| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / कङ्खावितरणी-अभिनव-टीका • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
४. भोजनवग्गो
4. Bhojanavaggo
१. आवसथसिक्खापदवण्णना
1. Āvasathasikkhāpadavaṇṇanā
‘‘अगिलानो’’ति एत्थ अन्तमसो द्विगावुतं गन्तुं समत्थो अधिप्पेतोति आह ‘‘अद्धयोजनम्पि गन्तुं समत्थेना’’ति। आवसथपिण्डोति आवसथे पिण्डो, सालादीसु अनोदिस्स यावदत्थं पञ्ञत्तं पञ्चन्नं भोजनानं अञ्ञतरं भोजनन्ति अत्थो। तेनाह ‘‘इमेसं वा’’तिआदि। तत्थ इमेसं वाति इमेसं पासण्डानं वा। एत्तकानं वाति इमस्मिं पासण्डे एत्तकानं पासण्डानं वा। पासण्डन्ति छन्नवुतिविधं समणपरिब्बाजकादिं। ते हि तण्हापासञ्चेव दिट्ठिपासञ्च डेन्ति ओड्डेन्तीति पासण्डाति वुच्चन्ति। अनोदिस्साति अनुद्दिसित्वा, अपरिच्छिन्दित्वाति अत्थो। सालादीसु यत्थ कत्थचीति सालारुक्खमूलअब्भोकासादीसु यत्थ कत्थचि ठानेसु। एकदिवसमेव भुञ्जितब्बोति एकदिवसं सकिंयेव भुञ्जितब्बो, एकस्मिं दिवसे पुनप्पुनं भुञ्जितुं न वट्टति। दुतियदिवसतो पट्ठायाति भुत्तदिवसस्स दुतियदिवसतो पट्ठाय। अज्झोहारे अज्झोहारे पाचित्तियन्ति आलोपे आलोपे कबळे कबळे पाचित्तियं। नानाकुलेहि (पाचि॰ अट्ठ॰ २०६) पन नानाट्ठानेसु पञ्ञत्तं, एकस्मिं ठाने एकदिवसं भुञ्जित्वा दुतियदिवसे अञ्ञत्थ भुञ्जितुं वट्टति, पटिपाटिं पन खेपेत्वा पुन आदितो पट्ठाय भुञ्जितुं न वट्टति। एकपूगनानापूगएकगामनानागामेसुपि एसेव नयो। योपि एककुलस्स वा नानाकुलानं वा एकतो पञ्ञत्तो तण्डुलादीनं अभावेन अन्तरन्तरा छिज्जति, सोपि न भुञ्जितब्बो। सचे पन ‘‘न सक्कोम दातु’’न्ति उपच्छिन्दित्वा पुन कल्याणचित्ते उप्पन्ने दातुं आरभन्ति, एतं पुन एकदिवसं भुञ्जितुं वट्टति।
‘‘Agilāno’’ti ettha antamaso dvigāvutaṃ gantuṃ samattho adhippetoti āha ‘‘addhayojanampi gantuṃ samatthenā’’ti. Āvasathapiṇḍoti āvasathe piṇḍo, sālādīsu anodissa yāvadatthaṃ paññattaṃ pañcannaṃ bhojanānaṃ aññataraṃ bhojananti attho. Tenāha ‘‘imesaṃ vā’’tiādi. Tattha imesaṃ vāti imesaṃ pāsaṇḍānaṃ vā. Ettakānaṃ vāti imasmiṃ pāsaṇḍe ettakānaṃ pāsaṇḍānaṃ vā. Pāsaṇḍanti channavutividhaṃ samaṇaparibbājakādiṃ. Te hi taṇhāpāsañceva diṭṭhipāsañca ḍenti oḍḍentīti pāsaṇḍāti vuccanti. Anodissāti anuddisitvā, aparicchinditvāti attho. Sālādīsu yattha katthacīti sālārukkhamūlaabbhokāsādīsu yattha katthaci ṭhānesu. Ekadivasameva bhuñjitabboti ekadivasaṃ sakiṃyeva bhuñjitabbo, ekasmiṃ divase punappunaṃ bhuñjituṃ na vaṭṭati. Dutiyadivasato paṭṭhāyāti bhuttadivasassa dutiyadivasato paṭṭhāya. Ajjhohāre ajjhohāre pācittiyanti ālope ālope kabaḷe kabaḷe pācittiyaṃ. Nānākulehi (pāci. aṭṭha. 206) pana nānāṭṭhānesu paññattaṃ, ekasmiṃ ṭhāne ekadivasaṃ bhuñjitvā dutiyadivase aññattha bhuñjituṃ vaṭṭati, paṭipāṭiṃ pana khepetvā puna ādito paṭṭhāya bhuñjituṃ na vaṭṭati. Ekapūganānāpūgaekagāmanānāgāmesupi eseva nayo. Yopi ekakulassa vā nānākulānaṃ vā ekato paññatto taṇḍulādīnaṃ abhāvena antarantarā chijjati, sopi na bhuñjitabbo. Sace pana ‘‘na sakkoma dātu’’nti upacchinditvā puna kalyāṇacitte uppanne dātuṃ ārabhanti, etaṃ puna ekadivasaṃ bhuñjituṃ vaṭṭati.
तिकपाचित्तियन्ति अगिलाने अगिलानसञ्ञिवेमतिकगिलानसञ्ञीनं वसेन तीणि पाचित्तियानि। गिलानस्स गिलानसञ्ञिनोति गिलानस्स पन ‘‘गिलानो अह’’न्ति सञ्ञिनो अनुवसित्वा भुञ्जन्तस्स अनापत्ति। सकिं भुञ्जतीति एकदिवसं भुञ्जति। ‘‘गच्छन्तो वा’’ति इदं अद्धयोजनवसेन गहेतब्बं, तथा ‘‘पच्चागच्छन्तो’’ति (सारत्थ॰ टी॰ पाचित्तिय ३.२०८) इदम्पीति वदन्ति। केनचि उपद्दवेनाति नदिपूरचोरभयादिना केनचि उपद्दवेन। अञ्ञन्ति यागुखज्जकफलाफलादिभेदं यं किञ्चि अञ्ञं। अनुवसित्वाति पुन वसित्वा।
Tikapācittiyanti agilāne agilānasaññivematikagilānasaññīnaṃ vasena tīṇi pācittiyāni. Gilānassa gilānasaññinoti gilānassa pana ‘‘gilāno aha’’nti saññino anuvasitvā bhuñjantassa anāpatti. Sakiṃ bhuñjatīti ekadivasaṃ bhuñjati. ‘‘Gacchanto vā’’ti idaṃ addhayojanavasena gahetabbaṃ, tathā ‘‘paccāgacchanto’’ti (sārattha. ṭī. pācittiya 3.208) idampīti vadanti. Kenaci upaddavenāti nadipūracorabhayādinā kenaci upaddavena. Aññanti yāgukhajjakaphalāphalādibhedaṃ yaṃ kiñci aññaṃ. Anuvasitvāti puna vasitvā.
आवसथसिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Āvasathasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
