| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปริวาร-อฎฺฐกถา • Parivāra-aṭṭhakathā |
อตฺถวสวคฺคาทิวณฺณนา
Atthavasavaggādivaṇṇanā
๔๙๘. อิทานิ ยานิ ตานิ เตสํ กมฺมานํ วตฺถุภูตานิ สิกฺขาปทานิ, เตสํ ปญฺญตฺติยํ อานิสํสํ ทเสฺสตุํ ‘‘เทฺว อตฺถวเส ปฎิจฺจา’’ติอาทิ อารทฺธํฯ ตตฺถ ทิฎฺฐธมฺมิกานํ เวรานํ สํวรายาติ ปาณาติปาตาทีนํ ปญฺจนฺนํ ทิฎฺฐธมฺมิกเวรานํ สํวรตฺถาย ปิทหนตฺถายฯ สมฺปรายิกานํ เวรานํ ปฎิฆาตายาติ วิปากทุกฺขสงฺขาตานํ สมฺปรายิกเวรานํ ปฎิฆาตตฺถาย, สมุเจฺฉทนตฺถาย อนุปฺปชฺชนตฺถายฯ ทิฎฺฐธมฺมิกานํ วชฺชานํ สํวรายาติ เตสํเยว ปญฺจนฺนํ เวรานํ สํวรตฺถายฯ สมฺปรายิกานํ วชฺชานนฺติ เตสํเยว วิปากทุกฺขานํฯ วิปากทุกฺขาเนว หิ อิธ วชฺชนียภาวโต วชฺชานีติ วุตฺตานิฯ ทิฎฺฐธมฺมิกานํ ภยานนฺติ ครหา อุปวาโท ตชฺชนียาทีนิ กมฺมานิ อุโปสถปวารณานํ ฐปนํ อกิตฺติปกาสนียกมฺมนฺติ เอตานิ ทิฎฺฐธมฺมิกภยานิ นาม, เอเตสํ สํวรตฺถายฯ สมฺปรายิกภยานิ ปน วิปากทุกฺขานิเยว , เตสํ ปฎิฆาตตฺถายฯ ทิฎฺฐธมฺมิกานํ อกุสลานนฺติ ปญฺจเวรทสอกุสลกมฺมปถปฺปเภทานํ อกุสลานํ สํวรตฺถายฯ วิปากทุกฺขาเนว ปน อกฺขมเฎฺฐน สมฺปรายิกอกุสลานีติ วุจฺจนฺติ, เตสํ ปฎิฆาตตฺถายฯ คิหีนํ อนุกมฺปายาติ อคาริกานํ สทฺธารกฺขณวเสน อนุกมฺปนตฺถายฯ ปาปิจฺฉานํ ปกฺขุปเจฺฉทายาติ ปาปิจฺฉปุคฺคลานํ คณพนฺธเภทนตฺถาย คณโภชนสิกฺขาปทํ ปญฺญตฺตํฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานเมวฯ ยเญฺหตฺถ วตฺตพฺพํ สิยา, ตํ สพฺพํ ปฐมปาราชิกวณฺณนายเมว วุตฺตนฺติฯ
498. Idāni yāni tāni tesaṃ kammānaṃ vatthubhūtāni sikkhāpadāni, tesaṃ paññattiyaṃ ānisaṃsaṃ dassetuṃ ‘‘dve atthavase paṭiccā’’tiādi āraddhaṃ. Tattha diṭṭhadhammikānaṃ verānaṃ saṃvarāyāti pāṇātipātādīnaṃ pañcannaṃ diṭṭhadhammikaverānaṃ saṃvaratthāya pidahanatthāya. Samparāyikānaṃ verānaṃ paṭighātāyāti vipākadukkhasaṅkhātānaṃ samparāyikaverānaṃ paṭighātatthāya, samucchedanatthāya anuppajjanatthāya. Diṭṭhadhammikānaṃ vajjānaṃ saṃvarāyāti tesaṃyeva pañcannaṃ verānaṃ saṃvaratthāya. Samparāyikānaṃ vajjānanti tesaṃyeva vipākadukkhānaṃ. Vipākadukkhāneva hi idha vajjanīyabhāvato vajjānīti vuttāni. Diṭṭhadhammikānaṃ bhayānanti garahā upavādo tajjanīyādīni kammāni uposathapavāraṇānaṃ ṭhapanaṃ akittipakāsanīyakammanti etāni diṭṭhadhammikabhayāni nāma, etesaṃ saṃvaratthāya. Samparāyikabhayāni pana vipākadukkhāniyeva , tesaṃ paṭighātatthāya. Diṭṭhadhammikānaṃ akusalānanti pañcaveradasaakusalakammapathappabhedānaṃ akusalānaṃ saṃvaratthāya. Vipākadukkhāneva pana akkhamaṭṭhena samparāyikaakusalānīti vuccanti, tesaṃ paṭighātatthāya. Gihīnaṃ anukampāyāti agārikānaṃ saddhārakkhaṇavasena anukampanatthāya. Pāpicchānaṃ pakkhupacchedāyāti pāpicchapuggalānaṃ gaṇabandhabhedanatthāya gaṇabhojanasikkhāpadaṃ paññattaṃ. Sesaṃ sabbattha uttānameva. Yañhettha vattabbaṃ siyā, taṃ sabbaṃ paṭhamapārājikavaṇṇanāyameva vuttanti.
สิกฺขาปเทสุ อตฺถวเสน วณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Sikkhāpadesu atthavasena vaṇṇanā niṭṭhitā.
๔๙๙. ปาติโมกฺขาทีสุ ปาติโมกฺขุเทฺทโสติ ภิกฺขูนํ ปญฺจวิโธ ภิกฺขุนีนํ จตุพฺพิโธฯ ปริวาสทานาทีสุ โอสารณียํ ปญฺญตฺตนฺติ อฎฺฐารสสุ วา เตจตฺตาลีสาย วา วเตฺตสุ วตฺตมานสฺส โอสารณียํ ปญฺญตฺตํฯ เยน กเมฺมน โอสารียติ, ตํ กมฺมํ ปญฺญตฺตนฺติ อโตฺถฯ นิสฺสารณียํ ปญฺญตฺตนฺติ ภณฺฑนการกาทโย เยน กเมฺมน นิสฺสารียนฺติ, ตํ กมฺมํ ปญฺญตฺตนฺติ อโตฺถฯ
499. Pātimokkhādīsu pātimokkhuddesoti bhikkhūnaṃ pañcavidho bhikkhunīnaṃ catubbidho. Parivāsadānādīsu osāraṇīyaṃ paññattanti aṭṭhārasasu vā tecattālīsāya vā vattesu vattamānassa osāraṇīyaṃ paññattaṃ. Yena kammena osārīyati, taṃ kammaṃ paññattanti attho. Nissāraṇīyaṃ paññattanti bhaṇḍanakārakādayo yena kammena nissārīyanti, taṃ kammaṃ paññattanti attho.
๕๐๐. อปญฺญเตฺตติอาทีสุ อปญฺญเตฺต ปญฺญตฺตนฺติ สตฺตาปตฺติกฺขนฺธา กกุสนฺธญฺจ สมฺมาสมฺพุทฺธํ โกณาคมนญฺจ กสฺสปญฺจ สมฺมาสมฺพุทฺธํ ฐเปตฺวา อนฺตรา เกนจิ อปญฺญเตฺต สิกฺขาปเท ปญฺญตฺตํ นามฯ มกฺกฎิวตฺถุอาทิวินีตกถา สิกฺขาปเท ปญฺญเตฺต อนุปญฺญตฺตํ นามฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานเมวาติฯ
500. Apaññattetiādīsu apaññatte paññattanti sattāpattikkhandhā kakusandhañca sammāsambuddhaṃ koṇāgamanañca kassapañca sammāsambuddhaṃ ṭhapetvā antarā kenaci apaññatte sikkhāpade paññattaṃ nāma. Makkaṭivatthuādivinītakathā sikkhāpade paññatte anupaññattaṃ nāma. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
อานิสํสวคฺควณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Ānisaṃsavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
๕๐๑. อิทานิ สพฺพสิกฺขาปทานํ เอเกเกน อากาเรน นวธา สงฺคหํ ทเสฺสตุํ ‘‘นว สงฺคหา’’ติอาทิมาหฯ ตตฺถ วตฺถุสงฺคโหติ วตฺถุนา สงฺคโหฯ เอวํ เสเสสุปิ ปทโตฺถ เวทิตโพฺพฯ อยํ ปเนตฺถ อตฺถโยชนา – ยสฺมา หิ เอกสิกฺขาปทมฺปิ อวตฺถุสฺมิํ ปญฺญตฺตํ นตฺถิ, ตสฺมา สพฺพานิ วตฺถุนา สงฺคหิตานีติ เอวํ ตาว วตฺถุสงฺคโห เวทิตโพฺพฯ
501. Idāni sabbasikkhāpadānaṃ ekekena ākārena navadhā saṅgahaṃ dassetuṃ ‘‘nava saṅgahā’’tiādimāha. Tattha vatthusaṅgahoti vatthunā saṅgaho. Evaṃ sesesupi padattho veditabbo. Ayaṃ panettha atthayojanā – yasmā hi ekasikkhāpadampi avatthusmiṃ paññattaṃ natthi, tasmā sabbāni vatthunā saṅgahitānīti evaṃ tāva vatthusaṅgaho veditabbo.
ยสฺมา ปน เทฺว อาปตฺติกฺขนฺธา สีลวิปตฺติยา สงฺคหิตา, ปญฺจาปตฺติกฺขนฺธา อาจารวิปตฺติยา, ฉ สิกฺขาปทานิ อาชีววิปตฺติยา สงฺคหิตานิ, ตสฺมา สพฺพานิปิ วิปตฺติยา สงฺคหิตานีติ เอวํ วิปตฺติสงฺคโห เวทิตโพฺพฯ
Yasmā pana dve āpattikkhandhā sīlavipattiyā saṅgahitā, pañcāpattikkhandhā ācāravipattiyā, cha sikkhāpadāni ājīvavipattiyā saṅgahitāni, tasmā sabbānipi vipattiyā saṅgahitānīti evaṃ vipattisaṅgaho veditabbo.
ยสฺมา ปน สตฺตหาปตฺตีหิ มุตฺตํ เอกสิกฺขาปทมฺปิ นตฺถิ, ตสฺมา สพฺพานิ อาปตฺติยา สงฺคหิตานีติ เอวํ อาปตฺติสงฺคโห เวทิตโพฺพฯ
Yasmā pana sattahāpattīhi muttaṃ ekasikkhāpadampi natthi, tasmā sabbāni āpattiyā saṅgahitānīti evaṃ āpattisaṅgaho veditabbo.
สพฺพานิ จ สตฺตสุ นคเรสุ ปญฺญตฺตานีติ นิทาเนน สงฺคหิตานีติ เอวํ นิทานสงฺคโห เวทิตโพฺพฯ
Sabbāni ca sattasu nagaresu paññattānīti nidānena saṅgahitānīti evaṃ nidānasaṅgaho veditabbo.
ยสฺมา ปน เอกสิกฺขาปทมฺปิ อชฺฌาจาริกปุคฺคเล อสติ ปญฺญตฺตํ นตฺถิ, ตสฺมา สพฺพานิ ปุคฺคเลน สงฺคหิตานีติ เอวํ ปุคฺคลสงฺคโห เวทิตโพฺพฯ
Yasmā pana ekasikkhāpadampi ajjhācārikapuggale asati paññattaṃ natthi, tasmā sabbāni puggalena saṅgahitānīti evaṃ puggalasaṅgaho veditabbo.
สพฺพานิ ปน ปญฺจหิ เจว สตฺตหิ จ อาปตฺติกฺขเนฺธหิ สงฺคหิตานิ, สพฺพานิ น วินา ฉหิ สมุฎฺฐาเนหิ สมุฎฺฐนฺตีติ สมุฎฺฐาเนน สงฺคหิตานิฯ สพฺพานิ จ จตูสุ อธิกรเณสุ อาปตฺตาธิกรเณน สงฺคหิตานิฯ สพฺพานิ สตฺตหิ สมเถหิ สมถํ คจฺฉนฺตีติ สมเถหิ สงฺคหิตานิฯ เอวเมตฺถ ขนฺธสมุฎฺฐานอธิกรณสมถสงฺคหาปิ เวทิตพฺพาฯ เสสํ ปุเพฺพ วุตฺตนยเมวาติฯ
Sabbāni pana pañcahi ceva sattahi ca āpattikkhandhehi saṅgahitāni, sabbāni na vinā chahi samuṭṭhānehi samuṭṭhantīti samuṭṭhānena saṅgahitāni. Sabbāni ca catūsu adhikaraṇesu āpattādhikaraṇena saṅgahitāni. Sabbāni sattahi samathehi samathaṃ gacchantīti samathehi saṅgahitāni. Evamettha khandhasamuṭṭhānaadhikaraṇasamathasaṅgahāpi veditabbā. Sesaṃ pubbe vuttanayamevāti.
สมนฺตปาสาทิกาย วินยสํวณฺณนาย
Samantapāsādikāya vinayasaṃvaṇṇanāya
นวสงฺคหิตวคฺควณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Navasaṅgahitavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
นิฎฺฐิตา จ ปริวารสฺส อนุตฺตานตฺถปทวณฺณนาติฯ
Niṭṭhitā ca parivārassa anuttānatthapadavaṇṇanāti.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / ปริวารปาฬิ • Parivārapāḷi
๒. อตฺถวสวโคฺค • 2. Atthavasavaggo
๓. ปญฺญตฺตวโคฺค • 3. Paññattavaggo
๔. อปญฺญเตฺต ปญฺญตฺตวโคฺค • 4. Apaññatte paññattavaggo
๕. นวสงฺคหวโคฺค • 5. Navasaṅgahavaggo
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / อปญฺญเตฺต ปญฺญตฺตวคฺควณฺณนา • Apaññatte paññattavaggavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / อปญฺญเตฺตปญฺญตฺตวคฺควณฺณนา • Apaññattepaññattavaggavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / อตฺถวสวคฺคาทิวณฺณนา • Atthavasavaggādivaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi / อตฺถวสวคฺคาทิวณฺณนา • Atthavasavaggādivaṇṇanā
