| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
२-१०. अट्ठसतसुत्तादिवण्णना
2-10. Aṭṭhasatasuttādivaṇṇanā
२७०-२७८. वेदनानं अट्ठाधिकं सतं, तस्स अट्ठसतस्स तब्भावस्स परियायो कारणं एत्थ अत्थीति अट्ठसतपरियायो, सुत्तं। तेनाह ‘‘अट्ठसतस्स कारणभूत’’न्ति। धम्मकारणन्ति परियत्तिधम्मभूतं कारणं। कायिकाति पञ्चद्वारकायिका। तेनाह ‘‘कामावचरेयेव लब्भन्ती’’ति, कामभूमिकाति अत्थो। अरूपावचरे नत्थि, तिभूमिकाति अत्थो। तेनाह – ‘‘अरूपे तिकचतुक्कज्झानं उप्पज्जति, तञ्च खो लोकुत्तरं, न लोकिय’’न्ति। इतरा उपेक्खावेदना। उपविचरन्ति उपेच्च पज्जन्तीति अत्थो। तंसम्पयुत्तानन्ति विचारसम्पयुत्तानं।
270-278. Vedanānaṃ aṭṭhādhikaṃ sataṃ, tassa aṭṭhasatassa tabbhāvassa pariyāyo kāraṇaṃ ettha atthīti aṭṭhasatapariyāyo, suttaṃ. Tenāha ‘‘aṭṭhasatassa kāraṇabhūta’’nti. Dhammakāraṇanti pariyattidhammabhūtaṃ kāraṇaṃ. Kāyikāti pañcadvārakāyikā. Tenāha ‘‘kāmāvacareyeva labbhantī’’ti, kāmabhūmikāti attho. Arūpāvacare natthi, tibhūmikāti attho. Tenāha – ‘‘arūpe tikacatukkajjhānaṃ uppajjati, tañca kho lokuttaraṃ, na lokiya’’nti. Itarā upekkhāvedanā. Upavicaranti upecca pajjantīti attho. Taṃsampayuttānanti vicārasampayuttānaṃ.
पटिलाभतोति पटिलद्धभावतो। समनुपस्सतोति पच्चवेक्खतो पस्सतो। अतीतं खणत्तयातिक्कमेन अतिक्कन्तं, निरुद्धप्पत्तिया निरुद्धं, पकतिविजहनेन विपरिणतं। समनुस्सरतोति चिन्तयतो। गेहस्सितन्ति कामगुणनिस्सितं। कामगुणा हि इध गेहनिस्सितधम्मेन गेहपरियायेन वुत्ता।
Paṭilābhatoti paṭiladdhabhāvato. Samanupassatoti paccavekkhato passato. Atītaṃ khaṇattayātikkamena atikkantaṃ, niruddhappattiyā niruddhaṃ, pakativijahanena vipariṇataṃ. Samanussaratoti cintayato. Gehassitanti kāmaguṇanissitaṃ. Kāmaguṇā hi idha gehanissitadhammena gehapariyāyena vuttā.
विपरिणामविरागनिरोधन्ति विपरिणामनं विरज्जनलक्खणं निरुज्झनञ्च विदित्वा। पुब्बेति अतीते। एतरहीति इदानि वत्तमाना। सम्मप्पञ्ञाय पस्सतोति विपस्सनापञ्ञाय चेव मग्गपञ्ञाय च याथावतो पस्सतो। उस्सुक्कापेतुन्ति विपस्सनं पट्ठपेत्वा मग्गपटिवेधं पापेतुं। निब्बानं उद्दिस्स पवत्तितत्ता नेक्खम्मस्सितसोमनस्सानि नाम। लोकामिसपटिसंयुत्तानन्ति कामगुणनिस्सितानं। तदायतनन्ति तं आयतनं तं कारणं अरहत्तं। अनुत्तरेसु विमोक्खेसूति अरियफलधम्मेसु। पिहन्ति अधिगमिच्छं।
Vipariṇāmavirāganirodhanti vipariṇāmanaṃ virajjanalakkhaṇaṃ nirujjhanañca viditvā. Pubbeti atīte. Etarahīti idāni vattamānā. Sammappaññāya passatoti vipassanāpaññāya ceva maggapaññāya ca yāthāvato passato. Ussukkāpetunti vipassanaṃ paṭṭhapetvā maggapaṭivedhaṃ pāpetuṃ. Nibbānaṃ uddissa pavattitattā nekkhammassitasomanassāni nāma. Lokāmisapaṭisaṃyuttānanti kāmaguṇanissitānaṃ. Tadāyatananti taṃ āyatanaṃ taṃ kāraṇaṃ arahattaṃ. Anuttaresu vimokkhesūti ariyaphaladhammesu. Pihanti adhigamicchaṃ.
उपेक्खाति सोमनस्सरहितअञ्ञाणुपेक्खा। बाल्ययोगतो बालस्स, ततो एव मूळ्हस्स पुथुज्जनस्स। किलेसोधीनं मग्गोधीहि अजितत्ता अनोधिजिनस्स। सत्तमभवादितो उद्धं पवत्तनविपाकस्स अजितत्ता अविपाकजिनस्स। अनेकादीनवे वट्टे आदीनवस्स अजाननेन अनादीनवदस्साविनो। पटिपत्तिपटिवेधबाहुसच्चाभावेन अस्सुतवतो पुथुज्जनस्स। रूपं सा नातिवत्तति न अतिक्कमति ञाणसम्पयुत्ताभावतो। सब्बसङ्गाहकोति सब्बधम्मे सङ्गण्हनको। ततियादीनि याव दसमा हेट्ठा वुत्तनयत्ता उत्तानत्थानेव।
Upekkhāti somanassarahitaaññāṇupekkhā. Bālyayogato bālassa, tato eva mūḷhassa puthujjanassa. Kilesodhīnaṃ maggodhīhi ajitattā anodhijinassa. Sattamabhavādito uddhaṃ pavattanavipākassa ajitattā avipākajinassa. Anekādīnave vaṭṭe ādīnavassa ajānanena anādīnavadassāvino. Paṭipattipaṭivedhabāhusaccābhāvena assutavato puthujjanassa. Rūpaṃ sā nātivattati na atikkamati ñāṇasampayuttābhāvato. Sabbasaṅgāhakoti sabbadhamme saṅgaṇhanako. Tatiyādīni yāva dasamā heṭṭhā vuttanayattā uttānatthāneva.
अट्ठसतसुत्तादिवण्णना निट्ठिता।
Aṭṭhasatasuttādivaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya
२. अट्ठसतसुत्तं • 2. Aṭṭhasatasuttaṃ
३. अञ्ञतरभिक्खुसुत्तं • 3. Aññatarabhikkhusuttaṃ
४. पुब्बसुत्तं • 4. Pubbasuttaṃ
५. ञाणसुत्तं • 5. Ñāṇasuttaṃ
६. सम्बहुलभिक्खुसुत्तं • 6. Sambahulabhikkhusuttaṃ
७. पठमसमणब्राह्मणसुत्तं • 7. Paṭhamasamaṇabrāhmaṇasuttaṃ
८. दुतियसमणब्राह्मणसुत्तं • 8. Dutiyasamaṇabrāhmaṇasuttaṃ
९. ततियसमणब्राह्मणसुत्तं • 9. Tatiyasamaṇabrāhmaṇasuttaṃ
१०. सुद्धिकसुत्तं • 10. Suddhikasuttaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / २-१०. अट्ठसतसुत्तादिवण्णना • 2-10. Aṭṭhasatasuttādivaṇṇanā
