Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
੬. ਅવਸ੍ਸੁਤਪਰਿਯਾਯਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
6. Avassutapariyāyasuttavaṇṇanā
੨੪੩. ਸਨ੍ਥਾਗਾਰਨ੍ਤਿ ਸਞ੍ਞਾਪਨਾਗਾਰਂ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਉਯ੍ਯੋਗਕਾਲਾਦੀਸੂ’’ਤਿਆਦਿ। ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਮਙ੍ਗਲਮਹਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਸਨ੍ਥਰਨ੍ਤੀਤਿ વਿਸ੍ਸਮਨ੍ਤਿ , ਪਰਿਸ੍ਸਮਂ વਿਨੋਦੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਹਾਤਿ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤવਸੇਨ ਏਕਜ੍ਝਂ। ਸਹ ਅਤ੍ਥਾਨੁਸਾਸਨਂ ਅਗਾਰਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਤ੍ਥ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਨ੍ਥ-ਕਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਸਨ੍ਥਾਗਾਰ’’ਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ, ਪਠਮਂ ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮਨ੍ਤਨવਸੇਨ ਸਨ੍ਥਰਨ੍ਤਿ વਿਚਾਰੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
243.Santhāgāranti saññāpanāgāraṃ. Tenāha ‘‘uyyogakālādīsū’’tiādi. Ādi-saddena maṅgalamahādīnaṃ saṅgaho daṭṭhabbo. Santharantīti vissamanti , parissamaṃ vinodentīti attho. Sahāti sannipātavasena ekajjhaṃ. Saha atthānusāsanaṃ agāranti tasmiṃ atthe ttha-kārassa ntha-kāraṃ katvā ‘‘santhāgāra’’nti vuccatīti daṭṭhabbaṃ, paṭhamaṃ tattha sammantanavasena santharanti vicārentīti attho.
ਤੇਪਿਟਕਂ ਬੁਦ੍ਧવਚਨਂ ਆਗਤਮੇવ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਬੁਦ੍ਧવਚਨਸ੍ਸ ਆਗਮਨਸੀਸੇਨ ਅਰਿਯਫਲਧਮ੍ਮਾਨਮ੍ਪਿ ਆਗਮਨਂ વੁਤ੍ਤਮੇવ। ਤਿਯਾਮਰਤ੍ਤਿਂ ਤਤ੍ਥ વਸਨ੍ਤਾਨਂ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿવਲ਼ਞ੍ਜਨਂ ਹੋਤੀਤਿ। ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ ਕਲ੍ਯਾਣਧਮ੍ਮਾ ਕਲ੍ਯਾਣਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ વਿਪਸ੍ਸਨਂ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾਪੇਨ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਧਮ੍ਮਾਨਮ੍ਪਿ ਤਤ੍ਥ ਆਗਮਨਂ ਹੋਤਿਯੇવ।
Tepiṭakaṃ buddhavacanaṃ āgatameva bhavissatīti buddhavacanassa āgamanasīsena ariyaphaladhammānampi āgamanaṃ vuttameva. Tiyāmarattiṃ tattha vasantānaṃ phalasamāpattivaḷañjanaṃ hotīti. Tasmiñca bhikkhusaṅghe kalyāṇadhammā kalyāṇaputhujjanā vipassanaṃ ussukkāpentā hontīti ariyamaggadhammānampi tattha āgamanaṃ hotiyeva.
ਅਲ੍ਲਗੋਮਯੇਨਾਤਿ ਅਚ੍ਛੇਨ ਅਲ੍ਲਗੋਮਯਰਸੇਨ। ਓਪੁਞ੍ਜਾਪੇਤ੍વਾਤਿ વਿਲਿਮ੍ਪੇਤ੍વਾ। ਚਤੁਜ੍ਜਾਤਿਯਗਨ੍ਧੇਹੀਤਿ ਕੁਙ੍ਕੁਮਤੁਰੁਕ੍ਖਯવਨਪੁਪ੍ਫਤਮਾਲਪਤ੍ਤਗਨ੍ਧੇਹਿ। ਨਾਨਾવਣ੍ਣੇਤਿ ਨੀਲਾਦਿવਸੇਨ ਨਾਨਾવਣ੍ਣੇ, ਭਿਤ੍ਤਿવਿਸੇਸવਸੇਨ ਨਾਨਾਸਣ੍ਠਾਨਰੂਪੇ। ‘‘ਮਹਾਪਿਟ੍ਠਿਕਕੋਜવੇਤਿ ਹਤ੍ਥਿਪਿਟ੍ਠਿਆਦੀਸੁ ਅਤ੍ਥਰਿਤਬ੍ਬਤਾਯ ‘ਮਹਾਪਿਟ੍ਠਿਕਾ’ਤਿ ਲਦ੍ਧਸਮਞ੍ਞੇ ਕੋਜવੇ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਕੁਤ੍ਤਕੇ ਪਨ ਸਨ੍ਧਾਯੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ, ‘‘ਚਤੁਰਙ੍ਗੁਲਾਧਿਕਪੁਪ੍ਫਾ ਮਹਾਪਿਟ੍ਠਿਕਕੋਜવਾ’’ਤਿਪਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਹਤ੍ਥਤ੍ਥਰਅਸ੍ਸਤ੍ਥਰਾ ਹਤ੍ਥਿਅਸ੍ਸਪਿਟ੍ਠੀਸੁ ਅਤ੍ਥਰਿਤਬ੍ਬਾ ਹਤ੍ਥਿਅਸ੍ਸਰੂਪવਿਚਿਤ੍ਤਾ ਚ ਅਤ੍ਥਰਕਾ। ਸੀਹਤ੍ਥਰਕਾਦਯੋ ਪਨ ਸੀਹਰੂਪਾਦਿવਿਚਿਤ੍ਤਾ ਏવ ਅਤ੍ਥਰਕਾ। ਚਿਤ੍ਤਤ੍ਥਰਕਂ ਨਾਨਾવਿਧਰੂਪੇਹਿ ਚੇવ ਨਾਨਾવਿਧਮਾਲਾਕਮ੍ਮਾਦੀਹਿ ਚ વਿਚਿਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਥਰਕਂ।
Allagomayenāti acchena allagomayarasena. Opuñjāpetvāti vilimpetvā. Catujjātiyagandhehīti kuṅkumaturukkhayavanapupphatamālapattagandhehi. Nānāvaṇṇeti nīlādivasena nānāvaṇṇe, bhittivisesavasena nānāsaṇṭhānarūpe. ‘‘Mahāpiṭṭhikakojaveti hatthipiṭṭhiādīsu attharitabbatāya ‘mahāpiṭṭhikā’ti laddhasamaññe kojave’’ti vadanti. Kuttake pana sandhāyetaṃ vuttaṃ, ‘‘caturaṅgulādhikapupphā mahāpiṭṭhikakojavā’’tipi vadanti. Hatthattharaassattharā hatthiassapiṭṭhīsu attharitabbā hatthiassarūpavicittā ca attharakā. Sīhattharakādayo pana sīharūpādivicittā eva attharakā. Cittattharakaṃ nānāvidharūpehi ceva nānāvidhamālākammādīhi ca vicittaṃ attharakaṃ.
ਉਪਧਾਨਨ੍ਤਿ ਅਪਸ੍ਸਯਨਂ। ਉਪਦਹਿਤ੍વਾਤਿ ਅਪਸ੍ਸਯਯੋਗ੍ਗਭਾવੇਨ ਠਪੇਤ੍વਾ। ਗਨ੍ਧੇਹਿ ਕਤਮਾਲਾ ਗਨ੍ਧਦਾਮਂ। ਤਮਾਲਪਤ੍ਤਾਦੀਹਿ ਕਤਮਾਲਾ ਪਤ੍ਤਦਾਮਂ। ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਹਿਙ੍ਗੁਲਤਕ੍ਕੋਲਜਾਤਿਫਲਜਾਤਿਪੁਪ੍ਫਾਦੀਹਿ ਕਤਦਾਮਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਾਕਾਰੇਨ ਕਤਪੀਠਂ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਪੀਠਂ। ਤੀਸੁ ਪਸ੍ਸੇਸੁ ਏਕਪਸ੍ਸੇ ਏવ વਾ ਸਉਪਸ੍ਸਯਂ ਅਪਸ੍ਸਯਪੀਠਂ। ਅਨਪਸ੍ਸਯਂ ਮੁਣ੍ਡਪੀਠਂ। ਯੋਜਨਾવਟ੍ਟੇਤਿ ਯੋਜਨਪਰਿਕ੍ਖੇਪੋਕਾਸੇ।
Upadhānanti apassayanaṃ. Upadahitvāti apassayayoggabhāvena ṭhapetvā. Gandhehi katamālā gandhadāmaṃ. Tamālapattādīhi katamālā pattadāmaṃ. Ādi-saddena hiṅgulatakkolajātiphalajātipupphādīhi katadāmaṃ saṅgaṇhāti. Pallaṅkākārena katapīṭhaṃ pallaṅkapīṭhaṃ. Tīsu passesu ekapasse eva vā saupassayaṃ apassayapīṭhaṃ. Anapassayaṃ muṇḍapīṭhaṃ. Yojanāvaṭṭeti yojanaparikkhepokāse.
ਸਂવਿਧਾਯਾਤਿ ਅਨ੍ਤਰવਾਸਕਸ੍ਸ ਕੋਣਪਦੇਸਂ ਇਤਰਪਦੇਸਞ੍ਚ ਸਮਂ ਕਤ੍વਾ વਿਧਾਯ। ਤੇਨਾਹ – ‘‘ਕਤ੍ਤਰਿਯਾ ਪਦੁਮਂ ਕਨ੍ਤੇਨ੍ਤੋ વਿਯਾ’’ਤਿ, ‘‘ਤਿਮਣ੍ਡਲਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਚ। ਯਸ੍ਮਾ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਰੂਪਸਮ੍ਪਦਾ વਿਯ ਆਕਪ੍ਪਸਮ੍ਪਦਾਪਿ ਪਰਮੁਕ੍ਕਂਸਤਂ ਗਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਦਾ ਭਗવਾ ਏવਂ ਸੋਭੇਯ੍ਯਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਸੁવਣ੍ਣਪਾਮਙ੍ਗੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ‘‘ਅਸਮੇਨ ਬੁਦ੍ਧવੇਸੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਤਦਾ ਭਗવਾ ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਭਾવਸ੍ਸ ਨਿਗੁਹਨੇ ਕਾਰਣਾਭਾવਤੋ ਤਤ੍ਥ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਨਾਗਯਕ੍ਖਗਨ੍ਧਬ੍ਬਾਦੀਨਂ ਪਸਾਦਜਨਨਤ੍ਥਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਭਾવਪਕਤਿਯਾવ ਕਪਿਲવਤ੍ਥੁਂ ਪਾવਿਸੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਕਾਯਪਭਾ ਨਾਮ ਪਕਤਿਯਾ ਅਸੀਤਿਹਤ੍ਥਮਤ੍ਤਪਦੇਸਂ વਿਸਰਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਸੀਤਿਹਤ੍ਥਟ੍ਠਾਨਂ ਅਗ੍ਗਹੇਸੀ’’ਤਿ। ਨੀਲਪੀਤਲੋਹਿਤੋਦਾਤਮਞ੍ਜਿਟ੍ਠਪਭਸ੍ਸਰਾਨਂ વਸੇਨ ਛਬ੍ਬਣ੍ਣਾ ਬੁਦ੍ਧਰਸ੍ਮਿਯੋ।
Saṃvidhāyāti antaravāsakassa koṇapadesaṃ itarapadesañca samaṃ katvā vidhāya. Tenāha – ‘‘kattariyā padumaṃ kantento viyā’’ti, ‘‘timaṇḍalaṃ paṭicchādento’’ti ca. Yasmā buddhānaṃ rūpasampadā viya ākappasampadāpi paramukkaṃsataṃ gatā, tasmā tadā bhagavā evaṃ sobheyyāti dassento ‘‘suvaṇṇapāmaṅgenā’’tiādimāha. Tattha ‘‘asamena buddhavesenā’’tiādinā tadā bhagavā buddhānubhāvassa niguhane kāraṇābhāvato tattha sannipatitadevamanussanāgayakkhagandhabbādīnaṃ pasādajananatthaṃ attano sabhāvapakatiyāva kapilavatthuṃ pāvisīti dasseti. Buddhānaṃ kāyapabhā nāma pakatiyā asītihatthamattapadesaṃ visaratīti āha ‘‘asītihatthaṭṭhānaṃ aggahesī’’ti. Nīlapītalohitodātamañjiṭṭhapabhassarānaṃ vasena chabbaṇṇā buddharasmiyo.
ਸਬ੍ਬਪਾਲਿਫੁਲ੍ਲੋਤਿ ਮੂਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾવ ਸਾਖਗ੍ਗਾ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਫੁਲ੍ਲੋ વਿਕਸਿਤੋ। ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਠਪਿਤਾਨਨ੍ਤਿਆਦਿ ਪਰਿਕਪ੍ਪੂਪਮਾ, ਯਥਾ ਤਂ…ਪੇ॰… ਅਲਙ੍ਕਤਂ ਅਞ੍ਞਂ વਿਰੋਚਤਿ, ਏવਂ વਿਰੋਚਿਤ੍ਥ, ਸਮਤਿਂਸਾਯ ਪਾਰਮਿਤਾਹਿ ਅਭਿਸਙ੍ਖਤਤ੍ਤਾ ਏવਂ વਿਰੋਚਿਤ੍ਥਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ‘‘ਪਞ੍ਚવੀਸਤਿਯਾ ਗਙ੍ਗਾਨਨ੍ਤਿ ਸਤਮੁਖਾ ਹੁਤ੍વਾ ਸਮੁਦ੍ਦਂ ਪવਿਟ੍ਠਾਯ ਮਹਾਗਙ੍ਗਾਯ ਮਹਨ੍ਤਮਹਨ੍ਤਾਨਂ ਗਙ੍ਗਾਨਂ ਪਞ੍ਚવੀਸਤੀ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਪਪਞ੍ਚਸੂਦਨਿਯਂ (ਮ॰ ਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨.੨੨) ‘‘ਪਞ੍ਚવੀਸਤਿਯਾ ਨਦੀਨ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਗਙ੍ਗਾਦੀਨਂ ਚਨ੍ਦਭਾਗਾਪਰਿਯੋਸਾਨਾਨਂ ਪਞ੍ਚવੀਸਤਿਯਾ ਮਹਾਨਦੀਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਰਿਕਪ੍ਪવਚਨਞ੍ਹੇਤਂ। ਸਮ੍ਭਿਜ੍ਜਾਤਿ ਸਮ੍ਭੇਦਂ ਮਿਸ੍ਸੀਭਾવਂ ਪਤ੍વਾ ਮੁਖਦ੍વਾਰੇਤਿ ਸਮੁਦ੍ਦਂ ਪવਿਟ੍ਠਟ੍ਠਾਨੇ।
Sabbapāliphulloti mūlato paṭṭhāya yāva sākhaggā samantato phullo vikasito. Paṭipāṭiyā ṭhapitānantiādi parikappūpamā, yathā taṃ…pe… alaṅkataṃ aññaṃ virocati, evaṃ virocittha, samatiṃsāya pāramitāhi abhisaṅkhatattā evaṃ virocitthāti vuttaṃ hoti. ‘‘Pañcavīsatiyā gaṅgānanti satamukhā hutvā samuddaṃ paviṭṭhāya mahāgaṅgāya mahantamahantānaṃ gaṅgānaṃ pañcavīsatī’’ti vadanti. Papañcasūdaniyaṃ (ma. ni. aṭṭha. 2.22) ‘‘pañcavīsatiyā nadīna’’nti vuttaṃ, gaṅgādīnaṃ candabhāgāpariyosānānaṃ pañcavīsatiyā mahānadīnanti attho. Parikappavacanañhetaṃ. Sambhijjāti sambhedaṃ missībhāvaṃ patvā mukhadvāreti samuddaṃ paviṭṭhaṭṭhāne.
ਨਾਗਸੁਪਣ੍ਣਗਨ੍ਧਬ੍ਬਯਕ੍ਖਾਦੀਨਨ੍ਤਿਆਦਿ ਪਰਿਕਪ੍ਪવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ। ਸਹਸ੍ਸੇਨਾਤਿ ਪਦਸਹਸ੍ਸੇਨ, ਭਾਣવਾਰਪ੍ਪਮਾਣੇਨ ਗਨ੍ਥੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Nāgasupaṇṇagandhabbayakkhādīnantiādi parikappavasena vuttaṃ. Sahassenāti padasahassena, bhāṇavārappamāṇena ganthenāti attho.
ਕਮ੍ਪਯਨ੍ਤੋ વਸੁਨ੍ਧਰਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੁਣવਿਸੇਸੇਹਿ ਪਥવੀਕਮ੍ਮਂ ਉਨ੍ਨਾਦੇਨ੍ਤੋ, ਏવਂਭੂਤੋਪਿ ਅਹੇਠਯਨ੍ਤੋ ਪਾਣਾਨਿ। ਸਬ੍ਬਪਦਕ੍ਖਿਣਤ੍ਤਾ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਦਕ੍ਖਿਣਂ ਪਠਮਂ ਪਾਦਂ ਉਦ੍ਧਰਨ੍ਤੋ। ਸਮਂ ਸਮ੍ਫੁਸਤੇ ਭੂਮਿਂ ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਪਾਦਤਾਯ। ਯਦਿਪਿ ਭੂਮਿਂ ਸਮਂ ਫੁਸਤਿ, ਰਜਸਾ ਨੁਪਲਿਪ੍ਪਤਿ ਸੁਖੁਮਤ੍ਤਾ ਛવਿਯਾ। ਨਿਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨਂ ਉਨ੍ਨਮਤੀਤਿਆਦਿ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਪਾਦਤਾਸਙ੍ਖਾਤਮਹਾਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣਪਟਿਲਾਭਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦਫਲਂ। ਨਾਤਿਦੂਰੇ ਉਦ੍ਧਰਤੀਤਿ ਅਤਿਦੂਰੇ ਠਪੇਤੁਂ ਨ ਉਦ੍ਧਰਤਿ। ਨਚ੍ਚਾਸਨ੍ਨੇ ਚ ਨਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਿ ਅਚ੍ਚਾਸਨ੍ਨੇ ਚ ਠਾਨੇ ਅਨਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤੋ ਨਿਯ੍ਯਾਤਿ। ਹਾਸਯਨ੍ਤੋ ਸਦੇવਕੇ ਲੋਕੇ ਤੋਸੇਨ੍ਤੋ। ਚਤੂਹਿ ਪਾਦੇਹਿ ਚਰਤੀਤਿ ਚਤੁਚਾਰੀ।
Kampayanto vasundharanti attano guṇavisesehi pathavīkammaṃ unnādento, evaṃbhūtopi aheṭhayanto pāṇāni. Sabbapadakkhiṇattā buddhānaṃ dakkhiṇaṃ paṭhamaṃ pādaṃ uddharanto. Samaṃ samphusate bhūmiṃ suppatiṭṭhitapādatāya. Yadipi bhūmiṃ samaṃ phusati, rajasā nupalippati sukhumattā chaviyā. Ninnaṭṭhānaṃ unnamatītiādi buddhānaṃ suppatiṭṭhitapādatāsaṅkhātamahāpurisalakkhaṇapaṭilābhassa nissandaphalaṃ. Nātidūre uddharatīti atidūre ṭhapetuṃ na uddharati. Naccāsanne ca nikkhipanti accāsanne ca ṭhāne anikkhipanto niyyāti. Hāsayanto sadevake loke tosento. Catūhi pādehi caratīti catucārī.
ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਭਾવਸ੍ਸ ਪਕਾਸਨવਸੇਨ ਗਤਤ੍ਤਾ વਣ੍ਣਕਾਲੋ ਨਾਮ ਏਸ। ਸਰੀਰવਣ੍ਣੇ વਾ ਗੁਣવਣ੍ਣੇ વਾ ਕਥਿਯਮਾਨੇ ਦੁਕ੍ਕਥਿਤਨ੍ਤਿ ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਕਸ੍ਮਾ? ਅਪ੍ਪਮਾਣવਣ੍ਣਾ ਹਿ ਬੁਦ੍ਧਾ ਭਗવਨ੍ਤੋ, ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਸਂવਣ੍ਣਨਾ ਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸ ਯਥਾਰਦ੍ਧਸਂવਣ੍ਣਨਂਯੇવ ਅਨੁਪવਿਸਤਿ। ਦੁਕੂਲਚੁਮ੍ਬਟਕੇਨਾਤਿ ਗਨ੍ਥਿਤ੍વਾ ਗਹਿਤਦੁਕੂਲવਤ੍ਥੇਨ।
Buddhānubhāvassa pakāsanavasena gatattā vaṇṇakālo nāma esa. Sarīravaṇṇe vā guṇavaṇṇe vā kathiyamāne dukkathitanti na vattabbaṃ. Kasmā? Appamāṇavaṇṇā hi buddhā bhagavanto, buddhaguṇasaṃvaṇṇanā jānantassa yathāraddhasaṃvaṇṇanaṃyeva anupavisati. Dukūlacumbaṭakenāti ganthitvā gahitadukūlavatthena.
ਨਾਗવਿਕ੍ਕਨ੍ਤਚਾਰਣੋਤਿ ਹਤ੍ਥਿਨਾਗਸਦਿਸਪਦਨਿਕ੍ਖੇਪੋ। ਸਤਪੁਞ੍ਞਲਕ੍ਖਣੋਤਿ ਅਨੇਕਸਤਪੁਞ੍ਞਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਮਹਾਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣੋ। ਮਣਿવੇਰੋਚਨੋ ਯਥਾਤਿ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿਸਹਸ੍ਸਮਣਿਪਰਿવਾਰਿਤੋ ਅਤਿવਿਯ વਿਰੋਚਮਾਨੋ વਿਜ੍ਜੋਤਮਾਨੋ ਮਣਿ વਿਯ। ‘‘વੇਰੋਚਨੋ ਨਾਮ ਏਕੋ ਮਣੀ’’ਤਿ ਕੇਚਿ। ਮਹਾਸਾਲੋવਾਤਿ ਮਹਨ੍ਤੋ ਸਾਲਰੁਕ੍ਖੋ વਿਯ, ਸੁਦ੍ਧਟ੍ਠਿਤੋ ਕੋવਿਲ਼ਾਰਾਦਿ ਮਹਾਰੁਕ੍ਖੋ વਿਯ વਾ। ਪਦੁਮੋ ਕੋਕਨਦੋ ਯਥਾਤਿ ਕੋਕਨਦਸਙ੍ਖਾਤਂ ਮਹਾਪਦੁਮਂ વਿਯ, વਿਕਸਮਾਨਪਦੁਮਂ વਿਯ વਾ।
Nāgavikkantacāraṇoti hatthināgasadisapadanikkhepo. Satapuññalakkhaṇoti anekasatapuññābhinibbattamahāpurisalakkhaṇo. Maṇiverocano yathāti caturāsītisahassamaṇiparivārito ativiya virocamāno vijjotamāno maṇi viya. ‘‘Verocano nāma eko maṇī’’ti keci. Mahāsālovāti mahanto sālarukkho viya, suddhaṭṭhito koviḷārādi mahārukkho viya vā. Padumo kokanado yathāti kokanadasaṅkhātaṃ mahāpadumaṃ viya, vikasamānapadumaṃ viya vā.
ਆਕਾਸਗਙ੍ਗਂ ਓਤਾਰੇਨ੍ਤੋ વਿਯਾਤਿਆਦਿ ਤਸ੍ਸਾ ਪਕਿਣ੍ਣਕਕਥਾਯ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਸੁਦੁਕ੍ਕਰਭਾવਦਸ੍ਸਨਞ੍ਚੇવ ਸੁਣਨ੍ਤਾਨਂ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸੁਖਾવਹਭਾવਦਸ੍ਸਨਞ੍ਚ। ਪਥવੋਜਂ ਆਕਡ੍ਢਨ੍ਤੋ વਿਯਾਤਿ ਨਾਲ਼ਿਯਨ੍ਤਂ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਮਹਾਪਥવਿਯਾ ਹੇਟ੍ਠਿਮਤਲੇ ਪਪ੍ਪਟਕੋਜਂ ਉਦ੍ਧਂ ਮੁਖਂ ਕਤ੍વਾ ਆਕਡ੍ਢਨ੍ਤੋ વਿਯ। ਯੋਜਨਿਕਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਪਮਾਣਂ। ਮਧੁਭਣ੍ਡਨ੍ਤਿ ਮਧੁਪਟਲਂ।
Ākāsagaṅgaṃ otārento viyātiādi tassā pakiṇṇakakathāya aññesaṃ sudukkarabhāvadassanañceva suṇantānaṃ accantasukhāvahabhāvadassanañca. Pathavojaṃ ākaḍḍhanto viyāti nāḷiyantaṃ yojetvā mahāpathaviyā heṭṭhimatale pappaṭakojaṃ uddhaṃ mukhaṃ katvā ākaḍḍhanto viya. Yojanikanti yojanapamāṇaṃ. Madhubhaṇḍanti madhupaṭalaṃ.
ਮਹਨ੍ਤਨ੍ਤਿ વਿਪੁਲਂ ਉਲ਼ਾਰਪੁਞ੍ਞਂ। ਸਬ੍ਬਦਾਨਂ ਦਿਨ੍ਨਮੇવ ਹੋਤੀਤਿ ਸਬ੍ਬਮੇવ ਪਚ੍ਚਯਜਾਤਂ ਆવਾਸਦਾਯਕੇਨ ਦਿਨ੍ਨਮੇવ ਹੋਤਿ। ਤਥਾ ਹਿ ਦ੍વੇ ਤਯੋ ਗਾਮੇ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤ੍વਾ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਲਦ੍ਧਾ ਆਗਤਸ੍ਸਪਿ ਛਾਯੂਦਕਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਆਰਾਮਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਨ੍ਹਾਯਿਤ੍વਾ ਪਟਿਸ੍ਸਯੇ ਮੁਹੁਤ੍ਤਂ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਕਾਯੇ ਬਲਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ વਿਯ ਹੋਤਿ। ਬਹਿ વਿਚਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਕਾਯੇ વਣ੍ਣਧਾਤੁ વਾਤਾਤਪੇਹਿ ਕਿਲਮਤਿ, ਪਟਿਸ੍ਸਯਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਦ੍વਾਰਂ ਪਿਧਾਯ ਮੁਹੁਤ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ વਿਸਭਾਗਸਨ੍ਤਤਿ વੂਪਸਮ੍ਮਤਿ, ਸਭਾਗਸਨ੍ਤਤਿ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤਿ, વਣ੍ਣਧਾਤੁ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ વਿਯ ਹੋਤਿ, ਬਹਿ વਿਚਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਪਾਦੇ ਕਣ੍ਟਕਾ વਿਜ੍ਝਨ੍ਤਿ, ਖਾਣੁ ਪਹਰਤਿ, ਸਰੀਸਪਾਦਿਪਰਿਸ੍ਸਯਾ ਚੇવ ਚੋਰਭਯਞ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਪਟਿਸ੍ਸਯਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਦ੍વਾਰਂ ਪਿਧਾਯ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਪਨ ਸਬ੍ਬੇਪੇਤੇ ਪਰਿਸ੍ਸਯਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਸਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਪੀਤਿਸੁਖਂ, ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਮਨਸਿਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਸਮਸੁਖਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਬਹਿਦ੍ਧਾ વਿਕ੍ਖੇਪਾਭਾવਤੋ। ਬਹਿ વਿਚਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਕਾਯੇ ਸੇਦਾ ਮੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਅਕ੍ਖੀਨਿ ਫਨ੍ਦਨ੍ਤਿ, ਸੇਨਾਸਨਂ ਪવਿਸਨਕ੍ਖਣੇ ਮਞ੍ਚਪੀਠਾਦੀਨਿ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਨ੍ਤਿ, ਮੁਹੁਤ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਪਨ ਅਕ੍ਖਿਪਸਾਦੋ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ વਿਯ ਹੋਤਿ, ਦ੍વਾਰવਾਤਪਾਨਮਞ੍ਚਪੀਠਾਦੀਨਿ ਪਞ੍ਞਾਯਨ੍ਤਿ। ਏਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਆવਾਸੇ વਸਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਚਤੂਹਿ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਆવਾਸਦਾਨਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਦਿਨ੍ਨੇ ਸਬ੍ਬਦਾਨਂ ਦਿਨ੍ਨਮੇવ ਹੋਤੀ’’ਤਿ। ਭੂਮਟ੍ਠਕ…ਪੇ॰… ਨ ਸਕ੍ਕਾਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਮਹਾਸੁਦਸ੍ਸਨવਤ੍ਥੁਨਾ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੨.੨੪੧ ਆਦਯੋ) ਦੀਪੇਤਬ੍ਬੋ। ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿ ਅਸਮ੍ਬਾਧੋવ ਹੋਤੀਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਅਨ੍ਤਿਮਭવਿਕਾਨਂ ਮਹਾਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾਨਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿવਸੇਨ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬੋ।
Mahantanti vipulaṃ uḷārapuññaṃ. Sabbadānaṃ dinnameva hotīti sabbameva paccayajātaṃ āvāsadāyakena dinnameva hoti. Tathā hi dve tayo gāme piṇḍāya caritvā kiñci aladdhā āgatassapi chāyūdakasampannaṃ ārāmaṃ pavisitvā nhāyitvā paṭissaye muhuttaṃ nipajjitvā uṭṭhāya nisinnassa kāye balaṃ āharitvā pakkhittaṃ viya hoti. Bahi vicarantassa ca kāye vaṇṇadhātu vātātapehi kilamati, paṭissayaṃ pavisitvā dvāraṃ pidhāya muhuttaṃ nisinnassa visabhāgasantati vūpasammati, sabhāgasantati patiṭṭhāti, vaṇṇadhātu āharitvā pakkhittā viya hoti, bahi vicarantassa ca pāde kaṇṭakā vijjhanti, khāṇu paharati, sarīsapādiparissayā ceva corabhayañca uppajjati, paṭissayaṃ pavisitvā dvāraṃ pidhāya nisinnassa pana sabbepete parissayā na honti. Sajjhāyantassa dhammapītisukhaṃ, kammaṭṭhānaṃ manasikarontassa upasamasukhaṃ uppajjati bahiddhā vikkhepābhāvato. Bahi vicarantassa ca kāye sedā muccanti, akkhīni phandanti, senāsanaṃ pavisanakkhaṇe mañcapīṭhādīni na paññāyanti, muhuttaṃ nisinnassa pana akkhipasādo āharitvā pakkhitto viya hoti, dvāravātapānamañcapīṭhādīni paññāyanti. Etasmiñca āvāse vasantaṃ disvā manussā catūhi paccayehi sakkaccaṃ upaṭṭhahanti. Tena vuttaṃ – ‘‘āvāsadānasmiñhi dinne sabbadānaṃ dinnameva hotī’’ti. Bhūmaṭṭhaka…pe… nasakkāti ayamattho mahāsudassanavatthunā (dī. ni. 2.241 ādayo) dīpetabbo. Mātukucchi asambādhova hotīti ayamattho antimabhavikānaṃ mahābodhisattānaṃ paṭisandhivasena dīpetabbo.
ਸੀਤਨ੍ਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਧਾਤੁਕ੍ਖੋਭવਸੇਨ વਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਉਤੁવਿਪਰਿਣਾਮવਸੇਨ વਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਸੀਤਂ। ਉਣ੍ਹਨ੍ਤਿ ਅਗ੍ਗਿਸਨ੍ਤਾਪਂ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਦવਦਾਹਾਦੀਸੁ ਸਮ੍ਭવੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਪਟਿਹਨ੍ਤੀਤਿ ਪਟਿਹਨਤਿ। ਯਥਾ ਤਦੁਭਯવਸੇਨ ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਆਬਾਧੋ ਨ ਹਨਤਿ, ਏવਂ ਕਰੋਤਿ। ਸੀਤੁਣ੍ਹਬ੍ਭਾਹਤੇ ਹਿ ਸਰੀਰੇ વਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯੋਨਿਸੋ ਪਦਹਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ। વਾਲ਼ਮਿਗਾਨੀਤਿ ਸੀਹਬ੍ਯਗ੍ਘਾਦਿવਾਲ਼ਮਿਗੇ। ਗੁਤ੍ਤਸੇਨਾਸਨਞ੍ਹਿ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਦ੍વਾਰਂ ਪਿਧਾਯ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਤੇ ਪਰਿਸ੍ਸਯਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਸਰੀਸਪੇਤਿ ਯੇ ਕੇਚਿ ਸਰਨ੍ਤਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਦੀਘਜਾਤਿਕੇ ਸਪ੍ਪਾਦਿਕੇ ਅਞ੍ਞੇ ਚ ਤਥਾਰੂਪੇ। ਮਕਸੇਤਿ ਨਿਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਮੇਤਂ, ਡਂਸਾਦੀਨਂ ਏਤੇਨੇવ ਸਙ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਸਿਸਿਰੇਤਿ ਸੀਤਕਾਲવਸੇਨ ਸਤ੍ਤਾਹવਦ੍ਦਲਿਕਾਦਿવਸੇਨ ਚ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਸਿਸਿਰਸਮ੍ਫਸ੍ਸੇ। વੁਟ੍ਠਿਯੋਤਿ ਯਦਾ ਤਦਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ વਸ੍ਸવੁਟ੍ਠਿਯੋ ਪਟਿਹਨਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ।
Sītanti ajjhattaṃ dhātukkhobhavasena vā bahiddhā utuvipariṇāmavasena vā uppajjanakasītaṃ. Uṇhanti aggisantāpaṃ, tassa ca davadāhādīsu sambhavo daṭṭhabbo. Paṭihantīti paṭihanati. Yathā tadubhayavasena kāyacittānaṃ ābādho na hanati, evaṃ karoti. Sītuṇhabbhāhate hi sarīre vikkhittacitto bhikkhu yoniso padahituṃ na sakkoti. Vāḷamigānīti sīhabyagghādivāḷamige. Guttasenāsanañhi pavisitvā dvāraṃ pidhāya nisinnassa te parissayā na honti. Sarīsapeti ye keci sarantā gacchante dīghajātike sappādike aññe ca tathārūpe. Makaseti nidassanamattametaṃ, ḍaṃsādīnaṃ eteneva saṅgaho daṭṭhabbo. Sisireti sītakālavasena sattāhavaddalikādivasena ca uppanne sisirasamphasse. Vuṭṭhiyoti yadā tadā uppannā vassavuṭṭhiyo paṭihanatīti yojanā.
વਾਤਾਤਪੋ ਘੋਰੋਤਿ ਰੁਕ੍ਖਗਚ੍ਛਾਦੀਨਂ ਉਬ੍ਬਹਨਭਞ੍ਜਨਾਦਿવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਿਯਾ ਘੋਰੋ ਸਰਜਅਰਜਾਦਿਭੇਦੋ વਾਤੋ ਚੇવ ਗਿਮ੍ਹਪਰਿਲ਼ਾਹਸਮਯੇਸੁ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਘੋਰੋ ਸੂਰਿਯਾਤਪੋ ਚ। ਪਟਿਹਞ੍ਞਤੀਤਿ ਪਟਿਬਾਹੀਯਤਿ। ਲੇਣਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਨਾਨਾਰਮ੍ਮਣਤੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਣਾਰਾਮਤ੍ਥਂ। ਸੁਖਤ੍ਥਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਪਰਿਸ੍ਸਯਾਭਾવੇਨ ਫਾਸੁવਿਹਾਰਤ੍ਥਂ। ਝਾਯਿਤੁਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠਤਿਂਸਾਯ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਨਿਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਸਮਾਦਹਨવਸੇਨ ਝਾਯਿਤੁਂ। વਿਪਸ੍ਸਿਤੁਨ੍ਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿવਸੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਸਮ੍ਮਸਿਤੁਂ।
Vātātapo ghoroti rukkhagacchādīnaṃ ubbahanabhañjanādivasena pavattiyā ghoro sarajaarajādibhedo vāto ceva gimhapariḷāhasamayesu uppattiyā ghoro sūriyātapo ca. Paṭihaññatīti paṭibāhīyati. Leṇatthanti nānārammaṇato cittaṃ nivattitvā paṭisallāṇārāmatthaṃ. Sukhatthanti vuttaparissayābhāvena phāsuvihāratthaṃ. Jhāyitunti aṭṭhatiṃsāya ārammaṇesu yattha katthaci cittaṃ upanibandhitvā samādahanavasena jhāyituṃ. Vipassitunti aniccādivasena saṅkhāre sammasituṃ.
વਿਹਾਰੇਤਿ ਪਟਿਸ੍ਸਯੇ। ਕਾਰਯੇਤਿ ਕਾਰਾਪੇਯ੍ਯ। ਰਮ੍ਮੇਤਿ ਮਨੋਰਮੇ। વਾਸਯੇਤ੍ਥ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੇਤਿ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਪਨ ਏਤ੍ਥ વਿਹਾਰੇਸੁ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੇ ਸੀਲવਨ੍ਤੇ ਕਲ੍ਯਾਣਧਮ੍ਮੇ ਨਿવਾਸੇਯ੍ਯ। ਤੇ ਨਿવਾਸੇਨ੍ਤੋ ਪਨ ਤੇਸਂ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਾਨਂ ਯਥਾ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਕਿਲਮਥੋ ਨ ਹੋਤਿ। ਏવਂ ਅਨ੍ਨਞ੍ਚ ਪਾਨਞ੍ਚ વਤ੍ਥਸੇਨਾਸਨਾਨਿ ਚ ਦਦੇਯ੍ਯ ਉਜੁਭੂਤੇਸੁ ਅਜ੍ਝਾਸਯਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਕਮ੍ਮਫਲਾਨਂ ਰਤਨਤ੍ਤਯਗੁਣਾਨਞ੍ਚ ਸਦ੍ਦਹਨੇਨ વਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨੇਨ ਚੇਤਸਾ। ਇਦਾਨਿ ਗਹਟ੍ਠਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞੂਪਕਾਰਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤੇ ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਗਾਥਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਤੇਤਿ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਾ। ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਉਪਾਸਕਸ੍ਸ। ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੀਤਿ ਸਕਲવਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਪਨੂਦਨਂ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਂ ਧਮ੍ਮਂ ਕਥੇਨ੍ਤਿ। ਯਂ ਸੋ ਧਮ੍ਮਂ ਇਧਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ਸੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਯਂ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਾਸਨੇ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਜ੍ਜਨੇਨ ਜਾਨਿਤ੍વਾ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਾਧਿਗਮੇਨ ਅਨਾਸવੋ ਹੁਤ੍વਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਤਿ।
Vihāreti paṭissaye. Kārayeti kārāpeyya. Rammeti manorame. Vāsayettha bahussuteti kāretvā pana ettha vihāresu bahussute sīlavante kalyāṇadhamme nivāseyya. Te nivāsento pana tesaṃ bahussutānaṃ yathā paccayehi kilamatho na hoti. Evaṃ annañca pānañca vatthasenāsanāni ca dadeyya ujubhūtesu ajjhāsayasampannesu kammaphalānaṃ ratanattayaguṇānañca saddahanena vippasannena cetasā. Idāni gahaṭṭhapabbajitānaṃ aññamaññūpakārataṃ dassetuṃ ‘‘te tassā’’ti gāthamāha. Tattha teti bahussutā. Tassāti upāsakassa. Dhammaṃ desentīti sakalavaṭṭadukkhapanūdanaṃ niyyānikaṃ dhammaṃ kathenti. Yaṃ so dhammaṃ idhaññāyāti so puggalo yaṃ saddhammaṃ imasmiṃ sāsane sammāpaṭipajjanena jānitvā aggamaggādhigamena anāsavo hutvā parinibbāyati.
ਆવਾਸੇਤਿ ਆવਾਸਦਾਨੇ। ਆਨਿਸਂਸੋਤਿ ਉਦ੍ਰਯੋ। ਪੂਜਾਸਕ੍ਕਾਰવਸੇਨ ਪਠਮਯਾਮੋ ਖੇਪਿਤੋ, ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯ ਅਪ੍ਪਾવਸੇਸੋ ਮਜ੍ਝਿਮਯਾਮੋ ਗਤੋਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਬਹੁਦੇવ ਰਤ੍ਤਿ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਤਿਰੇਕਤਰਂ ਦਿਯਡ੍ਢਯਾਮ’’ਨ੍ਤਿ। ਸਙ੍ਗਹਂ ਨਾਰੋਹਤਿ વਿਪੁਲવਿਤ੍ਥਾਰਭਾવਤੋ। ਬੁਦ੍ਧਾਨਞ੍ਹਿ ਭਤ੍ਤਾਨੁਮੋਦਨਾਪਿ ਥੋਕਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ વੁਚ੍ਚਮਾਨਾ ਦੀਘਮਜ੍ਝਿਮਪਮਾਣਾਪਿ ਹੋਤਿ। ਤਥਾ ਹਿ ਸੁਫੁਸਿਤਂ ਦਨ੍ਤਾવਰਣਂ, ਜਿવ੍ਹਾ ਤਨੁਕਾ, ਭવਙ੍ਗਪਰਿવਾਸੋ ਪਰਿਤ੍ਤੋ, ਨਤ੍ਥਿ વੇਗਾਯਿਤਂ, ਨਤ੍ਥਿ વਿਤ੍ਥਾਯਿਤਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਅਬ੍ਯਾવਟਮਨੋ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਸਮੁਪਬ੍ਯੂਲ਼੍ਹਂ, ਅਪਰਿਕ੍ਖਯਾ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ।
Āvāseti āvāsadāne. Ānisaṃsoti udrayo. Pūjāsakkāravasena paṭhamayāmo khepito, satthu dhammadesanāya appāvaseso majjhimayāmo gatoti pāḷiyaṃ ‘‘bahudeva ratti’’nti vuttanti āha ‘‘atirekataraṃ diyaḍḍhayāma’’nti. Saṅgahaṃ nārohati vipulavitthārabhāvato. Buddhānañhi bhattānumodanāpi thokaṃ vaḍḍhetvā vuccamānā dīghamajjhimapamāṇāpi hoti. Tathā hi suphusitaṃ dantāvaraṇaṃ, jivhā tanukā, bhavaṅgaparivāso paritto, natthi vegāyitaṃ, natthi vitthāyitaṃ, natthi abyāvaṭamano, sabbaññutaññāṇaṃ samupabyūḷhaṃ, aparikkhayā paṭisambhidā.
ਸਨ੍ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾਤਿਆਦੀਸੁ ਸਨ੍ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਆવਾਸਦਾਨਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਿਂ ਕਥਂ ਕਤ੍વਾ। ਤਤੋ ਪਰਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਇਤਿਪਿ ਸੀਲਂ, ਇਤਿਪਿ ਸਮਾਧਿ, ਇਤਿਪਿ ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਸੀਲਾਦਿਗੁਣੇ ਤੇਸਂ ਸਮ੍ਮਾ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਹਤ੍ਥੇਨ ਗਹੇਤ੍વਾ વਿਯ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਤੋ ਪਕਾਸੇਤ੍વਾ। ਸਮਾਦਪੇਤ੍વਾਤਿ ਏવਂ ਸੀਲਂ ਸਮਾਦਾਤਬ੍ਬਂ, ਸੀਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੇਨ ਏવਂ ਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਾ ਭਾવੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ਯਥਾ ਤੇ ਸੀਲਾਦਿਗੁਣੇ ਸਮ੍ਮਾ ਆਦਿਯਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਗਣ੍ਹਾਪੇਤ੍વਾ। ਸਮੁਤ੍ਤੇਜੇਤ੍વਾਤਿ ਯਥਾਸਮਾਦਿਨ੍ਨਂ ਸੀਲਂ ਸੁવਿਸੁਦ੍ਧਂ ਹੋਤਿ, ਸਮਥવਿਪਸ੍ਸਨਾ ਚ ਭਾવਿਯਮਾਨਾ ਯਥਾ ਸੁਟ੍ਠੁ વਿਸੋਧਿਤਾ ਉਪਰੂਪਰਿ વਿਸੇਸਾવਹਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਏવਂ ਸਮੁਤ੍ਤੇਜੇਤ੍વਾ ਨਿਸਾਮਨવਸੇਨ વੋਦਾਪੇਤ੍વਾ। ਸਮ੍ਪਹਂਸੇਤ੍વਾਤਿ ਯਥਾਨੁਸਿਟ੍ਠਂ ਠਿਤਸੀਲਾਦਿਗੁਣੇਹਿ ਸਮ੍ਪਤਿ ਪਟਿਲਦ੍ਧਗੁਣਾਨਿਸਂਸੇਹਿ ਚੇવ ਉਪਰਿਲਦ੍ਧਬ੍ਬਫਲવਿਸੇਸੇਹਿ ਚ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਪਹਂਸੇਤ੍વਾ ਲਦ੍ਧਸ੍ਸਾਸવਸੇਨ ਸੁਟ੍ਠੁ ਤੋਸੇਤ੍વਾ। ਏવਮੇਤੇਸਂ ਪਦਾਨਂ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਸਕ੍ਯਰਾਜਾਨੋ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਭਗવਤੋ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯ ਸਾਸਨੇ ਲਦ੍ਧਸ੍ਸਾਦਾ ਲਦ੍ਧਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਾ ਚ।
Sandassetvātiādīsu sandassetvā āvāsadānapaṭisaṃyuttaṃ dhammiṃ kathaṃ katvā. Tato paraṃ, mahārāja, itipi sīlaṃ, itipi samādhi, itipi paññāti sīlādiguṇe tesaṃ sammā dassetvā hatthena gahetvā viya paccakkhato pakāsetvā. Samādapetvāti evaṃ sīlaṃ samādātabbaṃ, sīle patiṭṭhitena evaṃ samādhipaññā bhāvetabbāti yathā te sīlādiguṇe sammā ādiyanti, tathā gaṇhāpetvā. Samuttejetvāti yathāsamādinnaṃ sīlaṃ suvisuddhaṃ hoti, samathavipassanā ca bhāviyamānā yathā suṭṭhu visodhitā uparūpari visesāvahā honti, evaṃ samuttejetvā nisāmanavasena vodāpetvā. Sampahaṃsetvāti yathānusiṭṭhaṃ ṭhitasīlādiguṇehi sampati paṭiladdhaguṇānisaṃsehi ceva upariladdhabbaphalavisesehi ca cittaṃ sampahaṃsetvā laddhassāsavasena suṭṭhu tosetvā. Evametesaṃ padānaṃ attho veditabbo. Sakyarājāno yebhuyyena bhagavato dhammadesanāya sāsane laddhassādā laddhappatiṭṭhā ca.
ਉਪਸਗ੍ਗਸਦ੍ਦਾਨਂ ਅਨੇਕਤ੍ਥਤ੍ਤਾ ਅਭਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਤਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਮਾਨਤ੍ਥੋਪਿ ਹੋਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾਤਿ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾ’’ਤਿ।
Upasaggasaddānaṃ anekatthattā abhi-saddo ati-saddena samānatthopi hotīti vuttaṃ ‘‘abhikkantāti atikkantā’’ti.
ਤਤ੍ਰ ਕਿਰਾਤਿਆਦਿ ਕੇਚਿવਾਦੋਤਿ ਬਦ੍ਧੋਪਿ ਨ ਹੋਤਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਕਾਰਣਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ। ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਲਹੁਤਾਦਯੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਇਦਂ ਕਾਯਿਕਚੇਤਸਿਕਅਞ੍ਞਥਾਭਾવਸ੍ਸ ਕਾਰਣવਚਨਂ, ਲਹੁਤਾਦਿਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਸવਨਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਪਟਿਲਾਭੇਨ ਲਦ੍ਧਬ੍ਬਧਮ੍ਮਤ੍ਥવੇਦਸਮਧਿਗਮਤੋ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ –
Tatra kirātiādi kecivādoti baddhopi na hoti. Tenāha ‘‘akāraṇameta’’ntiādi. Kāyacittalahutādayo uppajjantīti idaṃ kāyikacetasikaaññathābhāvassa kāraṇavacanaṃ, lahutādiuppanne savanānuttariyapaṭilābhena laddhabbadhammatthavedasamadhigamato. Vuttañhetaṃ –
‘‘ਯਥਾ , ਯਥਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸਤ੍ਥਾ વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਅਞ੍ਞਤਰੋ વਾ ਗਰੁਟ੍ਠਾਨਿਕੋ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ, ਤਥਾ ਤਥਾ ਸੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮੇ ਲਭਤਿ ਅਤ੍ਥવੇਦਂ, ਲਭਤਿ ਧਮ੍ਮવੇਦਂ, ਲਭਤਿ ਧਮ੍ਮੂਪਸਂਹਿਤਂ ਪਾਮੋਜ੍ਜ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੩.੩੨੨, ੩੫੫; ਅ॰ ਨਿ॰ ੫.੨੬)।
‘‘Yathā , yathāvuso, bhikkhuno satthā vā dhammaṃ deseti aññataro vā garuṭṭhāniko sabrahmacārī, tathā tathā so tasmiṃ dhamme labhati atthavedaṃ, labhati dhammavedaṃ, labhati dhammūpasaṃhitaṃ pāmojja’’ntiādi (dī. ni. 3.322, 355; a. ni. 5.26).
ਪਿਟ੍ਠਿવਾਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਸਰੀਰਸ੍ਸ ਤਥਾਰੂਪਤ੍ਤਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਞ੍ਚ ਅਨਿਚ੍ਚਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਨੁਬਨ੍ਧਤ੍ਤਾ। ਅਕਾਰਣਂ વਾ ਏਤਨ੍ਤਿ ਯੇਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਮੇવ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਂ વਿવਰਿਤੁਂ ‘‘ਪਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਏਕਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਨ ਨਿਸੀਦਿਤੁਂ ਪਹੋਤਿ ਯਥਾ ਤਂ વੇਲੁવਗਾਮਕੇ। ਏਤ੍ਤਕੇ ਠਾਨੇਤਿ ਏਤ੍ਤਕੇ ਠਾਨੇ ਠਾਨਂ ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਤਞ੍ਚ ਖੋਤਿ વੁਟ੍ਠਾਨਸਞ੍ਞਂ ਚਿਤ੍ਤੇ ਠਪਨਂ। ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੁਣਮਾਨੋ ਧਮ੍ਮਗਾਰવੇਨ।
Piṭṭhivāto uppajji upādinnasarīrassa tathārūpattā saṅkhārānañca aniccatāya dukkhānubandhattā. Akāraṇaṃ vā etanti yenādhippāyena vuttaṃ, tameva adhippāyaṃ vivarituṃ ‘‘pahotī’’tiādi vuttaṃ. Ekapallaṅkena nisīdituṃ pahoti yathā taṃ veluvagāmake. Ettake ṭhāneti ettake ṭhāne ṭhānaṃ nipphannanti yojanā. Tañca khoti vuṭṭhānasaññaṃ citte ṭhapanaṃ. Dhammakathaṃ suṇamāno dhammagāravena.
ਅવਸ੍ਸੁਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅવਸ੍ਸੁਤਭਾવਸ੍ਸ ਰਾਗਾਦਿવਸੇਨ। ਅવਸ੍ਸੁਤਸ੍ਸ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਤਿਨ੍ਤਭਾવਕਾਰਣਂ। ਕਿਲੇਸਾਧਿਮੁਚ੍ਚਨੇਨਾਤਿ ਕਿਲੇਸવਸੇਨ ਪਰਿਪ੍ਫਨ੍ਦਿਤવਸੇਨ। ਨਿਬ੍ਬਾਪਨਂ વਿਯਾਤਿ વੂਪਸਮੋ વਿਯ। ਨਿਬ੍ਬਿਸੇવਨਾਨਨ੍ਤਿ ਪਰਿਪ੍ਫਨ੍ਦਨਰਹਿਤਾਨਂ।
Avassutassāti avassutabhāvassa rāgādivasena. Avassutassa kāraṇanti tintabhāvakāraṇaṃ. Kilesādhimuccanenāti kilesavasena paripphanditavasena. Nibbāpanaṃ viyāti vūpasamo viya. Nibbisevanānanti paripphandanarahitānaṃ.
ਅવਸ੍ਸੁਤਪਰਿਯਾਯਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Avassutapariyāyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya / ੬. ਅવਸ੍ਸੁਤਪਰਿਯਾਯਸੁਤ੍ਤਂ • 6. Avassutapariyāyasuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ੬. ਅવਸ੍ਸੁਤਪਰਿਯਾਯਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 6. Avassutapariyāyasuttavaṇṇanā