| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi |
อตฺถวสวคฺคาทิวณฺณนา
Atthavasavaggādivaṇṇanā
๔๙๘. เอวํ กมฺมวคฺควณฺณนํ ทเสฺสตฺวา ตสฺสานนฺตเร วุตฺตาย ‘‘เทฺว อตฺถวเส ปฎิจฺจา’’ติอาทิกาย เทสนาย อนุสนฺธิํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘อิทานี’’ติอาทิ, อิทานิ อารทฺธนฺติ สมฺพโนฺธฯ ยานิ ตานิ สิกฺขาปทานีติ โยชนาฯ ทิฎฺฐธมฺมิกเวรานนฺติ ทิฎฺฐธเมฺม ปวตฺตตฺตา จ วิรมิตพฺพตฺตา จ ทิฎฺฐธมฺมิกานํ เวรานํฯ สํวรายาติ เอตฺถ สํปุโพฺพ วรธาตุ ปิทหนโตฺถ, อายสโทฺท จ ตทโตฺถติ อาห ‘‘ปิทหนตฺถายา’’ติฯ วิปากทุกฺขสงฺขาตานนฺติ ปาณาติปาตาทีนํ วิปากภูตานํ ทุกฺขสงฺขาตานํฯ สมฺปรายิกานนฺติ สมฺปราเย ปวตฺตานํฯ อิธาติ อิมสฺมิํ สิกฺขาปทปญฺญตฺตานิสํสฎฺฐาเนฯ ‘‘วชฺชนียภาวโต’’ติ อิมินา วเชฺชตพฺพานีติ วชฺชานีติ วจนตฺถํ ทเสฺสติฯ ภายนฺติ เอเตหีติ ภยานิฯ อกฺขมเฎฺฐนาติ อสหณียเฎฺฐนฯ ‘‘อกุสลานีติ วุจฺจนฺตี’’ติ อิมินา วิปากทุกฺขานิ ผลูปจาเรน อกุสลานิ นามาติ ทเสฺสติฯ คณพนฺธเภทนตฺถาย สิกฺขาปทํ ปญฺญตฺตนฺติ เอวเมว ปาโฐฯ โปตฺถเกสุ ปน ‘‘คณโภชนสิกฺขาปทํ ปญฺญตฺต’’นฺติ ปาโฐ ลิขิโตฯ สพฺพตฺถาติ สพฺพสฺมิํ อตฺถวสวเคฺคฯ ยนฺติ วจนํฯ เอตฺถาติ อิมสฺมิํ วเคฺคฯ
498. Evaṃ kammavaggavaṇṇanaṃ dassetvā tassānantare vuttāya ‘‘dve atthavase paṭiccā’’tiādikāya desanāya anusandhiṃ dassento āha ‘‘idānī’’tiādi, idāni āraddhanti sambandho. Yāni tāni sikkhāpadānīti yojanā. Diṭṭhadhammikaverānanti diṭṭhadhamme pavattattā ca viramitabbattā ca diṭṭhadhammikānaṃ verānaṃ. Saṃvarāyāti ettha saṃpubbo varadhātu pidahanattho, āyasaddo ca tadatthoti āha ‘‘pidahanatthāyā’’ti. Vipākadukkhasaṅkhātānanti pāṇātipātādīnaṃ vipākabhūtānaṃ dukkhasaṅkhātānaṃ. Samparāyikānanti samparāye pavattānaṃ. Idhāti imasmiṃ sikkhāpadapaññattānisaṃsaṭṭhāne. ‘‘Vajjanīyabhāvato’’ti iminā vajjetabbānīti vajjānīti vacanatthaṃ dasseti. Bhāyanti etehīti bhayāni. Akkhamaṭṭhenāti asahaṇīyaṭṭhena. ‘‘Akusalānīti vuccantī’’ti iminā vipākadukkhāni phalūpacārena akusalāni nāmāti dasseti. Gaṇabandhabhedanatthāya sikkhāpadaṃ paññattanti evameva pāṭho. Potthakesu pana ‘‘gaṇabhojanasikkhāpadaṃ paññatta’’nti pāṭho likhito. Sabbatthāti sabbasmiṃ atthavasavagge. Yanti vacanaṃ. Etthāti imasmiṃ vagge.
อิติ อตฺถวสวคฺควณฺณนาย โยชนา สมตฺตาฯ
Iti atthavasavaggavaṇṇanāya yojanā samattā.
๔๙๙. วเตฺตสุ วตฺตมาโน ปุคฺคโล โอสารียติ อเนนาติ โอสารณียํ, กมฺมํฯ เตน วุตฺตํ ‘‘เยน กเมฺมน โอสารียติ, ตํ กมฺมํ ปญฺญตฺต’’นฺติฯ ‘‘เยน กเมฺมนา’’ติอาทินา ภณฺฑนการกาทโย นิสฺสารียนฺติ อเนน กเมฺมนาติ นิสฺสารณียนฺติ วจนตฺถํ ทเสฺสติฯ
499. Vattesu vattamāno puggalo osārīyati anenāti osāraṇīyaṃ, kammaṃ. Tena vuttaṃ ‘‘yena kammena osārīyati, taṃ kammaṃ paññatta’’nti. ‘‘Yena kammenā’’tiādinā bhaṇḍanakārakādayo nissārīyanti anena kammenāti nissāraṇīyanti vacanatthaṃ dasseti.
๕๐๐. สตฺตาปตฺติกฺขนฺธา ปญฺญตฺตํ นามาติ สมฺพโนฺธฯ อนฺตราติ กกุสนฺธาทีนํ ติณฺณํ พุทฺธานญฺจ อมฺหากํ ภควโต จ อนฺตเรฯ ‘‘สิกฺขาปเท’’ติ อิมินา ‘‘อปญฺญเตฺต’’ติ ปทสฺส อตฺถํ ทเสฺสติฯ มกฺกฎีวตฺถุอาทิวินีตกถา อนุปญฺญตฺตํ นามาติ สมฺพโนฺธฯ ‘‘สิกฺขาปเท’’ติ อิมินา ‘‘ปญฺญเตฺต’’ติ ปทสฺส อตฺถํ ทเสฺสติฯ สพฺพตฺถาติ สพฺพสฺมิํ อานิสํสวเคฺคฯ
500. Sattāpattikkhandhā paññattaṃ nāmāti sambandho. Antarāti kakusandhādīnaṃ tiṇṇaṃ buddhānañca amhākaṃ bhagavato ca antare. ‘‘Sikkhāpade’’ti iminā ‘‘apaññatte’’ti padassa atthaṃ dasseti. Makkaṭīvatthuādivinītakathā anupaññattaṃ nāmāti sambandho. ‘‘Sikkhāpade’’ti iminā ‘‘paññatte’’ti padassa atthaṃ dasseti. Sabbatthāti sabbasmiṃ ānisaṃsavagge.
อิติ อานิสํสวคฺควณฺณนาย โยชนา สมตฺตาฯ
Iti ānisaṃsavaggavaṇṇanāya yojanā samattā.
๕๐๑. สพฺพสิกฺขาปทานํ สงฺคหนฺติ สมฺพโนฺธฯ ตตฺถาติ ‘‘นว สงฺคหา’’ติอาทิปาเฐ เอวมโตฺถ เวทิตโพฺพติ โยชนาฯ ‘‘วตฺถุนา สงฺคโห’’ติ อิมินา ‘‘วตฺถุสฺมิํ, วตฺถูนํ สงฺคโห’’ติ อตฺถํ นิวาเรติฯ เอตฺถาติ ‘‘วตฺถุสงฺคโห’’ติอาทิปาเฐฯ หีติ วิตฺถาโรฯ ยสฺมา นตฺถีติ สมฺพโนฺธฯ สพฺพานีติ สิกฺขาปทานิฯ ‘‘สงฺคหิตานี’’ติ อิมินา สงฺคหิตโพฺพติ สงฺคโหติ นิพฺพจนํ ทเสฺสติฯ เอวํ ตาวาติอาทิ นิคมนํฯ
501. Sabbasikkhāpadānaṃ saṅgahanti sambandho. Tatthāti ‘‘nava saṅgahā’’tiādipāṭhe evamattho veditabboti yojanā. ‘‘Vatthunā saṅgaho’’ti iminā ‘‘vatthusmiṃ, vatthūnaṃ saṅgaho’’ti atthaṃ nivāreti. Etthāti ‘‘vatthusaṅgaho’’tiādipāṭhe. Hīti vitthāro. Yasmā natthīti sambandho. Sabbānīti sikkhāpadāni. ‘‘Saṅgahitānī’’ti iminā saṅgahitabboti saṅgahoti nibbacanaṃ dasseti. Evaṃ tāvātiādi nigamanaṃ.
ยสฺมา ปน สงฺคหิตาติ สมฺพโนฺธฯ
Yasmā pana saṅgahitāti sambandho.
เอวเมตฺถาติอาทินา ขนฺธสมุฎฺฐานอธิกรณสมเถ สมฺปิเณฺฑตฺวา นิคมนํ ทเสฺสติฯ เอตฺถาติ สงฺคหวเคฺคฯ
Evametthātiādinā khandhasamuṭṭhānaadhikaraṇasamathe sampiṇḍetvā nigamanaṃ dasseti. Etthāti saṅgahavagge.
อิติ สมนฺตปาสาทิกาย วินยสํวณฺณนาย
Iti samantapāsādikāya vinayasaṃvaṇṇanāya
นวสงฺคหิตวณฺณนาย โยชนา สมตฺตาฯ
Navasaṅgahitavaṇṇanāya yojanā samattā.
นิฎฺฐิตาติ นิฎฺฐํ นิปฺผตฺติํ อิตา คตาติ นิฎฺฐิตา, อถ วา นิเฎฺฐ นิปฺผตฺติยํ อิตา ฐิตาติ นิฎฺฐิตาฯ จสโทฺท อวธารณโตฺถ, นิฎฺฐิตา เอวาติ หิ อโตฺถฯ อนุตฺตานตฺถปทวณฺณนาติ อนุตฺตานานํ อตฺถวนฺตปทานํ, อตฺถานญฺจ ปทานญฺจ วณฺณนาฯ
Niṭṭhitāti niṭṭhaṃ nipphattiṃ itā gatāti niṭṭhitā, atha vā niṭṭhe nipphattiyaṃ itā ṭhitāti niṭṭhitā. Casaddo avadhāraṇattho, niṭṭhitā evāti hi attho. Anuttānatthapadavaṇṇanāti anuttānānaṃ atthavantapadānaṃ, atthānañca padānañca vaṇṇanā.
อิติ ปริวารวณฺณนาย โยชนา สมตฺตาฯ
Iti parivāravaṇṇanāya yojanā samattā.
นิฎฺฐิตา จ ปาจิตฺยาทิวณฺณนาย โยชนาติฯ
Niṭṭhitā ca pācityādivaṇṇanāya yojanāti.
ชาทิลญฺฉิตนาเมนเนกานํ วาจิโต มยา;
Jādilañchitanāmenanekānaṃ vācito mayā;
ปริวารวินยสฺส, สมโตฺต โยชนานโยฯ
Parivāravinayassa, samatto yojanānayo.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / ปริวารปาฬิ • Parivārapāḷi
๒. อตฺถวสวโคฺค • 2. Atthavasavaggo
๓. ปญฺญตฺตวโคฺค • 3. Paññattavaggo
๔. อปญฺญเตฺต ปญฺญตฺตวโคฺค • 4. Apaññatte paññattavaggo
๕. นวสงฺคหวโคฺค • 5. Navasaṅgahavaggo
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ปริวาร-อฎฺฐกถา • Parivāra-aṭṭhakathā / อตฺถวสวคฺคาทิวณฺณนา • Atthavasavaggādivaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / อปญฺญเตฺต ปญฺญตฺตวคฺควณฺณนา • Apaññatte paññattavaggavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / อปญฺญเตฺตปญฺญตฺตวคฺควณฺณนา • Apaññattepaññattavaggavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / อตฺถวสวคฺคาทิวณฺณนา • Atthavasavaggādivaṇṇanā
