| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය (ටීකා) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
4. අත්‌ථිරාගසුත්‌තවණ්‌ණනා
4. Atthirāgasuttavaṇṇanā
64. චතුත්‌ථෙ සොති ලොභො. රඤ්‌ජනවසෙනාති රඞ්‌ගජාතං විය තස්‌ස චිත්‌තස්‌ස අනුරඤ්‌ජනවසෙන. නන්‌දනවසෙනාති සප්‌පීතිකතාය ආරම්‌මණස්‌ස අභිනන්‌දනවසෙන. තණ්‌හායනවසෙනාති විසයකත්‌තුකාමතාය වසෙන. එකො එව හි ලොභො පවත්‌තිආකාරවසෙන තථා වුත්‌තො. පතිට්‌ඨිතන්‌ති ලද්‌ධසභාවං. තත්‌ථාති වට්‌ටෙ. ආහාරෙති කෙචි. විඤ්‌ඤාණන්‌ති අභිසඞ්‌ඛාරවිඤ්‌ඤාණං. විරුළ්‌හන්‌ති ඵලනිබ්‌බත්‌තියා විරුළ්‌හිප්‌පත්‌තං. තෙනාහ ‘‘කම්‌මං ජවාපෙත්‌වා’’තිආදි. තත්‌ථ ජවාපෙත්‌වාති ඵලං ගාහාපෙත්‌වා. අභිසඞ්‌ඛාරවිඤ්‌ඤාණඤ්‌හි අත්‌තනා සහජාතානං සහජාතාදිපච්‌චයෙහි චෙව ආහාරපච්‌චයෙන ච පච්‌චයො හුත්‌වා තස්‌ස අත්‌තනො ඵලුප්‌පාදනෙ සාමත්‌ථියත්‌තා විරුළ්‌හිප්‌පත්‌තං. තෙනාහ ‘‘කම්‌මං සන්‌තානෙ ලද්‌ධභාවං විරුළ්‌හිප්‌පත්‌තඤ්‌චස්‌ස හොතී’’ති. වට්‌ටකථා එසාති කත්‌වා ‘‘යත්‌ථාති තෙභූමකවට්‌ටෙ භුම්‌ම’’න්‌ති වුත්‌තං. සබ්‌බත්‌ථාති සබ්‌බෙසු. පුරිමපදෙ එතං භුම්‌මන්‌ති ‘‘යත්‌ථ තත්‌ථා’’ති ආගතං එතං භුම්‌මවචනං පුරිමස්‌මිං පුරිමස්‌මිං පදෙ විසයභූතෙ. තඤ්‌හි ආරබ්‌භ එතං ‘‘යත්‌ථ තත්‌ථා’’ති භුම්‌මවචනං වුත්‌තං. ඉමස්‌මිං විපාකවට්‌ටෙති පච්‌චුප්‌පන්‌නෙ විපාකවට්‌ටෙ. ආයතිං වට්‌ටහෙතුකෙ සඞ්‌ඛාරෙ සන්‌ධාය වුත්‌තං ‘‘යත්‌ථ අත්‌ථි ආයතිං පුනබ්‌භවාභිනිබ්‌බත්‌තී’’ති වචනතො . පුනබ්‌භවාභිනිබ්‌බත්‌තීති ච පටිසන්‌ධි අධිප්‌පෙතාති වුත්‌තං ‘‘යත්‌ථ අත්‌ථි ආයතිං පුනබ්‌භවාභිනිබ්‌බත්‌ති, අත්‌ථි තත්‌ථ ආයතිං ජාතිජරාමරණ’’න්‌ති. ජාතීති චෙත්‌ථ මාතුකුච්‌ඡිතො නික්‌ඛමනං අධිප්‌පෙතං. යස්‌මිං ඨානෙති යස්‌මිං කාරණෙ සති.
64. Catutthe soti lobho. Rañjanavasenāti raṅgajātaṃ viya tassa cittassa anurañjanavasena. Nandanavasenāti sappītikatāya ārammaṇassa abhinandanavasena. Taṇhāyanavasenāti visayakattukāmatāya vasena. Eko eva hi lobho pavattiākāravasena tathā vutto. Patiṭṭhitanti laddhasabhāvaṃ. Tatthāti vaṭṭe. Āhāreti keci. Viññāṇanti abhisaṅkhāraviññāṇaṃ. Viruḷhanti phalanibbattiyā viruḷhippattaṃ. Tenāha ‘‘kammaṃ javāpetvā’’tiādi. Tattha javāpetvāti phalaṃ gāhāpetvā. Abhisaṅkhāraviññāṇañhi attanā sahajātānaṃ sahajātādipaccayehi ceva āhārapaccayena ca paccayo hutvā tassa attano phaluppādane sāmatthiyattā viruḷhippattaṃ. Tenāha ‘‘kammaṃ santāne laddhabhāvaṃ viruḷhippattañcassa hotī’’ti. Vaṭṭakathā esāti katvā ‘‘yatthāti tebhūmakavaṭṭe bhumma’’nti vuttaṃ. Sabbatthāti sabbesu. Purimapade etaṃ bhummanti ‘‘yattha tatthā’’ti āgataṃ etaṃ bhummavacanaṃ purimasmiṃ purimasmiṃ pade visayabhūte. Tañhi ārabbha etaṃ ‘‘yattha tatthā’’ti bhummavacanaṃ vuttaṃ. Imasmiṃ vipākavaṭṭeti paccuppanne vipākavaṭṭe. Āyatiṃ vaṭṭahetuke saṅkhāre sandhāya vuttaṃ ‘‘yattha atthi āyatiṃ punabbhavābhinibbattī’’ti vacanato . Punabbhavābhinibbattīti ca paṭisandhi adhippetāti vuttaṃ ‘‘yattha atthi āyatiṃ punabbhavābhinibbatti, atthi tattha āyatiṃ jātijarāmaraṇa’’nti. Jātīti cettha mātukucchito nikkhamanaṃ adhippetaṃ. Yasmiṃ ṭhāneti yasmiṃ kāraṇe sati.
කාරණඤ්‌චෙත්‌ථ සඞ්‌ඛාරා වෙදිතබ්‌බා. තෙ හි ආයතිං පුනබ්‌භවාභිනිබ්‌බත්‌තියා හෙතූ, තණ්‌හාඅවිජ්‌ජායො, කාලගතිආදයො ච කම්‌මස්‌ස සම්‌භාරා. කෙචි පන කිලෙසවට්‌ටකම්‌මගතිකාලා චාති අධිප්‌පායෙන ‘‘කාලගතිආදයො ච කම්‌මස්‌ස සම්‌භාරා’’ති වදන්‌ති. තංතංභවපත්‌ථනාය තථා තථා ගතො තිවිධො භවොව තෙභූමකවට්‌ටං. තෙනාහ ‘‘යත්‌ථාති තෙභූමකවට්‌ටෙ’’ති. තථා චාහ ‘‘සසම්‌භාරකකම්‌මං භවෙසු රූපං සමුට්‌ඨාපෙතී’’ති. රූපන්‌ති අත්‌තභාවං.
Kāraṇañcettha saṅkhārā veditabbā. Te hi āyatiṃ punabbhavābhinibbattiyā hetū, taṇhāavijjāyo, kālagatiādayo ca kammassa sambhārā. Keci pana kilesavaṭṭakammagatikālā cāti adhippāyena ‘‘kālagatiādayo ca kammassa sambhārā’’ti vadanti. Taṃtaṃbhavapatthanāya tathā tathā gato tividho bhavova tebhūmakavaṭṭaṃ. Tenāha ‘‘yatthāti tebhūmakavaṭṭe’’ti. Tathā cāha ‘‘sasambhārakakammaṃ bhavesu rūpaṃ samuṭṭhāpetī’’ti. Rūpanti attabhāvaṃ.
සඞ්‌ඛිපිත්‌වාති තීසු අකත්‌වා විඤ්‌ඤාණෙන එකසඞ්‌ඛෙපං කත්‌වාති අත්‌ථො. එකො සන්‌ධීති එකො හෙතුඵලසන්‌ධි. විපාකවිධින්‌ති සළායතනාදිකං වෙදනාවසානං විපාකවිධිං. ‘‘නාමරූපෙන සද්‌ධි’’න්‌ති පදං ආනෙත්‌වා සම්‌බන්‌ධො. නාමරූපෙනාති වා සහයොගෙ කරණවචනං. ඉධ එකො සන්‌ධීති එකො හෙතුඵලසන්‌ධි. ආයතිභවස්‌සාති ආයතිං උපපත්‌තිභවස්‌ස. තෙන චෙත්‌ථ එකො සන්‌ධි හෙතුඵලසන්‌ධි වෙදිතබ්‌බො.
Saṅkhipitvāti tīsu akatvā viññāṇena ekasaṅkhepaṃ katvāti attho. Eko sandhīti eko hetuphalasandhi. Vipākavidhinti saḷāyatanādikaṃ vedanāvasānaṃ vipākavidhiṃ. ‘‘Nāmarūpena saddhi’’nti padaṃ ānetvā sambandho. Nāmarūpenāti vā sahayoge karaṇavacanaṃ. Idha eko sandhīti eko hetuphalasandhi. Āyatibhavassāti āyatiṃ upapattibhavassa. Tena cettha eko sandhi hetuphalasandhi veditabbo.
ඛීණාසවස්‌ස අග්‌ගමග්‌ගාධිගමනතොව පවත්‌තකම්‌මස්‌ස මග්‌ගෙන සහායවෙකල්‌ලස්‌ස කතත්‌තා අවිජ්‌ජමානං. සූරියරස්‌මිසමන්‌ති තතො එව වුත්‌තනයෙනෙව අප්‌පතිට්‌ඨිතසූරියරස්‌මිසමං. සාති රස්‌මි. කායාදයොති කායද්‌වාරාදයො. කතකම්‌මන්‌ති පච්‌චයෙහි කතභාවං උපාදාය වුත්‌තං, න කම්‌මලක්‌ඛණපත්‌තතො. තෙනාහ ‘‘කුසලාකුසලං නාම න හොතී’’ති. කිරියමත්‌තෙති අවිපාකධම්‌මත්‌තා කායිකාදිපයොගමත්‌තෙ ඨත්‌වා. අවිපාකං හොති තෙසං අවිපාකධම්‌මත්‌තා.
Khīṇāsavassa aggamaggādhigamanatova pavattakammassa maggena sahāyavekallassa katattā avijjamānaṃ. Sūriyarasmisamanti tato eva vuttanayeneva appatiṭṭhitasūriyarasmisamaṃ. Sāti rasmi. Kāyādayoti kāyadvārādayo. Katakammanti paccayehi katabhāvaṃ upādāya vuttaṃ, na kammalakkhaṇapattato. Tenāha ‘‘kusalākusalaṃ nāma na hotī’’ti. Kiriyamatteti avipākadhammattā kāyikādipayogamatte ṭhatvā. Avipākaṃ hoti tesaṃ avipākadhammattā.
අත්‌ථිරාගසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Atthirāgasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය • Saṃyuttanikāya / 4. අත්‌ථිරාගසුත්‌තං • 4. Atthirāgasuttaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / සංයුත්‌තනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / 4. අත්‌ථිරාගසුත්‌තවණ්‌ණනා • 4. Atthirāgasuttavaṇṇanā
