| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
੮. ਅਤ੍ਥਿਨੁਖੋਪਰਿਯਾਯਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
8. Atthinukhopariyāyasuttavaṇṇanā
੧੫੩. ਪਰਿਯਾਯਤਿ ਪਰਿਗਚ੍ਛਤਿ ਫਲਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਪਰਿਯਾਯੋ ਹੇਤੂਤਿ ਆਹ – ‘‘ਯਂ ਪਰਿਯਾਯਨ੍ਤਿ ਯਂ ਕਾਰਣ’’ਨ੍ਤਿ। ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਦਿਟ੍ਠੇ ਅવਿਪਰੀਤੇ ਅਤ੍ਥੇ ਪવਤ੍ਤਸਦ੍ਧਾ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਸਦ੍ਧਾ ਯਥਾ ‘‘ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗવਾ, ਸ੍વਾਖਾਤੋ ਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੨੮੮) ਚ। ਏવਂ ਕਿਰਾਤਿ ਇਤਿ ਕਿਰਾਯ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਸਦ੍ਦਹਨਾਕਾਰੋ ਸਦ੍ਧਾਪਤਿਰੂਪਕੋ। ਏਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਅਞ੍ਞਤ੍ਰੇવ ਸਦ੍ਧਾਯਾ’’ਤਿ ਏਤਂ વਚਨਂ । ਰੁਚਾਪੇਤ੍વਾਤਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਤ੍ਥਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮਤਿਯਾ ਰੋਚੇਤ੍વਾ। ਖਮਾਪੇਤ੍વਾਤਿ ਤਸ੍ਸੇવ વੇવਚਨਂ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਤਥਾ ਖਮਾਪੇਤ੍વਾ। ਤੇਨਾਹ – ‘‘ਅਤ੍ਥੇਤਨ੍ਤਿ ਗਹਣਾਕਾਰੋ’’ਤਿ। ਪਰਮ੍ਪਰਾਗਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਏવਂ ਕਿਰਸ੍ਸਾਤਿ ਅਨੁਸ੍ਸવਨਂ। ਕਾਰਣਂ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਯੁਤ੍ਤਿਂ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤਸ੍ਸ। ਕਾਰਣਂ ਉਪਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਅਤ੍ਥੇਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਏਤਂ ਕਾਰਣਂ ਏવਮਯਮਤ੍ਥੋ ਯੁਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਗਹਣਂ। ਆਕਾਰਪਰਿવਿਤਕ੍ਕੋਤਿ ਯੁਤ੍ਤਿਪਰਿਕਪ੍ਪਨਾ। ਲਦ੍ਧੀਤਿ ਨਿਚ੍ਛਯੇਨ ਗਹਣਂ, ਸਾ ਚ ਖੋ ਦਿਟ੍ਠਿ ਅਯਾਥਾવਗ੍ਗਹਣੇਨ ਅਞ੍ਞਾਣਮੇવਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਤਨ੍ਤਿ ਲਦ੍ਧਿਂ। ਅਤ੍ਥੇਸਾਤਿ ਏਸਾ ਲਦ੍ਧਿ ਮਮ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਅਤ੍ਥਿ ਯੁਤ੍ਤਰੂਪਾ ਹੁਤ੍વਾ ਉਪਲਬ੍ਭਤਿ। ਏવਂ ਗਹਣਾਕਾਰੋ ਦਿਟ੍ਠਿਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਨਾਮ, ਪਠਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਲਦ੍ਧਿਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਨਿਜ੍ਝਾਨਂ ਖਮਨਾਕਾਰੋ ਦਿਟ੍ਠਿਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਨਾਮ। ਪਞ੍ਚ ਠਾਨਾਨੀਤਿ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਾਨਿ ਸਦ੍ਧਾਦੀਨਿ ਪਞ੍ਚ ਕਾਰਣਾਨਿ। ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ। ਹੇਟ੍ਠਿਮਮਗ੍ਗવਜ੍ਝਾਨਂ ਰਾਗਾਦੀਨਂ ਅਭਾવਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਮੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਰਾਗਦੋਸਮੋਹੋ’’ਤਿ ਅਯਂ ਸੇਕ੍ਖਾਨਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣਾ, ਸਬ੍ਬਸੋ ਅਭਾવਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਅਸੇਕ੍ਖਾਨਨ੍ਤਿ ਆਹ – ‘‘ਸੇਕ੍ਖਾਸੇਕ੍ਖਾਨਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣਾ ਕਥਿਤਾ’’ਤਿ। ‘‘ਸਨ੍ਤਂ વਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਸੇਕ੍ਖਾਨਂ, ‘‘ਅਸਨ੍ਤਂ વਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਸੇਕ੍ਖਾਨਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣਾ ਕਥਿਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ।
153. Pariyāyati parigacchati phalaṃ etassāti pariyāyo hetūti āha – ‘‘yaṃ pariyāyanti yaṃ kāraṇa’’nti. Paccakkhadiṭṭhe aviparīte atthe pavattasaddhā paccakkhasaddhā yathā ‘‘sammāsambuddho bhagavā, svākhāto dhammo’’ti (ma. ni. 1.288) ca. Evaṃ kirāti iti kirāya uppanno saddahanākāro saddhāpatirūpako. Etanti ‘‘aññatreva saddhāyā’’ti etaṃ vacanaṃ . Rucāpetvāti kiñci atthaṃ attano matiyā rocetvā. Khamāpetvāti tasseva vevacanaṃ, cittaṃ tathā khamāpetvā. Tenāha – ‘‘atthetanti gahaṇākāro’’ti. Paramparāgatassa atthassa evaṃ kirassāti anussavanaṃ. Kāraṇaṃ cintentassāti yuttiṃ cintentassa. Kāraṇaṃ upaṭṭhātīti ‘‘sādhū’’ti attano cittassa upatiṭṭhati. Atthetanti ‘‘etaṃ kāraṇaṃ evamayamattho yujjatī’’ti cittena gahaṇaṃ. Ākāraparivitakkoti yuttiparikappanā. Laddhīti nicchayena gahaṇaṃ, sā ca kho diṭṭhi ayāthāvaggahaṇena aññāṇamevāti daṭṭhabbaṃ. Tanti laddhiṃ. Atthesāti esā laddhi mama uppannā atthi yuttarūpā hutvā upalabbhati. Evaṃ gahaṇākāro diṭṭhinijjhānakkhanti nāma, paṭhamuppannaladdhisaṅkhātāya diṭṭhiyā nijjhānaṃ khamanākāro diṭṭhinijjhānakkhanti nāma. Pañca ṭhānānīti yathāvuttāni saddhādīni pañca kāraṇāni. Muñcitvā aggahetvā. Heṭṭhimamaggavajjhānaṃ rāgādīnaṃ abhāvaṃ sandhāya ‘‘natthi me ajjhattaṃ rāgadosamoho’’ti ayaṃ sekkhānaṃ paccavekkhaṇā, sabbaso abhāvaṃ sandhāya asekkhānanti āha – ‘‘sekkhāsekkhānaṃ paccavekkhaṇā kathitā’’ti. ‘‘Santaṃ vā ajjhatta’’ntiādinā sekkhānaṃ, ‘‘asantaṃ vā ajjhatta’’ntiādinā asekkhānaṃ paccavekkhaṇā kathitāti daṭṭhabbaṃ.
ਅਤ੍ਥਿਨੁਖੋਪਰਿਯਾਯਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Atthinukhopariyāyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya / ੮. ਅਤ੍ਥਿਨੁਖੋਪਰਿਯਾਯਸੁਤ੍ਤਂ • 8. Atthinukhopariyāyasuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ੮. ਅਤ੍ਥਿਨੁਖੋਪਰਿਯਾਯਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 8. Atthinukhopariyāyasuttavaṇṇanā
