| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
೬. ಅವಸ್ಸುತಪರಿಯಾಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
6. Avassutapariyāyasuttavaṇṇanā
೨೪೩. ಸನ್ಥಾಗಾರನ್ತಿ ಸಞ್ಞಾಪನಾಗಾರಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ಉಯ್ಯೋಗಕಾಲಾದೀಸೂ’’ತಿಆದಿ। ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ಮಙ್ಗಲಮಹಾದೀನಂ ಸಙ್ಗಹೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ಸನ್ಥರನ್ತೀತಿ ವಿಸ್ಸಮನ್ತಿ , ಪರಿಸ್ಸಮಂ ವಿನೋದೇನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಹಾತಿ ಸನ್ನಿಪಾತವಸೇನ ಏಕಜ್ಝಂ। ಸಹ ಅತ್ಥಾನುಸಾಸನಂ ಅಗಾರನ್ತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಅತ್ಥೇ ತ್ಥ-ಕಾರಸ್ಸ ನ್ಥ-ಕಾರಂ ಕತ್ವಾ ‘‘ಸನ್ಥಾಗಾರ’’ನ್ತಿ ವುಚ್ಚತೀತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ಪಠಮಂ ತತ್ಥ ಸಮ್ಮನ್ತನವಸೇನ ಸನ್ಥರನ್ತಿ ವಿಚಾರೇನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
243.Santhāgāranti saññāpanāgāraṃ. Tenāha ‘‘uyyogakālādīsū’’tiādi. Ādi-saddena maṅgalamahādīnaṃ saṅgaho daṭṭhabbo. Santharantīti vissamanti , parissamaṃ vinodentīti attho. Sahāti sannipātavasena ekajjhaṃ. Saha atthānusāsanaṃ agāranti tasmiṃ atthe ttha-kārassa ntha-kāraṃ katvā ‘‘santhāgāra’’nti vuccatīti daṭṭhabbaṃ, paṭhamaṃ tattha sammantanavasena santharanti vicārentīti attho.
ತೇಪಿಟಕಂ ಬುದ್ಧವಚನಂ ಆಗತಮೇವ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ ಬುದ್ಧವಚನಸ್ಸ ಆಗಮನಸೀಸೇನ ಅರಿಯಫಲಧಮ್ಮಾನಮ್ಪಿ ಆಗಮನಂ ವುತ್ತಮೇವ। ತಿಯಾಮರತ್ತಿಂ ತತ್ಥ ವಸನ್ತಾನಂ ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿವಳಞ್ಜನಂ ಹೋತೀತಿ। ತಸ್ಮಿಞ್ಚ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೇ ಕಲ್ಯಾಣಧಮ್ಮಾ ಕಲ್ಯಾಣಪುಥುಜ್ಜನಾ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಉಸ್ಸುಕ್ಕಾಪೇನ್ತಾ ಹೋನ್ತೀತಿ ಅರಿಯಮಗ್ಗಧಮ್ಮಾನಮ್ಪಿ ತತ್ಥ ಆಗಮನಂ ಹೋತಿಯೇವ।
Tepiṭakaṃ buddhavacanaṃ āgatameva bhavissatīti buddhavacanassa āgamanasīsena ariyaphaladhammānampi āgamanaṃ vuttameva. Tiyāmarattiṃ tattha vasantānaṃ phalasamāpattivaḷañjanaṃ hotīti. Tasmiñca bhikkhusaṅghe kalyāṇadhammā kalyāṇaputhujjanā vipassanaṃ ussukkāpentā hontīti ariyamaggadhammānampi tattha āgamanaṃ hotiyeva.
ಅಲ್ಲಗೋಮಯೇನಾತಿ ಅಚ್ಛೇನ ಅಲ್ಲಗೋಮಯರಸೇನ। ಓಪುಞ್ಜಾಪೇತ್ವಾತಿ ವಿಲಿಮ್ಪೇತ್ವಾ। ಚತುಜ್ಜಾತಿಯಗನ್ಧೇಹೀತಿ ಕುಙ್ಕುಮತುರುಕ್ಖಯವನಪುಪ್ಫತಮಾಲಪತ್ತಗನ್ಧೇಹಿ। ನಾನಾವಣ್ಣೇತಿ ನೀಲಾದಿವಸೇನ ನಾನಾವಣ್ಣೇ, ಭಿತ್ತಿವಿಸೇಸವಸೇನ ನಾನಾಸಣ್ಠಾನರೂಪೇ। ‘‘ಮಹಾಪಿಟ್ಠಿಕಕೋಜವೇತಿ ಹತ್ಥಿಪಿಟ್ಠಿಆದೀಸು ಅತ್ಥರಿತಬ್ಬತಾಯ ‘ಮಹಾಪಿಟ್ಠಿಕಾ’ತಿ ಲದ್ಧಸಮಞ್ಞೇ ಕೋಜವೇ’’ತಿ ವದನ್ತಿ। ಕುತ್ತಕೇ ಪನ ಸನ್ಧಾಯೇತಂ ವುತ್ತಂ, ‘‘ಚತುರಙ್ಗುಲಾಧಿಕಪುಪ್ಫಾ ಮಹಾಪಿಟ್ಠಿಕಕೋಜವಾ’’ತಿಪಿ ವದನ್ತಿ। ಹತ್ಥತ್ಥರಅಸ್ಸತ್ಥರಾ ಹತ್ಥಿಅಸ್ಸಪಿಟ್ಠೀಸು ಅತ್ಥರಿತಬ್ಬಾ ಹತ್ಥಿಅಸ್ಸರೂಪವಿಚಿತ್ತಾ ಚ ಅತ್ಥರಕಾ। ಸೀಹತ್ಥರಕಾದಯೋ ಪನ ಸೀಹರೂಪಾದಿವಿಚಿತ್ತಾ ಏವ ಅತ್ಥರಕಾ। ಚಿತ್ತತ್ಥರಕಂ ನಾನಾವಿಧರೂಪೇಹಿ ಚೇವ ನಾನಾವಿಧಮಾಲಾಕಮ್ಮಾದೀಹಿ ಚ ವಿಚಿತ್ತಂ ಅತ್ಥರಕಂ।
Allagomayenāti acchena allagomayarasena. Opuñjāpetvāti vilimpetvā. Catujjātiyagandhehīti kuṅkumaturukkhayavanapupphatamālapattagandhehi. Nānāvaṇṇeti nīlādivasena nānāvaṇṇe, bhittivisesavasena nānāsaṇṭhānarūpe. ‘‘Mahāpiṭṭhikakojaveti hatthipiṭṭhiādīsu attharitabbatāya ‘mahāpiṭṭhikā’ti laddhasamaññe kojave’’ti vadanti. Kuttake pana sandhāyetaṃ vuttaṃ, ‘‘caturaṅgulādhikapupphā mahāpiṭṭhikakojavā’’tipi vadanti. Hatthattharaassattharā hatthiassapiṭṭhīsu attharitabbā hatthiassarūpavicittā ca attharakā. Sīhattharakādayo pana sīharūpādivicittā eva attharakā. Cittattharakaṃ nānāvidharūpehi ceva nānāvidhamālākammādīhi ca vicittaṃ attharakaṃ.
ಉಪಧಾನನ್ತಿ ಅಪಸ್ಸಯನಂ। ಉಪದಹಿತ್ವಾತಿ ಅಪಸ್ಸಯಯೋಗ್ಗಭಾವೇನ ಠಪೇತ್ವಾ। ಗನ್ಧೇಹಿ ಕತಮಾಲಾ ಗನ್ಧದಾಮಂ। ತಮಾಲಪತ್ತಾದೀಹಿ ಕತಮಾಲಾ ಪತ್ತದಾಮಂ। ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ಹಿಙ್ಗುಲತಕ್ಕೋಲಜಾತಿಫಲಜಾತಿಪುಪ್ಫಾದೀಹಿ ಕತದಾಮಂ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ಪಲ್ಲಙ್ಕಾಕಾರೇನ ಕತಪೀಠಂ ಪಲ್ಲಙ್ಕಪೀಠಂ। ತೀಸು ಪಸ್ಸೇಸು ಏಕಪಸ್ಸೇ ಏವ ವಾ ಸಉಪಸ್ಸಯಂ ಅಪಸ್ಸಯಪೀಠಂ। ಅನಪಸ್ಸಯಂ ಮುಣ್ಡಪೀಠಂ। ಯೋಜನಾವಟ್ಟೇತಿ ಯೋಜನಪರಿಕ್ಖೇಪೋಕಾಸೇ।
Upadhānanti apassayanaṃ. Upadahitvāti apassayayoggabhāvena ṭhapetvā. Gandhehi katamālā gandhadāmaṃ. Tamālapattādīhi katamālā pattadāmaṃ. Ādi-saddena hiṅgulatakkolajātiphalajātipupphādīhi katadāmaṃ saṅgaṇhāti. Pallaṅkākārena katapīṭhaṃ pallaṅkapīṭhaṃ. Tīsu passesu ekapasse eva vā saupassayaṃ apassayapīṭhaṃ. Anapassayaṃ muṇḍapīṭhaṃ. Yojanāvaṭṭeti yojanaparikkhepokāse.
ಸಂವಿಧಾಯಾತಿ ಅನ್ತರವಾಸಕಸ್ಸ ಕೋಣಪದೇಸಂ ಇತರಪದೇಸಞ್ಚ ಸಮಂ ಕತ್ವಾ ವಿಧಾಯ। ತೇನಾಹ – ‘‘ಕತ್ತರಿಯಾ ಪದುಮಂ ಕನ್ತೇನ್ತೋ ವಿಯಾ’’ತಿ, ‘‘ತಿಮಣ್ಡಲಂ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇನ್ತೋ’’ತಿ ಚ। ಯಸ್ಮಾ ಬುದ್ಧಾನಂ ರೂಪಸಮ್ಪದಾ ವಿಯ ಆಕಪ್ಪಸಮ್ಪದಾಪಿ ಪರಮುಕ್ಕಂಸತಂ ಗತಾ, ತಸ್ಮಾ ತದಾ ಭಗವಾ ಏವಂ ಸೋಭೇಯ್ಯಾತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಸುವಣ್ಣಪಾಮಙ್ಗೇನಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ‘‘ಅಸಮೇನ ಬುದ್ಧವೇಸೇನಾ’’ತಿಆದಿನಾ ತದಾ ಭಗವಾ ಬುದ್ಧಾನುಭಾವಸ್ಸ ನಿಗುಹನೇ ಕಾರಣಾಭಾವತೋ ತತ್ಥ ಸನ್ನಿಪತಿತದೇವಮನುಸ್ಸನಾಗಯಕ್ಖಗನ್ಧಬ್ಬಾದೀನಂ ಪಸಾದಜನನತ್ಥಂ ಅತ್ತನೋ ಸಭಾವಪಕತಿಯಾವ ಕಪಿಲವತ್ಥುಂ ಪಾವಿಸೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಬುದ್ಧಾನಂ ಕಾಯಪಭಾ ನಾಮ ಪಕತಿಯಾ ಅಸೀತಿಹತ್ಥಮತ್ತಪದೇಸಂ ವಿಸರತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಅಸೀತಿಹತ್ಥಟ್ಠಾನಂ ಅಗ್ಗಹೇಸೀ’’ತಿ। ನೀಲಪೀತಲೋಹಿತೋದಾತಮಞ್ಜಿಟ್ಠಪಭಸ್ಸರಾನಂ ವಸೇನ ಛಬ್ಬಣ್ಣಾ ಬುದ್ಧರಸ್ಮಿಯೋ।
Saṃvidhāyāti antaravāsakassa koṇapadesaṃ itarapadesañca samaṃ katvā vidhāya. Tenāha – ‘‘kattariyā padumaṃ kantento viyā’’ti, ‘‘timaṇḍalaṃ paṭicchādento’’ti ca. Yasmā buddhānaṃ rūpasampadā viya ākappasampadāpi paramukkaṃsataṃ gatā, tasmā tadā bhagavā evaṃ sobheyyāti dassento ‘‘suvaṇṇapāmaṅgenā’’tiādimāha. Tattha ‘‘asamena buddhavesenā’’tiādinā tadā bhagavā buddhānubhāvassa niguhane kāraṇābhāvato tattha sannipatitadevamanussanāgayakkhagandhabbādīnaṃ pasādajananatthaṃ attano sabhāvapakatiyāva kapilavatthuṃ pāvisīti dasseti. Buddhānaṃ kāyapabhā nāma pakatiyā asītihatthamattapadesaṃ visaratīti āha ‘‘asītihatthaṭṭhānaṃ aggahesī’’ti. Nīlapītalohitodātamañjiṭṭhapabhassarānaṃ vasena chabbaṇṇā buddharasmiyo.
ಸಬ್ಬಪಾಲಿಫುಲ್ಲೋತಿ ಮೂಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಯಾವ ಸಾಖಗ್ಗಾ ಸಮನ್ತತೋ ಫುಲ್ಲೋ ವಿಕಸಿತೋ। ಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಠಪಿತಾನನ್ತಿಆದಿ ಪರಿಕಪ್ಪೂಪಮಾ, ಯಥಾ ತಂ…ಪೇ॰… ಅಲಙ್ಕತಂ ಅಞ್ಞಂ ವಿರೋಚತಿ, ಏವಂ ವಿರೋಚಿತ್ಥ, ಸಮತಿಂಸಾಯ ಪಾರಮಿತಾಹಿ ಅಭಿಸಙ್ಖತತ್ತಾ ಏವಂ ವಿರೋಚಿತ್ಥಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ‘‘ಪಞ್ಚವೀಸತಿಯಾ ಗಙ್ಗಾನನ್ತಿ ಸತಮುಖಾ ಹುತ್ವಾ ಸಮುದ್ದಂ ಪವಿಟ್ಠಾಯ ಮಹಾಗಙ್ಗಾಯ ಮಹನ್ತಮಹನ್ತಾನಂ ಗಙ್ಗಾನಂ ಪಞ್ಚವೀಸತೀ’’ತಿ ವದನ್ತಿ। ಪಪಞ್ಚಸೂದನಿಯಂ (ಮ॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨.೨೨) ‘‘ಪಞ್ಚವೀಸತಿಯಾ ನದೀನ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ, ಗಙ್ಗಾದೀನಂ ಚನ್ದಭಾಗಾಪರಿಯೋಸಾನಾನಂ ಪಞ್ಚವೀಸತಿಯಾ ಮಹಾನದೀನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪರಿಕಪ್ಪವಚನಞ್ಹೇತಂ। ಸಮ್ಭಿಜ್ಜಾತಿ ಸಮ್ಭೇದಂ ಮಿಸ್ಸೀಭಾವಂ ಪತ್ವಾ ಮುಖದ್ವಾರೇತಿ ಸಮುದ್ದಂ ಪವಿಟ್ಠಟ್ಠಾನೇ।
Sabbapāliphulloti mūlato paṭṭhāya yāva sākhaggā samantato phullo vikasito. Paṭipāṭiyā ṭhapitānantiādi parikappūpamā, yathā taṃ…pe… alaṅkataṃ aññaṃ virocati, evaṃ virocittha, samatiṃsāya pāramitāhi abhisaṅkhatattā evaṃ virocitthāti vuttaṃ hoti. ‘‘Pañcavīsatiyā gaṅgānanti satamukhā hutvā samuddaṃ paviṭṭhāya mahāgaṅgāya mahantamahantānaṃ gaṅgānaṃ pañcavīsatī’’ti vadanti. Papañcasūdaniyaṃ (ma. ni. aṭṭha. 2.22) ‘‘pañcavīsatiyā nadīna’’nti vuttaṃ, gaṅgādīnaṃ candabhāgāpariyosānānaṃ pañcavīsatiyā mahānadīnanti attho. Parikappavacanañhetaṃ. Sambhijjāti sambhedaṃ missībhāvaṃ patvā mukhadvāreti samuddaṃ paviṭṭhaṭṭhāne.
ನಾಗಸುಪಣ್ಣಗನ್ಧಬ್ಬಯಕ್ಖಾದೀನನ್ತಿಆದಿ ಪರಿಕಪ್ಪವಸೇನ ವುತ್ತಂ। ಸಹಸ್ಸೇನಾತಿ ಪದಸಹಸ್ಸೇನ, ಭಾಣವಾರಪ್ಪಮಾಣೇನ ಗನ್ಥೇನಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
Nāgasupaṇṇagandhabbayakkhādīnantiādi parikappavasena vuttaṃ. Sahassenāti padasahassena, bhāṇavārappamāṇena ganthenāti attho.
ಕಮ್ಪಯನ್ತೋ ವಸುನ್ಧರನ್ತಿ ಅತ್ತನೋ ಗುಣವಿಸೇಸೇಹಿ ಪಥವೀಕಮ್ಮಂ ಉನ್ನಾದೇನ್ತೋ, ಏವಂಭೂತೋಪಿ ಅಹೇಠಯನ್ತೋ ಪಾಣಾನಿ। ಸಬ್ಬಪದಕ್ಖಿಣತ್ತಾ ಬುದ್ಧಾನಂ ದಕ್ಖಿಣಂ ಪಠಮಂ ಪಾದಂ ಉದ್ಧರನ್ತೋ। ಸಮಂ ಸಮ್ಫುಸತೇ ಭೂಮಿಂ ಸುಪ್ಪತಿಟ್ಠಿತಪಾದತಾಯ। ಯದಿಪಿ ಭೂಮಿಂ ಸಮಂ ಫುಸತಿ, ರಜಸಾ ನುಪಲಿಪ್ಪತಿ ಸುಖುಮತ್ತಾ ಛವಿಯಾ। ನಿನ್ನಟ್ಠಾನಂ ಉನ್ನಮತೀತಿಆದಿ ಬುದ್ಧಾನಂ ಸುಪ್ಪತಿಟ್ಠಿತಪಾದತಾಸಙ್ಖಾತಮಹಾಪುರಿಸಲಕ್ಖಣಪಟಿಲಾಭಸ್ಸ ನಿಸ್ಸನ್ದಫಲಂ। ನಾತಿದೂರೇ ಉದ್ಧರತೀತಿ ಅತಿದೂರೇ ಠಪೇತುಂ ನ ಉದ್ಧರತಿ। ನಚ್ಚಾಸನ್ನೇ ಚ ನಿಕ್ಖಿಪನ್ತಿ ಅಚ್ಚಾಸನ್ನೇ ಚ ಠಾನೇ ಅನಿಕ್ಖಿಪನ್ತೋ ನಿಯ್ಯಾತಿ। ಹಾಸಯನ್ತೋ ಸದೇವಕೇ ಲೋಕೇ ತೋಸೇನ್ತೋ। ಚತೂಹಿ ಪಾದೇಹಿ ಚರತೀತಿ ಚತುಚಾರೀ।
Kampayanto vasundharanti attano guṇavisesehi pathavīkammaṃ unnādento, evaṃbhūtopi aheṭhayanto pāṇāni. Sabbapadakkhiṇattā buddhānaṃ dakkhiṇaṃ paṭhamaṃ pādaṃ uddharanto. Samaṃ samphusate bhūmiṃ suppatiṭṭhitapādatāya. Yadipi bhūmiṃ samaṃ phusati, rajasā nupalippati sukhumattā chaviyā. Ninnaṭṭhānaṃ unnamatītiādi buddhānaṃ suppatiṭṭhitapādatāsaṅkhātamahāpurisalakkhaṇapaṭilābhassa nissandaphalaṃ. Nātidūre uddharatīti atidūre ṭhapetuṃ na uddharati. Naccāsanne ca nikkhipanti accāsanne ca ṭhāne anikkhipanto niyyāti. Hāsayanto sadevake loke tosento. Catūhi pādehi caratīti catucārī.
ಬುದ್ಧಾನುಭಾವಸ್ಸ ಪಕಾಸನವಸೇನ ಗತತ್ತಾ ವಣ್ಣಕಾಲೋ ನಾಮ ಏಸ। ಸರೀರವಣ್ಣೇ ವಾ ಗುಣವಣ್ಣೇ ವಾ ಕಥಿಯಮಾನೇ ದುಕ್ಕಥಿತನ್ತಿ ನ ವತ್ತಬ್ಬಂ। ಕಸ್ಮಾ? ಅಪ್ಪಮಾಣವಣ್ಣಾ ಹಿ ಬುದ್ಧಾ ಭಗವನ್ತೋ, ಬುದ್ಧಗುಣಸಂವಣ್ಣನಾ ಜಾನನ್ತಸ್ಸ ಯಥಾರದ್ಧಸಂವಣ್ಣನಂಯೇವ ಅನುಪವಿಸತಿ। ದುಕೂಲಚುಮ್ಬಟಕೇನಾತಿ ಗನ್ಥಿತ್ವಾ ಗಹಿತದುಕೂಲವತ್ಥೇನ।
Buddhānubhāvassa pakāsanavasena gatattā vaṇṇakālo nāma esa. Sarīravaṇṇe vā guṇavaṇṇe vā kathiyamāne dukkathitanti na vattabbaṃ. Kasmā? Appamāṇavaṇṇā hi buddhā bhagavanto, buddhaguṇasaṃvaṇṇanā jānantassa yathāraddhasaṃvaṇṇanaṃyeva anupavisati. Dukūlacumbaṭakenāti ganthitvā gahitadukūlavatthena.
ನಾಗವಿಕ್ಕನ್ತಚಾರಣೋತಿ ಹತ್ಥಿನಾಗಸದಿಸಪದನಿಕ್ಖೇಪೋ। ಸತಪುಞ್ಞಲಕ್ಖಣೋತಿ ಅನೇಕಸತಪುಞ್ಞಾಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಮಹಾಪುರಿಸಲಕ್ಖಣೋ। ಮಣಿವೇರೋಚನೋ ಯಥಾತಿ ಚತುರಾಸೀತಿಸಹಸ್ಸಮಣಿಪರಿವಾರಿತೋ ಅತಿವಿಯ ವಿರೋಚಮಾನೋ ವಿಜ್ಜೋತಮಾನೋ ಮಣಿ ವಿಯ। ‘‘ವೇರೋಚನೋ ನಾಮ ಏಕೋ ಮಣೀ’’ತಿ ಕೇಚಿ। ಮಹಾಸಾಲೋವಾತಿ ಮಹನ್ತೋ ಸಾಲರುಕ್ಖೋ ವಿಯ, ಸುದ್ಧಟ್ಠಿತೋ ಕೋವಿಳಾರಾದಿ ಮಹಾರುಕ್ಖೋ ವಿಯ ವಾ। ಪದುಮೋ ಕೋಕನದೋ ಯಥಾತಿ ಕೋಕನದಸಙ್ಖಾತಂ ಮಹಾಪದುಮಂ ವಿಯ, ವಿಕಸಮಾನಪದುಮಂ ವಿಯ ವಾ।
Nāgavikkantacāraṇoti hatthināgasadisapadanikkhepo. Satapuññalakkhaṇoti anekasatapuññābhinibbattamahāpurisalakkhaṇo. Maṇiverocano yathāti caturāsītisahassamaṇiparivārito ativiya virocamāno vijjotamāno maṇi viya. ‘‘Verocano nāma eko maṇī’’ti keci. Mahāsālovāti mahanto sālarukkho viya, suddhaṭṭhito koviḷārādi mahārukkho viya vā. Padumo kokanado yathāti kokanadasaṅkhātaṃ mahāpadumaṃ viya, vikasamānapadumaṃ viya vā.
ಆಕಾಸಗಙ್ಗಂ ಓತಾರೇನ್ತೋ ವಿಯಾತಿಆದಿ ತಸ್ಸಾ ಪಕಿಣ್ಣಕಕಥಾಯ ಅಞ್ಞೇಸಂ ಸುದುಕ್ಕರಭಾವದಸ್ಸನಞ್ಚೇವ ಸುಣನ್ತಾನಂ ಅಚ್ಚನ್ತಸುಖಾವಹಭಾವದಸ್ಸನಞ್ಚ। ಪಥವೋಜಂ ಆಕಡ್ಢನ್ತೋ ವಿಯಾತಿ ನಾಳಿಯನ್ತಂ ಯೋಜೇತ್ವಾ ಮಹಾಪಥವಿಯಾ ಹೇಟ್ಠಿಮತಲೇ ಪಪ್ಪಟಕೋಜಂ ಉದ್ಧಂ ಮುಖಂ ಕತ್ವಾ ಆಕಡ್ಢನ್ತೋ ವಿಯ। ಯೋಜನಿಕನ್ತಿ ಯೋಜನಪಮಾಣಂ। ಮಧುಭಣ್ಡನ್ತಿ ಮಧುಪಟಲಂ।
Ākāsagaṅgaṃ otārento viyātiādi tassā pakiṇṇakakathāya aññesaṃ sudukkarabhāvadassanañceva suṇantānaṃ accantasukhāvahabhāvadassanañca. Pathavojaṃ ākaḍḍhanto viyāti nāḷiyantaṃ yojetvā mahāpathaviyā heṭṭhimatale pappaṭakojaṃ uddhaṃ mukhaṃ katvā ākaḍḍhanto viya. Yojanikanti yojanapamāṇaṃ. Madhubhaṇḍanti madhupaṭalaṃ.
ಮಹನ್ತನ್ತಿ ವಿಪುಲಂ ಉಳಾರಪುಞ್ಞಂ। ಸಬ್ಬದಾನಂ ದಿನ್ನಮೇವ ಹೋತೀತಿ ಸಬ್ಬಮೇವ ಪಚ್ಚಯಜಾತಂ ಆವಾಸದಾಯಕೇನ ದಿನ್ನಮೇವ ಹೋತಿ। ತಥಾ ಹಿ ದ್ವೇ ತಯೋ ಗಾಮೇ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿತ್ವಾ ಕಿಞ್ಚಿ ಅಲದ್ಧಾ ಆಗತಸ್ಸಪಿ ಛಾಯೂದಕಸಮ್ಪನ್ನಂ ಆರಾಮಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ನ್ಹಾಯಿತ್ವಾ ಪಟಿಸ್ಸಯೇ ಮುಹುತ್ತಂ ನಿಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಉಟ್ಠಾಯ ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸ ಕಾಯೇ ಬಲಂ ಆಹರಿತ್ವಾ ಪಕ್ಖಿತ್ತಂ ವಿಯ ಹೋತಿ। ಬಹಿ ವಿಚರನ್ತಸ್ಸ ಚ ಕಾಯೇ ವಣ್ಣಧಾತು ವಾತಾತಪೇಹಿ ಕಿಲಮತಿ, ಪಟಿಸ್ಸಯಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ದ್ವಾರಂ ಪಿಧಾಯ ಮುಹುತ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸ ವಿಸಭಾಗಸನ್ತತಿ ವೂಪಸಮ್ಮತಿ, ಸಭಾಗಸನ್ತತಿ ಪತಿಟ್ಠಾತಿ, ವಣ್ಣಧಾತು ಆಹರಿತ್ವಾ ಪಕ್ಖಿತ್ತಾ ವಿಯ ಹೋತಿ, ಬಹಿ ವಿಚರನ್ತಸ್ಸ ಚ ಪಾದೇ ಕಣ್ಟಕಾ ವಿಜ್ಝನ್ತಿ, ಖಾಣು ಪಹರತಿ, ಸರೀಸಪಾದಿಪರಿಸ್ಸಯಾ ಚೇವ ಚೋರಭಯಞ್ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಪಟಿಸ್ಸಯಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ದ್ವಾರಂ ಪಿಧಾಯ ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸ ಪನ ಸಬ್ಬೇಪೇತೇ ಪರಿಸ್ಸಯಾ ನ ಹೋನ್ತಿ। ಸಜ್ಝಾಯನ್ತಸ್ಸ ಧಮ್ಮಪೀತಿಸುಖಂ, ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಮನಸಿಕರೋನ್ತಸ್ಸ ಉಪಸಮಸುಖಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಬಹಿದ್ಧಾ ವಿಕ್ಖೇಪಾಭಾವತೋ। ಬಹಿ ವಿಚರನ್ತಸ್ಸ ಚ ಕಾಯೇ ಸೇದಾ ಮುಚ್ಚನ್ತಿ, ಅಕ್ಖೀನಿ ಫನ್ದನ್ತಿ, ಸೇನಾಸನಂ ಪವಿಸನಕ್ಖಣೇ ಮಞ್ಚಪೀಠಾದೀನಿ ನ ಪಞ್ಞಾಯನ್ತಿ, ಮುಹುತ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸ ಪನ ಅಕ್ಖಿಪಸಾದೋ ಆಹರಿತ್ವಾ ಪಕ್ಖಿತ್ತೋ ವಿಯ ಹೋತಿ, ದ್ವಾರವಾತಪಾನಮಞ್ಚಪೀಠಾದೀನಿ ಪಞ್ಞಾಯನ್ತಿ। ಏತಸ್ಮಿಞ್ಚ ಆವಾಸೇ ವಸನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಮನುಸ್ಸಾ ಚತೂಹಿ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಸಕ್ಕಚ್ಚಂ ಉಪಟ್ಠಹನ್ತಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಆವಾಸದಾನಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ದಿನ್ನೇ ಸಬ್ಬದಾನಂ ದಿನ್ನಮೇವ ಹೋತೀ’’ತಿ। ಭೂಮಟ್ಠಕ…ಪೇ॰… ನ ಸಕ್ಕಾತಿ ಅಯಮತ್ಥೋ ಮಹಾಸುದಸ್ಸನವತ್ಥುನಾ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೨.೨೪೧ ಆದಯೋ) ದೀಪೇತಬ್ಬೋ। ಮಾತುಕುಚ್ಛಿ ಅಸಮ್ಬಾಧೋವ ಹೋತೀತಿ ಅಯಮತ್ಥೋ ಅನ್ತಿಮಭವಿಕಾನಂ ಮಹಾಬೋಧಿಸತ್ತಾನಂ ಪಟಿಸನ್ಧಿವಸೇನ ದೀಪೇತಬ್ಬೋ।
Mahantanti vipulaṃ uḷārapuññaṃ. Sabbadānaṃ dinnameva hotīti sabbameva paccayajātaṃ āvāsadāyakena dinnameva hoti. Tathā hi dve tayo gāme piṇḍāya caritvā kiñci aladdhā āgatassapi chāyūdakasampannaṃ ārāmaṃ pavisitvā nhāyitvā paṭissaye muhuttaṃ nipajjitvā uṭṭhāya nisinnassa kāye balaṃ āharitvā pakkhittaṃ viya hoti. Bahi vicarantassa ca kāye vaṇṇadhātu vātātapehi kilamati, paṭissayaṃ pavisitvā dvāraṃ pidhāya muhuttaṃ nisinnassa visabhāgasantati vūpasammati, sabhāgasantati patiṭṭhāti, vaṇṇadhātu āharitvā pakkhittā viya hoti, bahi vicarantassa ca pāde kaṇṭakā vijjhanti, khāṇu paharati, sarīsapādiparissayā ceva corabhayañca uppajjati, paṭissayaṃ pavisitvā dvāraṃ pidhāya nisinnassa pana sabbepete parissayā na honti. Sajjhāyantassa dhammapītisukhaṃ, kammaṭṭhānaṃ manasikarontassa upasamasukhaṃ uppajjati bahiddhā vikkhepābhāvato. Bahi vicarantassa ca kāye sedā muccanti, akkhīni phandanti, senāsanaṃ pavisanakkhaṇe mañcapīṭhādīni na paññāyanti, muhuttaṃ nisinnassa pana akkhipasādo āharitvā pakkhitto viya hoti, dvāravātapānamañcapīṭhādīni paññāyanti. Etasmiñca āvāse vasantaṃ disvā manussā catūhi paccayehi sakkaccaṃ upaṭṭhahanti. Tena vuttaṃ – ‘‘āvāsadānasmiñhi dinne sabbadānaṃ dinnameva hotī’’ti. Bhūmaṭṭhaka…pe… nasakkāti ayamattho mahāsudassanavatthunā (dī. ni. 2.241 ādayo) dīpetabbo. Mātukucchi asambādhova hotīti ayamattho antimabhavikānaṃ mahābodhisattānaṃ paṭisandhivasena dīpetabbo.
ಸೀತನ್ತಿ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಧಾತುಕ್ಖೋಭವಸೇನ ವಾ ಬಹಿದ್ಧಾ ಉತುವಿಪರಿಣಾಮವಸೇನ ವಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನಕಸೀತಂ। ಉಣ್ಹನ್ತಿ ಅಗ್ಗಿಸನ್ತಾಪಂ, ತಸ್ಸ ಚ ದವದಾಹಾದೀಸು ಸಮ್ಭವೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ಪಟಿಹನ್ತೀತಿ ಪಟಿಹನತಿ। ಯಥಾ ತದುಭಯವಸೇನ ಕಾಯಚಿತ್ತಾನಂ ಆಬಾಧೋ ನ ಹನತಿ, ಏವಂ ಕರೋತಿ। ಸೀತುಣ್ಹಬ್ಭಾಹತೇ ಹಿ ಸರೀರೇ ವಿಕ್ಖಿತ್ತಚಿತ್ತೋ ಭಿಕ್ಖು ಯೋನಿಸೋ ಪದಹಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ। ವಾಳಮಿಗಾನೀತಿ ಸೀಹಬ್ಯಗ್ಘಾದಿವಾಳಮಿಗೇ। ಗುತ್ತಸೇನಾಸನಞ್ಹಿ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ದ್ವಾರಂ ಪಿಧಾಯ ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸ ತೇ ಪರಿಸ್ಸಯಾ ನ ಹೋನ್ತಿ। ಸರೀಸಪೇತಿ ಯೇ ಕೇಚಿ ಸರನ್ತಾ ಗಚ್ಛನ್ತೇ ದೀಘಜಾತಿಕೇ ಸಪ್ಪಾದಿಕೇ ಅಞ್ಞೇ ಚ ತಥಾರೂಪೇ। ಮಕಸೇತಿ ನಿದಸ್ಸನಮತ್ತಮೇತಂ, ಡಂಸಾದೀನಂ ಏತೇನೇವ ಸಙ್ಗಹೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ಸಿಸಿರೇತಿ ಸೀತಕಾಲವಸೇನ ಸತ್ತಾಹವದ್ದಲಿಕಾದಿವಸೇನ ಚ ಉಪ್ಪನ್ನೇ ಸಿಸಿರಸಮ್ಫಸ್ಸೇ। ವುಟ್ಠಿಯೋತಿ ಯದಾ ತದಾ ಉಪ್ಪನ್ನಾ ವಸ್ಸವುಟ್ಠಿಯೋ ಪಟಿಹನತೀತಿ ಯೋಜನಾ।
Sītanti ajjhattaṃ dhātukkhobhavasena vā bahiddhā utuvipariṇāmavasena vā uppajjanakasītaṃ. Uṇhanti aggisantāpaṃ, tassa ca davadāhādīsu sambhavo daṭṭhabbo. Paṭihantīti paṭihanati. Yathā tadubhayavasena kāyacittānaṃ ābādho na hanati, evaṃ karoti. Sītuṇhabbhāhate hi sarīre vikkhittacitto bhikkhu yoniso padahituṃ na sakkoti. Vāḷamigānīti sīhabyagghādivāḷamige. Guttasenāsanañhi pavisitvā dvāraṃ pidhāya nisinnassa te parissayā na honti. Sarīsapeti ye keci sarantā gacchante dīghajātike sappādike aññe ca tathārūpe. Makaseti nidassanamattametaṃ, ḍaṃsādīnaṃ eteneva saṅgaho daṭṭhabbo. Sisireti sītakālavasena sattāhavaddalikādivasena ca uppanne sisirasamphasse. Vuṭṭhiyoti yadā tadā uppannā vassavuṭṭhiyo paṭihanatīti yojanā.
ವಾತಾತಪೋ ಘೋರೋತಿ ರುಕ್ಖಗಚ್ಛಾದೀನಂ ಉಬ್ಬಹನಭಞ್ಜನಾದಿವಸೇನ ಪವತ್ತಿಯಾ ಘೋರೋ ಸರಜಅರಜಾದಿಭೇದೋ ವಾತೋ ಚೇವ ಗಿಮ್ಹಪರಿಳಾಹಸಮಯೇಸು ಉಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಘೋರೋ ಸೂರಿಯಾತಪೋ ಚ। ಪಟಿಹಞ್ಞತೀತಿ ಪಟಿಬಾಹೀಯತಿ। ಲೇಣತ್ಥನ್ತಿ ನಾನಾರಮ್ಮಣತೋ ಚಿತ್ತಂ ನಿವತ್ತಿತ್ವಾ ಪಟಿಸಲ್ಲಾಣಾರಾಮತ್ಥಂ। ಸುಖತ್ಥನ್ತಿ ವುತ್ತಪರಿಸ್ಸಯಾಭಾವೇನ ಫಾಸುವಿಹಾರತ್ಥಂ। ಝಾಯಿತುನ್ತಿ ಅಟ್ಠತಿಂಸಾಯ ಆರಮ್ಮಣೇಸು ಯತ್ಥ ಕತ್ಥಚಿ ಚಿತ್ತಂ ಉಪನಿಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಸಮಾದಹನವಸೇನ ಝಾಯಿತುಂ। ವಿಪಸ್ಸಿತುನ್ತಿ ಅನಿಚ್ಚಾದಿವಸೇನ ಸಙ್ಖಾರೇ ಸಮ್ಮಸಿತುಂ।
Vātātapo ghoroti rukkhagacchādīnaṃ ubbahanabhañjanādivasena pavattiyā ghoro sarajaarajādibhedo vāto ceva gimhapariḷāhasamayesu uppattiyā ghoro sūriyātapo ca. Paṭihaññatīti paṭibāhīyati. Leṇatthanti nānārammaṇato cittaṃ nivattitvā paṭisallāṇārāmatthaṃ. Sukhatthanti vuttaparissayābhāvena phāsuvihāratthaṃ. Jhāyitunti aṭṭhatiṃsāya ārammaṇesu yattha katthaci cittaṃ upanibandhitvā samādahanavasena jhāyituṃ. Vipassitunti aniccādivasena saṅkhāre sammasituṃ.
ವಿಹಾರೇತಿ ಪಟಿಸ್ಸಯೇ। ಕಾರಯೇತಿ ಕಾರಾಪೇಯ್ಯ। ರಮ್ಮೇತಿ ಮನೋರಮೇ। ವಾಸಯೇತ್ಥ ಬಹುಸ್ಸುತೇತಿ ಕಾರೇತ್ವಾ ಪನ ಏತ್ಥ ವಿಹಾರೇಸು ಬಹುಸ್ಸುತೇ ಸೀಲವನ್ತೇ ಕಲ್ಯಾಣಧಮ್ಮೇ ನಿವಾಸೇಯ್ಯ। ತೇ ನಿವಾಸೇನ್ತೋ ಪನ ತೇಸಂ ಬಹುಸ್ಸುತಾನಂ ಯಥಾ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಕಿಲಮಥೋ ನ ಹೋತಿ। ಏವಂ ಅನ್ನಞ್ಚ ಪಾನಞ್ಚ ವತ್ಥಸೇನಾಸನಾನಿ ಚ ದದೇಯ್ಯ ಉಜುಭೂತೇಸು ಅಜ್ಝಾಸಯಸಮ್ಪನ್ನೇಸು ಕಮ್ಮಫಲಾನಂ ರತನತ್ತಯಗುಣಾನಞ್ಚ ಸದ್ದಹನೇನ ವಿಪ್ಪಸನ್ನೇನ ಚೇತಸಾ। ಇದಾನಿ ಗಹಟ್ಠಪಬ್ಬಜಿತಾನಂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞೂಪಕಾರತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ತೇ ತಸ್ಸಾ’’ತಿ ಗಾಥಮಾಹ। ತತ್ಥ ತೇತಿ ಬಹುಸ್ಸುತಾ। ತಸ್ಸಾತಿ ಉಪಾಸಕಸ್ಸ। ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇನ್ತೀತಿ ಸಕಲವಟ್ಟದುಕ್ಖಪನೂದನಂ ನಿಯ್ಯಾನಿಕಂ ಧಮ್ಮಂ ಕಥೇನ್ತಿ। ಯಂ ಸೋ ಧಮ್ಮಂ ಇಧಞ್ಞಾಯಾತಿ ಸೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಯಂ ಸದ್ಧಮ್ಮಂ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸಾಸನೇ ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪಜ್ಜನೇನ ಜಾನಿತ್ವಾ ಅಗ್ಗಮಗ್ಗಾಧಿಗಮೇನ ಅನಾಸವೋ ಹುತ್ವಾ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯತಿ।
Vihāreti paṭissaye. Kārayeti kārāpeyya. Rammeti manorame. Vāsayettha bahussuteti kāretvā pana ettha vihāresu bahussute sīlavante kalyāṇadhamme nivāseyya. Te nivāsento pana tesaṃ bahussutānaṃ yathā paccayehi kilamatho na hoti. Evaṃ annañca pānañca vatthasenāsanāni ca dadeyya ujubhūtesu ajjhāsayasampannesu kammaphalānaṃ ratanattayaguṇānañca saddahanena vippasannena cetasā. Idāni gahaṭṭhapabbajitānaṃ aññamaññūpakārataṃ dassetuṃ ‘‘te tassā’’ti gāthamāha. Tattha teti bahussutā. Tassāti upāsakassa. Dhammaṃ desentīti sakalavaṭṭadukkhapanūdanaṃ niyyānikaṃ dhammaṃ kathenti. Yaṃ so dhammaṃ idhaññāyāti so puggalo yaṃ saddhammaṃ imasmiṃ sāsane sammāpaṭipajjanena jānitvā aggamaggādhigamena anāsavo hutvā parinibbāyati.
ಆವಾಸೇತಿ ಆವಾಸದಾನೇ। ಆನಿಸಂಸೋತಿ ಉದ್ರಯೋ। ಪೂಜಾಸಕ್ಕಾರವಸೇನ ಪಠಮಯಾಮೋ ಖೇಪಿತೋ, ಸತ್ಥು ಧಮ್ಮದೇಸನಾಯ ಅಪ್ಪಾವಸೇಸೋ ಮಜ್ಝಿಮಯಾಮೋ ಗತೋತಿ ಪಾಳಿಯಂ ‘‘ಬಹುದೇವ ರತ್ತಿ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಅತಿರೇಕತರಂ ದಿಯಡ್ಢಯಾಮ’’ನ್ತಿ। ಸಙ್ಗಹಂ ನಾರೋಹತಿ ವಿಪುಲವಿತ್ಥಾರಭಾವತೋ। ಬುದ್ಧಾನಞ್ಹಿ ಭತ್ತಾನುಮೋದನಾಪಿ ಥೋಕಂ ವಡ್ಢೇತ್ವಾ ವುಚ್ಚಮಾನಾ ದೀಘಮಜ್ಝಿಮಪಮಾಣಾಪಿ ಹೋತಿ। ತಥಾ ಹಿ ಸುಫುಸಿತಂ ದನ್ತಾವರಣಂ, ಜಿವ್ಹಾ ತನುಕಾ, ಭವಙ್ಗಪರಿವಾಸೋ ಪರಿತ್ತೋ, ನತ್ಥಿ ವೇಗಾಯಿತಂ, ನತ್ಥಿ ವಿತ್ಥಾಯಿತಂ, ನತ್ಥಿ ಅಬ್ಯಾವಟಮನೋ, ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಂ ಸಮುಪಬ್ಯೂಳ್ಹಂ, ಅಪರಿಕ್ಖಯಾ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾ।
Āvāseti āvāsadāne. Ānisaṃsoti udrayo. Pūjāsakkāravasena paṭhamayāmo khepito, satthu dhammadesanāya appāvaseso majjhimayāmo gatoti pāḷiyaṃ ‘‘bahudeva ratti’’nti vuttanti āha ‘‘atirekataraṃ diyaḍḍhayāma’’nti. Saṅgahaṃ nārohati vipulavitthārabhāvato. Buddhānañhi bhattānumodanāpi thokaṃ vaḍḍhetvā vuccamānā dīghamajjhimapamāṇāpi hoti. Tathā hi suphusitaṃ dantāvaraṇaṃ, jivhā tanukā, bhavaṅgaparivāso paritto, natthi vegāyitaṃ, natthi vitthāyitaṃ, natthi abyāvaṭamano, sabbaññutaññāṇaṃ samupabyūḷhaṃ, aparikkhayā paṭisambhidā.
ಸನ್ದಸ್ಸೇತ್ವಾತಿಆದೀಸು ಸನ್ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಆವಾಸದಾನಪಟಿಸಂಯುತ್ತಂ ಧಮ್ಮಿಂ ಕಥಂ ಕತ್ವಾ। ತತೋ ಪರಂ, ಮಹಾರಾಜ, ಇತಿಪಿ ಸೀಲಂ, ಇತಿಪಿ ಸಮಾಧಿ, ಇತಿಪಿ ಪಞ್ಞಾತಿ ಸೀಲಾದಿಗುಣೇ ತೇಸಂ ಸಮ್ಮಾ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಹತ್ಥೇನ ಗಹೇತ್ವಾ ವಿಯ ಪಚ್ಚಕ್ಖತೋ ಪಕಾಸೇತ್ವಾ। ಸಮಾದಪೇತ್ವಾತಿ ಏವಂ ಸೀಲಂ ಸಮಾದಾತಬ್ಬಂ, ಸೀಲೇ ಪತಿಟ್ಠಿತೇನ ಏವಂ ಸಮಾಧಿಪಞ್ಞಾ ಭಾವೇತಬ್ಬಾತಿ ಯಥಾ ತೇ ಸೀಲಾದಿಗುಣೇ ಸಮ್ಮಾ ಆದಿಯನ್ತಿ, ತಥಾ ಗಣ್ಹಾಪೇತ್ವಾ। ಸಮುತ್ತೇಜೇತ್ವಾತಿ ಯಥಾಸಮಾದಿನ್ನಂ ಸೀಲಂ ಸುವಿಸುದ್ಧಂ ಹೋತಿ, ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಾ ಚ ಭಾವಿಯಮಾನಾ ಯಥಾ ಸುಟ್ಠು ವಿಸೋಧಿತಾ ಉಪರೂಪರಿ ವಿಸೇಸಾವಹಾ ಹೋನ್ತಿ, ಏವಂ ಸಮುತ್ತೇಜೇತ್ವಾ ನಿಸಾಮನವಸೇನ ವೋದಾಪೇತ್ವಾ। ಸಮ್ಪಹಂಸೇತ್ವಾತಿ ಯಥಾನುಸಿಟ್ಠಂ ಠಿತಸೀಲಾದಿಗುಣೇಹಿ ಸಮ್ಪತಿ ಪಟಿಲದ್ಧಗುಣಾನಿಸಂಸೇಹಿ ಚೇವ ಉಪರಿಲದ್ಧಬ್ಬಫಲವಿಸೇಸೇಹಿ ಚ ಚಿತ್ತಂ ಸಮ್ಪಹಂಸೇತ್ವಾ ಲದ್ಧಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಸುಟ್ಠು ತೋಸೇತ್ವಾ। ಏವಮೇತೇಸಂ ಪದಾನಂ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಸಕ್ಯರಾಜಾನೋ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಭಗವತೋ ಧಮ್ಮದೇಸನಾಯ ಸಾಸನೇ ಲದ್ಧಸ್ಸಾದಾ ಲದ್ಧಪ್ಪತಿಟ್ಠಾ ಚ।
Sandassetvātiādīsu sandassetvā āvāsadānapaṭisaṃyuttaṃ dhammiṃ kathaṃ katvā. Tato paraṃ, mahārāja, itipi sīlaṃ, itipi samādhi, itipi paññāti sīlādiguṇe tesaṃ sammā dassetvā hatthena gahetvā viya paccakkhato pakāsetvā. Samādapetvāti evaṃ sīlaṃ samādātabbaṃ, sīle patiṭṭhitena evaṃ samādhipaññā bhāvetabbāti yathā te sīlādiguṇe sammā ādiyanti, tathā gaṇhāpetvā. Samuttejetvāti yathāsamādinnaṃ sīlaṃ suvisuddhaṃ hoti, samathavipassanā ca bhāviyamānā yathā suṭṭhu visodhitā uparūpari visesāvahā honti, evaṃ samuttejetvā nisāmanavasena vodāpetvā. Sampahaṃsetvāti yathānusiṭṭhaṃ ṭhitasīlādiguṇehi sampati paṭiladdhaguṇānisaṃsehi ceva upariladdhabbaphalavisesehi ca cittaṃ sampahaṃsetvā laddhassāsavasena suṭṭhu tosetvā. Evametesaṃ padānaṃ attho veditabbo. Sakyarājāno yebhuyyena bhagavato dhammadesanāya sāsane laddhassādā laddhappatiṭṭhā ca.
ಉಪಸಗ್ಗಸದ್ದಾನಂ ಅನೇಕತ್ಥತ್ತಾ ಅಭಿ-ಸದ್ದೋ ಅತಿ-ಸದ್ದೇನ ಸಮಾನತ್ಥೋಪಿ ಹೋತೀತಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಾತಿ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಾ’’ತಿ।
Upasaggasaddānaṃ anekatthattā abhi-saddo ati-saddena samānatthopi hotīti vuttaṃ ‘‘abhikkantāti atikkantā’’ti.
ತತ್ರ ಕಿರಾತಿಆದಿ ಕೇಚಿವಾದೋತಿ ಬದ್ಧೋಪಿ ನ ಹೋತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅಕಾರಣಮೇತ’’ನ್ತಿಆದಿ। ಕಾಯಚಿತ್ತಲಹುತಾದಯೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತೀತಿ ಇದಂ ಕಾಯಿಕಚೇತಸಿಕಅಞ್ಞಥಾಭಾವಸ್ಸ ಕಾರಣವಚನಂ, ಲಹುತಾದಿಉಪ್ಪನ್ನೇ ಸವನಾನುತ್ತರಿಯಪಟಿಲಾಭೇನ ಲದ್ಧಬ್ಬಧಮ್ಮತ್ಥವೇದಸಮಧಿಗಮತೋ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ –
Tatra kirātiādi kecivādoti baddhopi na hoti. Tenāha ‘‘akāraṇameta’’ntiādi. Kāyacittalahutādayo uppajjantīti idaṃ kāyikacetasikaaññathābhāvassa kāraṇavacanaṃ, lahutādiuppanne savanānuttariyapaṭilābhena laddhabbadhammatthavedasamadhigamato. Vuttañhetaṃ –
‘‘ಯಥಾ , ಯಥಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ಸತ್ಥಾ ವಾ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ ಅಞ್ಞತರೋ ವಾ ಗರುಟ್ಠಾನಿಕೋ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀ, ತಥಾ ತಥಾ ಸೋ ತಸ್ಮಿಂ ಧಮ್ಮೇ ಲಭತಿ ಅತ್ಥವೇದಂ, ಲಭತಿ ಧಮ್ಮವೇದಂ, ಲಭತಿ ಧಮ್ಮೂಪಸಂಹಿತಂ ಪಾಮೋಜ್ಜ’’ನ್ತಿಆದಿ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೩.೩೨೨, ೩೫೫; ಅ॰ ನಿ॰ ೫.೨೬)।
‘‘Yathā , yathāvuso, bhikkhuno satthā vā dhammaṃ deseti aññataro vā garuṭṭhāniko sabrahmacārī, tathā tathā so tasmiṃ dhamme labhati atthavedaṃ, labhati dhammavedaṃ, labhati dhammūpasaṃhitaṃ pāmojja’’ntiādi (dī. ni. 3.322, 355; a. ni. 5.26).
ಪಿಟ್ಠಿವಾತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ ಉಪಾದಿನ್ನಸರೀರಸ್ಸ ತಥಾರೂಪತ್ತಾ ಸಙ್ಖಾರಾನಞ್ಚ ಅನಿಚ್ಚತಾಯ ದುಕ್ಖಾನುಬನ್ಧತ್ತಾ। ಅಕಾರಣಂ ವಾ ಏತನ್ತಿ ಯೇನಾಧಿಪ್ಪಾಯೇನ ವುತ್ತಂ, ತಮೇವ ಅಧಿಪ್ಪಾಯಂ ವಿವರಿತುಂ ‘‘ಪಹೋತೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಏಕಪಲ್ಲಙ್ಕೇನ ನಿಸೀದಿತುಂ ಪಹೋತಿ ಯಥಾ ತಂ ವೇಲುವಗಾಮಕೇ। ಏತ್ತಕೇ ಠಾನೇತಿ ಏತ್ತಕೇ ಠಾನೇ ಠಾನಂ ನಿಪ್ಫನ್ನನ್ತಿ ಯೋಜನಾ। ತಞ್ಚ ಖೋತಿ ವುಟ್ಠಾನಸಞ್ಞಂ ಚಿತ್ತೇ ಠಪನಂ। ಧಮ್ಮಕಥಂ ಸುಣಮಾನೋ ಧಮ್ಮಗಾರವೇನ।
Piṭṭhivāto uppajji upādinnasarīrassa tathārūpattā saṅkhārānañca aniccatāya dukkhānubandhattā. Akāraṇaṃ vā etanti yenādhippāyena vuttaṃ, tameva adhippāyaṃ vivarituṃ ‘‘pahotī’’tiādi vuttaṃ. Ekapallaṅkena nisīdituṃ pahoti yathā taṃ veluvagāmake. Ettake ṭhāneti ettake ṭhāne ṭhānaṃ nipphannanti yojanā. Tañca khoti vuṭṭhānasaññaṃ citte ṭhapanaṃ. Dhammakathaṃ suṇamāno dhammagāravena.
ಅವಸ್ಸುತಸ್ಸಾತಿ ಅವಸ್ಸುತಭಾವಸ್ಸ ರಾಗಾದಿವಸೇನ। ಅವಸ್ಸುತಸ್ಸ ಕಾರಣನ್ತಿ ತಿನ್ತಭಾವಕಾರಣಂ। ಕಿಲೇಸಾಧಿಮುಚ್ಚನೇನಾತಿ ಕಿಲೇಸವಸೇನ ಪರಿಪ್ಫನ್ದಿತವಸೇನ। ನಿಬ್ಬಾಪನಂ ವಿಯಾತಿ ವೂಪಸಮೋ ವಿಯ। ನಿಬ್ಬಿಸೇವನಾನನ್ತಿ ಪರಿಪ್ಫನ್ದನರಹಿತಾನಂ।
Avassutassāti avassutabhāvassa rāgādivasena. Avassutassa kāraṇanti tintabhāvakāraṇaṃ. Kilesādhimuccanenāti kilesavasena paripphanditavasena. Nibbāpanaṃ viyāti vūpasamo viya. Nibbisevanānanti paripphandanarahitānaṃ.
ಅವಸ್ಸುತಪರಿಯಾಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Avassutapariyāyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ • Saṃyuttanikāya / ೬. ಅವಸ್ಸುತಪರಿಯಾಯಸುತ್ತಂ • 6. Avassutapariyāyasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ೬. ಅವಸ್ಸುತಪರಿಯಾಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 6. Avassutapariyāyasuttavaṇṇanā
