| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / သံယုတ္တနိကာယ (ဋီကာ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
၈. လက္ခဏသံယုတ္တံ
8. Lakkhaṇasaṃyuttaṃ
၁. ပဌမဝဂ္ဂော
1. Paṭhamavaggo
၁. အဋ္ဌိသုတ္တဝဏ္ဏနာ
1. Aṭṭhisuttavaṇṇanā
၂၀၂. အာယသ္မာ စ လက္ခဏောတိအာဒီသု ‘‘ကော နာမာယသ္မာ လက္ခဏော, ကသ္မာ စ ‘လက္ခဏော’တိ နာမံ အဟောသိ, ကော စာယသ္မာ မောဂ္ဂလ္လာနော, ကသ္မာ စ သိတံ ပာတ္ဝာကာသီ’’တိ တံ သဗ္ဗံ ပကာသေတုံ ‘‘ယ္ဝာယ’’န္တိအာဒိ အာရဒ္ဓံ။ လက္ခဏသမ္ပန္နေနာတိ ပုရိသလက္ခဏသမ္ပန္နေန။
202.Āyasmāca lakkhaṇotiādīsu ‘‘ko nāmāyasmā lakkhaṇo, kasmā ca ‘lakkhaṇo’ti nāmaṃ ahosi, ko cāyasmā moggallāno, kasmā ca sitaṃ pātvākāsī’’ti taṃ sabbaṃ pakāsetuṃ ‘‘yvāya’’ntiādi āraddhaṃ. Lakkhaṇasampannenāti purisalakkhaṇasampannena.
ဤသံ ဟသိတံ ‘‘သိတ’’န္တိ ဝုစ္စတီတိ အာဟ ‘‘မန္ဒဟသိတ’’န္တိ။ အဋ္ဌိသင္ခလိကန္တိ နယိဒံ အဝိညာဏကံ အဋ္ဌိသင္ခလိကမတ္တံ, အထ ခော ဧကော ပေတောတိ အာဟ ‘‘ပေတလောကေ နိဗ္ဗတ္တ’’န္တိ။ ဧတေ အတ္တဘာဝာတိ ပေတတ္တဘာဝာ။ န အာပာထံ အာဂစ္ဆန္တီတိ ဒေဝတ္တဘာဝာ ဝိယ န အာပာထံ အာဂစ္ဆန္တိ ပကတိယာ။ တေသံ ပန ရုစိယာ အာပာထံ အာဂစ္ဆေယ္ယုံ မနုသ္သာနံ။ ဒုက္ခာဘိဘူတာနံ အနာထဘာဝဒသ္သနပဒဋ္ဌာနာ ကရုဏာတိ အာဟ ‘‘ကာရုညေ ကတ္တဗ္ဗေ’’တိ။ အတ္တနော စ သမ္ပတ္တိံ ဗုဒ္ဓဉာဏသ္သ စ သမ္ပတ္တိန္တိ ပစ္စေကံ သမ္ပတ္တိသဒ္ဒော ယောဇေတဗ္ဗော။ တဒုဘယံ ဝိဘာဝေတုံ ‘‘တံ ဟီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ အတ္တနော သမ္ပတ္တိံ အနုသ္သရိတ္ဝာ သိတံ ပာတ္ဝာကာသီတိ ပဒံ အာနေတ္ဝာ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ။ ဓမ္မဓာတူတိ သဗ္ဗညုတညာဏံ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ ဓမ္မဓာတူတိ ဝာ ဓမ္မာနံ သဘာဝော။
Īsaṃ hasitaṃ ‘‘sita’’nti vuccatīti āha ‘‘mandahasita’’nti. Aṭṭhisaṅkhalikanti nayidaṃ aviññāṇakaṃ aṭṭhisaṅkhalikamattaṃ, atha kho eko petoti āha ‘‘petaloke nibbatta’’nti. Ete attabhāvāti petattabhāvā. Na āpāthaṃ āgacchantīti devattabhāvā viya na āpāthaṃ āgacchanti pakatiyā. Tesaṃ pana ruciyā āpāthaṃ āgaccheyyuṃ manussānaṃ. Dukkhābhibhūtānaṃ anāthabhāvadassanapadaṭṭhānā karuṇāti āha ‘‘kāruññe kattabbe’’ti. Attano ca sampattiṃ buddhañāṇassa ca sampattinti paccekaṃ sampattisaddo yojetabbo. Tadubhayaṃ vibhāvetuṃ ‘‘taṃ hī’’tiādi vuttaṃ. Tattha attano sampattiṃ anussaritvā sitaṃ pātvākāsīti padaṃ ānetvā sambandhitabbaṃ. Dhammadhātūti sabbaññutaññāṇaṃ sandhāya vadati. Dhammadhātūti vā dhammānaṃ sabhāvo.
ဣတရောတိ လက္ခဏတ္ထေရော။ ဥပပတ္တီတိ ဇာတိ။ ဥပပတ္တိသီသေန ဟိ တထာရူပံ အတ္တဘာဝံ ဝဒတိ။ လောဟတုဏ္ဍကေဟီတိ လောဟမယေဟေဝ တုဏ္ဍကေဟိ။ စရန္တီတိ အာကာသေန ဂစ္ဆန္တိ။ အစ္ဆရိယံ ဝတာတိ ဂရဟစ္ဆရိယံ နာမေတံ။ စက္ခုဘူတာတိ သမ္ပတ္တဒိဗ္ဗစက္ခုကာ, လောကသ္သ စက္ခုဘူတာတိ ဧဝံ ဝာ ဧတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။
Itaroti lakkhaṇatthero. Upapattīti jāti. Upapattisīsena hi tathārūpaṃ attabhāvaṃ vadati. Lohatuṇḍakehīti lohamayeheva tuṇḍakehi. Carantīti ākāsena gacchanti. Acchariyaṃ vatāti garahacchariyaṃ nāmetaṃ. Cakkhubhūtāti sampattadibbacakkhukā, lokassa cakkhubhūtāti evaṃ vā ettha attho daṭṭhabbo.
ယတ္ရာတိ ဟေတုအတ္ထေ နိပာတောတိ အာဟ ‘‘ယတ္ရာတိ ကာရဏဝစန’’န္တိ။ အညတ္ရ ဟိ ‘‘ယတ္ရ ဟိ နာမာ’’တိ အတ္ထော ဝုစ္စတိ။ အပ္ပမာဏေ သတ္တနိကာယေ တေ စ ခော ဝိဘာဂေန ကာမဘဝာဒိဘေဒေ ဘဝေ, နိရယာဒိဘေဒာ ဂတိယော, နာနတ္တကာယနာနတ္တသညိအာဒိဝိညာဏဋ္ဌိတိယော, တထာရူပေ သတ္တာဝာသေ စ သဗ္ဗညုတညာဏဉ္စ မေ ဥပနေတုံ ပစ္စက္ခံ ကရောန္တေန။
Yatrāti hetuatthe nipātoti āha ‘‘yatrāti kāraṇavacana’’nti. Aññatra hi ‘‘yatra hi nāmā’’ti attho vuccati. Appamāṇe sattanikāye te ca kho vibhāgena kāmabhavādibhede bhave, nirayādibhedā gatiyo, nānattakāyanānattasaññiādiviññāṇaṭṭhitiyo, tathārūpe sattāvāse ca sabbaññutaññāṇañca me upanetuṃ paccakkhaṃ karontena.
ဂောဃာတကောတိ ဂုန္နံ အဘိဏ္ဟံ ဟနနကော။ တေနာဟ ‘‘ဝဓိတ္ဝာ ဝဓိတ္ဝာ’’တိ။ တသ္သာတိ ဂုန္နံ ဝဓကကမ္မသ္သ။ အပရာပရိယကမ္မသ္သာတိ အပရာပရိယဝေဒနီယကမ္မသ္သ။ ဗလဝတာ ဂောဃာတကကမ္မေန ဝိပာကေ ဒီယမာနေ အလဒ္ဓောကာသံ အပရာပရိယဝေဒနီယံ တသ္မိံ ဝိပက္ကဝိပာကေ ဣဒာနိ လဒ္ဓောကာသံ ‘‘အဝသေသကမ္မ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ပဋိသန္ဓီတိ ပာပကမ္မဇနိတာ ပဋိသန္ဓိ။ ကမ္မသဘာဂတာယာတိ ကမ္မသဒိသဘာဝေန။ အာရမ္မဏသဘာဂတာယာတိ အာရမ္မဏသ္သ သဘာဂဘာဝေန သဒိသဘာဝေန။ ယာဒိသေ ဟိ အာရမ္မဏေ ပုဗ္ဗေ တံ ကမ္မံ တသ္သ စ ဝိပာကော ပဝတ္တော, တာဒိသေယေဝ အာရမ္မဏေ ဣဒံ ကမ္မံ ဣမသ္သ ဝိပာကော စ ပဝတ္တောတိ ကတ္ဝာ ဝုတ္တံ ‘‘တသ္သေဝ ကမ္မသ္သ ဝိပာကာဝသေသေနာ’’တိ။ ဘဝတိ ဟိ တံသဒိသေပိ တဗ္ဗောဟာရော ယထာ ‘‘သော ဧဝ တိတ္တိရော, တာနိယေဝ ဩသဓာနီ’’တိ။ နိမိတ္တံ အဟောသီတိ ပုဗ္ဗေ ကတူပစိတသ္သ ပေတူပပတ္တိနိဗ္ဗတ္တနဝသေန ကတောကာသသ္သ တသ္သ ကမ္မသ္သ နိမိတ္တဘူတံ ဣဒာနိ တထာ ဥပဋ္ဌဟန္တံ တသ္သ ဝိပာကသ္သ နိမိတ္တံ အာရမ္မဏံ အဟောသိ။ သောတိ ဂောဃာတကော။ အဋ္ဌိသင္ခလိကပေတော ဇာတော ကမ္မသရိက္ခကဝိပာကတာဝသေန။
Goghātakoti gunnaṃ abhiṇhaṃ hananako. Tenāha ‘‘vadhitvā vadhitvā’’ti. Tassāti gunnaṃ vadhakakammassa. Aparāpariyakammassāti aparāpariyavedanīyakammassa. Balavatā goghātakakammena vipāke dīyamāne aladdhokāsaṃ aparāpariyavedanīyaṃ tasmiṃ vipakkavipāke idāni laddhokāsaṃ ‘‘avasesakamma’’nti vuttaṃ. Paṭisandhīti pāpakammajanitā paṭisandhi. Kammasabhāgatāyāti kammasadisabhāvena. Ārammaṇasabhāgatāyāti ārammaṇassa sabhāgabhāvena sadisabhāvena. Yādise hi ārammaṇe pubbe taṃ kammaṃ tassa ca vipāko pavatto, tādiseyeva ārammaṇe idaṃ kammaṃ imassa vipāko ca pavattoti katvā vuttaṃ ‘‘tasseva kammassa vipākāvasesenā’’ti. Bhavati hi taṃsadisepi tabbohāro yathā ‘‘so eva tittiro, tāniyeva osadhānī’’ti. Nimittaṃ ahosīti pubbe katūpacitassa petūpapattinibbattanavasena katokāsassa tassa kammassa nimittabhūtaṃ idāni tathā upaṭṭhahantaṃ tassa vipākassa nimittaṃ ārammaṇaṃ ahosi. Soti goghātako. Aṭṭhisaṅkhalikapeto jāto kammasarikkhakavipākatāvasena.
အဋ္ဌိသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Aṭṭhisuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / သံယုတ္တနိကာယ • Saṃyuttanikāya / ၁. အဋ္ဌိသုတ္တံ • 1. Aṭṭhisuttaṃ
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / သံယုတ္တနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ၁. အဋ္ဌိသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 1. Aṭṭhisuttavaṇṇanā
