| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi |
अत्थवसवग्गादिवण्णना
Atthavasavaggādivaṇṇanā
४९८. एवं कम्मवग्गवण्णनं दस्सेत्वा तस्सानन्तरे वुत्ताय ‘‘द्वे अत्थवसे पटिच्चा’’तिआदिकाय देसनाय अनुसन्धिं दस्सेन्तो आह ‘‘इदानी’’तिआदि, इदानि आरद्धन्ति सम्बन्धो। यानि तानि सिक्खापदानीति योजना। दिट्ठधम्मिकवेरानन्ति दिट्ठधम्मे पवत्तत्ता च विरमितब्बत्ता च दिट्ठधम्मिकानं वेरानं। संवरायाति एत्थ संपुब्बो वरधातु पिदहनत्थो, आयसद्दो च तदत्थोति आह ‘‘पिदहनत्थाया’’ति। विपाकदुक्खसङ्खातानन्ति पाणातिपातादीनं विपाकभूतानं दुक्खसङ्खातानं। सम्परायिकानन्ति सम्पराये पवत्तानं। इधाति इमस्मिं सिक्खापदपञ्ञत्तानिसंसट्ठाने। ‘‘वज्जनीयभावतो’’ति इमिना वज्जेतब्बानीति वज्जानीति वचनत्थं दस्सेति। भायन्ति एतेहीति भयानि। अक्खमट्ठेनाति असहणीयट्ठेन। ‘‘अकुसलानीति वुच्चन्ती’’ति इमिना विपाकदुक्खानि फलूपचारेन अकुसलानि नामाति दस्सेति। गणबन्धभेदनत्थाय सिक्खापदं पञ्ञत्तन्ति एवमेव पाठो। पोत्थकेसु पन ‘‘गणभोजनसिक्खापदं पञ्ञत्त’’न्ति पाठो लिखितो। सब्बत्थाति सब्बस्मिं अत्थवसवग्गे। यन्ति वचनं। एत्थाति इमस्मिं वग्गे।
498. Evaṃ kammavaggavaṇṇanaṃ dassetvā tassānantare vuttāya ‘‘dve atthavase paṭiccā’’tiādikāya desanāya anusandhiṃ dassento āha ‘‘idānī’’tiādi, idāni āraddhanti sambandho. Yāni tāni sikkhāpadānīti yojanā. Diṭṭhadhammikaverānanti diṭṭhadhamme pavattattā ca viramitabbattā ca diṭṭhadhammikānaṃ verānaṃ. Saṃvarāyāti ettha saṃpubbo varadhātu pidahanattho, āyasaddo ca tadatthoti āha ‘‘pidahanatthāyā’’ti. Vipākadukkhasaṅkhātānanti pāṇātipātādīnaṃ vipākabhūtānaṃ dukkhasaṅkhātānaṃ. Samparāyikānanti samparāye pavattānaṃ. Idhāti imasmiṃ sikkhāpadapaññattānisaṃsaṭṭhāne. ‘‘Vajjanīyabhāvato’’ti iminā vajjetabbānīti vajjānīti vacanatthaṃ dasseti. Bhāyanti etehīti bhayāni. Akkhamaṭṭhenāti asahaṇīyaṭṭhena. ‘‘Akusalānīti vuccantī’’ti iminā vipākadukkhāni phalūpacārena akusalāni nāmāti dasseti. Gaṇabandhabhedanatthāya sikkhāpadaṃ paññattanti evameva pāṭho. Potthakesu pana ‘‘gaṇabhojanasikkhāpadaṃ paññatta’’nti pāṭho likhito. Sabbatthāti sabbasmiṃ atthavasavagge. Yanti vacanaṃ. Etthāti imasmiṃ vagge.
इति अत्थवसवग्गवण्णनाय योजना समत्ता।
Iti atthavasavaggavaṇṇanāya yojanā samattā.
४९९. वत्तेसु वत्तमानो पुग्गलो ओसारीयति अनेनाति ओसारणीयं, कम्मं। तेन वुत्तं ‘‘येन कम्मेन ओसारीयति, तं कम्मं पञ्ञत्त’’न्ति। ‘‘येन कम्मेना’’तिआदिना भण्डनकारकादयो निस्सारीयन्ति अनेन कम्मेनाति निस्सारणीयन्ति वचनत्थं दस्सेति।
499. Vattesu vattamāno puggalo osārīyati anenāti osāraṇīyaṃ, kammaṃ. Tena vuttaṃ ‘‘yena kammena osārīyati, taṃ kammaṃ paññatta’’nti. ‘‘Yena kammenā’’tiādinā bhaṇḍanakārakādayo nissārīyanti anena kammenāti nissāraṇīyanti vacanatthaṃ dasseti.
५००. सत्तापत्तिक्खन्धा पञ्ञत्तं नामाति सम्बन्धो। अन्तराति ककुसन्धादीनं तिण्णं बुद्धानञ्च अम्हाकं भगवतो च अन्तरे। ‘‘सिक्खापदे’’ति इमिना ‘‘अपञ्ञत्ते’’ति पदस्स अत्थं दस्सेति। मक्कटीवत्थुआदिविनीतकथा अनुपञ्ञत्तं नामाति सम्बन्धो। ‘‘सिक्खापदे’’ति इमिना ‘‘पञ्ञत्ते’’ति पदस्स अत्थं दस्सेति। सब्बत्थाति सब्बस्मिं आनिसंसवग्गे।
500. Sattāpattikkhandhā paññattaṃ nāmāti sambandho. Antarāti kakusandhādīnaṃ tiṇṇaṃ buddhānañca amhākaṃ bhagavato ca antare. ‘‘Sikkhāpade’’ti iminā ‘‘apaññatte’’ti padassa atthaṃ dasseti. Makkaṭīvatthuādivinītakathā anupaññattaṃ nāmāti sambandho. ‘‘Sikkhāpade’’ti iminā ‘‘paññatte’’ti padassa atthaṃ dasseti. Sabbatthāti sabbasmiṃ ānisaṃsavagge.
इति आनिसंसवग्गवण्णनाय योजना समत्ता।
Iti ānisaṃsavaggavaṇṇanāya yojanā samattā.
५०१. सब्बसिक्खापदानं सङ्गहन्ति सम्बन्धो। तत्थाति ‘‘नव सङ्गहा’’तिआदिपाठे एवमत्थो वेदितब्बोति योजना। ‘‘वत्थुना सङ्गहो’’ति इमिना ‘‘वत्थुस्मिं, वत्थूनं सङ्गहो’’ति अत्थं निवारेति। एत्थाति ‘‘वत्थुसङ्गहो’’तिआदिपाठे। हीति वित्थारो। यस्मा नत्थीति सम्बन्धो। सब्बानीति सिक्खापदानि। ‘‘सङ्गहितानी’’ति इमिना सङ्गहितब्बोति सङ्गहोति निब्बचनं दस्सेति। एवं तावातिआदि निगमनं।
501. Sabbasikkhāpadānaṃ saṅgahanti sambandho. Tatthāti ‘‘nava saṅgahā’’tiādipāṭhe evamattho veditabboti yojanā. ‘‘Vatthunā saṅgaho’’ti iminā ‘‘vatthusmiṃ, vatthūnaṃ saṅgaho’’ti atthaṃ nivāreti. Etthāti ‘‘vatthusaṅgaho’’tiādipāṭhe. Hīti vitthāro. Yasmā natthīti sambandho. Sabbānīti sikkhāpadāni. ‘‘Saṅgahitānī’’ti iminā saṅgahitabboti saṅgahoti nibbacanaṃ dasseti. Evaṃ tāvātiādi nigamanaṃ.
यस्मा पन सङ्गहिताति सम्बन्धो।
Yasmā pana saṅgahitāti sambandho.
एवमेत्थातिआदिना खन्धसमुट्ठानअधिकरणसमथे सम्पिण्डेत्वा निगमनं दस्सेति। एत्थाति सङ्गहवग्गे।
Evametthātiādinā khandhasamuṭṭhānaadhikaraṇasamathe sampiṇḍetvā nigamanaṃ dasseti. Etthāti saṅgahavagge.
इति समन्तपासादिकाय विनयसंवण्णनाय
Iti samantapāsādikāya vinayasaṃvaṇṇanāya
नवसङ्गहितवण्णनाय योजना समत्ता।
Navasaṅgahitavaṇṇanāya yojanā samattā.
निट्ठिताति निट्ठं निप्फत्तिं इता गताति निट्ठिता, अथ वा निट्ठे निप्फत्तियं इता ठिताति निट्ठिता। चसद्दो अवधारणत्थो, निट्ठिता एवाति हि अत्थो। अनुत्तानत्थपदवण्णनाति अनुत्तानानं अत्थवन्तपदानं, अत्थानञ्च पदानञ्च वण्णना।
Niṭṭhitāti niṭṭhaṃ nipphattiṃ itā gatāti niṭṭhitā, atha vā niṭṭhe nipphattiyaṃ itā ṭhitāti niṭṭhitā. Casaddo avadhāraṇattho, niṭṭhitā evāti hi attho. Anuttānatthapadavaṇṇanāti anuttānānaṃ atthavantapadānaṃ, atthānañca padānañca vaṇṇanā.
इति परिवारवण्णनाय योजना समत्ता।
Iti parivāravaṇṇanāya yojanā samattā.
निट्ठिता च पाचित्यादिवण्णनाय योजनाति।
Niṭṭhitā ca pācityādivaṇṇanāya yojanāti.
जादिलञ्छितनामेननेकानं वाचितो मया।
Jādilañchitanāmenanekānaṃ vācito mayā;
परिवारविनयस्स, समत्तो योजनानयो॥
Parivāravinayassa, samatto yojanānayo.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / परिवारपाळि • Parivārapāḷi
२. अत्थवसवग्गो • 2. Atthavasavaggo
३. पञ्ञत्तवग्गो • 3. Paññattavaggo
४. अपञ्ञत्ते पञ्ञत्तवग्गो • 4. Apaññatte paññattavaggo
५. नवसङ्गहवग्गो • 5. Navasaṅgahavaggo
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / परिवार-अट्ठकथा • Parivāra-aṭṭhakathā / अत्थवसवग्गादिवण्णना • Atthavasavaggādivaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / अपञ्ञत्ते पञ्ञत्तवग्गवण्णना • Apaññatte paññattavaggavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / अपञ्ञत्तेपञ्ञत्तवग्गवण्णना • Apaññattepaññattavaggavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / अत्थवसवग्गादिवण्णना • Atthavasavaggādivaṇṇanā
