| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
(१५) ५. तिकण्डकीवग्गो
(15) 5. Tikaṇḍakīvaggo
१. अवजानातिसुत्तवण्णना
1. Avajānātisuttavaṇṇanā
१४१. पञ्चमस्स पठमे दत्वा अवजानातीति एत्थ एको भिक्खु महापुञ्ञो चतुपच्चयलाभी होति, सो चीवरादीनि लभित्वा अञ्ञं अप्पपुञ्ञं आपुच्छति। सोपि तस्मिं पुनप्पुनं आपुच्छन्तेपि गण्हातियेव। अथस्स इतरो थोकं कुपितो हुत्वा मङ्कुभावं उप्पादेतुकामो वदति ‘‘अयं अत्तनो धम्मताय चीवरादीनि न लभति, अम्हे निस्साय लभती’’ति। एवम्पि दत्वा अवजानाति नाम। एको पन एकेन सद्धिं द्वे तीणि वस्सानि वसन्तो पुब्बे तं पुग्गलं गरुं कत्वा गच्छन्ते गच्छन्ते काले चित्तीकारं न करोति, आसननिसिन्नट्ठानम्पि न गच्छति। अयम्पि पुग्गलो संवासेन अवजानाति नाम। आधेय्यमुखोति आदितो धेय्यमुखो, पठमवचनस्मिंयेव ठपितमुखोति अत्थो। तत्थायं नयो – एको पुग्गलो सारुप्पंयेव भिक्खुं ‘‘असारुप्पो एसो’’ति कथेति। तं सुत्वा एस निट्ठं गच्छति, पुन अञ्ञेन सभागेन भिक्खुना ‘‘सारुप्पो अय’’न्ति वुत्तेपि तस्स वचनं न गण्हाति। असुकेन नाम ‘‘असारुप्पो अय’’न्ति अम्हाकं कथितन्ति पुरिमभिक्खुनोव कथं गण्हाति। अपरोपिस्स दुस्सीलं ‘‘सीलवा’’ति कथेति। तस्स वचनं सद्दहित्वा पुन अञ्ञेन ‘‘असारुप्पो एसो भिक्खु, नायं तुम्हाकं सन्तिकं उपसङ्कमितुं युत्तो’’ति वुत्तेपि तस्स वचनं अग्गहेत्वा पुरिमंयेव कथं गण्हाति। अपरो वण्णम्पि कथितं गण्हाति, अवण्णम्पि कथितं गण्हातियेव। अयम्पि आधेय्यमुखोयेव नाम आधातब्बमुखो, यं यं सुणाति, तत्थ तत्थ ठपितमुखोति अत्थो।
141. Pañcamassa paṭhame datvā avajānātīti ettha eko bhikkhu mahāpuñño catupaccayalābhī hoti, so cīvarādīni labhitvā aññaṃ appapuññaṃ āpucchati. Sopi tasmiṃ punappunaṃ āpucchantepi gaṇhātiyeva. Athassa itaro thokaṃ kupito hutvā maṅkubhāvaṃ uppādetukāmo vadati ‘‘ayaṃ attano dhammatāya cīvarādīni na labhati, amhe nissāya labhatī’’ti. Evampi datvā avajānāti nāma. Eko pana ekena saddhiṃ dve tīṇi vassāni vasanto pubbe taṃ puggalaṃ garuṃ katvā gacchante gacchante kāle cittīkāraṃ na karoti, āsananisinnaṭṭhānampi na gacchati. Ayampi puggalo saṃvāsena avajānāti nāma. Ādheyyamukhoti ādito dheyyamukho, paṭhamavacanasmiṃyeva ṭhapitamukhoti attho. Tatthāyaṃ nayo – eko puggalo sāruppaṃyeva bhikkhuṃ ‘‘asāruppo eso’’ti katheti. Taṃ sutvā esa niṭṭhaṃ gacchati, puna aññena sabhāgena bhikkhunā ‘‘sāruppo aya’’nti vuttepi tassa vacanaṃ na gaṇhāti. Asukena nāma ‘‘asāruppo aya’’nti amhākaṃ kathitanti purimabhikkhunova kathaṃ gaṇhāti. Aparopissa dussīlaṃ ‘‘sīlavā’’ti katheti. Tassa vacanaṃ saddahitvā puna aññena ‘‘asāruppo eso bhikkhu, nāyaṃ tumhākaṃ santikaṃ upasaṅkamituṃ yutto’’ti vuttepi tassa vacanaṃ aggahetvā purimaṃyeva kathaṃ gaṇhāti. Aparo vaṇṇampi kathitaṃ gaṇhāti, avaṇṇampi kathitaṃ gaṇhātiyeva. Ayampi ādheyyamukhoyeva nāma ādhātabbamukho, yaṃ yaṃ suṇāti, tattha tattha ṭhapitamukhoti attho.
लोलोति सद्धादीनं इत्तरकालप्पतितत्ता अस्सद्धियादीहि लुलितभावेन लोलो। इत्तरभत्तीतिआदीसु पुनप्पुनं भजनेन सद्धाव भत्तिपेमं। सद्धापेमम्पि गेहस्सितपेमम्पि वट्टति, पसादो सद्धापसादो। एवं पुग्गलो लोलो होतीति एवं इत्तरसद्धादिताय पुग्गलो लोलो नाम होति। हलिद्दिरागो विय, थुसरासिम्हि कोट्टितखानुको विय, अस्सपिट्ठियं ठपितकुम्भण्डं विय च अनिबद्धट्ठाने मुहुत्तेन कुप्पति। मन्दो मोमूहोति अञ्ञाणभावेन मन्दो, अविसयताय मोमूहो, महामूळ्होति अत्थो।
Loloti saddhādīnaṃ ittarakālappatitattā assaddhiyādīhi lulitabhāvena lolo. Ittarabhattītiādīsu punappunaṃ bhajanena saddhāva bhattipemaṃ. Saddhāpemampi gehassitapemampi vaṭṭati, pasādo saddhāpasādo. Evaṃ puggalo lolo hotīti evaṃ ittarasaddhāditāya puggalo lolo nāma hoti. Haliddirāgo viya, thusarāsimhi koṭṭitakhānuko viya, assapiṭṭhiyaṃ ṭhapitakumbhaṇḍaṃ viya ca anibaddhaṭṭhāne muhuttena kuppati. Mando momūhoti aññāṇabhāvena mando, avisayatāya momūho, mahāmūḷhoti attho.
अवजानातिसुत्तवण्णना निट्ठिता।
Avajānātisuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya / १. अवजानातिसुत्तं • 1. Avajānātisuttaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / १. अवजानातिसुत्तवण्णना • 1. Avajānātisuttavaṇṇanā
