| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
๘. ลกฺขณสํยุตฺตํ
8. Lakkhaṇasaṃyuttaṃ
๑. ปฐมวโคฺค
1. Paṭhamavaggo
๑. อฎฺฐิสุตฺตวณฺณนา
1. Aṭṭhisuttavaṇṇanā
๒๐๒. อายสฺมา จ ลกฺขโณติอาทีสุ ‘‘โก นามายสฺมา ลกฺขโณ, กสฺมา จ ‘ลกฺขโณ’ติ นามํ อโหสิ, โก จายสฺมา โมคฺคลฺลาโน, กสฺมา จ สิตํ ปาตฺวากาสี’’ติ ตํ สพฺพํ ปกาเสตุํ ‘‘ยฺวาย’’นฺติอาทิ อารทฺธํฯ ลกฺขณสมฺปเนฺนนาติ ปุริสลกฺขณสมฺปเนฺนนฯ
202.Āyasmāca lakkhaṇotiādīsu ‘‘ko nāmāyasmā lakkhaṇo, kasmā ca ‘lakkhaṇo’ti nāmaṃ ahosi, ko cāyasmā moggallāno, kasmā ca sitaṃ pātvākāsī’’ti taṃ sabbaṃ pakāsetuṃ ‘‘yvāya’’ntiādi āraddhaṃ. Lakkhaṇasampannenāti purisalakkhaṇasampannena.
อีสํ หสิตํ ‘‘สิต’’นฺติ วุจฺจตีติ อาห ‘‘มนฺทหสิต’’นฺติฯ อฎฺฐิสงฺขลิกนฺติ นยิทํ อวิญฺญาณกํ อฎฺฐิสงฺขลิกมตฺตํ, อถ โข เอโก เปโตติ อาห ‘‘เปตโลเก นิพฺพตฺต’’นฺติฯ เอเต อตฺตภาวาติ เปตตฺตภาวาฯ น อาปาถํ อาคจฺฉนฺตีติ เทวตฺตภาวา วิย น อาปาถํ อาคจฺฉนฺติ ปกติยาฯ เตสํ ปน รุจิยา อาปาถํ อาคเจฺฉยฺยุํ มนุสฺสานํฯ ทุกฺขาภิภูตานํ อนาถภาวทสฺสนปทฎฺฐานา กรุณาติ อาห ‘‘การุเญฺญ กตฺตเพฺพ’’ติฯ อตฺตโน จ สมฺปตฺติํ พุทฺธญาณสฺส จ สมฺปตฺตินฺติ ปเจฺจกํ สมฺปตฺติสโทฺท โยเชตโพฺพฯ ตทุภยํ วิภาเวตุํ ‘‘ตํ หี’’ติอาทิ วุตฺตํฯ ตตฺถ อตฺตโน สมฺปตฺติํ อนุสฺสริตฺวา สิตํ ปาตฺวากาสีติ ปทํ อาเนตฺวา สมฺพนฺธิตพฺพํฯ ธมฺมธาตูติ สพฺพญฺญุตญฺญาณํ สนฺธาย วทติฯ ธมฺมธาตูติ วา ธมฺมานํ สภาโวฯ
Īsaṃ hasitaṃ ‘‘sita’’nti vuccatīti āha ‘‘mandahasita’’nti. Aṭṭhisaṅkhalikanti nayidaṃ aviññāṇakaṃ aṭṭhisaṅkhalikamattaṃ, atha kho eko petoti āha ‘‘petaloke nibbatta’’nti. Ete attabhāvāti petattabhāvā. Na āpāthaṃ āgacchantīti devattabhāvā viya na āpāthaṃ āgacchanti pakatiyā. Tesaṃ pana ruciyā āpāthaṃ āgaccheyyuṃ manussānaṃ. Dukkhābhibhūtānaṃ anāthabhāvadassanapadaṭṭhānā karuṇāti āha ‘‘kāruññe kattabbe’’ti. Attano ca sampattiṃ buddhañāṇassa ca sampattinti paccekaṃ sampattisaddo yojetabbo. Tadubhayaṃ vibhāvetuṃ ‘‘taṃ hī’’tiādi vuttaṃ. Tattha attano sampattiṃ anussaritvā sitaṃ pātvākāsīti padaṃ ānetvā sambandhitabbaṃ. Dhammadhātūti sabbaññutaññāṇaṃ sandhāya vadati. Dhammadhātūti vā dhammānaṃ sabhāvo.
อิตโรติ ลกฺขณเตฺถโรฯ อุปปตฺตีติ ชาติฯ อุปปตฺติสีเสน หิ ตถารูปํ อตฺตภาวํ วทติฯ โลหตุณฺฑเกหีติ โลหมเยเหว ตุณฺฑเกหิฯ จรนฺตีติ อากาเสน คจฺฉนฺติฯ อจฺฉริยํ วตาติ ครหจฺฉริยํ นาเมตํฯ จกฺขุภูตาติ สมฺปตฺตทิพฺพจกฺขุกา, โลกสฺส จกฺขุภูตาติ เอวํ วา เอตฺถ อโตฺถ ทฎฺฐโพฺพฯ
Itaroti lakkhaṇatthero. Upapattīti jāti. Upapattisīsena hi tathārūpaṃ attabhāvaṃ vadati. Lohatuṇḍakehīti lohamayeheva tuṇḍakehi. Carantīti ākāsena gacchanti. Acchariyaṃ vatāti garahacchariyaṃ nāmetaṃ. Cakkhubhūtāti sampattadibbacakkhukā, lokassa cakkhubhūtāti evaṃ vā ettha attho daṭṭhabbo.
ยตฺราติ เหตุอเตฺถ นิปาโตติ อาห ‘‘ยตฺราติ การณวจน’’นฺติฯ อญฺญตฺร หิ ‘‘ยตฺร หิ นามา’’ติ อโตฺถ วุจฺจติฯ อปฺปมาเณ สตฺตนิกาเย เต จ โข วิภาเคน กามภวาทิเภเท ภเว, นิรยาทิเภทา คติโย, นานตฺตกายนานตฺตสญฺญิอาทิวิญฺญาณฎฺฐิติโย, ตถารูเป สตฺตาวาเส จ สพฺพญฺญุตญฺญาณญฺจ เม อุปเนตุํ ปจฺจกฺขํ กโรเนฺตนฯ
Yatrāti hetuatthe nipātoti āha ‘‘yatrāti kāraṇavacana’’nti. Aññatra hi ‘‘yatra hi nāmā’’ti attho vuccati. Appamāṇe sattanikāye te ca kho vibhāgena kāmabhavādibhede bhave, nirayādibhedā gatiyo, nānattakāyanānattasaññiādiviññāṇaṭṭhitiyo, tathārūpe sattāvāse ca sabbaññutaññāṇañca me upanetuṃ paccakkhaṃ karontena.
โคฆาตโกติ คุนฺนํ อภิณฺหํ หนนโกฯ เตนาห ‘‘วธิตฺวา วธิตฺวา’’ติฯ ตสฺสาติ คุนฺนํ วธกกมฺมสฺสฯ อปราปริยกมฺมสฺสาติ อปราปริยเวทนียกมฺมสฺสฯ พลวตา โคฆาตกกเมฺมน วิปาเก ทียมาเน อลโทฺธกาสํ อปราปริยเวทนียํ ตสฺมิํ วิปกฺกวิปาเก อิทานิ ลโทฺธกาสํ ‘‘อวเสสกมฺม’’นฺติ วุตฺตํฯ ปฎิสนฺธีติ ปาปกมฺมชนิตา ปฎิสนฺธิฯ กมฺมสภาคตายาติ กมฺมสทิสภาเวนฯ อารมฺมณสภาคตายาติ อารมฺมณสฺส สภาคภาเวน สทิสภาเวนฯ ยาทิเส หิ อารมฺมเณ ปุเพฺพ ตํ กมฺมํ ตสฺส จ วิปาโก ปวโตฺต, ตาทิเสเยว อารมฺมเณ อิทํ กมฺมํ อิมสฺส วิปาโก จ ปวโตฺตติ กตฺวา วุตฺตํ ‘‘ตเสฺสว กมฺมสฺส วิปากาวเสเสนา’’ติฯ ภวติ หิ ตํสทิเสปิ ตโพฺพหาโร ยถา ‘‘โส เอว ติตฺติโร, ตานิเยว โอสธานี’’ติฯ นิมิตฺตํ อโหสีติ ปุเพฺพ กตูปจิตสฺส เปตูปปตฺตินิพฺพตฺตนวเสน กโตกาสสฺส ตสฺส กมฺมสฺส นิมิตฺตภูตํ อิทานิ ตถา อุปฎฺฐหนฺตํ ตสฺส วิปากสฺส นิมิตฺตํ อารมฺมณํ อโหสิฯ โสติ โคฆาตโกฯ อฎฺฐิสงฺขลิกเปโต ชาโต กมฺมสริกฺขกวิปากตาวเสนฯ
Goghātakoti gunnaṃ abhiṇhaṃ hananako. Tenāha ‘‘vadhitvā vadhitvā’’ti. Tassāti gunnaṃ vadhakakammassa. Aparāpariyakammassāti aparāpariyavedanīyakammassa. Balavatā goghātakakammena vipāke dīyamāne aladdhokāsaṃ aparāpariyavedanīyaṃ tasmiṃ vipakkavipāke idāni laddhokāsaṃ ‘‘avasesakamma’’nti vuttaṃ. Paṭisandhīti pāpakammajanitā paṭisandhi. Kammasabhāgatāyāti kammasadisabhāvena. Ārammaṇasabhāgatāyāti ārammaṇassa sabhāgabhāvena sadisabhāvena. Yādise hi ārammaṇe pubbe taṃ kammaṃ tassa ca vipāko pavatto, tādiseyeva ārammaṇe idaṃ kammaṃ imassa vipāko ca pavattoti katvā vuttaṃ ‘‘tasseva kammassa vipākāvasesenā’’ti. Bhavati hi taṃsadisepi tabbohāro yathā ‘‘so eva tittiro, tāniyeva osadhānī’’ti. Nimittaṃ ahosīti pubbe katūpacitassa petūpapattinibbattanavasena katokāsassa tassa kammassa nimittabhūtaṃ idāni tathā upaṭṭhahantaṃ tassa vipākassa nimittaṃ ārammaṇaṃ ahosi. Soti goghātako. Aṭṭhisaṅkhalikapeto jāto kammasarikkhakavipākatāvasena.
อฎฺฐิสุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Aṭṭhisuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya / ๑. อฎฺฐิสุตฺตํ • 1. Aṭṭhisuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ๑. อฎฺฐิสุตฺตวณฺณนา • 1. Aṭṭhisuttavaṇṇanā
