| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
៦. អវស្សុតបរិយាយសុត្តវណ្ណនា
6. Avassutapariyāyasuttavaṇṇanā
២៤៣. សន្ថាគារន្តិ សញ្ញាបនាគារំ។ តេនាហ ‘‘ឧយ្យោគកាលាទីសូ’’តិអាទិ។ អាទិ-សទ្ទេន មង្គលមហាទីនំ សង្គហោ ទដ្ឋព្ពោ។ សន្ថរន្តីតិ វិស្សមន្តិ , បរិស្សមំ វិនោទេន្តីតិ អត្ថោ។ សហាតិ សន្និបាតវសេន ឯកជ្ឈំ។ សហ អត្ថានុសាសនំ អគារន្តិ តស្មិំ អត្ថេ ត្ថ-ការស្ស ន្ថ-ការំ កត្វា ‘‘សន្ថាគារ’’ន្តិ វុច្ចតីតិ ទដ្ឋព្ពំ, បឋមំ តត្ថ សម្មន្តនវសេន សន្ថរន្តិ វិចារេន្តីតិ អត្ថោ។
243.Santhāgāranti saññāpanāgāraṃ. Tenāha ‘‘uyyogakālādīsū’’tiādi. Ādi-saddena maṅgalamahādīnaṃ saṅgaho daṭṭhabbo. Santharantīti vissamanti , parissamaṃ vinodentīti attho. Sahāti sannipātavasena ekajjhaṃ. Saha atthānusāsanaṃ agāranti tasmiṃ atthe ttha-kārassa ntha-kāraṃ katvā ‘‘santhāgāra’’nti vuccatīti daṭṭhabbaṃ, paṭhamaṃ tattha sammantanavasena santharanti vicārentīti attho.
តេបិដកំ ពុទ្ធវចនំ អាគតមេវ ភវិស្សតីតិ ពុទ្ធវចនស្ស អាគមនសីសេន អរិយផលធម្មានម្បិ អាគមនំ វុត្តមេវ។ តិយាមរត្តិំ តត្ថ វសន្តានំ ផលសមាបត្តិវឡញ្ជនំ ហោតីតិ។ តស្មិញ្ច ភិក្ខុសង្ឃេ កល្យាណធម្មា កល្យាណបុថុជ្ជនា វិបស្សនំ ឧស្សុក្កាបេន្តា ហោន្តីតិ អរិយមគ្គធម្មានម្បិ តត្ថ អាគមនំ ហោតិយេវ។
Tepiṭakaṃ buddhavacanaṃ āgatameva bhavissatīti buddhavacanassa āgamanasīsena ariyaphaladhammānampi āgamanaṃ vuttameva. Tiyāmarattiṃ tattha vasantānaṃ phalasamāpattivaḷañjanaṃ hotīti. Tasmiñca bhikkhusaṅghe kalyāṇadhammā kalyāṇaputhujjanā vipassanaṃ ussukkāpentā hontīti ariyamaggadhammānampi tattha āgamanaṃ hotiyeva.
អល្លគោមយេនាតិ អច្ឆេន អល្លគោមយរសេន។ ឱបុញ្ជាបេត្វាតិ វិលិម្បេត្វា។ ចតុជ្ជាតិយគន្ធេហីតិ កុង្កុមតុរុក្ខយវនបុប្ផតមាលបត្តគន្ធេហិ។ នានាវណ្ណេតិ នីលាទិវសេន នានាវណ្ណេ, ភិត្តិវិសេសវសេន នានាសណ្ឋានរូបេ។ ‘‘មហាបិដ្ឋិកកោជវេតិ ហត្ថិបិដ្ឋិអាទីសុ អត្ថរិតព្ពតាយ ‘មហាបិដ្ឋិកា’តិ លទ្ធសមញ្ញេ កោជវេ’’តិ វទន្តិ។ កុត្តកេ បន សន្ធាយេតំ វុត្តំ, ‘‘ចតុរង្គុលាធិកបុប្ផា មហាបិដ្ឋិកកោជវា’’តិបិ វទន្តិ។ ហត្ថត្ថរអស្សត្ថរា ហត្ថិអស្សបិដ្ឋីសុ អត្ថរិតព្ពា ហត្ថិអស្សរូបវិចិត្តា ច អត្ថរកា។ សីហត្ថរកាទយោ បន សីហរូបាទិវិចិត្តា ឯវ អត្ថរកា។ ចិត្តត្ថរកំ នានាវិធរូបេហិ ចេវ នានាវិធមាលាកម្មាទីហិ ច វិចិត្តំ អត្ថរកំ។
Allagomayenāti acchena allagomayarasena. Opuñjāpetvāti vilimpetvā. Catujjātiyagandhehīti kuṅkumaturukkhayavanapupphatamālapattagandhehi. Nānāvaṇṇeti nīlādivasena nānāvaṇṇe, bhittivisesavasena nānāsaṇṭhānarūpe. ‘‘Mahāpiṭṭhikakojaveti hatthipiṭṭhiādīsu attharitabbatāya ‘mahāpiṭṭhikā’ti laddhasamaññe kojave’’ti vadanti. Kuttake pana sandhāyetaṃ vuttaṃ, ‘‘caturaṅgulādhikapupphā mahāpiṭṭhikakojavā’’tipi vadanti. Hatthattharaassattharā hatthiassapiṭṭhīsu attharitabbā hatthiassarūpavicittā ca attharakā. Sīhattharakādayo pana sīharūpādivicittā eva attharakā. Cittattharakaṃ nānāvidharūpehi ceva nānāvidhamālākammādīhi ca vicittaṃ attharakaṃ.
ឧបធានន្តិ អបស្សយនំ។ ឧបទហិត្វាតិ អបស្សយយោគ្គភាវេន ឋបេត្វា។ គន្ធេហិ កតមាលា គន្ធទាមំ។ តមាលបត្តាទីហិ កតមាលា បត្តទាមំ។ អាទិ-សទ្ទេន ហិង្គុលតក្កោលជាតិផលជាតិបុប្ផាទីហិ កតទាមំ សង្គណ្ហាតិ។ បល្លង្កាការេន កតបីឋំ បល្លង្កបីឋំ។ តីសុ បស្សេសុ ឯកបស្សេ ឯវ វា សឧបស្សយំ អបស្សយបីឋំ។ អនបស្សយំ មុណ្ឌបីឋំ។ យោជនាវដ្ដេតិ យោជនបរិក្ខេបោកាសេ។
Upadhānanti apassayanaṃ. Upadahitvāti apassayayoggabhāvena ṭhapetvā. Gandhehi katamālā gandhadāmaṃ. Tamālapattādīhi katamālā pattadāmaṃ. Ādi-saddena hiṅgulatakkolajātiphalajātipupphādīhi katadāmaṃ saṅgaṇhāti. Pallaṅkākārena katapīṭhaṃ pallaṅkapīṭhaṃ. Tīsu passesu ekapasse eva vā saupassayaṃ apassayapīṭhaṃ. Anapassayaṃ muṇḍapīṭhaṃ. Yojanāvaṭṭeti yojanaparikkhepokāse.
សំវិធាយាតិ អន្តរវាសកស្ស កោណបទេសំ ឥតរបទេសញ្ច សមំ កត្វា វិធាយ។ តេនាហ – ‘‘កត្តរិយា បទុមំ កន្តេន្តោ វិយា’’តិ, ‘‘តិមណ្ឌលំ បដិច្ឆាទេន្តោ’’តិ ច។ យស្មា ពុទ្ធានំ រូបសម្បទា វិយ អាកប្បសម្បទាបិ បរមុក្កំសតំ គតា, តស្មា តទា ភគវា ឯវំ សោភេយ្យាតិ ទស្សេន្តោ ‘‘សុវណ្ណបាមង្គេនា’’តិអាទិមាហ។ តត្ថ ‘‘អសមេន ពុទ្ធវេសេនា’’តិអាទិនា តទា ភគវា ពុទ្ធានុភាវស្ស និគុហនេ ការណាភាវតោ តត្ថ សន្និបតិតទេវមនុស្សនាគយក្ខគន្ធព្ពាទីនំ បសាទជននត្ថំ អត្តនោ សភាវបកតិយាវ កបិលវត្ថុំ បាវិសីតិ ទស្សេតិ។ ពុទ្ធានំ កាយបភា នាម បកតិយា អសីតិហត្ថមត្តបទេសំ វិសរតីតិ អាហ ‘‘អសីតិហត្ថដ្ឋានំ អគ្គហេសី’’តិ។ នីលបីតលោហិតោទាតមញ្ជិដ្ឋបភស្សរានំ វសេន ឆព្ពណ្ណា ពុទ្ធរស្មិយោ។
Saṃvidhāyāti antaravāsakassa koṇapadesaṃ itarapadesañca samaṃ katvā vidhāya. Tenāha – ‘‘kattariyā padumaṃ kantento viyā’’ti, ‘‘timaṇḍalaṃ paṭicchādento’’ti ca. Yasmā buddhānaṃ rūpasampadā viya ākappasampadāpi paramukkaṃsataṃ gatā, tasmā tadā bhagavā evaṃ sobheyyāti dassento ‘‘suvaṇṇapāmaṅgenā’’tiādimāha. Tattha ‘‘asamena buddhavesenā’’tiādinā tadā bhagavā buddhānubhāvassa niguhane kāraṇābhāvato tattha sannipatitadevamanussanāgayakkhagandhabbādīnaṃ pasādajananatthaṃ attano sabhāvapakatiyāva kapilavatthuṃ pāvisīti dasseti. Buddhānaṃ kāyapabhā nāma pakatiyā asītihatthamattapadesaṃ visaratīti āha ‘‘asītihatthaṭṭhānaṃ aggahesī’’ti. Nīlapītalohitodātamañjiṭṭhapabhassarānaṃ vasena chabbaṇṇā buddharasmiyo.
សព្ពបាលិផុល្លោតិ មូលតោ បដ្ឋាយ យាវ សាខគ្គា សមន្តតោ ផុល្លោ វិកសិតោ។ បដិបាដិយា ឋបិតានន្តិអាទិ បរិកប្បូបមា, យថា តំ…បេ.… អលង្កតំ អញ្ញំ វិរោចតិ, ឯវំ វិរោចិត្ថ, សមតិំសាយ បារមិតាហិ អភិសង្ខតត្តា ឯវំ វិរោចិត្ថាតិ វុត្តំ ហោតិ។ ‘‘បញ្ចវីសតិយា គង្គានន្តិ សតមុខា ហុត្វា សមុទ្ទំ បវិដ្ឋាយ មហាគង្គាយ មហន្តមហន្តានំ គង្គានំ បញ្ចវីសតី’’តិ វទន្តិ។ បបញ្ចសូទនិយំ (ម. និ. អដ្ឋ. ២.២២) ‘‘បញ្ចវីសតិយា នទីន’’ន្តិ វុត្តំ, គង្គាទីនំ ចន្ទភាគាបរិយោសានានំ បញ្ចវីសតិយា មហានទីនន្តិ អត្ថោ។ បរិកប្បវចនញ្ហេតំ។ សម្ភិជ្ជាតិ សម្ភេទំ មិស្សីភាវំ បត្វា មុខទ្វារេតិ សមុទ្ទំ បវិដ្ឋដ្ឋានេ។
Sabbapāliphulloti mūlato paṭṭhāya yāva sākhaggā samantato phullo vikasito. Paṭipāṭiyā ṭhapitānantiādi parikappūpamā, yathā taṃ…pe… alaṅkataṃ aññaṃ virocati, evaṃ virocittha, samatiṃsāya pāramitāhi abhisaṅkhatattā evaṃ virocitthāti vuttaṃ hoti. ‘‘Pañcavīsatiyā gaṅgānanti satamukhā hutvā samuddaṃ paviṭṭhāya mahāgaṅgāya mahantamahantānaṃ gaṅgānaṃ pañcavīsatī’’ti vadanti. Papañcasūdaniyaṃ (ma. ni. aṭṭha. 2.22) ‘‘pañcavīsatiyā nadīna’’nti vuttaṃ, gaṅgādīnaṃ candabhāgāpariyosānānaṃ pañcavīsatiyā mahānadīnanti attho. Parikappavacanañhetaṃ. Sambhijjāti sambhedaṃ missībhāvaṃ patvā mukhadvāreti samuddaṃ paviṭṭhaṭṭhāne.
នាគសុបណ្ណគន្ធព្ពយក្ខាទីនន្តិអាទិ បរិកប្បវសេន វុត្តំ។ សហស្សេនាតិ បទសហស្សេន, ភាណវារប្បមាណេន គន្ថេនាតិ អត្ថោ។
Nāgasupaṇṇagandhabbayakkhādīnantiādi parikappavasena vuttaṃ. Sahassenāti padasahassena, bhāṇavārappamāṇena ganthenāti attho.
កម្បយន្តោ វសុន្ធរន្តិ អត្តនោ គុណវិសេសេហិ បថវីកម្មំ ឧន្នាទេន្តោ, ឯវំភូតោបិ អហេឋយន្តោ បាណានិ។ សព្ពបទក្ខិណត្តា ពុទ្ធានំ ទក្ខិណំ បឋមំ បាទំ ឧទ្ធរន្តោ។ សមំ សម្ផុសតេ ភូមិំ សុប្បតិដ្ឋិតបាទតាយ។ យទិបិ ភូមិំ សមំ ផុសតិ, រជសា នុបលិប្បតិ សុខុមត្តា ឆវិយា។ និន្នដ្ឋានំ ឧន្នមតីតិអាទិ ពុទ្ធានំ សុប្បតិដ្ឋិតបាទតាសង្ខាតមហាបុរិសលក្ខណបដិលាភស្ស និស្សន្ទផលំ។ នាតិទូរេ ឧទ្ធរតីតិ អតិទូរេ ឋបេតុំ ន ឧទ្ធរតិ។ នច្ចាសន្នេ ច និក្ខិបន្តិ អច្ចាសន្នេ ច ឋានេ អនិក្ខិបន្តោ និយ្យាតិ។ ហាសយន្តោ សទេវកេ លោកេ តោសេន្តោ។ ចតូហិ បាទេហិ ចរតីតិ ចតុចារី។
Kampayanto vasundharanti attano guṇavisesehi pathavīkammaṃ unnādento, evaṃbhūtopi aheṭhayanto pāṇāni. Sabbapadakkhiṇattā buddhānaṃ dakkhiṇaṃ paṭhamaṃ pādaṃ uddharanto. Samaṃ samphusate bhūmiṃ suppatiṭṭhitapādatāya. Yadipi bhūmiṃ samaṃ phusati, rajasā nupalippati sukhumattā chaviyā. Ninnaṭṭhānaṃ unnamatītiādi buddhānaṃ suppatiṭṭhitapādatāsaṅkhātamahāpurisalakkhaṇapaṭilābhassa nissandaphalaṃ. Nātidūre uddharatīti atidūre ṭhapetuṃ na uddharati. Naccāsanne ca nikkhipanti accāsanne ca ṭhāne anikkhipanto niyyāti. Hāsayanto sadevake loke tosento. Catūhi pādehi caratīti catucārī.
ពុទ្ធានុភាវស្ស បកាសនវសេន គតត្តា វណ្ណកាលោ នាម ឯស។ សរីរវណ្ណេ វា គុណវណ្ណេ វា កថិយមានេ ទុក្កថិតន្តិ ន វត្តព្ពំ។ កស្មា? អប្បមាណវណ្ណា ហិ ពុទ្ធា ភគវន្តោ, ពុទ្ធគុណសំវណ្ណនា ជានន្តស្ស យថារទ្ធសំវណ្ណនំយេវ អនុបវិសតិ។ ទុកូលចុម្ពដកេនាតិ គន្ថិត្វា គហិតទុកូលវត្ថេន។
Buddhānubhāvassa pakāsanavasena gatattā vaṇṇakālo nāma esa. Sarīravaṇṇe vā guṇavaṇṇe vā kathiyamāne dukkathitanti na vattabbaṃ. Kasmā? Appamāṇavaṇṇā hi buddhā bhagavanto, buddhaguṇasaṃvaṇṇanā jānantassa yathāraddhasaṃvaṇṇanaṃyeva anupavisati. Dukūlacumbaṭakenāti ganthitvā gahitadukūlavatthena.
នាគវិក្កន្តចារណោតិ ហត្ថិនាគសទិសបទនិក្ខេបោ។ សតបុញ្ញលក្ខណោតិ អនេកសតបុញ្ញាភិនិព្ពត្តមហាបុរិសលក្ខណោ។ មណិវេរោចនោ យថាតិ ចតុរាសីតិសហស្សមណិបរិវារិតោ អតិវិយ វិរោចមានោ វិជ្ជោតមានោ មណិ វិយ។ ‘‘វេរោចនោ នាម ឯកោ មណី’’តិ កេចិ។ មហាសាលោវាតិ មហន្តោ សាលរុក្ខោ វិយ, សុទ្ធដ្ឋិតោ កោវិឡារាទិ មហារុក្ខោ វិយ វា។ បទុមោ កោកនទោ យថាតិ កោកនទសង្ខាតំ មហាបទុមំ វិយ, វិកសមានបទុមំ វិយ វា។
Nāgavikkantacāraṇoti hatthināgasadisapadanikkhepo. Satapuññalakkhaṇoti anekasatapuññābhinibbattamahāpurisalakkhaṇo. Maṇiverocano yathāti caturāsītisahassamaṇiparivārito ativiya virocamāno vijjotamāno maṇi viya. ‘‘Verocano nāma eko maṇī’’ti keci. Mahāsālovāti mahanto sālarukkho viya, suddhaṭṭhito koviḷārādi mahārukkho viya vā. Padumo kokanado yathāti kokanadasaṅkhātaṃ mahāpadumaṃ viya, vikasamānapadumaṃ viya vā.
អាកាសគង្គំ ឱតារេន្តោ វិយាតិអាទិ តស្សា បកិណ្ណកកថាយ អញ្ញេសំ សុទុក្ករភាវទស្សនញ្ចេវ សុណន្តានំ អច្ចន្តសុខាវហភាវទស្សនញ្ច។ បថវោជំ អាកឌ្ឍន្តោ វិយាតិ នាឡិយន្តំ យោជេត្វា មហាបថវិយា ហេដ្ឋិមតលេ បប្បដកោជំ ឧទ្ធំ មុខំ កត្វា អាកឌ្ឍន្តោ វិយ។ យោជនិកន្តិ យោជនបមាណំ។ មធុភណ្ឌន្តិ មធុបដលំ។
Ākāsagaṅgaṃ otārento viyātiādi tassā pakiṇṇakakathāya aññesaṃ sudukkarabhāvadassanañceva suṇantānaṃ accantasukhāvahabhāvadassanañca. Pathavojaṃ ākaḍḍhanto viyāti nāḷiyantaṃ yojetvā mahāpathaviyā heṭṭhimatale pappaṭakojaṃ uddhaṃ mukhaṃ katvā ākaḍḍhanto viya. Yojanikanti yojanapamāṇaṃ. Madhubhaṇḍanti madhupaṭalaṃ.
មហន្តន្តិ វិបុលំ ឧឡារបុញ្ញំ។ សព្ពទានំ ទិន្នមេវ ហោតីតិ សព្ពមេវ បច្ចយជាតំ អាវាសទាយកេន ទិន្នមេវ ហោតិ។ តថា ហិ ទ្វេ តយោ គាមេ បិណ្ឌាយ ចរិត្វា កិញ្ចិ អលទ្ធា អាគតស្សបិ ឆាយូទកសម្បន្នំ អារាមំ បវិសិត្វា ន្ហាយិត្វា បដិស្សយេ មុហុត្តំ និបជ្ជិត្វា ឧដ្ឋាយ និសិន្នស្ស កាយេ ពលំ អាហរិត្វា បក្ខិត្តំ វិយ ហោតិ។ ពហិ វិចរន្តស្ស ច កាយេ វណ្ណធាតុ វាតាតបេហិ កិលមតិ, បដិស្សយំ បវិសិត្វា ទ្វារំ បិធាយ មុហុត្តំ និសិន្នស្ស វិសភាគសន្តតិ វូបសម្មតិ, សភាគសន្តតិ បតិដ្ឋាតិ, វណ្ណធាតុ អាហរិត្វា បក្ខិត្តា វិយ ហោតិ, ពហិ វិចរន្តស្ស ច បាទេ កណ្ដកា វិជ្ឈន្តិ, ខាណុ បហរតិ, សរីសបាទិបរិស្សយា ចេវ ចោរភយញ្ច ឧប្បជ្ជតិ, បដិស្សយំ បវិសិត្វា ទ្វារំ បិធាយ និសិន្នស្ស បន សព្ពេបេតេ បរិស្សយា ន ហោន្តិ។ សជ្ឈាយន្តស្ស ធម្មបីតិសុខំ, កម្មដ្ឋានំ មនសិករោន្តស្ស ឧបសមសុខំ ឧប្បជ្ជតិ ពហិទ្ធា វិក្ខេបាភាវតោ។ ពហិ វិចរន្តស្ស ច កាយេ សេទា មុច្ចន្តិ, អក្ខីនិ ផន្ទន្តិ, សេនាសនំ បវិសនក្ខណេ មញ្ចបីឋាទីនិ ន បញ្ញាយន្តិ, មុហុត្តំ និសិន្នស្ស បន អក្ខិបសាទោ អាហរិត្វា បក្ខិត្តោ វិយ ហោតិ, ទ្វារវាតបានមញ្ចបីឋាទីនិ បញ្ញាយន្តិ។ ឯតស្មិញ្ច អាវាសេ វសន្តំ ទិស្វា មនុស្សា ចតូហិ បច្ចយេហិ សក្កច្ចំ ឧបដ្ឋហន្តិ។ តេន វុត្តំ – ‘‘អាវាសទានស្មិញ្ហិ ទិន្នេ សព្ពទានំ ទិន្នមេវ ហោតី’’តិ។ ភូមដ្ឋក…បេ.… ន សក្កាតិ អយមត្ថោ មហាសុទស្សនវត្ថុនា (ទី. និ. ២.២៤១ អាទយោ) ទីបេតព្ពោ។ មាតុកុច្ឆិ អសម្ពាធោវ ហោតីតិ អយមត្ថោ អន្តិមភវិកានំ មហាពោធិសត្តានំ បដិសន្ធិវសេន ទីបេតព្ពោ។
Mahantanti vipulaṃ uḷārapuññaṃ. Sabbadānaṃ dinnameva hotīti sabbameva paccayajātaṃ āvāsadāyakena dinnameva hoti. Tathā hi dve tayo gāme piṇḍāya caritvā kiñci aladdhā āgatassapi chāyūdakasampannaṃ ārāmaṃ pavisitvā nhāyitvā paṭissaye muhuttaṃ nipajjitvā uṭṭhāya nisinnassa kāye balaṃ āharitvā pakkhittaṃ viya hoti. Bahi vicarantassa ca kāye vaṇṇadhātu vātātapehi kilamati, paṭissayaṃ pavisitvā dvāraṃ pidhāya muhuttaṃ nisinnassa visabhāgasantati vūpasammati, sabhāgasantati patiṭṭhāti, vaṇṇadhātu āharitvā pakkhittā viya hoti, bahi vicarantassa ca pāde kaṇṭakā vijjhanti, khāṇu paharati, sarīsapādiparissayā ceva corabhayañca uppajjati, paṭissayaṃ pavisitvā dvāraṃ pidhāya nisinnassa pana sabbepete parissayā na honti. Sajjhāyantassa dhammapītisukhaṃ, kammaṭṭhānaṃ manasikarontassa upasamasukhaṃ uppajjati bahiddhā vikkhepābhāvato. Bahi vicarantassa ca kāye sedā muccanti, akkhīni phandanti, senāsanaṃ pavisanakkhaṇe mañcapīṭhādīni na paññāyanti, muhuttaṃ nisinnassa pana akkhipasādo āharitvā pakkhitto viya hoti, dvāravātapānamañcapīṭhādīni paññāyanti. Etasmiñca āvāse vasantaṃ disvā manussā catūhi paccayehi sakkaccaṃ upaṭṭhahanti. Tena vuttaṃ – ‘‘āvāsadānasmiñhi dinne sabbadānaṃ dinnameva hotī’’ti. Bhūmaṭṭhaka…pe… nasakkāti ayamattho mahāsudassanavatthunā (dī. ni. 2.241 ādayo) dīpetabbo. Mātukucchi asambādhova hotīti ayamattho antimabhavikānaṃ mahābodhisattānaṃ paṭisandhivasena dīpetabbo.
សីតន្តិ អជ្ឈត្តំ ធាតុក្ខោភវសេន វា ពហិទ្ធា ឧតុវិបរិណាមវសេន វា ឧប្បជ្ជនកសីតំ។ ឧណ្ហន្តិ អគ្គិសន្តាបំ, តស្ស ច ទវទាហាទីសុ សម្ភវោ ទដ្ឋព្ពោ។ បដិហន្តីតិ បដិហនតិ។ យថា តទុភយវសេន កាយចិត្តានំ អាពាធោ ន ហនតិ, ឯវំ ករោតិ។ សីតុណ្ហព្ភាហតេ ហិ សរីរេ វិក្ខិត្តចិត្តោ ភិក្ខុ យោនិសោ បទហិតុំ ន សក្កោតិ។ វាឡមិគានីតិ សីហព្យគ្ឃាទិវាឡមិគេ។ គុត្តសេនាសនញ្ហិ បវិសិត្វា ទ្វារំ បិធាយ និសិន្នស្ស តេ បរិស្សយា ន ហោន្តិ។ សរីសបេតិ យេ កេចិ សរន្តា គច្ឆន្តេ ទីឃជាតិកេ សប្បាទិកេ អញ្ញេ ច តថារូបេ។ មកសេតិ និទស្សនមត្តមេតំ, ឌំសាទីនំ ឯតេនេវ សង្គហោ ទដ្ឋព្ពោ។ សិសិរេតិ សីតកាលវសេន សត្តាហវទ្ទលិកាទិវសេន ច ឧប្បន្នេ សិសិរសម្ផស្សេ។ វុដ្ឋិយោតិ យទា តទា ឧប្បន្នា វស្សវុដ្ឋិយោ បដិហនតីតិ យោជនា។
Sītanti ajjhattaṃ dhātukkhobhavasena vā bahiddhā utuvipariṇāmavasena vā uppajjanakasītaṃ. Uṇhanti aggisantāpaṃ, tassa ca davadāhādīsu sambhavo daṭṭhabbo. Paṭihantīti paṭihanati. Yathā tadubhayavasena kāyacittānaṃ ābādho na hanati, evaṃ karoti. Sītuṇhabbhāhate hi sarīre vikkhittacitto bhikkhu yoniso padahituṃ na sakkoti. Vāḷamigānīti sīhabyagghādivāḷamige. Guttasenāsanañhi pavisitvā dvāraṃ pidhāya nisinnassa te parissayā na honti. Sarīsapeti ye keci sarantā gacchante dīghajātike sappādike aññe ca tathārūpe. Makaseti nidassanamattametaṃ, ḍaṃsādīnaṃ eteneva saṅgaho daṭṭhabbo. Sisireti sītakālavasena sattāhavaddalikādivasena ca uppanne sisirasamphasse. Vuṭṭhiyoti yadā tadā uppannā vassavuṭṭhiyo paṭihanatīti yojanā.
វាតាតបោ ឃោរោតិ រុក្ខគច្ឆាទីនំ ឧព្ពហនភញ្ជនាទិវសេន បវត្តិយា ឃោរោ សរជអរជាទិភេទោ វាតោ ចេវ គិម្ហបរិឡាហសមយេសុ ឧប្បត្តិយា ឃោរោ សូរិយាតបោ ច។ បដិហញ្ញតីតិ បដិពាហីយតិ។ លេណត្ថន្តិ នានារម្មណតោ ចិត្តំ និវត្តិត្វា បដិសល្លាណារាមត្ថំ។ សុខត្ថន្តិ វុត្តបរិស្សយាភាវេន ផាសុវិហារត្ថំ។ ឈាយិតុន្តិ អដ្ឋតិំសាយ អារម្មណេសុ យត្ថ កត្ថចិ ចិត្តំ ឧបនិពន្ធិត្វា សមាទហនវសេន ឈាយិតុំ។ វិបស្សិតុន្តិ អនិច្ចាទិវសេន សង្ខារេ សម្មសិតុំ។
Vātātapo ghoroti rukkhagacchādīnaṃ ubbahanabhañjanādivasena pavattiyā ghoro sarajaarajādibhedo vāto ceva gimhapariḷāhasamayesu uppattiyā ghoro sūriyātapo ca. Paṭihaññatīti paṭibāhīyati. Leṇatthanti nānārammaṇato cittaṃ nivattitvā paṭisallāṇārāmatthaṃ. Sukhatthanti vuttaparissayābhāvena phāsuvihāratthaṃ. Jhāyitunti aṭṭhatiṃsāya ārammaṇesu yattha katthaci cittaṃ upanibandhitvā samādahanavasena jhāyituṃ. Vipassitunti aniccādivasena saṅkhāre sammasituṃ.
វិហារេតិ បដិស្សយេ។ ការយេតិ ការាបេយ្យ។ រម្មេតិ មនោរមេ។ វាសយេត្ថ ពហុស្សុតេតិ ការេត្វា បន ឯត្ថ វិហារេសុ ពហុស្សុតេ សីលវន្តេ កល្យាណធម្មេ និវាសេយ្យ។ តេ និវាសេន្តោ បន តេសំ ពហុស្សុតានំ យថា បច្ចយេហិ កិលមថោ ន ហោតិ។ ឯវំ អន្នញ្ច បានញ្ច វត្ថសេនាសនានិ ច ទទេយ្យ ឧជុភូតេសុ អជ្ឈាសយសម្បន្នេសុ កម្មផលានំ រតនត្តយគុណានញ្ច សទ្ទហនេន វិប្បសន្នេន ចេតសា។ ឥទានិ គហដ្ឋបព្ពជិតានំ អញ្ញមញ្ញូបការតំ ទស្សេតុំ ‘‘តេ តស្សា’’តិ គាថមាហ។ តត្ថ តេតិ ពហុស្សុតា។ តស្សាតិ ឧបាសកស្ស។ ធម្មំ ទេសេន្តីតិ សកលវដ្ដទុក្ខបនូទនំ និយ្យានិកំ ធម្មំ កថេន្តិ។ យំ សោ ធម្មំ ឥធញ្ញាយាតិ សោ បុគ្គលោ យំ សទ្ធម្មំ ឥមស្មិំ សាសនេ សម្មាបដិបជ្ជនេន ជានិត្វា អគ្គមគ្គាធិគមេន អនាសវោ ហុត្វា បរិនិព្ពាយតិ។
Vihāreti paṭissaye. Kārayeti kārāpeyya. Rammeti manorame. Vāsayettha bahussuteti kāretvā pana ettha vihāresu bahussute sīlavante kalyāṇadhamme nivāseyya. Te nivāsento pana tesaṃ bahussutānaṃ yathā paccayehi kilamatho na hoti. Evaṃ annañca pānañca vatthasenāsanāni ca dadeyya ujubhūtesu ajjhāsayasampannesu kammaphalānaṃ ratanattayaguṇānañca saddahanena vippasannena cetasā. Idāni gahaṭṭhapabbajitānaṃ aññamaññūpakārataṃ dassetuṃ ‘‘te tassā’’ti gāthamāha. Tattha teti bahussutā. Tassāti upāsakassa. Dhammaṃ desentīti sakalavaṭṭadukkhapanūdanaṃ niyyānikaṃ dhammaṃ kathenti. Yaṃ so dhammaṃ idhaññāyāti so puggalo yaṃ saddhammaṃ imasmiṃ sāsane sammāpaṭipajjanena jānitvā aggamaggādhigamena anāsavo hutvā parinibbāyati.
អាវាសេតិ អាវាសទានេ។ អានិសំសោតិ ឧទ្រយោ។ បូជាសក្ការវសេន បឋមយាមោ ខេបិតោ, សត្ថុ ធម្មទេសនាយ អប្បាវសេសោ មជ្ឈិមយាមោ គតោតិ បាឡិយំ ‘‘ពហុទេវ រត្តិ’’ន្តិ វុត្តន្តិ អាហ ‘‘អតិរេកតរំ ទិយឌ្ឍយាម’’ន្តិ។ សង្គហំ នារោហតិ វិបុលវិត្ថារភាវតោ។ ពុទ្ធានញ្ហិ ភត្តានុមោទនាបិ ថោកំ វឌ្ឍេត្វា វុច្ចមានា ទីឃមជ្ឈិមបមាណាបិ ហោតិ។ តថា ហិ សុផុសិតំ ទន្តាវរណំ, ជិវ្ហា តនុកា, ភវង្គបរិវាសោ បរិត្តោ, នត្ថិ វេគាយិតំ, នត្ថិ វិត្ថាយិតំ, នត្ថិ អព្យាវដមនោ, សព្ពញ្ញុតញ្ញាណំ សមុបព្យូឡ្ហំ, អបរិក្ខយា បដិសម្ភិទា។
Āvāseti āvāsadāne. Ānisaṃsoti udrayo. Pūjāsakkāravasena paṭhamayāmo khepito, satthu dhammadesanāya appāvaseso majjhimayāmo gatoti pāḷiyaṃ ‘‘bahudeva ratti’’nti vuttanti āha ‘‘atirekataraṃ diyaḍḍhayāma’’nti. Saṅgahaṃ nārohati vipulavitthārabhāvato. Buddhānañhi bhattānumodanāpi thokaṃ vaḍḍhetvā vuccamānā dīghamajjhimapamāṇāpi hoti. Tathā hi suphusitaṃ dantāvaraṇaṃ, jivhā tanukā, bhavaṅgaparivāso paritto, natthi vegāyitaṃ, natthi vitthāyitaṃ, natthi abyāvaṭamano, sabbaññutaññāṇaṃ samupabyūḷhaṃ, aparikkhayā paṭisambhidā.
សន្ទស្សេត្វាតិអាទីសុ សន្ទស្សេត្វា អាវាសទានបដិសំយុត្តំ ធម្មិំ កថំ កត្វា។ តតោ បរំ, មហារាជ, ឥតិបិ សីលំ, ឥតិបិ សមាធិ, ឥតិបិ បញ្ញាតិ សីលាទិគុណេ តេសំ សម្មា ទស្សេត្វា ហត្ថេន គហេត្វា វិយ បច្ចក្ខតោ បកាសេត្វា។ សមាទបេត្វាតិ ឯវំ សីលំ សមាទាតព្ពំ, សីលេ បតិដ្ឋិតេន ឯវំ សមាធិបញ្ញា ភាវេតព្ពាតិ យថា តេ សីលាទិគុណេ សម្មា អាទិយន្តិ, តថា គណ្ហាបេត្វា។ សមុត្តេជេត្វាតិ យថាសមាទិន្នំ សីលំ សុវិសុទ្ធំ ហោតិ, សមថវិបស្សនា ច ភាវិយមានា យថា សុដ្ឋុ វិសោធិតា ឧបរូបរិ វិសេសាវហា ហោន្តិ, ឯវំ សមុត្តេជេត្វា និសាមនវសេន វោទាបេត្វា។ សម្បហំសេត្វាតិ យថានុសិដ្ឋំ ឋិតសីលាទិគុណេហិ សម្បតិ បដិលទ្ធគុណានិសំសេហិ ចេវ ឧបរិលទ្ធព្ពផលវិសេសេហិ ច ចិត្តំ សម្បហំសេត្វា លទ្ធស្សាសវសេន សុដ្ឋុ តោសេត្វា។ ឯវមេតេសំ បទានំ អត្ថោ វេទិតព្ពោ។ សក្យរាជានោ យេភុយ្យេន ភគវតោ ធម្មទេសនាយ សាសនេ លទ្ធស្សាទា លទ្ធប្បតិដ្ឋា ច។
Sandassetvātiādīsu sandassetvā āvāsadānapaṭisaṃyuttaṃ dhammiṃ kathaṃ katvā. Tato paraṃ, mahārāja, itipi sīlaṃ, itipi samādhi, itipi paññāti sīlādiguṇe tesaṃ sammā dassetvā hatthena gahetvā viya paccakkhato pakāsetvā. Samādapetvāti evaṃ sīlaṃ samādātabbaṃ, sīle patiṭṭhitena evaṃ samādhipaññā bhāvetabbāti yathā te sīlādiguṇe sammā ādiyanti, tathā gaṇhāpetvā. Samuttejetvāti yathāsamādinnaṃ sīlaṃ suvisuddhaṃ hoti, samathavipassanā ca bhāviyamānā yathā suṭṭhu visodhitā uparūpari visesāvahā honti, evaṃ samuttejetvā nisāmanavasena vodāpetvā. Sampahaṃsetvāti yathānusiṭṭhaṃ ṭhitasīlādiguṇehi sampati paṭiladdhaguṇānisaṃsehi ceva upariladdhabbaphalavisesehi ca cittaṃ sampahaṃsetvā laddhassāsavasena suṭṭhu tosetvā. Evametesaṃ padānaṃ attho veditabbo. Sakyarājāno yebhuyyena bhagavato dhammadesanāya sāsane laddhassādā laddhappatiṭṭhā ca.
ឧបសគ្គសទ្ទានំ អនេកត្ថត្តា អភិ-សទ្ទោ អតិ-សទ្ទេន សមានត្ថោបិ ហោតីតិ វុត្តំ ‘‘អភិក្កន្តាតិ អតិក្កន្តា’’តិ។
Upasaggasaddānaṃ anekatthattā abhi-saddo ati-saddena samānatthopi hotīti vuttaṃ ‘‘abhikkantāti atikkantā’’ti.
តត្រ កិរាតិអាទិ កេចិវាទោតិ ពទ្ធោបិ ន ហោតិ។ តេនាហ ‘‘អការណមេត’’ន្តិអាទិ។ កាយចិត្តលហុតាទយោ ឧប្បជ្ជន្តីតិ ឥទំ កាយិកចេតសិកអញ្ញថាភាវស្ស ការណវចនំ, លហុតាទិឧប្បន្នេ សវនានុត្តរិយបដិលាភេន លទ្ធព្ពធម្មត្ថវេទសមធិគមតោ។ វុត្តញ្ហេតំ –
Tatra kirātiādi kecivādoti baddhopi na hoti. Tenāha ‘‘akāraṇameta’’ntiādi. Kāyacittalahutādayo uppajjantīti idaṃ kāyikacetasikaaññathābhāvassa kāraṇavacanaṃ, lahutādiuppanne savanānuttariyapaṭilābhena laddhabbadhammatthavedasamadhigamato. Vuttañhetaṃ –
‘‘យថា , យថាវុសោ, ភិក្ខុនោ សត្ថា វា ធម្មំ ទេសេតិ អញ្ញតរោ វា គរុដ្ឋានិកោ សព្រហ្មចារី, តថា តថា សោ តស្មិំ ធម្មេ លភតិ អត្ថវេទំ, លភតិ ធម្មវេទំ, លភតិ ធម្មូបសំហិតំ បាមោជ្ជ’’ន្តិអាទិ (ទី. និ. ៣.៣២២, ៣៥៥; អ. និ. ៥.២៦)។
‘‘Yathā , yathāvuso, bhikkhuno satthā vā dhammaṃ deseti aññataro vā garuṭṭhāniko sabrahmacārī, tathā tathā so tasmiṃ dhamme labhati atthavedaṃ, labhati dhammavedaṃ, labhati dhammūpasaṃhitaṃ pāmojja’’ntiādi (dī. ni. 3.322, 355; a. ni. 5.26).
បិដ្ឋិវាតោ ឧប្បជ្ជិ ឧបាទិន្នសរីរស្ស តថារូបត្តា សង្ខារានញ្ច អនិច្ចតាយ ទុក្ខានុពន្ធត្តា។ អការណំ វា ឯតន្តិ យេនាធិប្បាយេន វុត្តំ, តមេវ អធិប្បាយំ វិវរិតុំ ‘‘បហោតី’’តិអាទិ វុត្តំ។ ឯកបល្លង្កេន និសីទិតុំ បហោតិ យថា តំ វេលុវគាមកេ។ ឯត្តកេ ឋានេតិ ឯត្តកេ ឋានេ ឋានំ និប្ផន្នន្តិ យោជនា។ តញ្ច ខោតិ វុដ្ឋានសញ្ញំ ចិត្តេ ឋបនំ។ ធម្មកថំ សុណមានោ ធម្មគារវេន។
Piṭṭhivāto uppajji upādinnasarīrassa tathārūpattā saṅkhārānañca aniccatāya dukkhānubandhattā. Akāraṇaṃ vā etanti yenādhippāyena vuttaṃ, tameva adhippāyaṃ vivarituṃ ‘‘pahotī’’tiādi vuttaṃ. Ekapallaṅkena nisīdituṃ pahoti yathā taṃ veluvagāmake. Ettake ṭhāneti ettake ṭhāne ṭhānaṃ nipphannanti yojanā. Tañca khoti vuṭṭhānasaññaṃ citte ṭhapanaṃ. Dhammakathaṃ suṇamāno dhammagāravena.
អវស្សុតស្សាតិ អវស្សុតភាវស្ស រាគាទិវសេន។ អវស្សុតស្ស ការណន្តិ តិន្តភាវការណំ។ កិលេសាធិមុច្ចនេនាតិ កិលេសវសេន បរិប្ផន្ទិតវសេន។ និព្ពាបនំ វិយាតិ វូបសមោ វិយ។ និព្ពិសេវនានន្តិ បរិប្ផន្ទនរហិតានំ។
Avassutassāti avassutabhāvassa rāgādivasena. Avassutassa kāraṇanti tintabhāvakāraṇaṃ. Kilesādhimuccanenāti kilesavasena paripphanditavasena. Nibbāpanaṃ viyāti vūpasamo viya. Nibbisevanānanti paripphandanarahitānaṃ.
អវស្សុតបរិយាយសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Avassutapariyāyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ៦. អវស្សុតបរិយាយសុត្តំ • 6. Avassutapariyāyasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ៦. អវស្សុតបរិយាយសុត្តវណ្ណនា • 6. Avassutapariyāyasuttavaṇṇanā
