| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
४. अत्थिरागसुत्तवण्णना
4. Atthirāgasuttavaṇṇanā
६४. चतुत्थे रागोतिआदीनि लोभस्सेव नामानि। सो हि रञ्जनवसेन रागो, नन्दनवसेन नन्दी, तण्हायनवसेन तण्हाति वुच्चति। पतिट्ठितं तत्थ विञ्ञाणं विरूळ्हन्ति कम्मं जवापेत्वा पटिसन्धिआकड्ढनसमत्थताय पतिट्ठितञ्चेव विरूळ्हञ्च। यत्थाति तेभूमकवट्टे भुम्मं, सब्बत्थ वा पुरिमपुरिमपदे एतं भुम्मं। अत्थि तत्थ सङ्खारानं वुद्धीति इदं इमस्मिं विपाकवट्टे ठितस्स आयतिवट्टहेतुके सङ्खारे सन्धाय वुत्तं। यत्थ अत्थि आयतिं पुनब्भवाभिनिब्बत्तीति यस्मिं ठाने आयतिं पुनब्भवाभिनिब्बत्ति अत्थि।
64. Catutthe rāgotiādīni lobhasseva nāmāni. So hi rañjanavasena rāgo, nandanavasena nandī, taṇhāyanavasena taṇhāti vuccati. Patiṭṭhitaṃ tattha viññāṇaṃ virūḷhanti kammaṃ javāpetvā paṭisandhiākaḍḍhanasamatthatāya patiṭṭhitañceva virūḷhañca. Yatthāti tebhūmakavaṭṭe bhummaṃ, sabbattha vā purimapurimapade etaṃ bhummaṃ. Atthi tattha saṅkhārānaṃ vuddhīti idaṃ imasmiṃ vipākavaṭṭe ṭhitassa āyativaṭṭahetuke saṅkhāre sandhāya vuttaṃ. Yattha atthi āyatiṃ punabbhavābhinibbattīti yasmiṃ ṭhāne āyatiṃ punabbhavābhinibbatti atthi.
एवमेव खोति एत्थ इदं ओपम्मसंसन्दनं – रजकचित्तकारा विय हि सहकम्मसम्भारं कम्मं, फलकभित्तिदुस्सपटा विय तेभूमकवट्टं। यथा रजकचित्तकारा परिसुद्धेसु फलकादीसु रूपं समुट्ठापेन्ति, एवमेव ससम्भारककम्मं भवेसु रूपं समुट्ठापेति। तत्थ यथा अकुसलेन चित्तकारेन समुट्ठापितं रूपं विरूपं होति दुस्सण्ठितं अमनापं, एवमेव एकच्चो कम्मं करोन्तो ञाणविप्पयुत्तेन चित्तेन करोति, तं कम्मं रूपं समुट्ठापेन्तं चक्खादीनं सम्पत्तिं अदत्वा दुब्बण्णं दुस्सण्ठितं मातापितूनम्पि अमनापं रूपं समुट्ठापेति। यथा पन कुसलेन चित्तकारेन समुट्ठापितं रूपं सुरूपं होति सुसण्ठितं मनापं, एवमेव एकच्चो कम्मं करोन्तो ञाणसम्पयुत्तेन चित्तेन करोति, तं कम्मं रूपं समुट्ठापेन्तं चक्खादीनं सम्पत्तिं दत्वा सुवण्णं सुसण्ठितं अलङ्कतपटियत्तं विय रूपं समुट्ठापेति।
Evameva khoti ettha idaṃ opammasaṃsandanaṃ – rajakacittakārā viya hi sahakammasambhāraṃ kammaṃ, phalakabhittidussapaṭā viya tebhūmakavaṭṭaṃ. Yathā rajakacittakārā parisuddhesu phalakādīsu rūpaṃ samuṭṭhāpenti, evameva sasambhārakakammaṃ bhavesu rūpaṃ samuṭṭhāpeti. Tattha yathā akusalena cittakārena samuṭṭhāpitaṃ rūpaṃ virūpaṃ hoti dussaṇṭhitaṃ amanāpaṃ, evameva ekacco kammaṃ karonto ñāṇavippayuttena cittena karoti, taṃ kammaṃ rūpaṃ samuṭṭhāpentaṃ cakkhādīnaṃ sampattiṃ adatvā dubbaṇṇaṃ dussaṇṭhitaṃ mātāpitūnampi amanāpaṃ rūpaṃ samuṭṭhāpeti. Yathā pana kusalena cittakārena samuṭṭhāpitaṃ rūpaṃ surūpaṃ hoti susaṇṭhitaṃ manāpaṃ, evameva ekacco kammaṃ karonto ñāṇasampayuttena cittena karoti, taṃ kammaṃ rūpaṃ samuṭṭhāpentaṃ cakkhādīnaṃ sampattiṃ datvā suvaṇṇaṃ susaṇṭhitaṃ alaṅkatapaṭiyattaṃ viya rūpaṃ samuṭṭhāpeti.
एत्थ च आहारं विञ्ञाणेन सद्धिं सङ्खिपित्वा आहारनामरूपानं अन्तरे एको सन्धि, विपाकविधिं नामरूपेन सङ्खिपित्वा नामरूपसङ्खारानं अन्तरे एको सन्धि, सङ्खारानञ्च आयतिभवस्स च अन्तरे एको सन्धीति वेदितब्बो।
Ettha ca āhāraṃ viññāṇena saddhiṃ saṅkhipitvā āhāranāmarūpānaṃ antare eko sandhi, vipākavidhiṃ nāmarūpena saṅkhipitvā nāmarūpasaṅkhārānaṃ antare eko sandhi, saṅkhārānañca āyatibhavassa ca antare eko sandhīti veditabbo.
कूटागारन्ति एककण्णिकं गाहापेत्वा कतं अगारं। कूटागारसालाति द्वे कण्णिके गहेत्वा कतसाला। एवमेव खोति एत्थ खीणासवस्स कम्मं सूरियरस्मिसमं वेदितब्बं। सूरियरस्मि पन अत्थि, सा केवलं पतिट्ठाय अभावेन अप्पतिट्ठा नाम जाता, खीणासवस्स कम्मं नत्थिताय एव अप्पतिट्ठं। तस्स हि कायादयो अत्थि, तेहि पन कतकम्मं कुसलाकुसलं नाम न होति, किरियमत्ते ठत्वा अविपाकं होति। एवमस्स कम्मं नत्थिताय एव अप्पतिट्ठं नाम जातन्ति। चतुत्थं।
Kūṭāgāranti ekakaṇṇikaṃ gāhāpetvā kataṃ agāraṃ. Kūṭāgārasālāti dve kaṇṇike gahetvā katasālā. Evameva khoti ettha khīṇāsavassa kammaṃ sūriyarasmisamaṃ veditabbaṃ. Sūriyarasmi pana atthi, sā kevalaṃ patiṭṭhāya abhāvena appatiṭṭhā nāma jātā, khīṇāsavassa kammaṃ natthitāya eva appatiṭṭhaṃ. Tassa hi kāyādayo atthi, tehi pana katakammaṃ kusalākusalaṃ nāma na hoti, kiriyamatte ṭhatvā avipākaṃ hoti. Evamassa kammaṃ natthitāya eva appatiṭṭhaṃ nāma jātanti. Catutthaṃ.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya / ४. अत्थिरागसुत्तं • 4. Atthirāgasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ४. अत्थिरागसुत्तवण्णना • 4. Atthirāgasuttavaṇṇanā
