| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
២-១០. អដ្ឋសតសុត្តាទិវណ្ណនា
2-10. Aṭṭhasatasuttādivaṇṇanā
២៧០-២៧៨. ទុតិយេ អដ្ឋសតបរិយាយន្តិ អដ្ឋសតស្ស ការណភូតំ។ ធម្មបរិយាយន្តិ ធម្មការណំ។ កាយិកា ច ចេតសិកា ចាតិ ឯត្ថ កាយិកា កាមាវចរេយេវ លព្ភន្តិ, ចេតសិកា ចតុភូមិកាបិ ។ សុខាតិអាទីសុ សុខា វេទនា អរូបាវចរេ នត្ថិ, សេសាសុ តីសុ ភូមីសុ លព្ភន្តិ, ទុក្ខា កាមាវចរាវ, ឥតរា ចតុភូមិកា។ បញ្ចកេ សុខិន្ទ្រិយទុក្ខិន្ទ្រិយទោមនស្សិន្ទ្រិយានិ កាមាវចរានេវ, សោមនស្សិន្ទ្រិយំ តេភូមកំ, ឧបេក្ខិន្ទ្រិយំ ចតុភូមកំ។ ឆក្កេ បញ្ចសុ ទ្វារេសុ វេទនា កាមាវចរាវ, មនោទ្វារេ ចតុភូមិកា, អដ្ឋារសកេ ឆសុ ឥដ្ឋារម្មណេសុ សោមនស្សេន សហ ឧបវិចរន្តីតិ សោមនស្សូបវិចារា។ សេសទ្វយេបិ ឯសេវ នយោ។ ឥតិ អយំ ទេសនា វិចារវសេន អាគតា, តំសម្បយុត្តានំ បន សោមនស្សាទីនំ វសេន ឥធ អដ្ឋារស វេទនា វេទិតព្ពា។
270-278. Dutiye aṭṭhasatapariyāyanti aṭṭhasatassa kāraṇabhūtaṃ. Dhammapariyāyanti dhammakāraṇaṃ. Kāyikā ca cetasikā cāti ettha kāyikā kāmāvacareyeva labbhanti, cetasikā catubhūmikāpi . Sukhātiādīsu sukhā vedanā arūpāvacare natthi, sesāsu tīsu bhūmīsu labbhanti, dukkhā kāmāvacarāva, itarā catubhūmikā. Pañcake sukhindriyadukkhindriyadomanassindriyāni kāmāvacarāneva, somanassindriyaṃ tebhūmakaṃ, upekkhindriyaṃ catubhūmakaṃ. Chakke pañcasu dvāresu vedanā kāmāvacarāva, manodvāre catubhūmikā, aṭṭhārasake chasu iṭṭhārammaṇesu somanassena saha upavicarantīti somanassūpavicārā. Sesadvayepi eseva nayo. Iti ayaṃ desanā vicāravasena āgatā, taṃsampayuttānaṃ pana somanassādīnaṃ vasena idha aṭṭhārasa vedanā veditabbā.
ឆ គេហសិតានិ សោមនស្សានីតិអាទីសុ ‘‘ចក្ខុវិញ្ញេយ្យានំ រូបានំ ឥដ្ឋានំ កន្តានំ មនាបានំ មនោរមានំ លោកាមិសបដិសំយុត្តានំ បដិលាភំ វា បដិលាភតោ សមនុបស្សតោ បុព្ពេ វា បដិលទ្ធបុព្ពំ អតីតំ និរុទ្ធំ វិបរិណតំ សមនុស្សរតោ ឧប្បជ្ជតិ សោមនស្សំ។ យំ ឯវរូបំ សោមនស្សំ, ឥទំ វុច្ចតិ គេហសិតំ សោមនស្ស’’ន្តិ (ម. និ. ៣.៣០៦)។ ឯវំ ឆសុ ទ្វារេសុ វុត្តកាមគុណនិស្សិតានិ សោមនស្សានិ ឆ គេហសិតសោមនស្សានិ នាម។
Cha gehasitāni somanassānītiādīsu ‘‘cakkhuviññeyyānaṃ rūpānaṃ iṭṭhānaṃ kantānaṃ manāpānaṃ manoramānaṃ lokāmisapaṭisaṃyuttānaṃ paṭilābhaṃ vā paṭilābhato samanupassato pubbe vā paṭiladdhapubbaṃ atītaṃ niruddhaṃ vipariṇataṃ samanussarato uppajjati somanassaṃ. Yaṃ evarūpaṃ somanassaṃ, idaṃ vuccati gehasitaṃ somanassa’’nti (ma. ni. 3.306). Evaṃ chasu dvāresu vuttakāmaguṇanissitāni somanassāni cha gehasitasomanassāni nāma.
‘‘រូបានំ ត្វេវ អនិច្ចតំ វិទិត្វា វិបរិណាមវិរាគនិរោធំ ‘បុព្ពេ ចេវ រូបា ឯតរហិ ច, សព្ពេ តេ រូបា អនិច្ចា ទុក្ខា វិបរិណាមធម្មា’តិ ឯវមេតំ យថាភូតំ សម្មប្បញ្ញាយ បស្សតោ ឧប្បជ្ជតិ សោមនស្សំ។ យំ ឯវរូបំ សោមនស្សំ, ឥទំ វុច្ចតិ នេក្ខម្មសិតំ សោមនស្ស’’ន្តិ (ម. និ. ៣.៣០៦) ឯវំ ឆសុ ទ្វារេសុ ឥដ្ឋារម្មណេ អាបាថគតេ អនិច្ចតាទិវសេន វិបស្សនំ បដ្ឋបេត្វា ឧស្សុក្កាបេតុំ សក្កោន្តស្ស ‘‘ឧស្សុក្កិតា មេ វិបស្សនា’’តិ សោមនស្សជាតស្ស ឧប្បន្នសោមនស្សានិ ឆ នេក្ខម្មសិតសោមនស្សានិ នាម។
‘‘Rūpānaṃ tveva aniccataṃ viditvā vipariṇāmavirāganirodhaṃ ‘pubbe ceva rūpā etarahi ca, sabbe te rūpā aniccā dukkhā vipariṇāmadhammā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passato uppajjati somanassaṃ. Yaṃ evarūpaṃ somanassaṃ, idaṃ vuccati nekkhammasitaṃ somanassa’’nti (ma. ni. 3.306) evaṃ chasu dvāresu iṭṭhārammaṇe āpāthagate aniccatādivasena vipassanaṃ paṭṭhapetvā ussukkāpetuṃ sakkontassa ‘‘ussukkitā me vipassanā’’ti somanassajātassa uppannasomanassāni cha nekkhammasitasomanassāni nāma.
‘‘ចក្ខុវិញ្ញេយ្យានំ រូបានំ ឥដ្ឋានំ កន្តានំ មនាបានំ មនោរមានំ លោកាមិសបដិសំយុត្តានំ អប្បដិលាភំ វា អប្បដិលាភតោ សមនុបស្សតោ បុព្ពេ វា បដិលទ្ធបុព្ពំ អតីតំ និរុទ្ធំ វិបរិណតំ សមនុស្សរតោ ឧប្បជ្ជតិ ទោមនស្សំ។ យំ ឯវរូបំ ទោមនស្សំ, ឥទំ វុច្ចតិ គេហសិតំ ទោមនស្ស’’ន្តិ។ ឯវំ ឆសុ ទ្វារេសុ ‘‘ឥដ្ឋារម្មណំ នានុភវិស្សាមិ នានុភវាមី’’តិ វិតក្កយតោ ឧប្បន្នានិ កាមគុណនិស្សិតទោមនស្សានិ ឆ គេហសិតទោមនស្សានិ នាម។
‘‘Cakkhuviññeyyānaṃ rūpānaṃ iṭṭhānaṃ kantānaṃ manāpānaṃ manoramānaṃ lokāmisapaṭisaṃyuttānaṃ appaṭilābhaṃ vā appaṭilābhato samanupassato pubbe vā paṭiladdhapubbaṃ atītaṃ niruddhaṃ vipariṇataṃ samanussarato uppajjati domanassaṃ. Yaṃ evarūpaṃ domanassaṃ, idaṃ vuccati gehasitaṃ domanassa’’nti. Evaṃ chasu dvāresu ‘‘iṭṭhārammaṇaṃ nānubhavissāmi nānubhavāmī’’ti vitakkayato uppannāni kāmaguṇanissitadomanassāni cha gehasitadomanassāni nāma.
‘‘រូបានំ ត្វេវ អនិច្ចតំ វិទិត្វា វិបរិណាមវិរាគនិរោធំ ‘បុព្ពេ ចេវ រូបា ឯតរហិ ច , សព្ពេ តេ រូបា អនិច្ចា ទុក្ខា វិបរិណាមធម្មា’តិ ឯវមេតំ យថាភូតំ សម្មប្បញ្ញាយ ទិស្វា អនុត្តរេសុ វិមោក្ខេសុ បិហំ ឧបដ្ឋាបេតិ ‘កុទាស្សុ នាមាហំ តទាយតនំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរិស្សាមិ, យទរិយា ឯតរហិ អាយតនំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរន្តី’’តិ។ ឥតិ អនុត្តរេសុ វិមោក្ខេសុ បិហំ ឧបដ្ឋាបយតោ ឧប្បជ្ជតិ បិហបច្ចយា ទោមនស្សំ។ យំ ឯវរូបំ ទោមនស្សំ, ឥទំ វុច្ចតិ នេក្ខម្មសិតំ ទោមនស្សន្តិ; ឯវំ ឆសុ ទ្វារេសុ ឥដ្ឋារម្មណេ អាបាថគតេ អនុត្តរវិមោក្ខសង្ខាតអរិយផលធម្មេសុ បិហំ ឧបដ្ឋាបេត្វា តទធិគមាយ អនិច្ចតាទិវសេន វិបស្សនំ បដ្ឋបេត្វា ឧស្សុក្កាបេតុំ អសក្កោន្តស្ស ‘‘ឥមម្បិ បក្ខំ ឥមម្បិ មាសំ ឥមម្បិ សំវច្ឆរំ វិបស្សនំ ឧស្សុក្កាបេត្វា អរិយភូមិំ បាបុណិតុំ នាសក្ខិ’’ន្តិ អនុសោចតោ ឧប្បន្នានិ ទោមនស្សានិ ឆ នេក្ខម្មសិតទោមនស្សានិ នាម។
‘‘Rūpānaṃ tveva aniccataṃ viditvā vipariṇāmavirāganirodhaṃ ‘pubbe ceva rūpā etarahi ca , sabbe te rūpā aniccā dukkhā vipariṇāmadhammā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya disvā anuttaresu vimokkhesu pihaṃ upaṭṭhāpeti ‘kudāssu nāmāhaṃ tadāyatanaṃ upasampajja viharissāmi, yadariyā etarahi āyatanaṃ upasampajja viharantī’’ti. Iti anuttaresu vimokkhesu pihaṃ upaṭṭhāpayato uppajjati pihapaccayā domanassaṃ. Yaṃ evarūpaṃ domanassaṃ, idaṃ vuccati nekkhammasitaṃ domanassanti; evaṃ chasu dvāresu iṭṭhārammaṇe āpāthagate anuttaravimokkhasaṅkhātaariyaphaladhammesu pihaṃ upaṭṭhāpetvā tadadhigamāya aniccatādivasena vipassanaṃ paṭṭhapetvā ussukkāpetuṃ asakkontassa ‘‘imampi pakkhaṃ imampi māsaṃ imampi saṃvaccharaṃ vipassanaṃ ussukkāpetvā ariyabhūmiṃ pāpuṇituṃ nāsakkhi’’nti anusocato uppannāni domanassāni cha nekkhammasitadomanassāni nāma.
‘‘ចក្ខុនា រូបំ ទិស្វា ឧប្បជ្ជតិ ឧបេក្ខា ពាលស្ស មូឡ្ហស្ស បុថុជ្ជនស្ស អនោធិជិនស្ស អវិបាកជិនស្ស អនាទីនវទស្សាវិនោ អស្សុតវតោ បុថុជ្ជនស្ស ។ យា ឯវរូបា ឧបេក្ខា, រូបំ សា នាតិវត្តតិ, តស្មា សា ឧបេក្ខា គេហសិតាតិ វុច្ចតី’’តិ; ឯវំ ឆសុ ទ្វារេសុ ឥដ្ឋារម្មណេ អាបាថគតេ គុឡបិណ្ឌកេ និលីនមក្ខិកា វិយ រូបាទីនិ អនតិវត្តមានា តត្ថេវ លគ្គា លគ្គិតា ហុត្វា ឧប្បន្នកាមគុណនិស្សិតា ឧបេក្ខា ឆ គេហសិតឧបេក្ខា នាម។
‘‘Cakkhunā rūpaṃ disvā uppajjati upekkhā bālassa mūḷhassa puthujjanassa anodhijinassa avipākajinassa anādīnavadassāvino assutavato puthujjanassa . Yā evarūpā upekkhā, rūpaṃ sā nātivattati, tasmā sā upekkhā gehasitāti vuccatī’’ti; evaṃ chasu dvāresu iṭṭhārammaṇe āpāthagate guḷapiṇḍake nilīnamakkhikā viya rūpādīni anativattamānā tattheva laggā laggitā hutvā uppannakāmaguṇanissitā upekkhā cha gehasitaupekkhā nāma.
‘‘រូបានំ ត្វេវ អនិច្ចតំ វិទិត្វា វិបរិណាមវិរាគនិរោធំ បុព្ពេ ចេវ រូបា ឯតរហិ ច, ‘សព្ពេ តេ រូបា អនិច្ចា ទុក្ខា វិបរិណាមធម្មា’តិ ឯវមេតំ យថាភូតំ សម្មប្បញ្ញាយ បស្សតោ ឧប្បជ្ជតិ ឧបេក្ខា។ យា ឯវរូបា ឧបេក្ខា, រូបំ សា អតិវត្តតិ, តស្មា សា ឧបេក្ខា នេក្ខម្មសិតាតិ វុច្ចតី’’តិ; ឯវំ ឆសុ ទ្វារេសុ ឥដ្ឋាទិអារម្មណេ អាបាថគតេ ឥដ្ឋេ អរជ្ជន្តស្ស អនិដ្ឋេ អទុស្សន្តស្ស អសមបេក្ខនេ អមុយ្ហន្តស្ស ឧប្បន្នា វិបស្សនាញាណសម្បយុត្តា ឧបេក្ខា នេក្ខម្មសិតឧបេក្ខា នាម។ ឥមស្មិំ សុត្តេ សព្ពសង្គាហកោ ចតុភូមកធម្មបរិច្ឆេទោ កថិតោ។ តតិយាទីនិ ឧត្តានត្ថានេវ។
‘‘Rūpānaṃ tveva aniccataṃ viditvā vipariṇāmavirāganirodhaṃ pubbe ceva rūpā etarahi ca, ‘sabbe te rūpā aniccā dukkhā vipariṇāmadhammā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passato uppajjati upekkhā. Yā evarūpā upekkhā, rūpaṃ sā ativattati, tasmā sā upekkhā nekkhammasitāti vuccatī’’ti; evaṃ chasu dvāresu iṭṭhādiārammaṇe āpāthagate iṭṭhe arajjantassa aniṭṭhe adussantassa asamapekkhane amuyhantassa uppannā vipassanāñāṇasampayuttā upekkhā nekkhammasitaupekkhā nāma. Imasmiṃ sutte sabbasaṅgāhako catubhūmakadhammaparicchedo kathito. Tatiyādīni uttānatthāneva.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya
២. អដ្ឋសតសុត្តំ • 2. Aṭṭhasatasuttaṃ
៣. អញ្ញតរភិក្ខុសុត្តំ • 3. Aññatarabhikkhusuttaṃ
៤. បុព្ពសុត្តំ • 4. Pubbasuttaṃ
៥. ញាណសុត្តំ • 5. Ñāṇasuttaṃ
៦. សម្ពហុលភិក្ខុសុត្តំ • 6. Sambahulabhikkhusuttaṃ
៧. បឋមសមណព្រាហ្មណសុត្តំ • 7. Paṭhamasamaṇabrāhmaṇasuttaṃ
៨. ទុតិយសមណព្រាហ្មណសុត្តំ • 8. Dutiyasamaṇabrāhmaṇasuttaṃ
៩. តតិយសមណព្រាហ្មណសុត្តំ • 9. Tatiyasamaṇabrāhmaṇasuttaṃ
១០. សុទ្ធិកសុត្តំ • 10. Suddhikasuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ២-១០. អដ្ឋសតសុត្តាទិវណ្ណនា • 2-10. Aṭṭhasatasuttādivaṇṇanā
