| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මහාවග්‌ග-අට්‌ඨකථා • Mahāvagga-aṭṭhakathā |
අට්‌ඨාරසවත්‌ථුකථා
Aṭṭhārasavatthukathā
468. අධම්‌මං ධම්‌මොතිආදීනි අට්‌ඨාරස භෙදකරවත්‌ථූනි සඞ්‌ඝභෙදකක්‌ඛන්‌ධකෙ වණ්‌ණයිස්‌සාම.
468.Adhammaṃ dhammotiādīni aṭṭhārasa bhedakaravatthūni saṅghabhedakakkhandhake vaṇṇayissāma.
475. තං උක්‌ඛිත්‌තකං භික්‌ඛුං ඔසාරෙත්‌වාති තං ගහෙත්‌වා සීමං ගන්‌ත්‌වා ආපත්‌තිං දෙසාපෙත්‌වා කම්‌මවාචාය ඔසාරෙත්‌වා. තාවදෙව උපොසථොති තංදිවසමෙව උපොසථක්‌ඛන්‌ධකෙ වුත්‌තනයෙනෙව සාමග්‌ගීඋපොසථො කාතබ්‌බො.
475.Taṃukkhittakaṃ bhikkhuṃ osāretvāti taṃ gahetvā sīmaṃ gantvā āpattiṃ desāpetvā kammavācāya osāretvā. Tāvadeva uposathoti taṃdivasameva uposathakkhandhake vuttanayeneva sāmaggīuposatho kātabbo.
476. අමූලා මූලං ගන්‌ත්‌වාති න මූලා මූලං ගන්‌ත්‌වා; තං වත්‌ථුං අවිනිච්‌ඡිනිත්‌වාති අත්‌ථො. අයං වුච්‌චති උපාලි සඞ්‌ඝසාමග්‌ගී අත්‌ථාපෙතා බ්‍යඤ්‌ජනූපෙතාති අත්‌ථතො අපගතා, ‘‘සඞ්‌ඝසාමග්‌ගී’’ති ඉමං පන බ්‍යඤ්‌ජනමත්‌තං උපෙතා.
476.Amūlā mūlaṃ gantvāti na mūlā mūlaṃ gantvā; taṃ vatthuṃ avinicchinitvāti attho. Ayaṃ vuccati upāli saṅghasāmaggī atthāpetā byañjanūpetāti atthato apagatā, ‘‘saṅghasāmaggī’’ti imaṃ pana byañjanamattaṃ upetā.
477. සඞ්‌ඝස්‌ස කිච්‌චෙසූති සඞ්‌ඝස්‌ස කරණීයෙසු උප්‌පන්‌නෙසු. මන්‌තනාසූති විනයමන්‌තනාසු. අත්‌ථෙසු ජාතෙසූති විනයඅත්‌ථෙසු උප්‌පන්‌නෙසු. විනිච්‌ඡයෙසූති තෙසංයෙව අත්‌ථානං විනිච්‌ඡයෙසු. මහත්‌ථිකොති මහාඋපකාරො. පග්‌ගහාරහොති පග්‌ගණ්‌හිතුං වුත්‌තො.
477.Saṅghassa kiccesūti saṅghassa karaṇīyesu uppannesu. Mantanāsūti vinayamantanāsu. Atthesu jātesūti vinayaatthesu uppannesu. Vinicchayesūti tesaṃyeva atthānaṃ vinicchayesu. Mahatthikoti mahāupakāro. Paggahārahoti paggaṇhituṃ vutto.
අනානුවජ්‌ජො පඨමෙන සීලතොතිආදිම්‌හියෙව තාව සීලතො න උපවජ්‌ජො. අවෙක්‌ඛිතාචාරොති අපෙක්‌ඛිතාචාරො; ආලොකිතෙ විලොකිතෙ සම්‌පජානකාරීතිආදිනා නයෙන උපපරික්‌ඛිතාචාරො. අට්‌ඨකථාසු පන ‘‘අප්‌පටිච්‌ඡන්‌නාචාරො’’ති වුත්‌තං.
Anānuvajjo paṭhamena sīlatotiādimhiyeva tāva sīlato na upavajjo. Avekkhitācāroti apekkhitācāro; ālokite vilokite sampajānakārītiādinā nayena upaparikkhitācāro. Aṭṭhakathāsu pana ‘‘appaṭicchannācāro’’ti vuttaṃ.
විසය්‌හාති අභිභවිත්‌වා. අනුය්‍යුතං භණන්‌ති අනුඤ්‌ඤාතං අනපගතං භණන්‌තො. යස්‌මා හි සො අනුය්‍යුතං භණති, උසූයාය වා අගතිගමනවසෙන වා කාරණාපගතං න භණති, තස්‌මා අත්‌ථං න හාපෙති. උසූයාය පන අගතිගමනවසෙන වා භණන්‌තො අත්‌ථං හාපෙති, කාරණං න දෙති, තස්‌මා සො පරිසගතො ඡම්‌භති චෙව වෙධති ච. යො ඊදිසො න හොති, අයං ‘‘පග්‌ගහාරහො’’ති දස්‌සෙති.
Visayhāti abhibhavitvā. Anuyyutaṃ bhaṇanti anuññātaṃ anapagataṃ bhaṇanto. Yasmā hi so anuyyutaṃ bhaṇati, usūyāya vā agatigamanavasena vā kāraṇāpagataṃ na bhaṇati, tasmā atthaṃ na hāpeti. Usūyāya pana agatigamanavasena vā bhaṇanto atthaṃ hāpeti, kāraṇaṃ na deti, tasmā so parisagato chambhati ceva vedhati ca. Yo īdiso na hoti, ayaṃ ‘‘paggahāraho’’ti dasseti.
කිඤ්‌ච භිය්‍යො ‘‘තථෙව පඤ්‌හ’’න්‌ති ගාථා, තස්‌සත්‌ථො – යථා ච අනුය්‍යුතං භණන්‌තො අත්‌ථං න හාපෙති, තථෙව පරිසාය මජ්‌ඣෙ පඤ්‌හං පුච්‌ඡිතො සමානො න චෙව පජ්‌ඣායති, න ච මඞ්‌කු හොති. යො හි අත්‌ථං න ජානාති, සො පජ්‌ඣායති. යො වත්‌තුං න සක්‌කොති, සො මඞ්‌කු හොති. යො පන අත්‌ථඤ්‌ච ජානාති, වත්‌තුඤ්‌ච සක්‌කොති; සො න පජ්‌ඣායති, න මඞ්‌කු හොති. කාලාගතන්‌ති කථෙතබ්‌බයුත්‌තකාලෙ ආගතං. බ්‍යාකරණාරහන්‌ති පඤ්‌හස්‌ස අත්‌ථානුලොමතාය බ්‍යාකරණානුච්‌ඡවිකං. වචොති වදන්‌තො; එවරූපං වචනං භණන්‌තොති අත්‌ථො. රඤ්‌ජෙතීති තොසෙති. විඤ්‌ඤූපරිසන්‌ති විඤ්‌ඤූනං පරිසං.
Kiñca bhiyyo ‘‘tatheva pañha’’nti gāthā, tassattho – yathā ca anuyyutaṃ bhaṇanto atthaṃ na hāpeti, tatheva parisāya majjhe pañhaṃ pucchito samāno na ceva pajjhāyati, na ca maṅku hoti. Yo hi atthaṃ na jānāti, so pajjhāyati. Yo vattuṃ na sakkoti, so maṅku hoti. Yo pana atthañca jānāti, vattuñca sakkoti; so na pajjhāyati, na maṅku hoti. Kālāgatanti kathetabbayuttakāle āgataṃ. Byākaraṇārahanti pañhassa atthānulomatāya byākaraṇānucchavikaṃ. Vacoti vadanto; evarūpaṃ vacanaṃ bhaṇantoti attho. Rañjetīti toseti. Viññūparisanti viññūnaṃ parisaṃ.
ආචෙරකම්‌හි ච සකෙති අත්‌තනො ආචරියවාදෙ. අලං පමෙතුන්‌ති වීමංසිතුං තං තං කාරණං පඤ්‌ඤාය තුලයිතුං සමත්‌ථො. පගුණොති කතපරිචයො ලද්‌ධාසෙවනො. කථෙතවෙති කථෙතබ්‌බෙ. විරද්‌ධිකොවිදොති විරද්‌ධට්‌ඨානකුසලො.
Ācerakamhica saketi attano ācariyavāde. Alaṃ pametunti vīmaṃsituṃ taṃ taṃ kāraṇaṃ paññāya tulayituṃ samattho. Paguṇoti kataparicayo laddhāsevano. Kathetaveti kathetabbe. Viraddhikovidoti viraddhaṭṭhānakusalo.
පච්‌චත්‌ථිකා යෙන වජන්‌තීති අයං ගාථා යාදිසෙ කථෙතබ්‌බෙ පගුණො, තං දස්‌සෙතුං වුත්‌තා. අයඤ්‌හෙත්‌ථ අත්‌ථො – යාදිසෙන කථිතෙන පච්‌චත්‌ථිකා ච නිග්‌ගහං ගච්‌ඡන්‌ති, මහාජනො ච සඤ්‌ඤපනං ගච්‌ඡති; සඤ්‌ඤත්‌තිං අවබොධනං ගච්‌ඡතීති අත්‌ථො. යඤ්‌ච කථෙන්‌තො සකං ආදායං අත්‌තනො ආචරියවාදං න හාපෙති, යස්‌මිං වත්‌ථුස්‌මිං අධිකරණං උප්‌පන්‌නං, තදනුරූපං අනුපඝාතකරං පඤ්‌හං බ්‍යාකරමානො තාදිසෙ කථෙතබ්‌බෙ පගුණො හොතීති.
Paccatthikā yena vajantīti ayaṃ gāthā yādise kathetabbe paguṇo, taṃ dassetuṃ vuttā. Ayañhettha attho – yādisena kathitena paccatthikā ca niggahaṃ gacchanti, mahājano ca saññapanaṃ gacchati; saññattiṃ avabodhanaṃ gacchatīti attho. Yañca kathento sakaṃ ādāyaṃ attano ācariyavādaṃ na hāpeti, yasmiṃ vatthusmiṃ adhikaraṇaṃ uppannaṃ, tadanurūpaṃ anupaghātakaraṃ pañhaṃ byākaramāno tādise kathetabbe paguṇo hotīti.
දූතෙය්‍යකම්‌මෙසු අලන්‌ති අට්‌ඨහි දූතඞ්‌ගෙහි සමන්‌නාගතත්‌තා සඞ්‌ඝස්‌ස දූතෙය්‍යකම්‌මෙසු සමත්‌ථො. සුට්‌ඨු උග්‌ගණ්‌හාතීති සමුග්‌ගහො. ඉදං වුත්‌තං හොති – යථා නාම ආහුනං ආහුතිපිණ්‌ඩං සමුග්‌ගණ්‌හන්‌ති, එවං පීතිසොමනස්‌සජාතෙනෙව චෙතසා සඞ්‌ඝස්‌ස කිච්‌චෙසු සමුග්‌ගහො, සඞ්‌ඝස්‌සකිච්‌චෙසු තස්‌ස තස්‌ස කිච්‌චස්‌ස පටිග්‌ගාහකොති අත්‌ථො. කරං වචොති වචනං කරොන්‌තො. න තෙන මඤ්‌ඤතීති තෙන වචනකරණෙන ‘‘අහං කරොමි, සඞ්‌ඝභාරං නිත්‌ථරාමී’’ති න මානාතිමානං ජප්‌පෙති.
Dūteyyakammesu alanti aṭṭhahi dūtaṅgehi samannāgatattā saṅghassa dūteyyakammesu samattho. Suṭṭhu uggaṇhātīti samuggaho. Idaṃ vuttaṃ hoti – yathā nāma āhunaṃ āhutipiṇḍaṃ samuggaṇhanti, evaṃ pītisomanassajāteneva cetasā saṅghassa kiccesu samuggaho, saṅghassakiccesu tassa tassa kiccassa paṭiggāhakoti attho. Karaṃ vacoti vacanaṃ karonto. Na tena maññatīti tena vacanakaraṇena ‘‘ahaṃ karomi, saṅghabhāraṃ nittharāmī’’ti na mānātimānaṃ jappeti.
ආපජ්‌ජති යාවතකෙසු වත්‌ථූසූති යත්‌තකෙසු වත්‌ථූසු ආපත්‌තිං ආපජ්‌ජමානො ආපජ්‌ජති. හොති යථා ච වුට්‌ඨිතීති තස්‌සා ච ආපත්‌තියා යථා වුට්‌ඨානං හොති. එතෙ විභඞ්‌ගාති යෙසු වත්‌ථූසු ආපජ්‌ජති, යථා ච වුට්‌ඨානං හොති, ඉමෙසං අත්‌ථානං ජොතකා එතෙ විභඞ්‌ගා. උභයස්‌සාති උභයෙ අස්‌ස. ස්‌වාගතාති සුට්‌ඨු ආගතා. ආපත්‌තිවුට්‌ඨානපදස්‌ස කොවිදොති ආපත්‌තිවුට්‌ඨානකාරණකුසලො.
Āpajjati yāvatakesu vatthūsūti yattakesu vatthūsu āpattiṃ āpajjamāno āpajjati. Hoti yathā ca vuṭṭhitīti tassā ca āpattiyā yathā vuṭṭhānaṃ hoti. Ete vibhaṅgāti yesu vatthūsu āpajjati, yathā ca vuṭṭhānaṃ hoti, imesaṃ atthānaṃ jotakā ete vibhaṅgā. Ubhayassāti ubhaye assa. Svāgatāti suṭṭhu āgatā. Āpattivuṭṭhānapadassa kovidoti āpattivuṭṭhānakāraṇakusalo.
යානි චාචරන්‌ති යානි ච භණ්‌ඩනකාරණාදීනි ආචරන්‌තො තජ්‌ජනීයකම්‌මාදිවසෙන නිස්‌සාරණං ගච්‌ඡති. ඔසාරණං තංවුසිතස්‌ස ජන්‌තුනොති තං වත්‌තං වුසිතස්‌ස ජන්‌තුනො, යා ඔසාරණා කාතබ්‌බා, එතම්‌පි ජානාති. සෙසං සබ්‌බත්‌ථ උත්‌තානමෙවාති.
Yāni cācaranti yāni ca bhaṇḍanakāraṇādīni ācaranto tajjanīyakammādivasena nissāraṇaṃ gacchati. Osāraṇaṃ taṃvusitassa jantunoti taṃ vattaṃ vusitassa jantuno, yā osāraṇā kātabbā, etampi jānāti. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
කොසම්‌බකක්‌ඛන්‌ධකවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Kosambakakkhandhakavaṇṇanā niṭṭhitā.
සමන්‌තපාසාදිකාය විනයසංවණ්‌ණනාය
Samantapāsādikāya vinayasaṃvaṇṇanāya
මහාවග්‌ගවණ්‌ණනා සමත්‌තා.
Mahāvaggavaṇṇanā samattā.
මහාවග්‌ග-අට්‌ඨකථා නිට්‌ඨිතා.
Mahāvagga-aṭṭhakathā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / මහාවග්‌ගපාළි • Mahāvaggapāḷi
276. අට්‌ඨාරසවත්‌ථුකථා • 276. Aṭṭhārasavatthukathā
278. සඞ්‌ඝසාමග්‌ගීකථා • 278. Saṅghasāmaggīkathā
279. උපාලිසඞ්‌ඝසාමග්‌ගීපුච්‌ඡා • 279. Upālisaṅghasāmaggīpucchā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / උපාලිසඞ්‌ඝසාමග්‌ගීපුච්‌ඡාවණ්‌ණනා • Upālisaṅghasāmaggīpucchāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / සඞ්‌ඝසාමග්‌ගීකථාවණ්‌ණනා • Saṅghasāmaggīkathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / අට්‌ඨාරසවත්‌ථුකථාවණ්‌ණනා • Aṭṭhārasavatthukathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / පාචිත්‍යාදියොජනාපාළි • Pācityādiyojanāpāḷi / 276. අට්‌ඨාරසවත්‌ථුකථා • 276. Aṭṭhārasavatthukathā
