| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
៨. លក្ខណសំយុត្តំ
8. Lakkhaṇasaṃyuttaṃ
១. បឋមវគ្គោ
1. Paṭhamavaggo
១. អដ្ឋិសុត្តវណ្ណនា
1. Aṭṭhisuttavaṇṇanā
២០២. អាយស្មា ច លក្ខណោតិអាទីសុ ‘‘កោ នាមាយស្មា លក្ខណោ, កស្មា ច ‘លក្ខណោ’តិ នាមំ អហោសិ, កោ ចាយស្មា មោគ្គល្លានោ, កស្មា ច សិតំ បាត្វាកាសី’’តិ តំ សព្ពំ បកាសេតុំ ‘‘យ្វាយ’’ន្តិអាទិ អារទ្ធំ។ លក្ខណសម្បន្នេនាតិ បុរិសលក្ខណសម្បន្នេន។
202.Āyasmāca lakkhaṇotiādīsu ‘‘ko nāmāyasmā lakkhaṇo, kasmā ca ‘lakkhaṇo’ti nāmaṃ ahosi, ko cāyasmā moggallāno, kasmā ca sitaṃ pātvākāsī’’ti taṃ sabbaṃ pakāsetuṃ ‘‘yvāya’’ntiādi āraddhaṃ. Lakkhaṇasampannenāti purisalakkhaṇasampannena.
ឦសំ ហសិតំ ‘‘សិត’’ន្តិ វុច្ចតីតិ អាហ ‘‘មន្ទហសិត’’ន្តិ។ អដ្ឋិសង្ខលិកន្តិ នយិទំ អវិញ្ញាណកំ អដ្ឋិសង្ខលិកមត្តំ, អថ ខោ ឯកោ បេតោតិ អាហ ‘‘បេតលោកេ និព្ពត្ត’’ន្តិ។ ឯតេ អត្តភាវាតិ បេតត្តភាវា។ ន អាបាថំ អាគច្ឆន្តីតិ ទេវត្តភាវា វិយ ន អាបាថំ អាគច្ឆន្តិ បកតិយា។ តេសំ បន រុចិយា អាបាថំ អាគច្ឆេយ្យុំ មនុស្សានំ។ ទុក្ខាភិភូតានំ អនាថភាវទស្សនបទដ្ឋានា ករុណាតិ អាហ ‘‘ការុញ្ញេ កត្តព្ពេ’’តិ។ អត្តនោ ច សម្បត្តិំ ពុទ្ធញាណស្ស ច សម្បត្តិន្តិ បច្ចេកំ សម្បត្តិសទ្ទោ យោជេតព្ពោ។ តទុភយំ វិភាវេតុំ ‘‘តំ ហី’’តិអាទិ វុត្តំ។ តត្ថ អត្តនោ សម្បត្តិំ អនុស្សរិត្វា សិតំ បាត្វាកាសីតិ បទំ អានេត្វា សម្ពន្ធិតព្ពំ។ ធម្មធាតូតិ សព្ពញ្ញុតញ្ញាណំ សន្ធាយ វទតិ។ ធម្មធាតូតិ វា ធម្មានំ សភាវោ។
Īsaṃ hasitaṃ ‘‘sita’’nti vuccatīti āha ‘‘mandahasita’’nti. Aṭṭhisaṅkhalikanti nayidaṃ aviññāṇakaṃ aṭṭhisaṅkhalikamattaṃ, atha kho eko petoti āha ‘‘petaloke nibbatta’’nti. Ete attabhāvāti petattabhāvā. Na āpāthaṃ āgacchantīti devattabhāvā viya na āpāthaṃ āgacchanti pakatiyā. Tesaṃ pana ruciyā āpāthaṃ āgaccheyyuṃ manussānaṃ. Dukkhābhibhūtānaṃ anāthabhāvadassanapadaṭṭhānā karuṇāti āha ‘‘kāruññe kattabbe’’ti. Attano ca sampattiṃ buddhañāṇassa ca sampattinti paccekaṃ sampattisaddo yojetabbo. Tadubhayaṃ vibhāvetuṃ ‘‘taṃ hī’’tiādi vuttaṃ. Tattha attano sampattiṃ anussaritvā sitaṃ pātvākāsīti padaṃ ānetvā sambandhitabbaṃ. Dhammadhātūti sabbaññutaññāṇaṃ sandhāya vadati. Dhammadhātūti vā dhammānaṃ sabhāvo.
ឥតរោតិ លក្ខណត្ថេរោ។ ឧបបត្តីតិ ជាតិ។ ឧបបត្តិសីសេន ហិ តថារូបំ អត្តភាវំ វទតិ។ លោហតុណ្ឌកេហីតិ លោហមយេហេវ តុណ្ឌកេហិ។ ចរន្តីតិ អាកាសេន គច្ឆន្តិ។ អច្ឆរិយំ វតាតិ គរហច្ឆរិយំ នាមេតំ។ ចក្ខុភូតាតិ សម្បត្តទិព្ពចក្ខុកា, លោកស្ស ចក្ខុភូតាតិ ឯវំ វា ឯត្ថ អត្ថោ ទដ្ឋព្ពោ។
Itaroti lakkhaṇatthero. Upapattīti jāti. Upapattisīsena hi tathārūpaṃ attabhāvaṃ vadati. Lohatuṇḍakehīti lohamayeheva tuṇḍakehi. Carantīti ākāsena gacchanti. Acchariyaṃ vatāti garahacchariyaṃ nāmetaṃ. Cakkhubhūtāti sampattadibbacakkhukā, lokassa cakkhubhūtāti evaṃ vā ettha attho daṭṭhabbo.
យត្រាតិ ហេតុអត្ថេ និបាតោតិ អាហ ‘‘យត្រាតិ ការណវចន’’ន្តិ។ អញ្ញត្រ ហិ ‘‘យត្រ ហិ នាមា’’តិ អត្ថោ វុច្ចតិ។ អប្បមាណេ សត្តនិកាយេ តេ ច ខោ វិភាគេន កាមភវាទិភេទេ ភវេ, និរយាទិភេទា គតិយោ, នានត្តកាយនានត្តសញ្ញិអាទិវិញ្ញាណដ្ឋិតិយោ, តថារូបេ សត្តាវាសេ ច សព្ពញ្ញុតញ្ញាណញ្ច មេ ឧបនេតុំ បច្ចក្ខំ ករោន្តេន។
Yatrāti hetuatthe nipātoti āha ‘‘yatrāti kāraṇavacana’’nti. Aññatra hi ‘‘yatra hi nāmā’’ti attho vuccati. Appamāṇe sattanikāye te ca kho vibhāgena kāmabhavādibhede bhave, nirayādibhedā gatiyo, nānattakāyanānattasaññiādiviññāṇaṭṭhitiyo, tathārūpe sattāvāse ca sabbaññutaññāṇañca me upanetuṃ paccakkhaṃ karontena.
គោឃាតកោតិ គុន្នំ អភិណ្ហំ ហននកោ។ តេនាហ ‘‘វធិត្វា វធិត្វា’’តិ។ តស្សាតិ គុន្នំ វធកកម្មស្ស។ អបរាបរិយកម្មស្សាតិ អបរាបរិយវេទនីយកម្មស្ស។ ពលវតា គោឃាតកកម្មេន វិបាកេ ទីយមានេ អលទ្ធោកាសំ អបរាបរិយវេទនីយំ តស្មិំ វិបក្កវិបាកេ ឥទានិ លទ្ធោកាសំ ‘‘អវសេសកម្ម’’ន្តិ វុត្តំ។ បដិសន្ធីតិ បាបកម្មជនិតា បដិសន្ធិ។ កម្មសភាគតាយាតិ កម្មសទិសភាវេន។ អារម្មណសភាគតាយាតិ អារម្មណស្ស សភាគភាវេន សទិសភាវេន។ យាទិសេ ហិ អារម្មណេ បុព្ពេ តំ កម្មំ តស្ស ច វិបាកោ បវត្តោ, តាទិសេយេវ អារម្មណេ ឥទំ កម្មំ ឥមស្ស វិបាកោ ច បវត្តោតិ កត្វា វុត្តំ ‘‘តស្សេវ កម្មស្ស វិបាកាវសេសេនា’’តិ។ ភវតិ ហិ តំសទិសេបិ តព្ពោហារោ យថា ‘‘សោ ឯវ តិត្តិរោ, តានិយេវ ឱសធានី’’តិ។ និមិត្តំ អហោសីតិ បុព្ពេ កតូបចិតស្ស បេតូបបត្តិនិព្ពត្តនវសេន កតោកាសស្ស តស្ស កម្មស្ស និមិត្តភូតំ ឥទានិ តថា ឧបដ្ឋហន្តំ តស្ស វិបាកស្ស និមិត្តំ អារម្មណំ អហោសិ។ សោតិ គោឃាតកោ។ អដ្ឋិសង្ខលិកបេតោ ជាតោ កម្មសរិក្ខកវិបាកតាវសេន។
Goghātakoti gunnaṃ abhiṇhaṃ hananako. Tenāha ‘‘vadhitvā vadhitvā’’ti. Tassāti gunnaṃ vadhakakammassa. Aparāpariyakammassāti aparāpariyavedanīyakammassa. Balavatā goghātakakammena vipāke dīyamāne aladdhokāsaṃ aparāpariyavedanīyaṃ tasmiṃ vipakkavipāke idāni laddhokāsaṃ ‘‘avasesakamma’’nti vuttaṃ. Paṭisandhīti pāpakammajanitā paṭisandhi. Kammasabhāgatāyāti kammasadisabhāvena. Ārammaṇasabhāgatāyāti ārammaṇassa sabhāgabhāvena sadisabhāvena. Yādise hi ārammaṇe pubbe taṃ kammaṃ tassa ca vipāko pavatto, tādiseyeva ārammaṇe idaṃ kammaṃ imassa vipāko ca pavattoti katvā vuttaṃ ‘‘tasseva kammassa vipākāvasesenā’’ti. Bhavati hi taṃsadisepi tabbohāro yathā ‘‘so eva tittiro, tāniyeva osadhānī’’ti. Nimittaṃ ahosīti pubbe katūpacitassa petūpapattinibbattanavasena katokāsassa tassa kammassa nimittabhūtaṃ idāni tathā upaṭṭhahantaṃ tassa vipākassa nimittaṃ ārammaṇaṃ ahosi. Soti goghātako. Aṭṭhisaṅkhalikapeto jāto kammasarikkhakavipākatāvasena.
អដ្ឋិសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Aṭṭhisuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ១. អដ្ឋិសុត្តំ • 1. Aṭṭhisuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ១. អដ្ឋិសុត្តវណ្ណនា • 1. Aṭṭhisuttavaṇṇanā
