| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / มหาวิภงฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā |
๔. โภชนวโคฺค
4. Bhojanavaggo
๑. อาวสถปิณฺฑสิกฺขาปทวณฺณนา
1. Āvasathapiṇḍasikkhāpadavaṇṇanā
๒๐๓. โภชนวคฺคสฺส ปฐมสิกฺขาปเท – อาวสถปิโณฺฑติ อาวสเถ ปิโณฺฑฯ สมนฺตา ปริกฺขิตฺตํ อทฺธิกคิลานคพฺภินิปพฺพชิตานํ ยถานุรูปํ ปญฺญตฺตมญฺจปีฐํ อเนกคพฺภปมุขปริเจฺฉทํ อาวสถํ กตฺวา ตตฺถ ปุญฺญกามตาย ปิโณฺฑ ปญฺญโตฺต โหติ, ยาคุภตฺตเภสชฺชาทิ สพฺพํ เตสํ เตสํ ทานตฺถาย ฐปิตํ โหตีติ อโตฺถฯ หิโยฺยปีติ เสฺวปิฯ อปสกฺกนฺตีติ อปคจฺฉนฺติฯ มนุสฺสา อุชฺฌายนฺตีติ ติตฺถิเย อปสฺสนฺตา ‘‘ติตฺถิยา กุหิํ คตา’’‘‘อิเม ปสฺสิตฺวา ปกฺกนฺตา’’ติ สุตฺวา อุชฺฌายนฺติฯ กุกฺกุจฺจายโนฺตติ กุกฺกุจฺจํ กโรโนฺต, อกปฺปิยสญฺญํ อุปฺปาเทโนฺตติ อโตฺถฯ
203. Bhojanavaggassa paṭhamasikkhāpade – āvasathapiṇḍoti āvasathe piṇḍo. Samantā parikkhittaṃ addhikagilānagabbhinipabbajitānaṃ yathānurūpaṃ paññattamañcapīṭhaṃ anekagabbhapamukhaparicchedaṃ āvasathaṃ katvā tattha puññakāmatāya piṇḍo paññatto hoti, yāgubhattabhesajjādi sabbaṃ tesaṃ tesaṃ dānatthāya ṭhapitaṃ hotīti attho. Hiyyopīti svepi. Apasakkantīti apagacchanti. Manussā ujjhāyantīti titthiye apassantā ‘‘titthiyā kuhiṃ gatā’’‘‘ime passitvā pakkantā’’ti sutvā ujjhāyanti. Kukkuccāyantoti kukkuccaṃ karonto, akappiyasaññaṃ uppādentoti attho.
๒๐๖. สโกฺกติ ตมฺหา อาวสถา ปกฺกมิตุนฺติ อทฺธโยชนํ วา โยชนํ วา คนฺตุํ สโกฺกติฯ น สโกฺกตีติ เอตฺตกเมว น สโกฺกติฯ อโนทิสฺสาติ อิเมสํเยว วา เอตฺตกานํเยว วาติ เอกํ ปาสณฺฑํ อนุทฺทิสิตฺวา สเพฺพสํ ปญฺญโตฺต โหติฯ ยาวทโตฺถติ โภชนมฺปิ เอตฺตกนฺติ อปริจฺฉินฺทิตฺวา ยาวทโตฺถ ปญฺญโตฺต โหติฯ สกิํ ภุญฺชิตพฺพนฺติ เอกทิวสํ ภุญฺชิตพฺพํ, ทุติยทิวสโต ปฎฺฐาย ปฎิคฺคหเณ ทุกฺกฎํ, อโชฺฌหาเร อโชฺฌหาเร ปาจิตฺติยํฯ
206.Sakkoti tamhā āvasathā pakkamitunti addhayojanaṃ vā yojanaṃ vā gantuṃ sakkoti. Na sakkotīti ettakameva na sakkoti. Anodissāti imesaṃyeva vā ettakānaṃyeva vāti ekaṃ pāsaṇḍaṃ anuddisitvā sabbesaṃ paññatto hoti. Yāvadatthoti bhojanampi ettakanti aparicchinditvā yāvadattho paññatto hoti. Sakiṃ bhuñjitabbanti ekadivasaṃ bhuñjitabbaṃ, dutiyadivasato paṭṭhāya paṭiggahaṇe dukkaṭaṃ, ajjhohāre ajjhohāre pācittiyaṃ.
อยํ ปเนตฺถ วินิจฺฉโย – เอกกุเลน วา นานากุเลหิ วา เอกโต หุตฺวา เอกสฺมิํ ฐาเน วา นานาฐาเนสุ วา ‘‘อชฺช เอกสฺมิํ; เสฺว เอกสฺมิ’’นฺติ เอวํ อนิยมิตฎฺฐาเน วา ปญฺญตฺตํ เอกสฺมิํ ฐาเน เอกทิวสํ ภุญฺชิตฺวา ทุติยทิวเส ตสฺมิํ ฐาเน อญฺญสฺมิํ วา ภุญฺชิตุํ น วฎฺฎติฯ นานากุเลหิ ปน นานาฐาเนสุ ปญฺญตฺตํ เอกสฺมิํ ฐาเน เอกทิวสํ ภุญฺชิตฺวา ทุติยทิวเส อญฺญตฺถ ภุญฺชิตุํ วฎฺฎติฯ ปฎิปาฎิํ ปน เขเปตฺวา ปุน อาทิโต ปฎฺฐาย ภุญฺชิตุํ น วฎฺฎตีติ มหาปจฺจริยํ วุตฺตํฯ เอกปูคนานาปูคเอกคามนานาคาเมสุปิ เอเสว นโยฯ โยปิ เอกกุลสฺส วา นานากุลานํ วา เอกโต ปญฺญโตฺต ตณฺฑุลาทีนํ อภาเวน อนฺตรนฺตรา ฉิชฺชติ, โสปิ น ภุญฺชิตโพฺพฯ สเจ ปน ‘‘น สโกฺกม ทาตุ’’นฺติ อุปจฺฉินฺทิตฺวา ปุน กลฺยาณจิเตฺต อุปฺปเนฺน ทาตุํ อารภนฺติ, เอตํ ปุน เอกทิวสํ ภุญฺชิตุํ วฎฺฎตีติ มหาปจฺจริยํ วุตฺตํฯ
Ayaṃ panettha vinicchayo – ekakulena vā nānākulehi vā ekato hutvā ekasmiṃ ṭhāne vā nānāṭhānesu vā ‘‘ajja ekasmiṃ; sve ekasmi’’nti evaṃ aniyamitaṭṭhāne vā paññattaṃ ekasmiṃ ṭhāne ekadivasaṃ bhuñjitvā dutiyadivase tasmiṃ ṭhāne aññasmiṃ vā bhuñjituṃ na vaṭṭati. Nānākulehi pana nānāṭhānesu paññattaṃ ekasmiṃ ṭhāne ekadivasaṃ bhuñjitvā dutiyadivase aññattha bhuñjituṃ vaṭṭati. Paṭipāṭiṃ pana khepetvā puna ādito paṭṭhāya bhuñjituṃ na vaṭṭatīti mahāpaccariyaṃ vuttaṃ. Ekapūganānāpūgaekagāmanānāgāmesupi eseva nayo. Yopi ekakulassa vā nānākulānaṃ vā ekato paññatto taṇḍulādīnaṃ abhāvena antarantarā chijjati, sopi na bhuñjitabbo. Sace pana ‘‘na sakkoma dātu’’nti upacchinditvā puna kalyāṇacitte uppanne dātuṃ ārabhanti, etaṃ puna ekadivasaṃ bhuñjituṃ vaṭṭatīti mahāpaccariyaṃ vuttaṃ.
๒๐๘. อนาปตฺติ คิลานสฺสาติ คิลานสฺส อนุวสิตฺวา ภุญฺชนฺตสฺส อนาปตฺติฯ คจฺฉโนฺต วาติ โย คจฺฉโนฺต อนฺตรามเคฺค เอกทิวสํ คตฎฺฐาเน จ เอกทิวสํ ภุญฺชติ, ตสฺสาปิ อนาปตฺติฯ อาคจฺฉเนฺตปิ เอเสว นโยฯ คนฺตฺวา ปจฺจาคจฺฉโนฺตปิ อนฺตรามเคฺค เอกทิวสํ อาคตฎฺฐาเน จ เอกทิวสํ ภุญฺชิตุํ ลภติฯ คจฺฉิสฺสามีติ ภุญฺชิตฺวา นิกฺขนฺตสฺส นที วา ปูรติ โจราทิภยํ วา โหติ, โส นิวตฺติตฺวา เขมภาวํ ญตฺวา คจฺฉโนฺต ปุน เอกทิวสํ ภุญฺชิตุํ ลภตีติ สพฺพมิทํ มหาปจฺจริยาทีสุ วุตฺตํ ฯ โอทิสฺส ปญฺญโตฺต โหตีติ ภิกฺขูนํเยว อตฺถาย อุทฺทิสิตฺวา ปญฺญโตฺต โหติฯ น ยาวทโตฺถติ ยาวทตฺถํ ปญฺญโตฺต น โหติ, โถกํ โถกํ ลพฺภติ, ตาทิสํ นิจฺจมฺปิ ภุญฺชิตุํ วฎฺฎติฯ ปญฺจ โภชนานิ ฐเปตฺวา สพฺพตฺถาติ ยาคุขชฺชกผลาผลาทิเภเท สพฺพตฺถ อนาปตฺติฯ ยาคุอาทีนิ หิ นิจฺจมฺปิ ภุญฺชิตุํ วฎฺฎติฯ เสสํ อุตฺตานเมวฯ เอฬกโลมสมุฎฺฐานํ – กายโต จ กายจิตฺตโต จ สมุฎฺฐาติ, กิริยํ, โนสญฺญาวิโมกฺขํ, อจิตฺตกํ, ปณฺณตฺติวชฺชํ, กายกมฺมํ ติจิตฺตํ, ติเวทนนฺติฯ
208.Anāpatti gilānassāti gilānassa anuvasitvā bhuñjantassa anāpatti. Gacchanto vāti yo gacchanto antarāmagge ekadivasaṃ gataṭṭhāne ca ekadivasaṃ bhuñjati, tassāpi anāpatti. Āgacchantepi eseva nayo. Gantvā paccāgacchantopi antarāmagge ekadivasaṃ āgataṭṭhāne ca ekadivasaṃ bhuñjituṃ labhati. Gacchissāmīti bhuñjitvā nikkhantassa nadī vā pūrati corādibhayaṃ vā hoti, so nivattitvā khemabhāvaṃ ñatvā gacchanto puna ekadivasaṃ bhuñjituṃ labhatīti sabbamidaṃ mahāpaccariyādīsu vuttaṃ . Odissa paññatto hotīti bhikkhūnaṃyeva atthāya uddisitvā paññatto hoti. Na yāvadatthoti yāvadatthaṃ paññatto na hoti, thokaṃ thokaṃ labbhati, tādisaṃ niccampi bhuñjituṃ vaṭṭati. Pañca bhojanāni ṭhapetvā sabbatthāti yāgukhajjakaphalāphalādibhede sabbattha anāpatti. Yāguādīni hi niccampi bhuñjituṃ vaṭṭati. Sesaṃ uttānameva. Eḷakalomasamuṭṭhānaṃ – kāyato ca kāyacittato ca samuṭṭhāti, kiriyaṃ, nosaññāvimokkhaṃ, acittakaṃ, paṇṇattivajjaṃ, kāyakammaṃ ticittaṃ, tivedananti.
อาวสถปิณฺฑสิกฺขาปทํ ปฐมํฯ
Āvasathapiṇḍasikkhāpadaṃ paṭhamaṃ.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวิภงฺค • Mahāvibhaṅga / ๔. โภชนวโคฺค • 4. Bhojanavaggo
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ๑. อาวสถปิณฺฑสิกฺขาปทวณฺณนา • 1. Āvasathapiṇḍasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / ๑. อาวสถปิณฺฑสิกฺขาปทวณฺณนา • 1. Āvasathapiṇḍasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / ๑. อาวสถปิณฺฑสิกฺขาปทวณฺณนา • 1. Āvasathapiṇḍasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi / ๑. อาวสถปิณฺฑสิกฺขาปท-อตฺถโยชนา • 1. Āvasathapiṇḍasikkhāpada-atthayojanā
