| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය (ටීකා) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
8. අත්‌ථිනුඛොපරියායසුත්‌තවණ්‌ණනා
8. Atthinukhopariyāyasuttavaṇṇanā
153. පරියායති පරිගච්‌ඡති ඵලං එතස්‌සාති පරියායො හෙතූති ආහ – ‘‘යං පරියායන්‌ති යං කාරණ’’න්‌ති. පච්‌චක්‌ඛදිට්‌ඨෙ අවිපරීතෙ අත්‌ථෙ පවත්‌තසද්‌ධා පච්‌චක්‌ඛසද්‌ධා යථා ‘‘සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො භගවා, ස්‌වාඛාතො ධම්‌මො’’ති (ම. නි. 1.288) ච. එවං කිරාති ඉති කිරාය උප්‌පන්‌නො සද්‌දහනාකාරො සද්‌ධාපතිරූපකො. එතන්‌ති ‘‘අඤ්‌ඤත්‍රෙව සද්‌ධායා’’ති එතං වචනං . රුචාපෙත්‌වාති කිඤ්‌චි අත්‌ථං අත්‌තනො මතියා රොචෙත්‌වා. ඛමාපෙත්‌වාති තස්‌සෙව වෙවචනං, චිත්‌තං තථා ඛමාපෙත්‌වා. තෙනාහ – ‘‘අත්‌ථෙතන්‌ති ගහණාකාරො’’ති. පරම්‌පරාගතස්‌ස අත්‌ථස්‌ස එවං කිරස්‌සාති අනුස්‌සවනං. කාරණං චින්‌තෙන්‌තස්‌සාති යුත්‌තිං චින්‌තෙන්‌තස්‌ස. කාරණං උපට්‌ඨාතීති ‘‘සාධූ’’ති අත්‌තනො චිත්‌තස්‌ස උපතිට්‌ඨති. අත්‌ථෙතන්‌ති ‘‘එතං කාරණං එවමයමත්‌ථො යුජ්‌ජතී’’ති චිත්‌තෙන ගහණං. ආකාරපරිවිතක්‌කොති යුත්‌තිපරිකප්‌පනා. ලද්‌ධීති නිච්‌ඡයෙන ගහණං, සා ච ඛො දිට්‌ඨි අයාථාවග්‌ගහණෙන අඤ්‌ඤාණමෙවාති දට්‌ඨබ්‌බං. තන්‌ති ලද්‌ධිං. අත්‌ථෙසාති එසා ලද්‌ධි මම උප්‌පන්‌නා අත්‌ථි යුත්‌තරූපා හුත්‌වා උපලබ්‌භති. එවං ගහණාකාරො දිට්‌ඨිනිජ්‌ඣානක්‌ඛන්‌ති නාම, පඨමුප්‌පන්‌නලද්‌ධිසඞ්‌ඛාතාය දිට්‌ඨියා නිජ්‌ඣානං ඛමනාකාරො දිට්‌ඨිනිජ්‌ඣානක්‌ඛන්‌ති නාම. පඤ්‌ච ඨානානීති යථාවුත්‌තානි සද්‌ධාදීනි පඤ්‌ච කාරණානි. මුඤ්‌චිත්‌වා අග්‌ගහෙත්‌වා. හෙට්‌ඨිමමග්‌ගවජ්‌ඣානං රාගාදීනං අභාවං සන්‌ධාය ‘‘නත්‌ථි මෙ අජ්‌ඣත්‌තං රාගදොසමොහො’’ති අයං සෙක්‌ඛානං පච්‌චවෙක්‌ඛණා, සබ්‌බසො අභාවං සන්‌ධාය අසෙක්‌ඛානන්‌ති ආහ – ‘‘සෙක්‌ඛාසෙක්‌ඛානං පච්‌චවෙක්‌ඛණා කථිතා’’ති. ‘‘සන්‌තං වා අජ්‌ඣත්‌ත’’න්‌තිආදිනා සෙක්‌ඛානං, ‘‘අසන්‌තං වා අජ්‌ඣත්‌ත’’න්‌තිආදිනා අසෙක්‌ඛානං පච්‌චවෙක්‌ඛණා කථිතාති දට්‌ඨබ්‌බං.
153. Pariyāyati parigacchati phalaṃ etassāti pariyāyo hetūti āha – ‘‘yaṃ pariyāyanti yaṃ kāraṇa’’nti. Paccakkhadiṭṭhe aviparīte atthe pavattasaddhā paccakkhasaddhā yathā ‘‘sammāsambuddho bhagavā, svākhāto dhammo’’ti (ma. ni. 1.288) ca. Evaṃ kirāti iti kirāya uppanno saddahanākāro saddhāpatirūpako. Etanti ‘‘aññatreva saddhāyā’’ti etaṃ vacanaṃ . Rucāpetvāti kiñci atthaṃ attano matiyā rocetvā. Khamāpetvāti tasseva vevacanaṃ, cittaṃ tathā khamāpetvā. Tenāha – ‘‘atthetanti gahaṇākāro’’ti. Paramparāgatassa atthassa evaṃ kirassāti anussavanaṃ. Kāraṇaṃ cintentassāti yuttiṃ cintentassa. Kāraṇaṃ upaṭṭhātīti ‘‘sādhū’’ti attano cittassa upatiṭṭhati. Atthetanti ‘‘etaṃ kāraṇaṃ evamayamattho yujjatī’’ti cittena gahaṇaṃ. Ākāraparivitakkoti yuttiparikappanā. Laddhīti nicchayena gahaṇaṃ, sā ca kho diṭṭhi ayāthāvaggahaṇena aññāṇamevāti daṭṭhabbaṃ. Tanti laddhiṃ. Atthesāti esā laddhi mama uppannā atthi yuttarūpā hutvā upalabbhati. Evaṃ gahaṇākāro diṭṭhinijjhānakkhanti nāma, paṭhamuppannaladdhisaṅkhātāya diṭṭhiyā nijjhānaṃ khamanākāro diṭṭhinijjhānakkhanti nāma. Pañca ṭhānānīti yathāvuttāni saddhādīni pañca kāraṇāni. Muñcitvā aggahetvā. Heṭṭhimamaggavajjhānaṃ rāgādīnaṃ abhāvaṃ sandhāya ‘‘natthi me ajjhattaṃ rāgadosamoho’’ti ayaṃ sekkhānaṃ paccavekkhaṇā, sabbaso abhāvaṃ sandhāya asekkhānanti āha – ‘‘sekkhāsekkhānaṃ paccavekkhaṇā kathitā’’ti. ‘‘Santaṃ vā ajjhatta’’ntiādinā sekkhānaṃ, ‘‘asantaṃ vā ajjhatta’’ntiādinā asekkhānaṃ paccavekkhaṇā kathitāti daṭṭhabbaṃ.
අත්‌ථිනුඛොපරියායසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Atthinukhopariyāyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය • Saṃyuttanikāya / 8. අත්‌ථිනුඛොපරියායසුත්‌තං • 8. Atthinukhopariyāyasuttaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / සංයුත්‌තනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / 8. අත්‌ථිනුඛොපරියායසුත්‌තවණ්‌ණනා • 8. Atthinukhopariyāyasuttavaṇṇanā
