| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปฎิสมฺภิทามคฺคปาฬิ • Paṭisambhidāmaggapāḷi |
๓๙. อตฺถสนฺทสฺสนญาณนิเทฺทโส
39. Atthasandassanañāṇaniddeso
๙๐. กถํ นานาธมฺมปฺปกาสนตา ปญฺญา อตฺถสนฺทสฺสเน ญาณํ? นานาธมฺมาติ ปญฺจกฺขนฺธา, ทฺวาทสายตนานิ, อฎฺฐารส ธาตุโย, กุสลา ธมฺมา, อกุสลา ธมฺมา, อพฺยากตา ธมฺมา, กามาวจรา ธมฺมา, รูปาวจรา ธมฺมา, อรูปาวจรา ธมฺมา, อปริยาปนฺนา ธมฺมาฯ
90. Kathaṃ nānādhammappakāsanatā paññā atthasandassane ñāṇaṃ? Nānādhammāti pañcakkhandhā, dvādasāyatanāni, aṭṭhārasa dhātuyo, kusalā dhammā, akusalā dhammā, abyākatā dhammā, kāmāvacarā dhammā, rūpāvacarā dhammā, arūpāvacarā dhammā, apariyāpannā dhammā.
ปกาสนตาติ รูปํ อนิจฺจโต ปกาเสติ, รูปํ ทุกฺขโต ปกาเสติ, รูปํ อนตฺตโต ปกาเสติฯ เวทนํ…เป.… สญฺญํ… สงฺขาเร… วิญฺญาณํ… จกฺขุํ…เป.… ชรามรณํ อนิจฺจโต ปกาเสติ, ชรามรณํ ทุกฺขโต ปกาเสติ, ชรามรณํ อนตฺตโต ปกาเสติฯ
Pakāsanatāti rūpaṃ aniccato pakāseti, rūpaṃ dukkhato pakāseti, rūpaṃ anattato pakāseti. Vedanaṃ…pe… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ… cakkhuṃ…pe… jarāmaraṇaṃ aniccato pakāseti, jarāmaraṇaṃ dukkhato pakāseti, jarāmaraṇaṃ anattato pakāseti.
อตฺถสนฺทสฺสเนติ กามจฺฉนฺทํ ปชหโนฺต เนกฺขมฺมตฺถํ สนฺทเสฺสติฯ พฺยาปาทํ ปชหโนฺต อพฺยาปาทตฺถํ สนฺทเสฺสติฯ ถินมิทฺธํ ปชหโนฺต อาโลกสญฺญตฺถํ สนฺทเสฺสติฯ อุทฺธจฺจํ ปชหโนฺต อวิเกฺขปตฺถํ สนฺทเสฺสติฯ วิจิกิจฺฉํ ปชหโนฺต ธมฺมววตฺถานตฺถํ สนฺทเสฺสติฯ อวิชฺชํ ปชหโนฺต ญาณตฺถํ สนฺทเสฺสติฯ อรติํ ปชหโนฺต ปาโมชฺชตฺถํ สนฺทเสฺสติฯ นีวรเณ ปชหโนฺต ปฐมฌานตฺถํ สนฺทเสฺสติ …เป.… สพฺพกิเลเส ปชหโนฺต อรหตฺตมคฺคตฺถํ สนฺทเสฺสติฯ ตํ ญาตเฎฺฐน ญาณํ, ปชานนเฎฺฐน ปญฺญาฯ เตน วุจฺจติ – ‘‘นานาธมฺมปกาสนตา ปญฺญา อตฺถสนฺทสฺสเน ญาณํ’’ฯ
Atthasandassaneti kāmacchandaṃ pajahanto nekkhammatthaṃ sandasseti. Byāpādaṃ pajahanto abyāpādatthaṃ sandasseti. Thinamiddhaṃ pajahanto ālokasaññatthaṃ sandasseti. Uddhaccaṃ pajahanto avikkhepatthaṃ sandasseti. Vicikicchaṃ pajahanto dhammavavatthānatthaṃ sandasseti. Avijjaṃ pajahanto ñāṇatthaṃ sandasseti. Aratiṃ pajahanto pāmojjatthaṃ sandasseti. Nīvaraṇe pajahanto paṭhamajhānatthaṃ sandasseti …pe… sabbakilese pajahanto arahattamaggatthaṃ sandasseti. Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati – ‘‘nānādhammapakāsanatā paññā atthasandassane ñāṇaṃ’’.
อตฺถสนฺทสฺสนญาณนิเทฺทโส นวติํสติโมฯ
Atthasandassanañāṇaniddeso navatiṃsatimo.
Related texts:
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ขุทฺทกนิกาย (อฎฺฐกถา) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ปฎิสมฺภิทามคฺค-อฎฺฐกถา • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā / ๓๙. อตฺถสนฺทสฺสนญาณนิเทฺทสวณฺณนา • 39. Atthasandassanañāṇaniddesavaṇṇanā
