| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi |
อตฺถวสปกรณวณฺณนา
Atthavasapakaraṇavaṇṇanā
๓๓๔. อตฺถวสปกรเณติ อวยวิอาธาโรฯ ทส อตฺถวเสติอาทีสูติ อวยวาธาโรฯ ยนฺติ วจนํฯ อุปริมํ อุปริมํ ปทนฺติ ‘‘สงฺฆผาสุตายา’’ติอาทิกํ อุตฺตรุตฺตริ วุตฺตํ ปทํฯ เหฎฺฐิมสฺส เหฎฺฐิมสฺส ปทสฺสาติ ‘‘สงฺฆสุฎฺฐุตายา’’ติอาทิกสฺส อโธ อโธ วุตฺตสฺส ปทสฺสฯ
334.Atthavasapakaraṇeti avayaviādhāro. Dasa atthavasetiādīsūti avayavādhāro. Yanti vacanaṃ. Uparimaṃ uparimaṃ padanti ‘‘saṅghaphāsutāyā’’tiādikaṃ uttaruttari vuttaṃ padaṃ. Heṭṭhimassa heṭṭhimassa padassāti ‘‘saṅghasuṭṭhutāyā’’tiādikassa adho adho vuttassa padassa.
ยเทตํ ปทสตํ วุตฺตนฺติ โยชนาฯ ตตฺถาติ ตสฺมิํ ปทสเต, นิทฺธารเณ ภุมฺมํ, อตฺถสตนฺติ อภิเธยฺยสตํฯ ธมฺมสตนฺติอภิธานสตํ, ปาฬิสตนฺติ อโตฺถฯ ‘‘อตฺถสตํ ธมฺมสต’’นฺติ ปทานํ อตฺถนฺตรวิกปฺปํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘อถ วา’’ติอาทิฯ ตตฺถ เย ทส อตฺถวเส ปฎิจฺจ ปญฺญตฺตํ, เตสํ ทสอตฺถวสานนฺติ โยชนา, เย ทส อตฺถวเส ปุเพฺพ วณฺณิตา, เตสํ ทสอตฺถวสานนฺติ โยชนาฯ ปฐมปาราชิกวณฺณนายํ (ปารา. อฎฺฐ. ๑.๓๙) วณฺณิตาติ สมฺพโนฺธฯ ตตฺถาติ ‘‘สงฺฆสุฎฺฐุตายา’’ติอาทิปาเฐฯ สุฎฺฐุ เทวาติ สุฎฺฐุ มหาราชฯ หิ ยสฺมา อาณาพลโภคพลอิสฺสริยพเลหิ ทิพฺพติ, ตสฺมา เทโวติ วุจฺจติฯ โย จาติ คหโฎฺฐ วา ปพฺพชิโต วา, สมฺปฎิจฺฉตีติ สมฺพโนฺธฯ ตสฺมาติ ยสฺมา หิตาย สุขาย โหติ, ตสฺมาฯ อานิสํสํ ทเสฺสตฺวา ปญฺญเปสฺสามีติ สมฺพโนฺธฯ อภิภวิตฺวา น ปญฺญเปสฺสามีติ โยชนาฯ อิธาติ อตฺถวสปกรเณฯ ตทตฺถโชตกานนฺติ โสเยว อโตฺถ ตทโตฺถ, ตสฺส โชตกา ตทตฺถโชตกา, เตสํฯ อิทานิ เวทิตพฺพานีติ สมฺพโนฺธฯ อตฺถํ โชเตนฺตีติ อตฺถโชตกา, สทฺทาฯ นีหริตฺวา, นิยเมตฺวา วา อโตฺถ วุจฺจเต อิมาหิ สทฺทปญฺญตฺตีหีติ นิรุตฺติโยฯ
Yadetaṃ padasataṃ vuttanti yojanā. Tatthāti tasmiṃ padasate, niddhāraṇe bhummaṃ, atthasatanti abhidheyyasataṃ. Dhammasatantiabhidhānasataṃ, pāḷisatanti attho. ‘‘Atthasataṃ dhammasata’’nti padānaṃ atthantaravikappaṃ dassento āha ‘‘atha vā’’tiādi. Tattha ye dasa atthavase paṭicca paññattaṃ, tesaṃ dasaatthavasānanti yojanā, ye dasa atthavase pubbe vaṇṇitā, tesaṃ dasaatthavasānanti yojanā. Paṭhamapārājikavaṇṇanāyaṃ (pārā. aṭṭha. 1.39) vaṇṇitāti sambandho. Tatthāti ‘‘saṅghasuṭṭhutāyā’’tiādipāṭhe. Suṭṭhu devāti suṭṭhu mahārāja. Hi yasmā āṇābalabhogabalaissariyabalehi dibbati, tasmā devoti vuccati. Yo cāti gahaṭṭho vā pabbajito vā, sampaṭicchatīti sambandho. Tasmāti yasmā hitāya sukhāya hoti, tasmā. Ānisaṃsaṃ dassetvā paññapessāmīti sambandho. Abhibhavitvā na paññapessāmīti yojanā. Idhāti atthavasapakaraṇe. Tadatthajotakānanti soyeva attho tadattho, tassa jotakā tadatthajotakā, tesaṃ. Idāni veditabbānīti sambandho. Atthaṃ jotentīti atthajotakā, saddā. Nīharitvā, niyametvā vā attho vuccate imāhi saddapaññattīhīti niruttiyo.
อตฺถสตนฺติ คาถายํ อตฺถวเส ปกรเณ อตฺถสตํ เวทิตพฺพนฺติอาทินา โยชนา กาตพฺพาฯ อิติ หีติ อิติ เอวฯ หิสโทฺท หิ เอวสทฺทโตฺถฯ อิทนฺติ ‘‘อตฺถสต’’นฺติอาทิวจนํ, วุตฺตนฺติ สมฺพโนฺธฯ เอตนฺติ ยถาวุตฺตํ อตฺถํ ปฎิจฺจาติ สมฺพโนฺธฯ
Atthasatanti gāthāyaṃ atthavase pakaraṇe atthasataṃ veditabbantiādinā yojanā kātabbā. Iti hīti iti eva. Hisaddo hi evasaddattho. Idanti ‘‘atthasata’’ntiādivacanaṃ, vuttanti sambandho. Etanti yathāvuttaṃ atthaṃ paṭiccāti sambandho.
อิติ สมนฺตปาสาทิกาย วินยสํวณฺณนาย
Iti samantapāsādikāya vinayasaṃvaṇṇanāya
มหาวคฺควณฺณนาย
Mahāvaggavaṇṇanāya
โยชนา สมตฺตาฯ
Yojanā samattā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / ปริวารปาฬิ • Parivārapāḷi / อตฺถวสปกรณํ • Atthavasapakaraṇaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ปริวาร-อฎฺฐกถา • Parivāra-aṭṭhakathā / อตฺถวสปกรณาวณฺณนา • Atthavasapakaraṇāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / อตฺถวสปกรณวณฺณนา • Atthavasapakaraṇavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / อตฺถวสปกรณวณฺณนา • Atthavasapakaraṇavaṇṇanā
