| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย (อฎฺฐกถา) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
(๑๕) ๕. ติกณฺฑกีวโคฺค
(15) 5. Tikaṇḍakīvaggo
๑. อวชานาติสุตฺตวณฺณนา
1. Avajānātisuttavaṇṇanā
๑๔๑. ปญฺจมสฺส ปฐเม สํวาเสนาติ เอกโตวาเสนฯ อาเทยฺยมุโขติ อาทิยนมุโข, คหณมุโขติ อโตฺถฯ ตเมนํ ทตฺวา อวชานาตีติ ‘‘อยํ ทินฺนํ ปฎิคฺคเหตุเมว ชานาตี’’ติ เอวํ อวมญฺญติฯ ตเมนํ สํวาเสน อวชานาตีติ อปฺปมตฺตเก กิสฺมิญฺจิเทว กุชฺฌิตฺวา ‘‘ชานามหํ ตยา กตกมฺมํ, เอตฺตกํ อทฺธานํ อหํ กิํ กโรโนฺต วสิํ, นนุ ตุยฺหเมว กตากตํ วีมํสโนฺต’’ติอาทีนิ วตฺตา โหติฯ อถ อิตโร ‘‘อทฺธา โกจิ มยฺหํ โทโส ภวิสฺสตี’’ติ กิญฺจิ ปฎิปฺผริตุํ น สโกฺกติฯ ตํ ขิปฺปเญฺญว อธิมุจฺจิตา โหตีติ ตํ วณฺณํ วา อวณฺณํ วา สีฆเมว สทฺทหติฯ สทฺทหนเฎฺฐน หิ อาทาเนน เอส อาทิยนมุโขติ วุโตฺตฯ อาเธยฺยมุโขติ ปาฬิยา ปน ฐปิตมุโขติ อโตฺถฯ มเคฺค ขฎอาวาโฎ วิย อาคตาคตํ อุทกํ วณฺณํ วา อวณฺณํ วา สทฺทหนวเสน สมฺปฎิจฺฉิตุํ ฐปิตมุโขติ วุตฺตํ โหติฯ
141. Pañcamassa paṭhame saṃvāsenāti ekatovāsena. Ādeyyamukhoti ādiyanamukho, gahaṇamukhoti attho. Tamenaṃ datvā avajānātīti ‘‘ayaṃ dinnaṃ paṭiggahetumeva jānātī’’ti evaṃ avamaññati. Tamenaṃ saṃvāsena avajānātīti appamattake kismiñcideva kujjhitvā ‘‘jānāmahaṃ tayā katakammaṃ, ettakaṃ addhānaṃ ahaṃ kiṃ karonto vasiṃ, nanu tuyhameva katākataṃ vīmaṃsanto’’tiādīni vattā hoti. Atha itaro ‘‘addhā koci mayhaṃ doso bhavissatī’’ti kiñci paṭippharituṃ na sakkoti. Taṃ khippaññeva adhimuccitā hotīti taṃ vaṇṇaṃ vā avaṇṇaṃ vā sīghameva saddahati. Saddahanaṭṭhena hi ādānena esa ādiyanamukhoti vutto. Ādheyyamukhoti pāḷiyā pana ṭhapitamukhoti attho. Magge khaṭaāvāṭo viya āgatāgataṃ udakaṃ vaṇṇaṃ vā avaṇṇaṃ vā saddahanavasena sampaṭicchituṃ ṭhapitamukhoti vuttaṃ hoti.
อิตฺตรสโทฺธติ ปริตฺตกสโทฺธฯ กุสลากุสเล ธเมฺม น ชานาตีติอาทีสุ กุสเล ธเมฺม ‘‘อิเม กุสลา’’ติ น ชานาติ, อกุสเล ธเมฺม ‘‘อิเม อกุสลา’’ติ น ชานาติฯ ตถา สาวเชฺช สโทสธเมฺม ‘‘อิเม สาวชฺชา’’ติ, อนวเชฺช จ นิโทฺทสธเมฺม ‘‘อิเม อนวชฺชา’’ติ, หีเน หีนาติ, ปณีเต ปณีตาติฯ กณฺหสุกฺกสปฺปฎิภาเคติ ‘‘อิเม กณฺหา สุเกฺก ปฎิพาเหตฺวา ฐิตตฺตา สปฺปฎิภาคา นาม, อิเม จ สุกฺกา กเณฺห ปฎิพาหิตฺวา ฐิตตฺตา สปฺปฎิภาคา’’ติ น ชานาติฯ
Ittarasaddhoti parittakasaddho. Kusalākusale dhamme na jānātītiādīsu kusale dhamme ‘‘ime kusalā’’ti na jānāti, akusale dhamme ‘‘ime akusalā’’ti na jānāti. Tathā sāvajje sadosadhamme ‘‘ime sāvajjā’’ti, anavajje ca niddosadhamme ‘‘ime anavajjā’’ti, hīne hīnāti, paṇīte paṇītāti. Kaṇhasukkasappaṭibhāgeti ‘‘ime kaṇhā sukke paṭibāhetvā ṭhitattā sappaṭibhāgā nāma, ime ca sukkā kaṇhe paṭibāhitvā ṭhitattā sappaṭibhāgā’’ti na jānāti.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย • Aṅguttaranikāya / ๑. อวชานาติสุตฺตํ • 1. Avajānātisuttaṃ
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / องฺคุตฺตรนิกาย (ฎีกา) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ๑. อวชานาติสุตฺตวณฺณนา • 1. Avajānātisuttavaṇṇanā
