| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
๔. อตฺถิราคสุตฺตวณฺณนา
4. Atthirāgasuttavaṇṇanā
๖๔. จตุเตฺถ ราโคติอาทีนิ โลภเสฺสว นามานิฯ โส หิ รญฺชนวเสน ราโค, นนฺทนวเสน นนฺที, ตณฺหายนวเสน ตณฺหาติ วุจฺจติฯ ปติฎฺฐิตํ ตตฺถ วิญฺญาณํ วิรูฬฺหนฺติ กมฺมํ ชวาเปตฺวา ปฎิสนฺธิอากฑฺฒนสมตฺถตาย ปติฎฺฐิตเญฺจว วิรูฬฺหญฺจฯ ยตฺถาติ เตภูมกวเฎฺฎ ภุมฺมํ, สพฺพตฺถ วา ปุริมปุริมปเท เอตํ ภุมฺมํฯ อตฺถิ ตตฺถ สงฺขารานํ วุทฺธีติ อิทํ อิมสฺมิํ วิปากวเฎฺฎ ฐิตสฺส อายติวฎฺฎเหตุเก สงฺขาเร สนฺธาย วุตฺตํฯ ยตฺถ อตฺถิ อายติํ ปุนพฺภวาภินิพฺพตฺตีติ ยสฺมิํ ฐาเน อายติํ ปุนพฺภวาภินิพฺพตฺติ อตฺถิฯ
64. Catutthe rāgotiādīni lobhasseva nāmāni. So hi rañjanavasena rāgo, nandanavasena nandī, taṇhāyanavasena taṇhāti vuccati. Patiṭṭhitaṃ tattha viññāṇaṃ virūḷhanti kammaṃ javāpetvā paṭisandhiākaḍḍhanasamatthatāya patiṭṭhitañceva virūḷhañca. Yatthāti tebhūmakavaṭṭe bhummaṃ, sabbattha vā purimapurimapade etaṃ bhummaṃ. Atthi tattha saṅkhārānaṃ vuddhīti idaṃ imasmiṃ vipākavaṭṭe ṭhitassa āyativaṭṭahetuke saṅkhāre sandhāya vuttaṃ. Yattha atthi āyatiṃ punabbhavābhinibbattīti yasmiṃ ṭhāne āyatiṃ punabbhavābhinibbatti atthi.
เอวเมว โขติ เอตฺถ อิทํ โอปมฺมสํสนฺทนํ – รชกจิตฺตการา วิย หิ สหกมฺมสมฺภารํ กมฺมํ, ผลกภิตฺติทุสฺสปฎา วิย เตภูมกวฎฺฎํฯ ยถา รชกจิตฺตการา ปริสุเทฺธสุ ผลกาทีสุ รูปํ สมุฎฺฐาเปนฺติ, เอวเมว สสมฺภารกกมฺมํ ภเวสุ รูปํ สมุฎฺฐาเปติฯ ตตฺถ ยถา อกุสเลน จิตฺตกาเรน สมุฎฺฐาปิตํ รูปํ วิรูปํ โหติ ทุสฺสณฺฐิตํ อมนาปํ, เอวเมว เอกโจฺจ กมฺมํ กโรโนฺต ญาณวิปฺปยุเตฺตน จิเตฺตน กโรติ, ตํ กมฺมํ รูปํ สมุฎฺฐาเปนฺตํ จกฺขาทีนํ สมฺปตฺติํ อทตฺวา ทุพฺพณฺณํ ทุสฺสณฺฐิตํ มาตาปิตูนมฺปิ อมนาปํ รูปํ สมุฎฺฐาเปติฯ ยถา ปน กุสเลน จิตฺตกาเรน สมุฎฺฐาปิตํ รูปํ สุรูปํ โหติ สุสณฺฐิตํ มนาปํ, เอวเมว เอกโจฺจ กมฺมํ กโรโนฺต ญาณสมฺปยุเตฺตน จิเตฺตน กโรติ, ตํ กมฺมํ รูปํ สมุฎฺฐาเปนฺตํ จกฺขาทีนํ สมฺปตฺติํ ทตฺวา สุวณฺณํ สุสณฺฐิตํ อลงฺกตปฎิยตฺตํ วิย รูปํ สมุฎฺฐาเปติฯ
Evameva khoti ettha idaṃ opammasaṃsandanaṃ – rajakacittakārā viya hi sahakammasambhāraṃ kammaṃ, phalakabhittidussapaṭā viya tebhūmakavaṭṭaṃ. Yathā rajakacittakārā parisuddhesu phalakādīsu rūpaṃ samuṭṭhāpenti, evameva sasambhārakakammaṃ bhavesu rūpaṃ samuṭṭhāpeti. Tattha yathā akusalena cittakārena samuṭṭhāpitaṃ rūpaṃ virūpaṃ hoti dussaṇṭhitaṃ amanāpaṃ, evameva ekacco kammaṃ karonto ñāṇavippayuttena cittena karoti, taṃ kammaṃ rūpaṃ samuṭṭhāpentaṃ cakkhādīnaṃ sampattiṃ adatvā dubbaṇṇaṃ dussaṇṭhitaṃ mātāpitūnampi amanāpaṃ rūpaṃ samuṭṭhāpeti. Yathā pana kusalena cittakārena samuṭṭhāpitaṃ rūpaṃ surūpaṃ hoti susaṇṭhitaṃ manāpaṃ, evameva ekacco kammaṃ karonto ñāṇasampayuttena cittena karoti, taṃ kammaṃ rūpaṃ samuṭṭhāpentaṃ cakkhādīnaṃ sampattiṃ datvā suvaṇṇaṃ susaṇṭhitaṃ alaṅkatapaṭiyattaṃ viya rūpaṃ samuṭṭhāpeti.
เอตฺถ จ อาหารํ วิญฺญาเณน สทฺธิํ สงฺขิปิตฺวา อาหารนามรูปานํ อนฺตเร เอโก สนฺธิ, วิปากวิธิํ นามรูเปน สงฺขิปิตฺวา นามรูปสงฺขารานํ อนฺตเร เอโก สนฺธิ, สงฺขารานญฺจ อายติภวสฺส จ อนฺตเร เอโก สนฺธีติ เวทิตโพฺพฯ
Ettha ca āhāraṃ viññāṇena saddhiṃ saṅkhipitvā āhāranāmarūpānaṃ antare eko sandhi, vipākavidhiṃ nāmarūpena saṅkhipitvā nāmarūpasaṅkhārānaṃ antare eko sandhi, saṅkhārānañca āyatibhavassa ca antare eko sandhīti veditabbo.
กูฎาคารนฺติ เอกกณฺณิกํ คาหาเปตฺวา กตํ อคารํฯ กูฎาคารสาลาติ เทฺว กณฺณิเก คเหตฺวา กตสาลาฯ เอวเมว โขติ เอตฺถ ขีณาสวสฺส กมฺมํ สูริยรสฺมิสมํ เวทิตพฺพํฯ สูริยรสฺมิ ปน อตฺถิ, สา เกวลํ ปติฎฺฐาย อภาเวน อปฺปติฎฺฐา นาม ชาตา, ขีณาสวสฺส กมฺมํ นตฺถิตาย เอว อปฺปติฎฺฐํฯ ตสฺส หิ กายาทโย อตฺถิ, เตหิ ปน กตกมฺมํ กุสลากุสลํ นาม น โหติ, กิริยมเตฺต ฐตฺวา อวิปากํ โหติฯ เอวมสฺส กมฺมํ นตฺถิตาย เอว อปฺปติฎฺฐํ นาม ชาตนฺติฯ จตุตฺถํฯ
Kūṭāgāranti ekakaṇṇikaṃ gāhāpetvā kataṃ agāraṃ. Kūṭāgārasālāti dve kaṇṇike gahetvā katasālā. Evameva khoti ettha khīṇāsavassa kammaṃ sūriyarasmisamaṃ veditabbaṃ. Sūriyarasmi pana atthi, sā kevalaṃ patiṭṭhāya abhāvena appatiṭṭhā nāma jātā, khīṇāsavassa kammaṃ natthitāya eva appatiṭṭhaṃ. Tassa hi kāyādayo atthi, tehi pana katakammaṃ kusalākusalaṃ nāma na hoti, kiriyamatte ṭhatvā avipākaṃ hoti. Evamassa kammaṃ natthitāya eva appatiṭṭhaṃ nāma jātanti. Catutthaṃ.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya / ๔. อตฺถิราคสุตฺตํ • 4. Atthirāgasuttaṃ
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ๔. อตฺถิราคสุตฺตวณฺณนา • 4. Atthirāgasuttavaṇṇanā
