| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / කඞ්‌ඛාවිතරණී-අභිනව-ටීකා • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
4. භොජනවග්‌ගො
4. Bhojanavaggo
1. ආවසථසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
1. Āvasathasikkhāpadavaṇṇanā
‘‘අගිලානො’’ති එත්‌ථ අන්‌තමසො ද්‌විගාවුතං ගන්‌තුං සමත්‌ථො අධිප්‌පෙතොති ආහ ‘‘අද්‌ධයොජනම්‌පි ගන්‌තුං සමත්‌ථෙනා’’ති. ආවසථපිණ්‌ඩොති ආවසථෙ පිණ්‌ඩො, සාලාදීසු අනොදිස්‌ස යාවදත්‌ථං පඤ්‌ඤත්‌තං පඤ්‌චන්‌නං භොජනානං අඤ්‌ඤතරං භොජනන්‌ති අත්‌ථො. තෙනාහ ‘‘ඉමෙසං වා’’තිආදි. තත්‌ථ ඉමෙසං වාති ඉමෙසං පාසණ්‌ඩානං වා. එත්‌තකානං වාති ඉමස්‌මිං පාසණ්‌ඩෙ එත්‌තකානං පාසණ්‌ඩානං වා. පාසණ්‌ඩන්‌ති ඡන්‌නවුතිවිධං සමණපරිබ්‌බාජකාදිං. තෙ හි තණ්‌හාපාසඤ්‌චෙව දිට්‌ඨිපාසඤ්‌ච ඩෙන්‌ති ඔඩ්‌ඩෙන්‌තීති පාසණ්‌ඩාති වුච්‌චන්‌ති. අනොදිස්‌සාති අනුද්‌දිසිත්‌වා, අපරිච්‌ඡින්‌දිත්‌වාති අත්‌ථො. සාලාදීසු යත්‌ථ කත්‌ථචීති සාලාරුක්‌ඛමූලඅබ්‌භොකාසාදීසු යත්‌ථ කත්‌ථචි ඨානෙසු. එකදිවසමෙව භුඤ්‌ජිතබ්‌බොති එකදිවසං සකිංයෙව භුඤ්‌ජිතබ්‌බො, එකස්‌මිං දිවසෙ පුනප්‌පුනං භුඤ්‌ජිතුං න වට්‌ටති. දුතියදිවසතො පට්‌ඨායාති භුත්‌තදිවසස්‌ස දුතියදිවසතො පට්‌ඨාය. අජ්‌ඣොහාරෙ අජ්‌ඣොහාරෙ පාචිත්‌තියන්‌ති ආලොපෙ ආලොපෙ කබළෙ කබළෙ පාචිත්‌තියං. නානාකුලෙහි (පාචි. අට්‌ඨ. 206) පන නානාට්‌ඨානෙසු පඤ්‌ඤත්‌තං, එකස්‌මිං ඨානෙ එකදිවසං භුඤ්‌ජිත්‌වා දුතියදිවසෙ අඤ්‌ඤත්‌ථ භුඤ්‌ජිතුං වට්‌ටති, පටිපාටිං පන ඛෙපෙත්‌වා පුන ආදිතො පට්‌ඨාය භුඤ්‌ජිතුං න වට්‌ටති. එකපූගනානාපූගඑකගාමනානාගාමෙසුපි එසෙව නයො. යොපි එකකුලස්‌ස වා නානාකුලානං වා එකතො පඤ්‌ඤත්‌තො තණ්‌ඩුලාදීනං අභාවෙන අන්‌තරන්‌තරා ඡිජ්‌ජති, සොපි න භුඤ්‌ජිතබ්‌බො. සචෙ පන ‘‘න සක්‌කොම දාතු’’න්‌ති උපච්‌ඡින්‌දිත්‌වා පුන කල්‍යාණචිත්‌තෙ උප්‌පන්‌නෙ දාතුං ආරභන්‌ති, එතං පුන එකදිවසං භුඤ්‌ජිතුං වට්‌ටති.
‘‘Agilāno’’ti ettha antamaso dvigāvutaṃ gantuṃ samattho adhippetoti āha ‘‘addhayojanampi gantuṃ samatthenā’’ti. Āvasathapiṇḍoti āvasathe piṇḍo, sālādīsu anodissa yāvadatthaṃ paññattaṃ pañcannaṃ bhojanānaṃ aññataraṃ bhojananti attho. Tenāha ‘‘imesaṃ vā’’tiādi. Tattha imesaṃ vāti imesaṃ pāsaṇḍānaṃ vā. Ettakānaṃ vāti imasmiṃ pāsaṇḍe ettakānaṃ pāsaṇḍānaṃ vā. Pāsaṇḍanti channavutividhaṃ samaṇaparibbājakādiṃ. Te hi taṇhāpāsañceva diṭṭhipāsañca ḍenti oḍḍentīti pāsaṇḍāti vuccanti. Anodissāti anuddisitvā, aparicchinditvāti attho. Sālādīsu yattha katthacīti sālārukkhamūlaabbhokāsādīsu yattha katthaci ṭhānesu. Ekadivasameva bhuñjitabboti ekadivasaṃ sakiṃyeva bhuñjitabbo, ekasmiṃ divase punappunaṃ bhuñjituṃ na vaṭṭati. Dutiyadivasato paṭṭhāyāti bhuttadivasassa dutiyadivasato paṭṭhāya. Ajjhohāre ajjhohāre pācittiyanti ālope ālope kabaḷe kabaḷe pācittiyaṃ. Nānākulehi (pāci. aṭṭha. 206) pana nānāṭṭhānesu paññattaṃ, ekasmiṃ ṭhāne ekadivasaṃ bhuñjitvā dutiyadivase aññattha bhuñjituṃ vaṭṭati, paṭipāṭiṃ pana khepetvā puna ādito paṭṭhāya bhuñjituṃ na vaṭṭati. Ekapūganānāpūgaekagāmanānāgāmesupi eseva nayo. Yopi ekakulassa vā nānākulānaṃ vā ekato paññatto taṇḍulādīnaṃ abhāvena antarantarā chijjati, sopi na bhuñjitabbo. Sace pana ‘‘na sakkoma dātu’’nti upacchinditvā puna kalyāṇacitte uppanne dātuṃ ārabhanti, etaṃ puna ekadivasaṃ bhuñjituṃ vaṭṭati.
තිකපාචිත්‌තියන්‌ති අගිලානෙ අගිලානසඤ්‌ඤිවෙමතිකගිලානසඤ්‌ඤීනං වසෙන තීණි පාචිත්‌තියානි. ගිලානස්‌ස ගිලානසඤ්‌ඤිනොති ගිලානස්‌ස පන ‘‘ගිලානො අහ’’න්‌ති සඤ්‌ඤිනො අනුවසිත්‌වා භුඤ්‌ජන්‌තස්‌ස අනාපත්‌ති. සකිං භුඤ්‌ජතීති එකදිවසං භුඤ්‌ජති. ‘‘ගච්‌ඡන්‌තො වා’’ති ඉදං අද්‌ධයොජනවසෙන ගහෙතබ්‌බං, තථා ‘‘පච්‌චාගච්‌ඡන්‌තො’’ති (සාරත්‌ථ. ටී. පාචිත්‌තිය 3.208) ඉදම්‌පීති වදන්‌ති. කෙනචි උපද්‌දවෙනාති නදිපූරචොරභයාදිනා කෙනචි උපද්‌දවෙන. අඤ්‌ඤන්‌ති යාගුඛජ්‌ජකඵලාඵලාදිභෙදං යං කිඤ්‌චි අඤ්‌ඤං. අනුවසිත්‌වාති පුන වසිත්‌වා.
Tikapācittiyanti agilāne agilānasaññivematikagilānasaññīnaṃ vasena tīṇi pācittiyāni. Gilānassa gilānasaññinoti gilānassa pana ‘‘gilāno aha’’nti saññino anuvasitvā bhuñjantassa anāpatti. Sakiṃ bhuñjatīti ekadivasaṃ bhuñjati. ‘‘Gacchanto vā’’ti idaṃ addhayojanavasena gahetabbaṃ, tathā ‘‘paccāgacchanto’’ti (sārattha. ṭī. pācittiya 3.208) idampīti vadanti. Kenaci upaddavenāti nadipūracorabhayādinā kenaci upaddavena. Aññanti yāgukhajjakaphalāphalādibhedaṃ yaṃ kiñci aññaṃ. Anuvasitvāti puna vasitvā.
ආවසථසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Āvasathasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
