| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ឥតិវុត្តក-អដ្ឋកថា • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
៤. អដ្ឋិបុញ្ជសុត្តវណ្ណនា
4. Aṭṭhipuñjasuttavaṇṇanā
២៤. ចតុត្ថេ ឯកបុគ្គលស្សាតិ ឯត្ថ បុគ្គលោតិ អយំ វោហារកថា។ ពុទ្ធស្ស ហិ ភគវតោ ទុវិធា ទេសនា សម្មុតិទេសនា ច បរមត្ថទេសនា ចាតិ។ តត្ថ ‘‘បុគ្គលោ, សត្តោ, ឥត្ថី, បុរិសោ, ខត្តិយោ, ព្រាហ្មណោ, ទេវោ, មារោ’’តិ ឯវរូបា សម្មុតិទេសនា។ ‘‘អនិច្ចំ, ទុក្ខំ, អនត្តា, ខន្ធា, ធាតុ, អាយតនា, សតិបដ្ឋានា’’តិ ឯវរូបា បរមត្ថទេសនា។ តត្ថ ភគវា យេ សម្មុតិវសេន ទេសនំ សុត្វា វិសេសមធិគន្តុំ សមត្ថា, នេសំ សម្មុតិទេសនំ ទេសេតិ។ យេ បន បរមត្ថវសេន ទេសនំ សុត្វា វិសេសមធិគន្តុំ សមត្ថា, តេសំ បរមត្ថទេសនំ ទេសេតិ។
24. Catutthe ekapuggalassāti ettha puggaloti ayaṃ vohārakathā. Buddhassa hi bhagavato duvidhā desanā sammutidesanā ca paramatthadesanā cāti. Tattha ‘‘puggalo, satto, itthī, puriso, khattiyo, brāhmaṇo, devo, māro’’ti evarūpā sammutidesanā. ‘‘Aniccaṃ, dukkhaṃ, anattā, khandhā, dhātu, āyatanā, satipaṭṭhānā’’ti evarūpā paramatthadesanā. Tattha bhagavā ye sammutivasena desanaṃ sutvā visesamadhigantuṃ samatthā, nesaṃ sammutidesanaṃ deseti. Ye pana paramatthavasena desanaṃ sutvā visesamadhigantuṃ samatthā, tesaṃ paramatthadesanaṃ deseti.
តត្ថាយំ ឧបមា – យថា ហិ ទេសភាសាកុសលោ តិណ្ណំ វេទានំ អត្ថសំវណ្ណនកោ អាចរិយោ យេ ទមិឡភាសាយ វុត្តេ អត្ថំ ជានន្តិ, តេសំ ទមិឡភាសាយ អាចិក្ខតិ។ យេ អន្ធកភាសាទីសុ អញ្ញតរាយ, តេសំ តាយ តាយ ភាសាយ។ ឯវំ តេ មាណវកា ឆេកំ ព្យត្តំ អាចរិយមាគម្ម ខិប្បមេវ សិប្បំ ឧគ្គណ្ហន្តិ។ តត្ថ អាចរិយោ វិយ ពុទ្ធោ ភគវា, តយោ វេទា វិយ កថេតព្ពភាវេ ឋិតានិ តីណិ បិដកានិ, ទេសភាសាកោសល្លមិវ សម្មុតិបរមត្ថកោសល្លំ, នានាទេសភាសា មាណវកា វិយ សម្មុតិបរមត្ថវសេន បដិវិជ្ឈនសមត្ថា វេនេយ្យា, អាចរិយស្ស ទមិឡភាសាទិអាចិក្ខនំ វិយ ភគវតោ សម្មុតិបរមត្ថវសេន ទេសនា វេទិតព្ពា។ អាហ ចេត្ថ –
Tatthāyaṃ upamā – yathā hi desabhāsākusalo tiṇṇaṃ vedānaṃ atthasaṃvaṇṇanako ācariyo ye damiḷabhāsāya vutte atthaṃ jānanti, tesaṃ damiḷabhāsāya ācikkhati. Ye andhakabhāsādīsu aññatarāya, tesaṃ tāya tāya bhāsāya. Evaṃ te māṇavakā chekaṃ byattaṃ ācariyamāgamma khippameva sippaṃ uggaṇhanti. Tattha ācariyo viya buddho bhagavā, tayo vedā viya kathetabbabhāve ṭhitāni tīṇi piṭakāni, desabhāsākosallamiva sammutiparamatthakosallaṃ, nānādesabhāsā māṇavakā viya sammutiparamatthavasena paṭivijjhanasamatthā veneyyā, ācariyassa damiḷabhāsādiācikkhanaṃ viya bhagavato sammutiparamatthavasena desanā veditabbā. Āha cettha –
‘‘ទុវេ សច្ចានិ អក្ខាសិ, សម្ពុទ្ធោ វទតំ វរោ;
‘‘Duve saccāni akkhāsi, sambuddho vadataṃ varo;
សម្មុតិំ បរមត្ថញ្ច, តតិយំ នូបលព្ភតិ។
Sammutiṃ paramatthañca, tatiyaṃ nūpalabbhati.
‘‘សង្កេតវចនំ សច្ចំ, លោកសម្មុតិការណា;
‘‘Saṅketavacanaṃ saccaṃ, lokasammutikāraṇā;
បរមត្ថវចនំ សច្ចំ, ធម្មានំ ភូតការណា។
Paramatthavacanaṃ saccaṃ, dhammānaṃ bhūtakāraṇā.
‘‘តស្មា វោហារកុសលស្ស, លោកនាថស្ស សត្ថុនោ;
‘‘Tasmā vohārakusalassa, lokanāthassa satthuno;
សម្មុតិំ វោហរន្តស្ស, មុសាវាទោ ន ជាយតី’’តិ។
Sammutiṃ voharantassa, musāvādo na jāyatī’’ti.
អបិច អដ្ឋហិ ការណេហិ ភគវា បុគ្គលកថំ កថេតិ – ហិរោត្តប្បទីបនត្ថំ, កម្មស្សកតាទីបនត្ថំ, បច្ចត្តបុរិសការទីបនត្ថំ, , អានន្តរិយទីបនត្ថំ, ព្រហ្មវិហារទីបនត្ថំ, បុព្ពេនិវាសទីបនត្ថំ, ទក្ខិណាវិសុទ្ធិទីបនត្ថំ, លោកសម្មុតិយា អប្បហានត្ថំ, ចាតិ។ ‘‘ខន្ធធាតុអាយតនានិ ហិរិយន្តិ ឱត្តប្បន្តី’’តិ ហិ វុត្តេ មហាជនោ ន ជានាតិ, សម្មោហំ អាបជ្ជតិ, បដិសត្តុ វា ហោតិ – ‘‘កិមិទំ ខន្ធធាតុអាយតនានិ ហិរិយន្តិ ឱត្តប្បន្តិ នាមា’’តិ? ‘‘ឥត្ថី ហិរិយតិ ឱត្តប្បតិ, បុរិសោ, ខត្តិយោ, ព្រាហ្មណោ, ទេវោ, មារោ’’តិ បន វុត្តេ ជានាតិ, ន សម្មោហំ អាបជ្ជតិ, ន បដិសត្តុ វា ហោតិ។ តស្មា ភគវា ហិរោត្តប្បទីបនត្ថំ បុគ្គលកថំ កថេតិ។
Apica aṭṭhahi kāraṇehi bhagavā puggalakathaṃ katheti – hirottappadīpanatthaṃ, kammassakatādīpanatthaṃ, paccattapurisakāradīpanatthaṃ, , ānantariyadīpanatthaṃ, brahmavihāradīpanatthaṃ, pubbenivāsadīpanatthaṃ, dakkhiṇāvisuddhidīpanatthaṃ, lokasammutiyā appahānatthaṃ, cāti. ‘‘Khandhadhātuāyatanāni hiriyanti ottappantī’’ti hi vutte mahājano na jānāti, sammohaṃ āpajjati, paṭisattu vā hoti – ‘‘kimidaṃ khandhadhātuāyatanāni hiriyanti ottappanti nāmā’’ti? ‘‘Itthī hiriyati ottappati, puriso, khattiyo, brāhmaṇo, devo, māro’’ti pana vutte jānāti, na sammohaṃ āpajjati, na paṭisattu vā hoti. Tasmā bhagavā hirottappadīpanatthaṃ puggalakathaṃ katheti.
‘‘ខន្ធា កម្មស្សកា, ធាតុយោ អាយតនានី’’តិ វុត្តេបិ ឯសេវ នយោ។ តស្មា កម្មស្សកតាទីបនត្ថម្បិ បុគ្គលកថំ កថេតិ។
‘‘Khandhā kammassakā, dhātuyo āyatanānī’’ti vuttepi eseva nayo. Tasmā kammassakatādīpanatthampi puggalakathaṃ katheti.
‘‘វេឡុវនាទយោ មហាវិហារា ខន្ធេហិ ការាបិតា, ធាតូហិ អាយតនេហី’’តិ វុត្តេបិ ឯសេវ នយោ។ តថា ‘‘ខន្ធា មាតរំ ជីវិតា វោរោបេន្តិ, បិតរំ, អរហន្តំ, រុហិរុប្បាទកម្មំ, សង្ឃភេទកម្មំ ករោន្តិ, ធាតុយោ អាយតនានី’’តិ វុត្តេបិ ឯសេវ នយោ។ ‘‘ខន្ធា មេត្តាយន្តិ, ធាតុយោ អាយតនានី’’តិ វុត្តេបិ ឯសេវ នយោ។ ‘‘ខន្ធា បុព្ពេនិវាសំ អនុស្សរន្តិ, ធាតុយោ អាយតនានី’’តិ វុត្តេបិ ឯសេវ នយោ។ តស្មា ភគវា បច្ចត្តបុរិសការទីបនត្ថំ អានន្តរិយទីបនត្ថំ ព្រហ្មវិហារទីបនត្ថំ បុព្ពេនិវាសទីបនត្ថញ្ច បុគ្គលកថំ កថេតិ។
‘‘Veḷuvanādayo mahāvihārā khandhehi kārāpitā, dhātūhi āyatanehī’’ti vuttepi eseva nayo. Tathā ‘‘khandhā mātaraṃ jīvitā voropenti, pitaraṃ, arahantaṃ, ruhiruppādakammaṃ, saṅghabhedakammaṃ karonti, dhātuyo āyatanānī’’ti vuttepi eseva nayo. ‘‘Khandhā mettāyanti, dhātuyo āyatanānī’’ti vuttepi eseva nayo. ‘‘Khandhā pubbenivāsaṃ anussaranti, dhātuyo āyatanānī’’ti vuttepi eseva nayo. Tasmā bhagavā paccattapurisakāradīpanatthaṃ ānantariyadīpanatthaṃ brahmavihāradīpanatthaṃ pubbenivāsadīpanatthañca puggalakathaṃ katheti.
‘‘ខន្ធា ទានំ បដិគ្គណ្ហន្តិ, ធាតុយោ អាយតនានី’’តិ វុត្តេបិ មហាជនោ ន ជានាតិ, សម្មោហំ អាបជ្ជតិ, បដិសត្តុ វា ហោតិ ‘‘កិមិទំ ខន្ធា ធាតុយោ អាយតនានិ បដិគ្គណ្ហន្តិ នាមា’’តិ? ‘‘បុគ្គលា បដិគ្គណ្ហន្តី’’តិ បន វុត្តេ ជានាតិ, ន សម្មោហំ អាបជ្ជតិ, ន បដិសត្តុ វា ហោតិ។ តស្មា ភគវា ទក្ខិណាវិសុទ្ធិទីបនត្ថំ បុគ្គលកថំ កថេតិ។
‘‘Khandhā dānaṃ paṭiggaṇhanti, dhātuyo āyatanānī’’ti vuttepi mahājano na jānāti, sammohaṃ āpajjati, paṭisattu vā hoti ‘‘kimidaṃ khandhā dhātuyo āyatanāni paṭiggaṇhanti nāmā’’ti? ‘‘Puggalā paṭiggaṇhantī’’ti pana vutte jānāti, na sammohaṃ āpajjati, na paṭisattu vā hoti. Tasmā bhagavā dakkhiṇāvisuddhidīpanatthaṃ puggalakathaṃ katheti.
លោកសម្មុតិញ្ច ពុទ្ធា ភគវន្តោ ន បជហន្តិ, លោកសមញ្ញាយ លោកនិរុត្តិយា លោកាភិលាបេ ឋិតាយេវ ធម្មំ ទេសេន្តិ។ តស្មា ភគវា លោកសម្មុតិយា អប្បហានត្ថម្បិ បុគ្គលកថំ កថេតិ។ សោ ឥធាបិ លោកវោហារវសេន ទេសេតព្ពមត្ថំ ទស្សេន្តោ ‘‘ឯកបុគ្គលស្សា’’តិអាទិមាហ។
Lokasammutiñca buddhā bhagavanto na pajahanti, lokasamaññāya lokaniruttiyā lokābhilāpe ṭhitāyeva dhammaṃ desenti. Tasmā bhagavā lokasammutiyā appahānatthampi puggalakathaṃ katheti. So idhāpi lokavohāravasena desetabbamatthaṃ dassento ‘‘ekapuggalassā’’tiādimāha.
តត្ថ ឯកបុគ្គលស្សាតិ ឯកសត្តស្ស។ កប្បន្តិ មហាកប្បំ។ យទិបិ អច្ចន្តសំយោគេ ឥទំ ឧបយោគវចនំ, យត្ថ បន សត្តានំ សន្ធាវនំ សំសរណំ សម្ភវតិ, តស្ស វសេន គហេតព្ពំ។ អដ្ឋិកង្កលោតិ អដ្ឋិភាគោ។ ‘‘អដ្ឋិខលោ’’តិបិ បឋន្តិ, អដ្ឋិសញ្ចយោតិ អត្ថោ។ អដ្ឋិបុញ្ជោតិ អដ្ឋិសមូហោ។ អដ្ឋិរាសីតិ តស្សេវ វេវចនំ។ កេចិ បន ‘‘កដិប្បមាណតោ ហេដ្ឋា សមូហោ កង្កលោ នាម, តតោ ឧបរិ យាវ តាលប្បមាណំ បុញ្ជោ, តតោ ឧបរិ រាសី’’តិ វទន្តិ។ តំ តេសំ មតិមត្តំ។ សព្ពមេតំ សមូហស្សេវ បរិយាយវចនំ វេបុល្លស្សេវ ឧបមាភាវេន អាហដត្តា។
Tattha ekapuggalassāti ekasattassa. Kappanti mahākappaṃ. Yadipi accantasaṃyoge idaṃ upayogavacanaṃ, yattha pana sattānaṃ sandhāvanaṃ saṃsaraṇaṃ sambhavati, tassa vasena gahetabbaṃ. Aṭṭhikaṅkaloti aṭṭhibhāgo. ‘‘Aṭṭhikhalo’’tipi paṭhanti, aṭṭhisañcayoti attho. Aṭṭhipuñjoti aṭṭhisamūho. Aṭṭhirāsīti tasseva vevacanaṃ. Keci pana ‘‘kaṭippamāṇato heṭṭhā samūho kaṅkalo nāma, tato upari yāva tālappamāṇaṃ puñjo, tato upari rāsī’’ti vadanti. Taṃ tesaṃ matimattaṃ. Sabbametaṃ samūhasseva pariyāyavacanaṃ vepullasseva upamābhāvena āhaṭattā.
សចេ សំហារកោ អស្សាតិ អវិប្បកិរណវសេន សំហរិត្វា ឋបេតា កោចិ យទិ សិយាតិ បរិកប្បនវសេន វទតិ។ សម្ភតញ្ច ន វិនស្សេយ្យាតិ តថា កេនចិ សម្ភតញ្ច តំ អដ្ឋិកង្កលំ អន្តរធានាភាវេន បូតិភូតំ ចុណ្ណវិចុណ្ណញ្ច អហុត្វា សចេ ន វិនស្សេយ្យាតិ បរិកប្បនវសេនេវ វទតិ។ អយញ្ហេត្ថ អត្ថោ – ភិក្ខវេ, ឯកស្ស សត្តស្ស កម្មកិលេសេហិ អបរាបរុប្បត្តិវសេន ឯកំ មហាកប្បំ សន្ធាវន្តស្ស សំសរន្តស្ស ឯវំ មហាអដ្ឋិសញ្ចយោ ភវេយ្យ, អារោហបរិណាហេហិ យត្តកោយំ វេបុល្លបព្ពតោ។ សចេ បនស្ស កោចិ សំហរិត្វា ឋបេតា ភវេយ្យ, សម្ភតញ្ច តំ សចេ អវិនស្សន្តំ តិដ្ឋេយ្យាតិ។ អយញ្ច នយោ និព្ពុតប្បទីបេ វិយ ភិជ្ជនសភាវេ កឡេវរនិក្ខេបរហិតេ ឱបបាតិកត្តភាវេ សព្ពេន សព្ពំ អនដ្ឋិកេ ច ខុទ្ទកត្តភាវេ វជ្ជេត្វា វុត្តោ។ កេចិ បន ‘‘បរិកប្បនវសេន ឥមស្ស នយស្ស អាហដត្តា តេសម្បិ យទិ សិយា អដ្ឋិកង្កលោ, តេនាបិ សហេវ អយំ អដ្ឋិបុញ្ជបរិមាណោ វុត្តោ’’តិ វទន្តិ។ អបរេ បន ‘‘នយិទមេវំ លព្ភមានស្សេវ អដ្ឋិបុញ្ជស្ស វសេន សព្ពញ្ញុតញ្ញាណេន បរិច្ឆិន្ទិត្វា ឥមស្ស បរិមាណស្ស វុត្តតា។ តស្មា វុត្តនយេនេវ អត្ថោ គហេតព្ពោ’’តិ។
Sace saṃhārako assāti avippakiraṇavasena saṃharitvā ṭhapetā koci yadi siyāti parikappanavasena vadati. Sambhatañca na vinasseyyāti tathā kenaci sambhatañca taṃ aṭṭhikaṅkalaṃ antaradhānābhāvena pūtibhūtaṃ cuṇṇavicuṇṇañca ahutvā sace na vinasseyyāti parikappanavaseneva vadati. Ayañhettha attho – bhikkhave, ekassa sattassa kammakilesehi aparāparuppattivasena ekaṃ mahākappaṃ sandhāvantassa saṃsarantassa evaṃ mahāaṭṭhisañcayo bhaveyya, ārohapariṇāhehi yattakoyaṃ vepullapabbato. Sace panassa koci saṃharitvā ṭhapetā bhaveyya, sambhatañca taṃ sace avinassantaṃ tiṭṭheyyāti. Ayañca nayo nibbutappadīpe viya bhijjanasabhāve kaḷevaranikkheparahite opapātikattabhāve sabbena sabbaṃ anaṭṭhike ca khuddakattabhāve vajjetvā vutto. Keci pana ‘‘parikappanavasena imassa nayassa āhaṭattā tesampi yadi siyā aṭṭhikaṅkalo, tenāpi saheva ayaṃ aṭṭhipuñjaparimāṇo vutto’’ti vadanti. Apare pana ‘‘nayidamevaṃ labbhamānasseva aṭṭhipuñjassa vasena sabbaññutaññāṇena paricchinditvā imassa parimāṇassa vuttatā. Tasmā vuttanayeneva attho gahetabbo’’ti.
គាថាសុ មហេសិនាតិ មហន្តេ សីលក្ខន្ធាទយោ ឯសតិ គវេសតីតិ មហេសី, សម្មាសម្ពុទ្ធោ។ ‘‘ឥតិ វុត្តំ មហេសិនា’’តិ ច ភគវា ‘‘ទសពលសមន្នាគតោ, ភិក្ខវេ, តថាគតោ’’តិអាទីសុ វិយ អត្តានំ អញ្ញំ វិយ កត្វា ទស្សេតិ។ វេបុល្លោតិ រាជគហំ បរិវារេត្វា ឋិតេសុ បញ្ចសុ បព្ពតេសុ វិបុលភាវតោ វេបុល្លោតិ លទ្ធនាមោ។ តតោ ឯវ មហា, ឋិតទិសាភាគវសេន ឧត្តរោ គិជ្ឈកូដស្ស។ គិរិព្ពជេតិ គិរិព្ពជបុរនាមកស្ស រាជគហស្ស សមីបេ។
Gāthāsu mahesināti mahante sīlakkhandhādayo esati gavesatīti mahesī, sammāsambuddho. ‘‘Iti vuttaṃ mahesinā’’ti ca bhagavā ‘‘dasabalasamannāgato, bhikkhave, tathāgato’’tiādīsu viya attānaṃ aññaṃ viya katvā dasseti. Vepulloti rājagahaṃ parivāretvā ṭhitesu pañcasu pabbatesu vipulabhāvato vepulloti laddhanāmo. Tato eva mahā, ṭhitadisābhāgavasena uttaro gijjhakūṭassa. Giribbajeti giribbajapuranāmakassa rājagahassa samīpe.
ឯត្តាវតា ភគវា ‘‘ឯត្តកេនាបិ កាលេន អនុបច្ឆិន្នភវមូលស្ស អបរិញ្ញាតវត្ថុកស្ស បុថុជ្ជនស្ស អយមីទិសី កដសិវឌ្ឍនា’’តិ វដ្ដេ អាទីនវំ ទស្សេត្វា ឥទានិ យេសំ អរិយសច្ចានំ អននុពោធា អប្បដិវេធា អន្ធបុថុជ្ជនស្ស ឯវំ កដសិវឌ្ឍនា, តានិ អរិយសច្ចានិ ទិដ្ឋវតោ អរិយបុគ្គលស្ស អយំ នត្ថីតិ ទស្សេន្តោ ‘‘យតោ ច អរិយសច្ចានី’’តិអាទិមាហ។
Ettāvatā bhagavā ‘‘ettakenāpi kālena anupacchinnabhavamūlassa apariññātavatthukassa puthujjanassa ayamīdisī kaṭasivaḍḍhanā’’ti vaṭṭe ādīnavaṃ dassetvā idāni yesaṃ ariyasaccānaṃ ananubodhā appaṭivedhā andhaputhujjanassa evaṃ kaṭasivaḍḍhanā, tāni ariyasaccāni diṭṭhavato ariyapuggalassa ayaṃ natthīti dassento ‘‘yato ca ariyasaccānī’’tiādimāha.
តត្ថ យតោតិ យទា។ អរិយសច្ចានីតិ អរណីយតោ អរិយានិ, អវិតថភាវេន សច្ចានិ ចាតិ អរិយសច្ចានិ, អរិយភាវករានិ វា សច្ចានិ អរិយសច្ចានិ, អរិយេហិ វា ពុទ្ធាទីហិ បដិវិជ្ឈិតព្ពានិ សច្ចានិ អរិយសច្ចានិ។ អថ វា អរិយស្ស សច្ចានិ អរិយសច្ចានិ។ សទេវកេន ហិ លោកេន សរណន្តិ អរណីយតោ អរិយោ ភគវា, តេន សយម្ភុញាណេន ទិដ្ឋត្តា តស្ស សច្ចានីតិ អរិយសច្ចានិ។ សម្មប្បញ្ញាយ បស្សតីតិ សម្មា ហេតុនា ញាយេន វិបស្សនាបញ្ញាសហិតាយ មគ្គបញ្ញាយ បរិញ្ញាបហានសច្ឆិកិរិយាភាវនាភិសមយវសេន បស្សតិ។ ទុក្ខន្តិអាទិ អរិយសច្ចានំ សរូបទស្សនំ។ តត្ថ អនេកូបទ្ទវាធិដ្ឋានតាយ កុច្ឆិតភាវតោ ពាលជនបរិកប្បិតធុវសុភសុខត្តវិរហេន តុច្ឆភាវតោ ច ទុក្ខំ។ ទុក្ខំ សមុប្បជ្ជតិ ឯតេនាតិ ទុក្ខសមុប្បាទោ, ទុក្ខសមុទយោ។ ទុក្ខំ អតិក្កមតិ ឯតេន អារម្មណប្បច្ចយភូតេន, ឯត្ថ វាតិ ទុក្ខស្ស អតិក្កមោ, និព្ពានំ។ អារកត្តា កិលេសេហិ អរណីយតោ ច អរិយោ។ សម្មាទិដ្ឋិអាទីនំ អដ្ឋន្នំ អង្គានំ វសេន អដ្ឋង្គិកោ។ មារេន្តោ កិលេសេ គច្ឆតិ, និព្ពានត្ថិកេហិ មគ្គីយតិ, សយំ វា និព្ពានំ មគ្គតីតិ មគ្គោ។ តតោ ឯវ ទុក្ខស្ស ឧបសមំ និរោធំ គច្ឆតីតិ ទុក្ខូបសមគាមី។ យតោ សម្មប្បញ្ញាយ បស្សតីតិ សម្ពន្ធោ។
Tattha yatoti yadā. Ariyasaccānīti araṇīyato ariyāni, avitathabhāvena saccāni cāti ariyasaccāni, ariyabhāvakarāni vā saccāni ariyasaccāni, ariyehi vā buddhādīhi paṭivijjhitabbāni saccāni ariyasaccāni. Atha vā ariyassa saccāni ariyasaccāni. Sadevakena hi lokena saraṇanti araṇīyato ariyo bhagavā, tena sayambhuñāṇena diṭṭhattā tassa saccānīti ariyasaccāni. Sammappaññāya passatīti sammā hetunā ñāyena vipassanāpaññāsahitāya maggapaññāya pariññāpahānasacchikiriyābhāvanābhisamayavasena passati. Dukkhantiādi ariyasaccānaṃ sarūpadassanaṃ. Tattha anekūpaddavādhiṭṭhānatāya kucchitabhāvato bālajanaparikappitadhuvasubhasukhattavirahena tucchabhāvato ca dukkhaṃ. Dukkhaṃ samuppajjati etenāti dukkhasamuppādo, dukkhasamudayo. Dukkhaṃ atikkamati etena ārammaṇappaccayabhūtena, ettha vāti dukkhassa atikkamo, nibbānaṃ. Ārakattā kilesehi araṇīyato ca ariyo. Sammādiṭṭhiādīnaṃ aṭṭhannaṃ aṅgānaṃ vasena aṭṭhaṅgiko. Mārento kilese gacchati, nibbānatthikehi maggīyati, sayaṃ vā nibbānaṃ maggatīti maggo. Tato eva dukkhassa upasamaṃ nirodhaṃ gacchatīti dukkhūpasamagāmī. Yato sammappaññāya passatīti sambandho.
ស សត្តក្ខត្តុំ បរមំ, សន្ធាវិត្វាន បុគ្គលោតិ សោ ឯវំ ចតុសច្ចទស្សាវី អរិយបុគ្គលោ សោតាបន្នោ សព្ពមុទិន្ទ្រិយោ សមានោ សត្តវារបរមំយេវ ភវាទីសុ អបរាបរុប្បត្តិវសេន សន្ធាវិត្វា សំសរិត្វា។ ឯកពីជី, កោលំកោលោ, សត្តក្ខត្តុបរមោតិ ឥន្ទ្រិយានំ តិក្ខមជ្ឈិមមុទុភាវេន តយោ ហិ សោតាបន្នា។ តេសុ សព្ពមុទិន្ទ្រិយស្ស វសេនិទំ វុត្តំ ‘‘ស សត្តក្ខត្តុំ បរមំ, សន្ធាវិត្វានា’’តិ ។ ទុក្ខស្សន្តករោ ហោតីតិ វដ្ដទុក្ខស្ស អន្តករោ បរិយោសានករោ ហោតិ។ កថំ? សព្ពសំយោជនក្ខយា អនុបុព្ពេន អគ្គមគ្គំ អធិគន្ត្វា និរវសេសានំ សំយោជនានំ ខេបនាតិ អរហត្តផលេនេវ ទេសនាយ កូដំ គណ្ហិ។
Sasattakkhattuṃ paramaṃ, sandhāvitvāna puggaloti so evaṃ catusaccadassāvī ariyapuggalo sotāpanno sabbamudindriyo samāno sattavāraparamaṃyeva bhavādīsu aparāparuppattivasena sandhāvitvā saṃsaritvā. Ekabījī, kolaṃkolo, sattakkhattuparamoti indriyānaṃ tikkhamajjhimamudubhāvena tayo hi sotāpannā. Tesu sabbamudindriyassa vasenidaṃ vuttaṃ ‘‘sa sattakkhattuṃ paramaṃ, sandhāvitvānā’’ti . Dukkhassantakaro hotīti vaṭṭadukkhassa antakaro pariyosānakaro hoti. Kathaṃ? Sabbasaṃyojanakkhayā anupubbena aggamaggaṃ adhigantvā niravasesānaṃ saṃyojanānaṃ khepanāti arahattaphaleneva desanāya kūṭaṃ gaṇhi.
ចតុត្ថសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Catutthasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ឥតិវុត្តកបាឡិ • Itivuttakapāḷi / ៤. អដ្ឋិបុញ្ជសុត្តំ • 4. Aṭṭhipuñjasuttaṃ
