| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පඤ්‌චපකරණ-අනුටීකා • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā |
21. අත්‌ථිපච්‌චයනිද්‌දෙසවණ්‌ණනා
21. Atthipaccayaniddesavaṇṇanā
21. යස්‌මිං සති යං හොති, අසති ච න හොති, සො තස්‌ස පච්‌චයොති යදිදං සමාසතො පච්‌චයලක්‌ඛණං යං සන්‌ධාය සුත්‌තෙ වුත්‌තං ‘‘ඉමස්‌මිං සති ඉදං හොති, ඉමස්‌මිං අසති ඉදං න හොතී’’ති, තයිදං අත්‌ථිපච්‌චයෙ යොජෙත්‌වා දස්‌සෙන්‌තො ‘‘යො හී’’තිආදිං වත්‌වා අයඤ්‌ච නයො නිබ්‌බානෙ න ලබ්‌භති, තස්‌මා නිබ්‌බානං අත්‌ථිපච්‌චයභාවෙන න උද්‌ධටන්‌ති දස්‌සෙතුං ‘‘නිබ්‌බානඤ්‌ච…පෙ.… උපකාරකං හොතී’’ති ආහ. තෙන පච්‌චයධම්‌මානං පච්‌චයභාවො විසෙසතො බ්‍යතිරෙකමුඛෙන පාකටො හොතීති දස්‌සෙති. නත්‌ථිභාවොපකාරකතාවිරුද්‌ධොති නත්‌ථිපච්‌චයභාවවිරුද්‌ධො. විගතාවිගතපච්‌චයා විය හි අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤං උජුපච්‌චනීකභාවෙන ඨිතා නත්‌ථිඅත්‌ථිපච්‌චයා. න නිබ්‌බානං අත්‌ථිපච්‌චයො නත්‌ථිභාවොපකාරකතාඅවිරොධතො. යෙ හි අත්‌ථිපච්‌චයධම්‌මා, තෙ නත්‌ථිභාවොපකාරකතාවිරුද්‌ධා එව දිට්‌ඨාති අධිප්‌පායො.
21. Yasmiṃ sati yaṃ hoti, asati ca na hoti, so tassa paccayoti yadidaṃ samāsato paccayalakkhaṇaṃ yaṃ sandhāya sutte vuttaṃ ‘‘imasmiṃ sati idaṃ hoti, imasmiṃ asati idaṃ na hotī’’ti, tayidaṃ atthipaccaye yojetvā dassento ‘‘yo hī’’tiādiṃ vatvā ayañca nayo nibbāne na labbhati, tasmā nibbānaṃ atthipaccayabhāvena na uddhaṭanti dassetuṃ ‘‘nibbānañca…pe… upakārakaṃ hotī’’ti āha. Tena paccayadhammānaṃ paccayabhāvo visesato byatirekamukhena pākaṭo hotīti dasseti. Natthibhāvopakārakatāviruddhoti natthipaccayabhāvaviruddho. Vigatāvigatapaccayā viya hi aññamaññaṃ ujupaccanīkabhāvena ṭhitā natthiatthipaccayā. Na nibbānaṃ atthipaccayo natthibhāvopakārakatāavirodhato. Ye hi atthipaccayadhammā, te natthibhāvopakārakatāviruddhā eva diṭṭhāti adhippāyo.
සති ච උප්‌පන්‌නත්‌තෙති සම්‌බන්‌ධො. යෙසං පච්‌චයා හොන්‌ති ආහාරින්‌ද්‍රියාති යොජනා. එකතොති සහ. සහජාතාදිපච්‌චයත්‌තාභාවතොති සහජාතපුරෙජාතපච්‌ඡාජාතපච්‌චයත්‌තාභාවතො. තදභාවොති සහජාතාදිපච්‌චයත්‌තාභාවො. එතෙසන්‌ති අත්‌ථිපච්‌චයතාවසෙන පවත්‌තමානානං ආහාරින්‌ද්‍රියානං. ධම්‌මසභාවවසෙනාති ධම්‌මතාවසෙන. ධම්‌මතා හෙසා, යදිදං පච්‌චයුප්‌පන්‌නෙහි සහ පුරෙතරං පච්‌ඡා ච ලබ්‌භමානා ආහාරින්‌ද්‍රියා තෙසං අත්‌ථිපච්‌චයා හොන්‌ති, න සහජාතාදිපච්‌චයාති. යථා වා චක්‌ඛාදිද්‌වාරානං රූපාදිආරම්‌මණානං සතිපි නියතවුත්‌තිතාය ද්‌වාරාරම්‌මණතො විඤ්‌ඤාණස්‌ස ඡබ්‌බිධභාවෙ ආරම්‌මණමනාමසිත්‌වා, ද්‌වාරතො ද්‌වාරමනාමසිත්‌වා ආරම්‌මණතො ඡබ්‌බිධතා වුච්‌චති, එවමිධාපි ආහාරින්‌ද්‍රියානං පච්‌චයුප්‌පන්‌නෙහි සතිපි සහජාතාදිභාවෙ අරූපක්‌ඛන්‌ධාදිවසෙන සහජාතාදිභෙදභින්‌නස්‌ස අත්‌ථිපච්‌චයස්‌ස දස්‌සිතත්‌තා පඤ්‌හාවාරෙ ආහාරින්‌ද්‍රියානං වසෙන ආගතෙ චතුත්‌ථපඤ්‌චමකොට්‌ඨාසභූතෙ අත්‌ථිපච්‌චයවිසෙසෙ සහජාතාදිභෙදං ආමසිතුං න ලබ්‌භතීති දස්‌සෙතුං අට්‌ඨකථායං ‘‘ආහාරො ඉන්‌ද්‍රියඤ්‌ච සහජාතාදිභෙදං න ලභතී’’ති වුත්‌තං, න පන ආහාරින්‌ද්‍රියෙසු සහජාතාදිභාවස්‌ස අභාවතො. එවම්‌පෙත්‌ථ අත්‌ථො දට්‌ඨබ්‌බො.
Sati ca uppannatteti sambandho. Yesaṃ paccayā honti āhārindriyāti yojanā. Ekatoti saha. Sahajātādipaccayattābhāvatoti sahajātapurejātapacchājātapaccayattābhāvato. Tadabhāvoti sahajātādipaccayattābhāvo. Etesanti atthipaccayatāvasena pavattamānānaṃ āhārindriyānaṃ. Dhammasabhāvavasenāti dhammatāvasena. Dhammatā hesā, yadidaṃ paccayuppannehi saha puretaraṃ pacchā ca labbhamānā āhārindriyā tesaṃ atthipaccayā honti, na sahajātādipaccayāti. Yathā vā cakkhādidvārānaṃ rūpādiārammaṇānaṃ satipi niyatavuttitāya dvārārammaṇato viññāṇassa chabbidhabhāve ārammaṇamanāmasitvā, dvārato dvāramanāmasitvā ārammaṇato chabbidhatā vuccati, evamidhāpi āhārindriyānaṃ paccayuppannehi satipi sahajātādibhāve arūpakkhandhādivasena sahajātādibhedabhinnassa atthipaccayassa dassitattā pañhāvāre āhārindriyānaṃ vasena āgate catutthapañcamakoṭṭhāsabhūte atthipaccayavisese sahajātādibhedaṃ āmasituṃ na labbhatīti dassetuṃ aṭṭhakathāyaṃ ‘‘āhāro indriyañca sahajātādibhedaṃ na labhatī’’ti vuttaṃ, na pana āhārindriyesu sahajātādibhāvassa abhāvato. Evampettha attho daṭṭhabbo.
අත්‌ථිපච්‌චයනිද්‌දෙසවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Atthipaccayaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / අභිධම්‌මපිටක • Abhidhammapiṭaka / පට්‌ඨානපාළි • Paṭṭhānapāḷi / (2) පච්‌චයනිද්‌දෙසො • (2) Paccayaniddeso
ටීකා • Tīkā / අභිධම්‌මපිටක (ටීකා) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / පඤ්‌චපකරණ-මූලටීකා • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / 21. අත්‌ථිපච්‌චයනිද්‌දෙසවණ්‌ණනා • 21. Atthipaccayaniddesavaṇṇanā
