| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
៨. លក្ខណសំយុត្តំ
8. Lakkhaṇasaṃyuttaṃ
១. បឋមវគ្គោ
1. Paṭhamavaggo
១. អដ្ឋិសុត្តវណ្ណនា
1. Aṭṭhisuttavaṇṇanā
២០២. លក្ខណសំយុត្តេ យ្វាយំ អាយស្មា ច លក្ខណោតិ លក្ខណត្ថេរោ វុត្តោ, ឯស ជដិលសហស្សព្ភន្តរេ ឯហិភិក្ខូបសម្បទាយ ឧបសម្បន្នោ អាទិត្តបរិយាយាវសានេ អរហត្តំ បត្តោ ឯកោ មហាសាវកោតិ វេទិតព្ពោ។ យស្មា បនេស លក្ខណសម្បន្នេន សព្ពាការបរិបូរេន ព្រហ្មសមេន អត្តភាវេន សមន្នាគតោ, តស្មា ‘‘លក្ខណោ’’តិ សង្ខំ គតោ។ មហាមោគ្គល្លានោ បន បព្ពជិតទិវសតោ សត្តមេ ទិវសេ អរហត្តំ បត្តោ ទុតិយោ អគ្គសាវកោ។
202. Lakkhaṇasaṃyutte yvāyaṃ āyasmā ca lakkhaṇoti lakkhaṇatthero vutto, esa jaṭilasahassabbhantare ehibhikkhūpasampadāya upasampanno ādittapariyāyāvasāne arahattaṃ patto eko mahāsāvakoti veditabbo. Yasmā panesa lakkhaṇasampannena sabbākāraparipūrena brahmasamena attabhāvena samannāgato, tasmā ‘‘lakkhaṇo’’ti saṅkhaṃ gato. Mahāmoggallāno pana pabbajitadivasato sattame divase arahattaṃ patto dutiyo aggasāvako.
សិតំ បាត្វាកាសីតិ មន្ទហសិតំ បាតុអកាសិ, បកាសយិ ទស្សេសីតិ វុត្តំ ហោតិ។ កិំ បន ទិស្វា ថេរោ សិតំ បាត្វាកាសីតិ? ឧបរិ បាឡិយំ អាគតំ អដ្ឋិកសង្ខលិកំ ឯកំ បេតលោកេ និព្ពត្តំ សត្តំ ទិស្វា។ តញ្ច ខោ ទិព្ពេន ចក្ខុនា, ន បសាទចក្ខុនា។ បសាទចក្ខុស្ស ហិ ឯតេ អត្តភាវា ន អាបាថំ អាគច្ឆន្តិ។ ឯវរូបំ បន អត្តភាវំ ទិស្វា ការុញ្ញេ កត្តព្ពេ កស្មា សិតំ បាត្វាកាសីតិ? អត្តនោ ច ពុទ្ធញាណស្ស ច សម្បត្តិំ សមនុស្សរណតោ។ តញ្ហិ ទិស្វា ថេរោ ‘‘អទិដ្ឋសច្ចេន នាម បុគ្គលេន បដិលភិតព្ពា ឯវរូបា អត្តភាវា មុត្តោ អហំ, លាភា វត មេ, សុលទ្ធំ វត មេ’’តិ អត្តនោ ច សម្បត្តិំ អនុស្សរិត្វា – ‘‘អហោ ពុទ្ធស្ស ភគវតោ ញាណសម្បត្តិ, ‘យោ កម្មវិបាកោ, ភិក្ខវេ, អចិន្តេយ្យោ ន ចិន្តេតព្ពោ’តិ ទេសេសិ, បច្ចក្ខំ វត កត្វា ពុទ្ធា ទេសេន្តិ, សុប្បដិវិទ្ធា ពុទ្ធានំ ធម្មធាតូ’’តិ ឯវំ ពុទ្ធញាណសម្បត្តិញ្ច អនុស្សរិត្វា សិតំ បាត្វាកាសីតិ។
Sitaṃ pātvākāsīti mandahasitaṃ pātuakāsi, pakāsayi dassesīti vuttaṃ hoti. Kiṃ pana disvā thero sitaṃ pātvākāsīti? Upari pāḷiyaṃ āgataṃ aṭṭhikasaṅkhalikaṃ ekaṃ petaloke nibbattaṃ sattaṃ disvā. Tañca kho dibbena cakkhunā, na pasādacakkhunā. Pasādacakkhussa hi ete attabhāvā na āpāthaṃ āgacchanti. Evarūpaṃ pana attabhāvaṃ disvā kāruññe kattabbe kasmā sitaṃ pātvākāsīti? Attano ca buddhañāṇassa ca sampattiṃ samanussaraṇato. Tañhi disvā thero ‘‘adiṭṭhasaccena nāma puggalena paṭilabhitabbā evarūpā attabhāvā mutto ahaṃ, lābhā vata me, suladdhaṃ vata me’’ti attano ca sampattiṃ anussaritvā – ‘‘aho buddhassa bhagavato ñāṇasampatti, ‘yo kammavipāko, bhikkhave, acinteyyo na cintetabbo’ti desesi, paccakkhaṃ vata katvā buddhā desenti, suppaṭividdhā buddhānaṃ dhammadhātū’’ti evaṃ buddhañāṇasampattiñca anussaritvā sitaṃ pātvākāsīti.
អថ លក្ខណត្ថេរោ កស្មា ន អទ្ទស, កិមស្ស ទិព្ពចក្ខុ នត្ថីតិ? នោ នត្ថិ, មហាមោគ្គល្លានោ បន អាវជ្ជេន្តោ អទ្ទស, ឥតរោ បន អនាវជ្ជនេន ន អទ្ទស។ យស្មា បន ខីណាសវា នាម ន អការណា សិតំ ករោន្តិ, តស្មា តំ លក្ខណត្ថេរោ បុច្ឆិ កោ នុ ខោ, អាវុសោ មោគ្គល្លាន, ហេតុ, កោ បច្ចយោ សិតស្ស បាតុកម្មាយាតិ? ថេរោ បន យស្មា យេហិ អយំ ឧបបត្តិ សាមំ អទិដ្ឋា, តេ ទុស្សទ្ធាបយា ហោន្តិ, តស្មា ភគវន្តំ សក្ខិំ កត្វា ព្យាកាតុកាមតាយ អកាលោ ខោ, អាវុសោតិអាទិមាហ។ តតោ ភគវតោ សន្តិកេ បុដ្ឋោ ឥធាហំ, អាវុសោតិអាទិនា នយេន ព្យាកាសិ។
Atha lakkhaṇatthero kasmā na addasa, kimassa dibbacakkhu natthīti? No natthi, mahāmoggallāno pana āvajjento addasa, itaro pana anāvajjanena na addasa. Yasmā pana khīṇāsavā nāma na akāraṇā sitaṃ karonti, tasmā taṃ lakkhaṇatthero pucchi ko nu kho, āvuso moggallāna, hetu, ko paccayo sitassa pātukammāyāti? Thero pana yasmā yehi ayaṃ upapatti sāmaṃ adiṭṭhā, te dussaddhāpayā honti, tasmā bhagavantaṃ sakkhiṃ katvā byākātukāmatāya akālo kho, āvusotiādimāha. Tato bhagavato santike puṭṭho idhāhaṃ, āvusotiādinā nayena byākāsi.
តត្ថ អដ្ឋិកសង្ខលិកន្តិ សេតំ និម្មំសលោហិតំ អដ្ឋិសង្ឃាតំ។ គិជ្ឈាបិ កាកាបិ កុលលាបីតិ ឯតេបិ យក្ខគិជ្ឈា ចេវ យក្ខកាកា ច យក្ខកុលលា ច បច្ចេតព្ពា។ បាកតិកានំ បន គិជ្ឈាទីនំ អាបាថម្បិ ឯតំ រូបំ នាគច្ឆតិ។ អនុបតិត្វា អនុបតិត្វាតិ អនុពន្ធិត្វា អនុពន្ធិត្វា។ វិតុទេន្តីតិ អសិធារូបមេហិ តិខិណេហិ លោហតុណ្ឌកេហិ វិជ្ឈិត្វា វិជ្ឈិត្វា ឥតោ ចិតោ ច ចរន្តិ គច្ឆន្តិ។ សា សុទំ អដ្ដស្សរំ ករោតីតិ ឯត្ថ សុទន្តិ និបាតោ, សា អដ្ឋិកសង្ខលិកា អដ្ដស្សរំ អាតុរស្សរំ ករោតីតិ អត្ថោ។ អកុសលវិបាកានុភវនត្ថំ កិរ យោជនប្បមាណាបិ តាទិសា អត្តភាវា និព្ពត្តន្តិ, បសាទុស្សទា ច ហោន្តិ បក្កគណ្ឌសទិសា។ តស្មា សា អដ្ឋិកសង្ខលិកា ពលវវេទនាតុរា តាទិសំ សទ្ទមកាសីតិ។
Tattha aṭṭhikasaṅkhalikanti setaṃ nimmaṃsalohitaṃ aṭṭhisaṅghātaṃ. Gijjhāpi kākāpi kulalāpīti etepi yakkhagijjhā ceva yakkhakākā ca yakkhakulalā ca paccetabbā. Pākatikānaṃ pana gijjhādīnaṃ āpāthampi etaṃ rūpaṃ nāgacchati. Anupatitvā anupatitvāti anubandhitvā anubandhitvā. Vitudentīti asidhārūpamehi tikhiṇehi lohatuṇḍakehi vijjhitvā vijjhitvā ito cito ca caranti gacchanti. Sā sudaṃ aṭṭassaraṃ karotīti ettha sudanti nipāto, sā aṭṭhikasaṅkhalikā aṭṭassaraṃ āturassaraṃ karotīti attho. Akusalavipākānubhavanatthaṃ kira yojanappamāṇāpi tādisā attabhāvā nibbattanti, pasādussadā ca honti pakkagaṇḍasadisā. Tasmā sā aṭṭhikasaṅkhalikā balavavedanāturā tādisaṃ saddamakāsīti.
ឯវញ្ច បន វត្វា បុន អាយស្មា មហាមោគ្គល្លានោ ‘‘វដ្ដគាមិសត្តា នាម ឯវរូបា អត្តភាវា ន មុច្ចន្តី’’តិ សត្តេសុ ការុញ្ញំ បដិច្ច ឧប្បន្នំ ធម្មសំវេគំ ទស្សេន្តោ តស្ស មយ្ហំ, អាវុសោ, ឯតទហោសិ អច្ឆរិយំ វត ភោតិអាទិមាហ។ តតោ ភគវា ថេរស្ស អានុភាវំ បកាសេន្តោ ចក្ខុភូតា វត, ភិក្ខវេ , សាវកា វិហរន្តីតិអាទិមាហ។ តត្ថ ចក្ខុ ភូតំ ជាតំ ឧប្បន្នំ ឯតេសន្តិ ចក្ខុភូតា, ភូតចក្ខុកា ឧប្បន្នចក្ខុកា ចក្ខុំ ឧប្បាទេត្វា វិហរន្តីតិ អត្ថោ។ ទុតិយបទេបិ ឯសេវ នយោ។ យត្រ ហិ នាមាតិ ឯត្ថ យត្រាតិ ការណវចនំ។ តត្រាយំ អត្ថយោជនា – យស្មា នាម សាវកោបិ ឯវរូបំ ញស្សតិ វា ទក្ខតិ វា សក្ខិំ វា ករិស្សតិ, តស្មា អវោចុម្ហ – ‘‘ចក្ខុភូតា វត, ភិក្ខវេ, សាវកា វិហរន្តិ, ញាណភូតា វត, ភិក្ខវេ, សាវកា វិហរន្តី’’តិ។ បុព្ពេវ មេ សោ, ភិក្ខវេ, សត្តោ ទិដ្ឋោតិ ពោធិមណ្ឌេ សព្ពញ្ញុតញ្ញាណបដិវេធេន អប្បមាណេសុ ចក្កវាឡេសុ អប្បមាណេ សត្តនិកាយេ ភវគតិយោនិឋិតិនិវាសេ ច បច្ចក្ខំ ករោន្តេន មយា បុព្ពេវ សោ សត្តោ ទិដ្ឋោតិ វទតិ។
Evañca pana vatvā puna āyasmā mahāmoggallāno ‘‘vaṭṭagāmisattā nāma evarūpā attabhāvā na muccantī’’ti sattesu kāruññaṃ paṭicca uppannaṃ dhammasaṃvegaṃ dassento tassa mayhaṃ, āvuso, etadahosi acchariyaṃ vata bhotiādimāha. Tato bhagavā therassa ānubhāvaṃ pakāsento cakkhubhūtā vata, bhikkhave, sāvakā viharantītiādimāha. Tattha cakkhu bhūtaṃ jātaṃ uppannaṃ etesanti cakkhubhūtā, bhūtacakkhukā uppannacakkhukā cakkhuṃ uppādetvā viharantīti attho. Dutiyapadepi eseva nayo. Yatra hi nāmāti ettha yatrāti kāraṇavacanaṃ. Tatrāyaṃ atthayojanā – yasmā nāma sāvakopi evarūpaṃ ñassati vā dakkhati vā sakkhiṃ vā karissati, tasmā avocumha – ‘‘cakkhubhūtā vata, bhikkhave, sāvakā viharanti, ñāṇabhūtā vata, bhikkhave, sāvakā viharantī’’ti. Pubbeva me so, bhikkhave, satto diṭṭhoti bodhimaṇḍe sabbaññutaññāṇapaṭivedhena appamāṇesu cakkavāḷesu appamāṇe sattanikāye bhavagatiyoniṭhitinivāse ca paccakkhaṃ karontena mayā pubbeva so satto diṭṭhoti vadati.
គោឃាតកោតិ គាវោ វធិត្វា អដ្ឋិតោ មំសំ មោចេត្វា វិក្កិណិត្វា ជីវិកំ កប្បនកសត្តោ។ តស្សេវ កម្មស្ស វិបាកាវសេសេនាតិ តស្ស នានាចេតនាហិ អាយូហិតស្ស អបរាបរិយកម្មស្ស។ តត្រ ហិ យាយ ចេតនាយ នរកេ បដិសន្ធិ ជនិតា, តស្សា វិបាកេ បរិក្ខីណេ អវសេសកម្មំ វា កម្មនិមិត្តំ វា អារម្មណំ កត្វា បុន បេតាទីសុ បដិសន្ធិ និព្ពត្តតិ, តស្មា សា បដិសន្ធិ កម្មសភាគតាយ អារម្មណសភាគតាយ វា ‘‘តស្សេវ កម្មស្ស វិបាកាវសេសោ’’តិ វុច្ចតិ។ អយញ្ច សត្តោ ឯវំ ឧប្បន្នោ។ តេនាហ – ‘‘តស្សេវ កម្មស្ស វិបាកាវសេសេនា’’តិ។ តស្ស កិរ នរកា ចវនកាលេ និម្មំសកតានំ គុន្នំ អដ្ឋិរាសិយេវ និមិត្តំ អហោសិ។ សោ បដិច្ឆន្នម្បិ តំ កម្មំ វិញ្ញូនំ បាកដំ វិយ ករោន្តោ អដ្ឋិសង្ខលិកបេតោ ជាតោ។ បឋមំ។
Goghātakoti gāvo vadhitvā aṭṭhito maṃsaṃ mocetvā vikkiṇitvā jīvikaṃ kappanakasatto. Tasseva kammassa vipākāvasesenāti tassa nānācetanāhi āyūhitassa aparāpariyakammassa. Tatra hi yāya cetanāya narake paṭisandhi janitā, tassā vipāke parikkhīṇe avasesakammaṃ vā kammanimittaṃ vā ārammaṇaṃ katvā puna petādīsu paṭisandhi nibbattati, tasmā sā paṭisandhi kammasabhāgatāya ārammaṇasabhāgatāya vā ‘‘tasseva kammassa vipākāvaseso’’ti vuccati. Ayañca satto evaṃ uppanno. Tenāha – ‘‘tasseva kammassa vipākāvasesenā’’ti. Tassa kira narakā cavanakāle nimmaṃsakatānaṃ gunnaṃ aṭṭhirāsiyeva nimittaṃ ahosi. So paṭicchannampi taṃ kammaṃ viññūnaṃ pākaṭaṃ viya karonto aṭṭhisaṅkhalikapeto jāto. Paṭhamaṃ.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ១. អដ្ឋិសុត្តំ • 1. Aṭṭhisuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ១. អដ្ឋិសុត្តវណ្ណនា • 1. Aṭṭhisuttavaṇṇanā
