| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi |
अत्थवसपकरणवण्णना
Atthavasapakaraṇavaṇṇanā
३३४. अत्थवसपकरणेति अवयविआधारो। दस अत्थवसेतिआदीसूति अवयवाधारो। यन्ति वचनं। उपरिमं उपरिमं पदन्ति ‘‘सङ्घफासुताया’’तिआदिकं उत्तरुत्तरि वुत्तं पदं। हेट्ठिमस्स हेट्ठिमस्स पदस्साति ‘‘सङ्घसुट्ठुताया’’तिआदिकस्स अधो अधो वुत्तस्स पदस्स।
334.Atthavasapakaraṇeti avayaviādhāro. Dasa atthavasetiādīsūti avayavādhāro. Yanti vacanaṃ. Uparimaṃ uparimaṃ padanti ‘‘saṅghaphāsutāyā’’tiādikaṃ uttaruttari vuttaṃ padaṃ. Heṭṭhimassa heṭṭhimassa padassāti ‘‘saṅghasuṭṭhutāyā’’tiādikassa adho adho vuttassa padassa.
यदेतं पदसतं वुत्तन्ति योजना। तत्थाति तस्मिं पदसते, निद्धारणे भुम्मं, अत्थसतन्ति अभिधेय्यसतं। धम्मसतन्तिअभिधानसतं, पाळिसतन्ति अत्थो। ‘‘अत्थसतं धम्मसत’’न्ति पदानं अत्थन्तरविकप्पं दस्सेन्तो आह ‘‘अथ वा’’तिआदि। तत्थ ये दस अत्थवसे पटिच्च पञ्ञत्तं, तेसं दसअत्थवसानन्ति योजना, ये दस अत्थवसे पुब्बे वण्णिता, तेसं दसअत्थवसानन्ति योजना। पठमपाराजिकवण्णनायं (पारा॰ अट्ठ॰ १.३९) वण्णिताति सम्बन्धो। तत्थाति ‘‘सङ्घसुट्ठुताया’’तिआदिपाठे। सुट्ठु देवाति सुट्ठु महाराज। हि यस्मा आणाबलभोगबलइस्सरियबलेहि दिब्बति, तस्मा देवोति वुच्चति। यो चाति गहट्ठो वा पब्बजितो वा, सम्पटिच्छतीति सम्बन्धो। तस्माति यस्मा हिताय सुखाय होति, तस्मा। आनिसंसं दस्सेत्वा पञ्ञपेस्सामीति सम्बन्धो। अभिभवित्वा न पञ्ञपेस्सामीति योजना। इधाति अत्थवसपकरणे। तदत्थजोतकानन्ति सोयेव अत्थो तदत्थो, तस्स जोतका तदत्थजोतका, तेसं। इदानि वेदितब्बानीति सम्बन्धो। अत्थं जोतेन्तीति अत्थजोतका, सद्दा। नीहरित्वा, नियमेत्वा वा अत्थो वुच्चते इमाहि सद्दपञ्ञत्तीहीति निरुत्तियो।
Yadetaṃ padasataṃ vuttanti yojanā. Tatthāti tasmiṃ padasate, niddhāraṇe bhummaṃ, atthasatanti abhidheyyasataṃ. Dhammasatantiabhidhānasataṃ, pāḷisatanti attho. ‘‘Atthasataṃ dhammasata’’nti padānaṃ atthantaravikappaṃ dassento āha ‘‘atha vā’’tiādi. Tattha ye dasa atthavase paṭicca paññattaṃ, tesaṃ dasaatthavasānanti yojanā, ye dasa atthavase pubbe vaṇṇitā, tesaṃ dasaatthavasānanti yojanā. Paṭhamapārājikavaṇṇanāyaṃ (pārā. aṭṭha. 1.39) vaṇṇitāti sambandho. Tatthāti ‘‘saṅghasuṭṭhutāyā’’tiādipāṭhe. Suṭṭhu devāti suṭṭhu mahārāja. Hi yasmā āṇābalabhogabalaissariyabalehi dibbati, tasmā devoti vuccati. Yo cāti gahaṭṭho vā pabbajito vā, sampaṭicchatīti sambandho. Tasmāti yasmā hitāya sukhāya hoti, tasmā. Ānisaṃsaṃ dassetvā paññapessāmīti sambandho. Abhibhavitvā na paññapessāmīti yojanā. Idhāti atthavasapakaraṇe. Tadatthajotakānanti soyeva attho tadattho, tassa jotakā tadatthajotakā, tesaṃ. Idāni veditabbānīti sambandho. Atthaṃ jotentīti atthajotakā, saddā. Nīharitvā, niyametvā vā attho vuccate imāhi saddapaññattīhīti niruttiyo.
अत्थसतन्ति गाथायं अत्थवसे पकरणे अत्थसतं वेदितब्बन्तिआदिना योजना कातब्बा। इति हीति इति एव। हिसद्दो हि एवसद्दत्थो। इदन्ति ‘‘अत्थसत’’न्तिआदिवचनं, वुत्तन्ति सम्बन्धो। एतन्ति यथावुत्तं अत्थं पटिच्चाति सम्बन्धो।
Atthasatanti gāthāyaṃ atthavase pakaraṇe atthasataṃ veditabbantiādinā yojanā kātabbā. Iti hīti iti eva. Hisaddo hi evasaddattho. Idanti ‘‘atthasata’’ntiādivacanaṃ, vuttanti sambandho. Etanti yathāvuttaṃ atthaṃ paṭiccāti sambandho.
इति समन्तपासादिकाय विनयसंवण्णनाय
Iti samantapāsādikāya vinayasaṃvaṇṇanāya
महावग्गवण्णनाय
Mahāvaggavaṇṇanāya
योजना समत्ता।
Yojanā samattā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / परिवारपाळि • Parivārapāḷi / अत्थवसपकरणं • Atthavasapakaraṇaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / परिवार-अट्ठकथा • Parivāra-aṭṭhakathā / अत्थवसपकरणावण्णना • Atthavasapakaraṇāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / अत्थवसपकरणवण्णना • Atthavasapakaraṇavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / अत्थवसपकरणवण्णना • Atthavasapakaraṇavaṇṇanā
