పరిమజ్జితట్ఠానం కాళకమహోసి. సో ‘‘ఏవం పరిసుద్ధమ్పి నామ వత్థం ఇమం అత్తభావం నిస్సాయ కాళకం జాత’’న్తి సంవేగం పటిలభిత్వా విపస్సనం ఆరభి. అథస్స భగవా ఆరద్ధవీరియభావం ఞత్వా ‘‘అధిచేతసో’’తి ఇమం ఓభాసగాథం అభాసి. థేరో గాథాపరియోసానే అరహత్తం పాపుణి. తస్మా థేరో పకతియావ ఇమం గాథం మమాయతి, సో తం ఇమిస్సా గాథాయ మమాయనభావం జానాపేతుం తంయేవ భణతి. అఞ్ఞఞ్చ అన్తరన్తరా ఆహరిత్వా బహుం బుద్ధవచనం. తేన వుత్తం – ‘‘తఞ్చేవ ఉదానం భణతి, అఞ్ఞఞ్చ బహుం బుద్ధవచన’’న్తి.
Imaṃ gāthaṃ uddisāpetvā cattāro māse sajjhāyi. Na ca paguṇaṃ kattumasakkhi. Tato naṃ thero ‘‘abhabbo tvaṃ imasmiṃ sāsane’’ti vihārā nikkaḍḍhāpesi, so rodamāno dvārakoṭṭhake aṭṭhāsi. Atha bhagavā buddhacakkhunā veneyyasatte olokento taṃ disvā vihāracārikaṃ caramāno viya tassa santikaṃ gantvā ‘‘cūḷapanthaka, kasmā rodasī’’ti āha. So tamatthaṃ ārocesi. Athassa bhagavā suddhaṃ pilotikakhaṇḍaṃ datvā ‘‘idaṃ ‘rajoharaṇaṃ rajoharaṇa’nti parimajjāhī’’ti āha. So ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchitvā attano nivāsaṭṭhāne nisīditvā tassa ekamantaṃ parimajji, parimajjitaṭṭhānaṃ kāḷakamahosi. So ‘‘evaṃ parisuddhampi nāma vatthaṃ imaṃ attabhāvaṃ nissāya kāḷakaṃ jāta’’nti saṃvegaṃ paṭilabhitvā vipassanaṃ ārabhi. Athassa bhagavā āraddhavīriyabhāvaṃ ñatvā ‘‘adhicetaso’’ti imaṃ obhāsagāthaṃ abhāsi. Thero gāthāpariyosāne arahattaṃ pāpuṇi. Tasmā thero pakatiyāva imaṃ gāthaṃ mamāyati, so taṃ imissā gāthāya mamāyanabhāvaṃ jānāpetuṃ taṃyeva bhaṇati. Aññañca antarantarā āharitvā bahuṃ buddhavacanaṃ. Tena vuttaṃ – ‘‘tañceva udānaṃ bhaṇati, aññañca bahuṃ buddhavacana’’nti.
౧౫౬. ఏకతో ఉపసమ్పన్నాయాతి భిక్ఖునిసఙ్ఘే ఉపసమ్పన్నాయ, భిక్ఖుసఙ్ఘే పన ఉపసమ్పన్నం ఓవదన్తస్స పాచిత్తియం. సేసమేత్థ ఉత్తానమేవ. ఇదమ్పి చ పదసోధమ్మసముట్ఠానమేవ.
156.Ekato upasampannāyāti bhikkhunisaṅghe upasampannāya, bhikkhusaṅghe pana upasampannaṃ ovadantassa pācittiyaṃ. Sesamettha uttānameva. Idampi ca padasodhammasamuṭṭhānameva.
అత్థఙ్గతసిక్ఖాపదం దుతియం.
Atthaṅgatasikkhāpadaṃ dutiyaṃ.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / వినయపిటక • Vinayapiṭaka / మహావిభఙ్గ • Mahāvibhaṅga / ౩. ఓవాదవగ్గో • 3. Ovādavaggo
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / సారత్థదీపనీ-టీకా • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ౨. అత్థఙ్గతసిక్ఖాపదవణ్ణనా • 2. Atthaṅgatasikkhāpadavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / వజిరబుద్ధి-టీకా • Vajirabuddhi-ṭīkā / ౨. అత్థఙ్గతసిక్ఖాపదవణ్ణనా • 2. Atthaṅgatasikkhāpadavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / విమతివినోదనీ-టీకా • Vimativinodanī-ṭīkā / ౨. అత్థఙ్గతసిక్ఖాపదవణ్ణనా • 2. Atthaṅgatasikkhāpadavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / పాచిత్యాదియోజనాపాళి • Pācityādiyojanāpāḷi / ౨. అత్థఙ్గతసిక్ఖాపదం • 2. Atthaṅgatasikkhāpadaṃ