| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / បញ្ចបករណ-អនុដីកា • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā |
២១. អត្ថិបច្ចយនិទ្ទេសវណ្ណនា
21. Atthipaccayaniddesavaṇṇanā
២១. យស្មិំ សតិ យំ ហោតិ, អសតិ ច ន ហោតិ, សោ តស្ស បច្ចយោតិ យទិទំ សមាសតោ បច្ចយលក្ខណំ យំ សន្ធាយ សុត្តេ វុត្តំ ‘‘ឥមស្មិំ សតិ ឥទំ ហោតិ, ឥមស្មិំ អសតិ ឥទំ ន ហោតី’’តិ, តយិទំ អត្ថិបច្ចយេ យោជេត្វា ទស្សេន្តោ ‘‘យោ ហី’’តិអាទិំ វត្វា អយញ្ច នយោ និព្ពានេ ន លព្ភតិ, តស្មា និព្ពានំ អត្ថិបច្ចយភាវេន ន ឧទ្ធដន្តិ ទស្សេតុំ ‘‘និព្ពានញ្ច…បេ.… ឧបការកំ ហោតី’’តិ អាហ។ តេន បច្ចយធម្មានំ បច្ចយភាវោ វិសេសតោ ព្យតិរេកមុខេន បាកដោ ហោតីតិ ទស្សេតិ។ នត្ថិភាវោបការកតាវិរុទ្ធោតិ នត្ថិបច្ចយភាវវិរុទ្ធោ។ វិគតាវិគតបច្ចយា វិយ ហិ អញ្ញមញ្ញំ ឧជុបច្ចនីកភាវេន ឋិតា នត្ថិអត្ថិបច្ចយា។ ន និព្ពានំ អត្ថិបច្ចយោ នត្ថិភាវោបការកតាអវិរោធតោ។ យេ ហិ អត្ថិបច្ចយធម្មា, តេ នត្ថិភាវោបការកតាវិរុទ្ធា ឯវ ទិដ្ឋាតិ អធិប្បាយោ។
21. Yasmiṃ sati yaṃ hoti, asati ca na hoti, so tassa paccayoti yadidaṃ samāsato paccayalakkhaṇaṃ yaṃ sandhāya sutte vuttaṃ ‘‘imasmiṃ sati idaṃ hoti, imasmiṃ asati idaṃ na hotī’’ti, tayidaṃ atthipaccaye yojetvā dassento ‘‘yo hī’’tiādiṃ vatvā ayañca nayo nibbāne na labbhati, tasmā nibbānaṃ atthipaccayabhāvena na uddhaṭanti dassetuṃ ‘‘nibbānañca…pe… upakārakaṃ hotī’’ti āha. Tena paccayadhammānaṃ paccayabhāvo visesato byatirekamukhena pākaṭo hotīti dasseti. Natthibhāvopakārakatāviruddhoti natthipaccayabhāvaviruddho. Vigatāvigatapaccayā viya hi aññamaññaṃ ujupaccanīkabhāvena ṭhitā natthiatthipaccayā. Na nibbānaṃ atthipaccayo natthibhāvopakārakatāavirodhato. Ye hi atthipaccayadhammā, te natthibhāvopakārakatāviruddhā eva diṭṭhāti adhippāyo.
សតិ ច ឧប្បន្នត្តេតិ សម្ពន្ធោ។ យេសំ បច្ចយា ហោន្តិ អាហារិន្ទ្រិយាតិ យោជនា។ ឯកតោតិ សហ។ សហជាតាទិបច្ចយត្តាភាវតោតិ សហជាតបុរេជាតបច្ឆាជាតបច្ចយត្តាភាវតោ។ តទភាវោតិ សហជាតាទិបច្ចយត្តាភាវោ។ ឯតេសន្តិ អត្ថិបច្ចយតាវសេន បវត្តមានានំ អាហារិន្ទ្រិយានំ។ ធម្មសភាវវសេនាតិ ធម្មតាវសេន។ ធម្មតា ហេសា, យទិទំ បច្ចយុប្បន្នេហិ សហ បុរេតរំ បច្ឆា ច លព្ភមានា អាហារិន្ទ្រិយា តេសំ អត្ថិបច្ចយា ហោន្តិ, ន សហជាតាទិបច្ចយាតិ។ យថា វា ចក្ខាទិទ្វារានំ រូបាទិអារម្មណានំ សតិបិ និយតវុត្តិតាយ ទ្វារារម្មណតោ វិញ្ញាណស្ស ឆព្ពិធភាវេ អារម្មណមនាមសិត្វា, ទ្វារតោ ទ្វារមនាមសិត្វា អារម្មណតោ ឆព្ពិធតា វុច្ចតិ, ឯវមិធាបិ អាហារិន្ទ្រិយានំ បច្ចយុប្បន្នេហិ សតិបិ សហជាតាទិភាវេ អរូបក្ខន្ធាទិវសេន សហជាតាទិភេទភិន្នស្ស អត្ថិបច្ចយស្ស ទស្សិតត្តា បញ្ហាវារេ អាហារិន្ទ្រិយានំ វសេន អាគតេ ចតុត្ថបញ្ចមកោដ្ឋាសភូតេ អត្ថិបច្ចយវិសេសេ សហជាតាទិភេទំ អាមសិតុំ ន លព្ភតីតិ ទស្សេតុំ អដ្ឋកថាយំ ‘‘អាហារោ ឥន្ទ្រិយញ្ច សហជាតាទិភេទំ ន លភតី’’តិ វុត្តំ, ន បន អាហារិន្ទ្រិយេសុ សហជាតាទិភាវស្ស អភាវតោ។ ឯវម្បេត្ថ អត្ថោ ទដ្ឋព្ពោ។
Sati ca uppannatteti sambandho. Yesaṃ paccayā honti āhārindriyāti yojanā. Ekatoti saha. Sahajātādipaccayattābhāvatoti sahajātapurejātapacchājātapaccayattābhāvato. Tadabhāvoti sahajātādipaccayattābhāvo. Etesanti atthipaccayatāvasena pavattamānānaṃ āhārindriyānaṃ. Dhammasabhāvavasenāti dhammatāvasena. Dhammatā hesā, yadidaṃ paccayuppannehi saha puretaraṃ pacchā ca labbhamānā āhārindriyā tesaṃ atthipaccayā honti, na sahajātādipaccayāti. Yathā vā cakkhādidvārānaṃ rūpādiārammaṇānaṃ satipi niyatavuttitāya dvārārammaṇato viññāṇassa chabbidhabhāve ārammaṇamanāmasitvā, dvārato dvāramanāmasitvā ārammaṇato chabbidhatā vuccati, evamidhāpi āhārindriyānaṃ paccayuppannehi satipi sahajātādibhāve arūpakkhandhādivasena sahajātādibhedabhinnassa atthipaccayassa dassitattā pañhāvāre āhārindriyānaṃ vasena āgate catutthapañcamakoṭṭhāsabhūte atthipaccayavisese sahajātādibhedaṃ āmasituṃ na labbhatīti dassetuṃ aṭṭhakathāyaṃ ‘‘āhāro indriyañca sahajātādibhedaṃ na labhatī’’ti vuttaṃ, na pana āhārindriyesu sahajātādibhāvassa abhāvato. Evampettha attho daṭṭhabbo.
អត្ថិបច្ចយនិទ្ទេសវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Atthipaccayaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / អភិធម្មបិដក • Abhidhammapiṭaka / បដ្ឋានបាឡិ • Paṭṭhānapāḷi / (២) បច្ចយនិទ្ទេសោ • (2) Paccayaniddeso
ដីកា • Tīkā / អភិធម្មបិដក (ដីកា) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / បញ្ចបករណ-មូលដីកា • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ២១. អត្ថិបច្ចយនិទ្ទេសវណ្ណនា • 21. Atthipaccayaniddesavaṇṇanā
