Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / နေတ္တိပ္ပကရဏ-အဋ္ဌကထာ • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā |
၇. အာဝဋ္ဋဟာရဝိဘင္ဂဝဏ္ဏနာ
7. Āvaṭṭahāravibhaṅgavaṇṇanā
၂၉. တတ္ထ ကတမော အာဝဋ္ဋော ဟာရောတိ အာဝဋ္ဋဟာရဝိဘင္ဂော။ တတ္ထ အာရမ္ဘထာတိ အာရမ္ဘဓာတုသင္ခာတံ ဝီရိယံ ကရောထ။ နိက္ကမထာတိ ကောသဇ္ဇပက္ခတော နိက္ခန္တတ္တာ နိက္ကမဓာတုသင္ခာတံ တဒုတ္တရိဝီရိယံ ကရောထ။ ယုဉ္ဇထ ဗုဒ္ဓသာသနေတိ ယသ္မာ သီလသံဝရော ဣန္ဒ္ရိယေသု ဂုတ္တဒ္ဝာရတာ ဘောဇနေ မတ္တညုတာ သတိသမ္ပဇညန္တိ ဣမေသု ဓမ္မေသု ပတိဋ္ဌိတာနံ ဇာဂရိယာနုယောဂဝသေန အာရမ္ဘနိက္ကမဓာတုယော သမ္ပဇ္ဇန္တိ, တသ္မာ တထာဘူတသမထဝိပသ္သနာသင္ခာတေ ဘဂဝတော သာသနေ ယုတ္တပ္ပယုတ္တာ ဟောထ။ ဓုနာထ မစ္စုနော သေနံ, နဠာဂာရံဝ ကုဉ္ဇရောတိ ဧဝံ ပဋိပဇ္ဇန္တာ စ တေဓာတုဣသ္သရသ္သ မစ္စုရာဇသ္သ ဝသံ သတ္တေ နေတီတိ တသ္သ သေနာသင္ခာတံ အဗလံ ဒုဗ္ဗလံ ယထာ နာမ ဗလူပပန္နော ကုဉ္ဇရော နဠေဟိ ကတံ အဂာရံ ခဏေနေဝ ဝိဒ္ဓံသေတိ, ဧဝမေဝ ကိလေသဂဏံ ဓုနာထ ဝိဓမထ ဝိဒ္ဓံသေထာတိ အတ္ထော (သံ. နိ. အဋ္ဌ. ၁.၁.၁၈၅)။
29.Tatthakatamo āvaṭṭo hāroti āvaṭṭahāravibhaṅgo. Tattha ārambhathāti ārambhadhātusaṅkhātaṃ vīriyaṃ karotha. Nikkamathāti kosajjapakkhato nikkhantattā nikkamadhātusaṅkhātaṃ taduttarivīriyaṃ karotha. Yuñjatha buddhasāsaneti yasmā sīlasaṃvaro indriyesu guttadvāratā bhojane mattaññutā satisampajaññanti imesu dhammesu patiṭṭhitānaṃ jāgariyānuyogavasena ārambhanikkamadhātuyo sampajjanti, tasmā tathābhūtasamathavipassanāsaṅkhāte bhagavato sāsane yuttappayuttā hotha. Dhunātha maccuno senaṃ, naḷāgāraṃva kuñjaroti evaṃ paṭipajjantā ca tedhātuissarassa maccurājassa vasaṃ satte netīti tassa senāsaṅkhātaṃ abalaṃ dubbalaṃ yathā nāma balūpapanno kuñjaro naḷehi kataṃ agāraṃ khaṇeneva viddhaṃseti, evameva kilesagaṇaṃ dhunātha vidhamatha viddhaṃsethāti attho (saṃ. ni. aṭṭha. 1.1.185).
ဣဒာနိ ယဒတ္ထံ အယံ ဂာထာ နိက္ခိတ္တာ, တံ ယောဇေတ္ဝာ ဒသ္သေတုံ ‘‘အာရမ္ဘထ နိက္ကမထာတိ ဝီရိယသ္သ ပဒဋ္ဌာန’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ အာရမ္ဘထ နိက္ကမထာတိ ဣဒံ ဝစနံ ဝီရိယသ္သ ပဒဋ္ဌာနံ ဝီရိယပယောဂသ္သ ကာရဏံ ဝီရိယာရမ္ဘေ နိယောဇနတော, ‘‘ယောဂာ ဝေ ဇာယတီ ဘူရီ’’တိ (ဓ. ပ. ၂၈၂) ဝစနတော ယောဂော ဘာဝနာ။ တတ္ထ ဝိပသ္သနာဘာဝနာယ ဝက္ခမာနတ္တာ သမာဓိဘာဝနာ ဣဓာဓိပ္ပေတာတိ ဝုတ္တံ – ‘‘ယုဉ္ဇထ ဗုဒ္ဓသာသနေတိ သမာဓိသ္သ ပဒဋ္ဌာန’’န္တိ။ ‘‘မစ္စုနော သေန’’န္တိ ဝုတ္တာယ ကိလေသသေနာယ သမ္မာ ဓုနနံ ဉာဏေနေဝ ဟောတီတိ အာဟ – ‘‘ဓုနာထ။ပေ.။ ပဒဋ္ဌာန’’န္တိ။ ပုန ယထာဝုတ္တဝီရိယသမာဓိပညာသမ္ပယုတ္တေသု အာဓိပစ္စကိစ္စတာယ ပပဉ္စပ္ပဟာနသမတ္ထာ ဝဋ္ဋမူလံ ဆိန္ဒိတ္ဝာ ဝိဝဋ္ဋံ ပာပေန္တိ စာတိ ဒသ္သနတ္ထံ ‘‘အာရမ္ဘထ နိက္ကမထာတိ ဝီရိယိန္ဒ္ရိယသ္သ ပဒဋ္ဌာန’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဣမာနိ ပဒဋ္ဌာနာနိ ဒေသနာတိ ‘‘ယာနိမာနိ ဝီရိယသ္သ ပဒဋ္ဌာန’’န္တိအာဒိနာ ဝီရိယာဒီနံ ပဒဋ္ဌာနာနိ ဝုတ္တာနိ, သာ အာရမ္ဘထ နိက္ကမထာတိ အာဒိဒေသနာ, န ဝီရိယာရမ္ဘဝတ္ထုအာဒီနီတိ အတ္ထော။ တထာ စေဝ သံဝဏ္ဏိတံ။
Idāni yadatthaṃ ayaṃ gāthā nikkhittā, taṃ yojetvā dassetuṃ ‘‘ārambhatha nikkamathāti vīriyassa padaṭṭhāna’’ntiādi vuttaṃ. Tattha ārambhatha nikkamathāti idaṃ vacanaṃ vīriyassa padaṭṭhānaṃ vīriyapayogassa kāraṇaṃ vīriyārambhe niyojanato, ‘‘yogā ve jāyatī bhūrī’’ti (dha. pa. 282) vacanato yogo bhāvanā. Tattha vipassanābhāvanāya vakkhamānattā samādhibhāvanā idhādhippetāti vuttaṃ – ‘‘yuñjatha buddhasāsaneti samādhissa padaṭṭhāna’’nti. ‘‘Maccuno sena’’nti vuttāya kilesasenāya sammā dhunanaṃ ñāṇeneva hotīti āha – ‘‘dhunātha…pe… padaṭṭhāna’’nti. Puna yathāvuttavīriyasamādhipaññāsampayuttesu ādhipaccakiccatāya papañcappahānasamatthā vaṭṭamūlaṃ chinditvā vivaṭṭaṃ pāpenti cāti dassanatthaṃ ‘‘ārambhatha nikkamathāti vīriyindriyassa padaṭṭhāna’’ntiādi vuttaṃ. Imāni padaṭṭhānāni desanāti ‘‘yānimāni vīriyassa padaṭṭhāna’’ntiādinā vīriyādīnaṃ padaṭṭhānāni vuttāni, sā ārambhatha nikkamathāti ādidesanā, na vīriyārambhavatthuādīnīti attho. Tathā ceva saṃvaṇṇitaṃ.
ဧဝံ ယထာနိက္ခိတ္တာယ ဒေသနာယ ပဒဋ္ဌာနဝသေန အတ္ထံ နိဒ္ဓာရေတ္ဝာ ဣဒာနိ တံ သဘာဂဝိသဘာဂဓမ္မဝသေန အာဝဋ္ဋေတုကာမော တသ္သ ဘူမိံ ဒသ္သေတုံ ‘‘အယုဉ္ဇန္တာနံ ဝာ သတ္တာနံ ယောဂေ ယုဉ္ဇန္တာနံ ဝာ အာရမ္ဘော’’တိအာဒိမာဟ။ တသ္သတ္ထော – ယောဂေ ဘာဝနာယံ တံ အယုဉ္ဇန္တာနံ ဝာ သတ္တာနံ အပရိပက္ကဉာဏာနံ ဝာသနာဘာဂေန အာယတိံ ဝိဇာနနတ္ထံ အယံ ဒေသနာရမ္ဘော ယုဉ္ဇန္တာနံ ဝာ ပရိပက္ကဉာဏာနန္တိ။
Evaṃ yathānikkhittāya desanāya padaṭṭhānavasena atthaṃ niddhāretvā idāni taṃ sabhāgavisabhāgadhammavasena āvaṭṭetukāmo tassa bhūmiṃ dassetuṃ ‘‘ayuñjantānaṃ vā sattānaṃ yoge yuñjantānaṃ vā ārambho’’tiādimāha. Tassattho – yoge bhāvanāyaṃ taṃ ayuñjantānaṃ vā sattānaṃ aparipakkañāṇānaṃ vāsanābhāgena āyatiṃ vijānanatthaṃ ayaṃ desanārambho yuñjantānaṃ vā paripakkañāṇānanti.
သော ပမာဒော ဒုဝိဓောတိ ယေန ပမာဒေန ဘာဝနံ နာနုယုဉ္ဇန္တိ, သော ပမာဒော အတ္တနော ကာရဏဘေဒေန ဒုဝိဓော။ အညာဏေနာတိ ပဉ္စန္နံ ခန္ဓာနံ သလက္ခဏသာမညလက္ခဏပဋိစ္ဆာဒကေန သမ္မောဟေန။ နိဝုတောတိ ဆာဒိတော။ ဉေယ္ယဋ္ဌာနန္တိ ဉေယ္ယဉ္စ တံ ‘‘ဣတိ ရူပံ, ဣတိ ရူပသ္သ သမုဒယော’’တိအာဒိနာ ဉာဏသ္သ ပဝတ္တနဋ္ဌာနဉ္စာတိ ဉေယ္ယဋ္ဌာနံ။ အနေကဘေဒတ္တာ ပာပဓမ္မာနံ တဗ္ဗသေန အနေကဘေဒောပိ ပမာဒော မူလဘူတာယ အဝိဇ္ဇာယ ဝသေန ဧကော ဧဝာတိ အာဟ – ‘‘ဧကဝိဓော အဝိဇ္ဇာယာ’’တိ။ လာဘဝိနိစ္ဆယပရိဂ္ဂဟမစ္ဆရိယာနိ ပရိယေသနာအာရက္ခာပရိဘောဂေသု အန္တောဂဓာနိ။ ဆန္ဒရာဂဇ္ဈောသာနာ တဏ္ဟာ ဧဝာတိ တဏ္ဟာမူလကေပိ ဓမ္မေ ဧတ္ထေဝ ပက္ခိပိတ္ဝာ ‘‘တိဝိဓော တဏ္ဟာယာ’’တိ ဝုတ္တံ။
So pamādo duvidhoti yena pamādena bhāvanaṃ nānuyuñjanti, so pamādo attano kāraṇabhedena duvidho. Aññāṇenāti pañcannaṃ khandhānaṃ salakkhaṇasāmaññalakkhaṇapaṭicchādakena sammohena. Nivutoti chādito. Ñeyyaṭṭhānanti ñeyyañca taṃ ‘‘iti rūpaṃ, iti rūpassa samudayo’’tiādinā ñāṇassa pavattanaṭṭhānañcāti ñeyyaṭṭhānaṃ. Anekabhedattā pāpadhammānaṃ tabbasena anekabhedopi pamādo mūlabhūtāya avijjāya vasena eko evāti āha – ‘‘ekavidho avijjāyā’’ti. Lābhavinicchayapariggahamacchariyāni pariyesanāārakkhāparibhogesu antogadhāni. Chandarāgajjhosānā taṇhā evāti taṇhāmūlakepi dhamme ettheva pakkhipitvā ‘‘tividho taṇhāyā’’ti vuttaṃ.
ရူပီသု ဘဝေသူတိ ရူပဓမ္မေသု။ အဇ္ဈောသာနန္တိ တဏ္ဟာဘိနိဝေသော။ ဧတေန ‘‘တဏ္ဟာယ ရူပကာယော ပဒဋ္ဌာန’’န္တိ ပဒသ္သ အတ္ထံ ဝိဝရတိ။ အနာဒိမတိ ဟိ သံသာရေ ဣတ္ထိပုရိသာ အညမညရူပာဘိရာမာ, အယဉ္စတ္ထော စိတ္တပရိယာဒာနသုတ္တေန (အ. နိ. ၁.၁-၁၀) ဒီပေတဗ္ဗော။ အရူပီသု သမ္မောဟောတိ ဖသ္သာဒီနံ အတိသုခုမသဘာဝတ္တာ သန္တတိသမူဟကိစ္စာရမ္မဏဃနဝိနိဗ္ဘောဂသ္သ ဒုက္ကရတ္တာ စ အရူပဓမ္မေသု သမ္မောဟော, သတ္တာနံ ပတိဋ္ဌိတောတိ ဝစနသေသော။ ဧဝံ နိဒ္ဓာရိတေ ရူပကာယနာမကာယသင္ခာတေ ဥပာဒာနက္ခန္ဓပဉ္စကေ အာရမ္မဏကရဏဝသေန ပဝတ္တံ တဏ္ဟဉ္စ အဝိဇ္ဇဉ္စ အဝိသေသေန ဝုတ္တံ စတုပာဒာနာနံ ဝသေန ဝိဘဇိတ္ဝာ တေသံ ခန္ဓာနံ ဥပာဒာနာနဉ္စ ဒုက္ခသမုဒယဘာဝေန သဟပရိညေယ္ယပဟာတဗ္ဗဘာဝံ ဒသ္သေတိ ‘‘တတ္ထ ရူပကာယော’’တိအာဒိနာ။
Rūpīsu bhavesūti rūpadhammesu. Ajjhosānanti taṇhābhiniveso. Etena ‘‘taṇhāya rūpakāyo padaṭṭhāna’’nti padassa atthaṃ vivarati. Anādimati hi saṃsāre itthipurisā aññamaññarūpābhirāmā, ayañcattho cittapariyādānasuttena (a. ni. 1.1-10) dīpetabbo. Arūpīsu sammohoti phassādīnaṃ atisukhumasabhāvattā santatisamūhakiccārammaṇaghanavinibbhogassa dukkarattā ca arūpadhammesu sammoho, sattānaṃ patiṭṭhitoti vacanaseso. Evaṃ niddhārite rūpakāyanāmakāyasaṅkhāte upādānakkhandhapañcake ārammaṇakaraṇavasena pavattaṃ taṇhañca avijjañca avisesena vuttaṃ catupādānānaṃ vasena vibhajitvā tesaṃ khandhānaṃ upādānānañca dukkhasamudayabhāvena sahapariññeyyapahātabbabhāvaṃ dasseti ‘‘tattha rūpakāyo’’tiādinā.
၃၀. ဧဝံ ပမာဒမုခေန ပုရိမသစ္စဒ္ဝယံ နိဒ္ဓာရေတ္ဝာ ပမာဒမုခေနေဝ အပရမ္ပိ သစ္စဒ္ဝယံ နိဒ္ဓာရေတုံ ‘‘တတ္ထ ယော’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ တသ္သာတိ တသ္သ ပမာဒသ္သ။ သမ္ပဋိဝေဓေနာတိ သမ္မာ ပရိဇာနနေန အသ္သာဒာဒီနံ ဇာနနေန။ ရက္ခဏာ ပဋိသံဟရဏာတိ အတ္တနော စိတ္တသ္သ ရက္ခဏသင္ခာတာ ပမာဒသ္သ ပဋိသံဟရဏာ, တပ္ပဋိပက္ခေန သင္ကောစနာ အပ္ပမာဒာနုယောဂေန ယာ ခေပနာ။ အယံ သမထောတိ ကိစ္စေန သမာဓိံ ဒသ္သေတိ။ အယံ ဝောဒာနပက္ခဝိသဘာဂဓမ္မဝသေန အာဝဋ္ဋနာ။ ‘‘ယဒာ ဇာနာတိ ကာမာနံ။ပေ.။ အာနိသံသ’’န္တိ ဣမိနာ သမထာဓိဂမသ္သ ဥပာယံ ဒသ္သေတိ။
30. Evaṃ pamādamukhena purimasaccadvayaṃ niddhāretvā pamādamukheneva aparampi saccadvayaṃ niddhāretuṃ ‘‘tattha yo’’tiādi vuttaṃ. Tattha tassāti tassa pamādassa. Sampaṭivedhenāti sammā parijānanena assādādīnaṃ jānanena. Rakkhaṇā paṭisaṃharaṇāti attano cittassa rakkhaṇasaṅkhātā pamādassa paṭisaṃharaṇā, tappaṭipakkhena saṅkocanā appamādānuyogena yā khepanā. Ayaṃ samathoti kiccena samādhiṃ dasseti. Ayaṃ vodānapakkhavisabhāgadhammavasena āvaṭṭanā. ‘‘Yadā jānāti kāmānaṃ…pe… ānisaṃsa’’nti iminā samathādhigamassa upāyaṃ dasseti.
တတ္ထ ကာမာနန္တိ ဝတ္ထုကာမာနဉ္စ ကိလေသကာမာနဉ္စ။ အသ္သာဒဉ္စ အသ္သာဒတောတိ ကာမေ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇမာနံ သုခသောမနသ္သသင္ခာတံ အသ္သာဒံ အသ္သာဒတာယ အသ္သာဒမတ္တတော။ အာဒီနဝန္တိ ‘‘အပ္ပသ္သာဒာ ကာမာ ဗဟုဒုက္ခာ’’တိအာဒိနာ (မ. နိ. ၁.၂၃၆) ဝုတ္တံ အာဒီနဝံ ဒောသံ။ နိသ္သရဏန္တိ ပဌမဇ္ဈာနံ။ ဝုတ္တဉ္ဟေတံ – ‘‘ကာမာနမေတံ နိသ္သရဏံ ယဒိဒံ နေက္ခမ္မ’’န္တိ (ဣတိဝု. ၇၂)။ ဩကာရန္တိ လာမကဘာဝံ။ သံကိလေသန္တိ သံကိလိသ္သနံ။ ကာမဟေတု ဟိ သတ္တာ သံကိလိသ္သန္တိ။ ဝောဒာနန္တိ ဝိသုဇ္ဈနံ။ နေက္ခမ္မေ စ အာနိသံသန္တိ နီဝရဏပ္ပဟာနာဒိဂုဏဝိသေသယောဂံ။ တတ္ထာတိ တသ္မိံ ယထာဝုတ္တေ သမထေ သတိ။ ယာ ဝီမံသာတိ ယာ ပညာ။ ‘‘သမာဟိတော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ယထာဘူတံ ပဇာနာတီ’’တိ (သံ. နိ. ၅.၁၀၇၁) ဟိ ဝုတ္တံ။ ယထာ တဏ္ဟာသဟိတာဝ အဝိဇ္ဇာ သင္ခာရာနံ ပစ္စယော, ဧဝံ အဝိဇ္ဇာသဟိတာဝ တဏ္ဟာ ဥပာဒာနာနံ ပစ္စယော။ တာသု နိရုဒ္ဓာသု ဥပာဒာနာဒီနံ အဘာဝော ဧဝာတိ တဏ္ဟာအဝိဇ္ဇာပဟာနေန သကလဝဋ္ဋဒုက္ခနိရောဓံ ဒသ္သေန္တော ‘‘ဣမေသု ဒ္ဝီသု ဓမ္မေသု ပဟီနေသူ’’တိအာဒိမာဟ။ ဣမာနိ စတ္တာရိ သစ္စာနိ ဝိသဘာဂသဘာဂဓမ္မာဝဋ္ဋနဝသေန နိဒ္ဓာရိတာနီတိ အဓိပ္ပာယော။
Tattha kāmānanti vatthukāmānañca kilesakāmānañca. Assādañca assādatoti kāme paṭicca uppajjamānaṃ sukhasomanassasaṅkhātaṃ assādaṃ assādatāya assādamattato. Ādīnavanti ‘‘appassādā kāmā bahudukkhā’’tiādinā (ma. ni. 1.236) vuttaṃ ādīnavaṃ dosaṃ. Nissaraṇanti paṭhamajjhānaṃ. Vuttañhetaṃ – ‘‘kāmānametaṃ nissaraṇaṃ yadidaṃ nekkhamma’’nti (itivu. 72). Okāranti lāmakabhāvaṃ. Saṃkilesanti saṃkilissanaṃ. Kāmahetu hi sattā saṃkilissanti. Vodānanti visujjhanaṃ. Nekkhamme ca ānisaṃsanti nīvaraṇappahānādiguṇavisesayogaṃ. Tatthāti tasmiṃ yathāvutte samathe sati. Yā vīmaṃsāti yā paññā. ‘‘Samāhito, bhikkhave, bhikkhu yathābhūtaṃ pajānātī’’ti (saṃ. ni. 5.1071) hi vuttaṃ. Yathā taṇhāsahitāva avijjā saṅkhārānaṃ paccayo, evaṃ avijjāsahitāva taṇhā upādānānaṃ paccayo. Tāsu niruddhāsu upādānādīnaṃ abhāvo evāti taṇhāavijjāpahānena sakalavaṭṭadukkhanirodhaṃ dassento ‘‘imesu dvīsu dhammesu pahīnesū’’tiādimāha. Imāni cattāri saccāni visabhāgasabhāgadhammāvaṭṭanavasena niddhāritānīti adhippāyo.
ဧဝံ ဝောဒာနပက္ခံ နိက္ခိပိတ္ဝာ တသ္သ ဝိသဘာဂဓမ္မဝသေန သဘာဂဓမ္မဝသေန စ အာဝဋ္ဋနံ ဒသ္သေတ္ဝာ ဣဒာနိ သံကိလေသပက္ခံ နိက္ခိပိတ္ဝာ တသ္သ ဝိသဘာဂဓမ္မဝသေန သဘာဂဓမ္မဝသေန စ အာဝဋ္ဋနံ ဒသ္သေတုံ ‘‘ယထာပိ မူလေ’’တိ ဂာထမာဟ။ တသ္သတ္ထော – ယထာ နာမ ပတိဋ္ဌာဟေတုဘာဝေန မူလန္တိ လဒ္ဓဝောဟာရေ ဘူမိဂတေ ရုက္ခသ္သ အဝယဝေ ဖရသုဆေဒာဒိအန္တရာယာဘာဝေန အနုပဒ္ဒဝေ တတော ဧဝ ဒဠ္ဟေ ထိရေ သတိ ခန္ဓေ ဆိန္နေပိ အသ္သတ္ထာဒိရုက္ခော ရုဟတိ, ဧဝမေဝ တဏ္ဟာနုသယသင္ခာတေ အတ္တဘာဝရုက္ခသ္သ မူလေ မဂ္ဂဉာဏဖရသုနာ အနုပစ္ဆိန္နေ တယိဒံ ဒုက္ခံ ပုနပ္ပုနံ အပရာပရဘာဝေန နိဗ္ဗတ္တတိ န နိရုဇ္ဈတီတိ။ ကာမတဏ္ဟာဒိနိဝတ္တနတ္ထံ ‘‘ဘဝတဏ္ဟာယာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဧတသ္သ ဓမ္မသ္သ ပစ္စယောတိ ဧတသ္သ ဘဝတဏ္ဟာသင္ခာတသ္သ ဓမ္မသ္သ ဘဝေသု အာဒီနဝပ္ပဋိစ္ဆာဒနာဒိဝသေန အသ္သာဒဂ္ဂဟဏသ္သ ပစ္စယော။ ဝုတ္တဉ္ဟေတံ – ‘‘သံယောဇနီယေသု, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေသု အသ္သာဒာနုပသ္သိနော တဏ္ဟာ ပဝဍ္ဎတီ’’တိ (သံ. နိ. ၂.၅၇)။ တေနေဝာဟ – ‘‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ ဟိ ဘဝတဏ္ဟာ’’တိ။ ဣဓ သမထော ဝိပသ္သနာ စ မဂ္ဂသမာဓိ မဂ္ဂပညာ စ အဓိပ္ပေတာတိ အာဟ – ‘‘ယေန တဏ္ဟာနုသယံ သမူဟနတီ’’တိအာဒိ။ ဣမာနိ စတ္တာရိ သစ္စာနီတိ ဝိသဘာဂသဘာဂဓမ္မာဝဋ္ဋနဝသေန နိဒ္ဓာရိတာနီတိ။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။
Evaṃ vodānapakkhaṃ nikkhipitvā tassa visabhāgadhammavasena sabhāgadhammavasena ca āvaṭṭanaṃ dassetvā idāni saṃkilesapakkhaṃ nikkhipitvā tassa visabhāgadhammavasena sabhāgadhammavasena ca āvaṭṭanaṃ dassetuṃ ‘‘yathāpi mūle’’ti gāthamāha. Tassattho – yathā nāma patiṭṭhāhetubhāvena mūlanti laddhavohāre bhūmigate rukkhassa avayave pharasuchedādiantarāyābhāvena anupaddave tato eva daḷhe thire sati khandhe chinnepi assatthādirukkho ruhati, evameva taṇhānusayasaṅkhāte attabhāvarukkhassa mūle maggañāṇapharasunā anupacchinne tayidaṃ dukkhaṃ punappunaṃ aparāparabhāvena nibbattati na nirujjhatīti. Kāmataṇhādinivattanatthaṃ ‘‘bhavataṇhāyā’’ti vuttaṃ. Etassa dhammassa paccayoti etassa bhavataṇhāsaṅkhātassa dhammassa bhavesu ādīnavappaṭicchādanādivasena assādaggahaṇassa paccayo. Vuttañhetaṃ – ‘‘saṃyojanīyesu, bhikkhave, dhammesu assādānupassino taṇhā pavaḍḍhatī’’ti (saṃ. ni. 2.57). Tenevāha – ‘‘avijjāpaccayā hi bhavataṇhā’’ti. Idha samatho vipassanā ca maggasamādhi maggapaññā ca adhippetāti āha – ‘‘yena taṇhānusayaṃ samūhanatī’’tiādi. Imāni cattāri saccānīti visabhāgasabhāgadhammāvaṭṭanavasena niddhāritānīti. Sesaṃ vuttanayameva.
ဣဒာနိ န ကေဝလံ နိဒ္ဓာရိတေဟေဝ ဝိသဘာဂသဘာဂဓမ္မေဟိ အာဝဋ္ဋနံ, အထ ခော ပာဠိအာဂတေဟိပိ တေဟိ အာဝဋ္ဋနံ အာဝဋ္ဋဟာရောတိ ဒသ္သနတ္ထံ ‘‘သဗ္ဗပာပသ္သ အကရဏ’’န္တိ ဂာထမာဟ ။ တတ္ထ သဗ္ဗပာပသ္သာတိ သဗ္ဗာကုသလသ္သ။ အကရဏန္တိ အနုပ္ပာဒနံ။ ကုသလသ္သာတိ စတုဘူမကကုသလသ္သ။ ဥပသမ္ပဒာတိ ပဋိလာဘော။ သစိတ္တပရိယောဒာပနန္တိ အတ္တနော စိတ္တဝောဒာနံ, တံ ပန အရဟတ္တေန ဟောတိ။ ဣတိ သီလသံဝရေန သဗ္ဗပာပံ ပဟာယ သမထဝိပသ္သနာဟိ ကုသလံ သမ္ပာဒေတ္ဝာ အရဟတ္တဖလေန စိတ္တံ ပရိယောဒပေတဗ္ဗန္တိ ဧတံ ဗုဒ္ဓာန သာသနံ ဩဝာဒော အနုသိဋ္ဌီတိ အယံ သင္ခေပတ္ထော, ဝိတ္ထာရတော ပန အတ္ထော ပာဠိတော ဧဝ ဝိညာယတိ။
Idāni na kevalaṃ niddhāriteheva visabhāgasabhāgadhammehi āvaṭṭanaṃ, atha kho pāḷiāgatehipi tehi āvaṭṭanaṃ āvaṭṭahāroti dassanatthaṃ ‘‘sabbapāpassa akaraṇa’’nti gāthamāha . Tattha sabbapāpassāti sabbākusalassa. Akaraṇanti anuppādanaṃ. Kusalassāti catubhūmakakusalassa. Upasampadāti paṭilābho. Sacittapariyodāpananti attano cittavodānaṃ, taṃ pana arahattena hoti. Iti sīlasaṃvarena sabbapāpaṃ pahāya samathavipassanāhi kusalaṃ sampādetvā arahattaphalena cittaṃ pariyodapetabbanti etaṃ buddhāna sāsanaṃ ovādo anusiṭṭhīti ayaṃ saṅkhepattho, vitthārato pana attho pāḷito eva viññāyati.
တတ္ထ ‘‘သဗ္ဗပာပံ နာမာ’’တိအာဒီသု ဒောသသမုဋ္ဌာနန္တိ ဒောသော သမုဋ္ဌာနမေဝ ဧတသ္သာတိ ဒောသသမုဋ္ဌာနံ, န ဒောသော ဧဝ သမုဋ္ဌာနန္တိ။ လောဘသမုဋ္ဌာနာယပိ ပိသုဏဝာစာယ သမ္ဘဝတော။ ကာယဒုစ္စရိတန္တိ ပဒံ အပေက္ခိတ္ဝာ ‘‘ဒောသသမုဋ္ဌာန’’န္တိ နပုံသကနိဒ္ဒေသော။ လောဘသမုဋ္ဌာနံ မောဟသမုဋ္ဌာနန္တိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။ သမ္ဖပ္ပလာပော ဥဒ္ဓစ္စစိတ္တေန ပဝတ္တယတီတိ အဓိပ္ပာယေန တသ္သ မောဟသမုဋ္ဌာနတာ ဝုတ္တာ။
Tattha ‘‘sabbapāpaṃ nāmā’’tiādīsu dosasamuṭṭhānanti doso samuṭṭhānameva etassāti dosasamuṭṭhānaṃ, na doso eva samuṭṭhānanti. Lobhasamuṭṭhānāyapi pisuṇavācāya sambhavato. Kāyaduccaritanti padaṃ apekkhitvā ‘‘dosasamuṭṭhāna’’nti napuṃsakaniddeso. Lobhasamuṭṭhānaṃ mohasamuṭṭhānanti etthāpi eseva nayo. Samphappalāpo uddhaccacittena pavattayatīti adhippāyena tassa mohasamuṭṭhānatā vuttā.
ဧဝံ ဒုစ္စရိတအကုသလကမ္မပထကမ္မဝိဘာဂေန ‘‘သဗ္ဗပာပ’’န္တိ ဧတ္ထ ဝုတ္တပာပံ ဝိဘဇိတ္ဝာ ဣဒာနိသ္သ အကုသလမူလဝသေန အဂတိဂမနဝိဘာဂမ္ပိ ဒသ္သေတုံ ‘‘အကုသလမူလ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ အကုသလမူလံ ပယောဂံ ဂစ္ဆန္တန္တိ လောဘာဒိအကုသလာနိ ကာယဝစီပယောဂံ ဂစ္ဆန္တာနိ, ကာယဝစီပယောဂံ သမုဋ္ဌာပေန္တာနီတိ အတ္ထော။ ဆန္ဒာတိ ဆန္ဒဟေတု။ ယံ ဆန္ဒာ အဂတိံ ဂစ္ဆတိ, ဣဒံ လောဘသမုဋ္ဌာနန္တိ ဆန္ဒာ အဂတိံ ဂစ္ဆတီတိ ယဒေတံ အဂတိဂမနံ, ဣဒံ လောဘသမုဋ္ဌာနန္တိ။ ဧဝံ သေသေသုပိ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ဧတ္တာဝတာ ‘‘သဗ္ဗပာပသ္သ အကရဏ’’န္တိ ဧတ္ထ ပာပံ ဒသ္သေတ္ဝာ ဣဒာနိ တသ္သ အကရဏံ ဒသ္သေန္တော ‘‘လောဘော။ပေ.။ ပညာယာ’’တိ တီဟိ ကုသလမူလေဟိ တိဏ္ဏံ အကုသလမူလာနံ ပဟာနဝသေန သဗ္ဗပာပသ္သ အကရဏံ အနုပ္ပာဒနမာဟ။ တထာ လောဘော ဥပေက္ခာယာတိအာဒိနာ ဗ္ရဟ္မဝိဟာရေဟိ။ တတ္ထ အရတိံ ဝူပသမေန္တီ မုဒိတာ တသ္သာ မူလဘူတံ မောဟံ ပဇဟတီတိ ကတ္ဝာ ဝုတ္တံ – ‘‘မောဟော မုဒိတာယ ပဟာနံ အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆတီ’’တိ။
Evaṃ duccaritaakusalakammapathakammavibhāgena ‘‘sabbapāpa’’nti ettha vuttapāpaṃ vibhajitvā idānissa akusalamūlavasena agatigamanavibhāgampi dassetuṃ ‘‘akusalamūla’’ntiādi vuttaṃ. Tattha akusalamūlaṃ payogaṃ gacchantanti lobhādiakusalāni kāyavacīpayogaṃ gacchantāni, kāyavacīpayogaṃ samuṭṭhāpentānīti attho. Chandāti chandahetu. Yaṃ chandā agatiṃ gacchati, idaṃ lobhasamuṭṭhānanti chandā agatiṃ gacchatīti yadetaṃ agatigamanaṃ, idaṃ lobhasamuṭṭhānanti. Evaṃ sesesupi attho daṭṭhabbo. Ettāvatā ‘‘sabbapāpassa akaraṇa’’nti ettha pāpaṃ dassetvā idāni tassa akaraṇaṃ dassento ‘‘lobho…pe… paññāyā’’ti tīhi kusalamūlehi tiṇṇaṃ akusalamūlānaṃ pahānavasena sabbapāpassa akaraṇaṃ anuppādanamāha. Tathā lobho upekkhāyātiādinā brahmavihārehi. Tattha aratiṃ vūpasamentī muditā tassā mūlabhūtaṃ mohaṃ pajahatīti katvā vuttaṃ – ‘‘moho muditāya pahānaṃ abbhatthaṃ gacchatī’’ti.
၃၁. ဣဒာနိ အညေနပိ ပရိယာယေန ပာပံ တသ္သ အကရဏဉ္စ ဒသ္သေတ္ဝာ သေသပဒာနဉ္စ အတ္ထဝိဘာဝနမုခေန သဘာဂဝိသဘာဂဓမ္မာဝဋ္ဋနံ ဒသ္သေတုံ ‘‘သဗ္ဗပာပံ နာမ အဋ္ဌ မိစ္ဆတ္တာနီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အကိရိယာ အကရဏံ အနဇ္ဈာစာရောတိ တီဟိပိ ပဒေဟိ မိစ္ဆတ္တာနံ အနုပ္ပာဒနမေဝ ဝဒတိ။ တထာ ကိရိယာ ကရဏံ အဇ္ဈာစာရောတိ တီဟိပိ ပဒေဟိ ဥပ္ပာဒနမေဝ ဝဒတိ။ အဇ္ဈာစာရောတိ အဓိဋ္ဌဟိတ္ဝာ အာစရဏံ။ အတီတသ္သာတိ စိရကာလပ္ပဝတ္တိဝသေန ပုရာဏသ္သ။ မဂ္ဂသ္သာတိ အရိယမဂ္ဂသ္သ။ ဝုတ္တဉ္ဟေတံ – ‘‘ပုရာဏမဂ္ဂံ ပုရာဏံ အဉ္ဇသန္တိ ခော အရိယသ္သေတံ အဋ္ဌင္ဂိကသ္သ မဂ္ဂသ္သ အဓိဝစန’’န္တိ (သံ. နိ. ၂.၆၅ အတ္ထတော သမာနံ)။ အတီတေန ဝာ ဝိပသ္သိနာ ဘဂဝတာ ယထာဓိဂတံ ဒေသိတဘာဝံ သန္ဓာယ ‘‘အတီတသ္သ မဂ္ဂသ္သာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဝိပသ္သိနော ဟိ အယံ ဘဂဝတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ပာတိမောက္ခုဒ္ဒေသဂာထာတိ။
31. Idāni aññenapi pariyāyena pāpaṃ tassa akaraṇañca dassetvā sesapadānañca atthavibhāvanamukhena sabhāgavisabhāgadhammāvaṭṭanaṃ dassetuṃ ‘‘sabbapāpaṃ nāma aṭṭha micchattānī’’tiādi vuttaṃ. Akiriyā akaraṇaṃ anajjhācāroti tīhipi padehi micchattānaṃ anuppādanameva vadati. Tathā kiriyā karaṇaṃ ajjhācāroti tīhipi padehi uppādanameva vadati. Ajjhācāroti adhiṭṭhahitvā ācaraṇaṃ. Atītassāti cirakālappavattivasena purāṇassa. Maggassāti ariyamaggassa. Vuttañhetaṃ – ‘‘purāṇamaggaṃ purāṇaṃ añjasanti kho ariyassetaṃ aṭṭhaṅgikassa maggassa adhivacana’’nti (saṃ. ni. 2.65 atthato samānaṃ). Atītena vā vipassinā bhagavatā yathādhigataṃ desitabhāvaṃ sandhāya ‘‘atītassa maggassā’’ti vuttaṃ. Vipassino hi ayaṃ bhagavato sammāsambuddhassa pātimokkhuddesagāthāti.
ယံ ပဋိဝေဓေနာတိ ယသ္သ ပရိညာဘိသမယေန။ ယံ ပရိယောဒာပိတံ, အယံ နိရောဓောတိ ယဒိပိ အသင္ခတာ ဓာတု ကေနစိ သံကိလေသေန န သံကိလိသ္သတိ, အဓိဂစ္ဆန္တသ္သ ပန ပုဂ္ဂလသ္သ ဝသေန ဧဝံ ဝုတ္တံ။ တသ္သ ဟိ ယာဝ သံကိလေသာ န ဝိဂစ္ဆန္တိ, တာဝ အသင္ခတာ ဓာတု အပရိယောဒပိတာတိ ဝုစ္စတိ။ ယထာ နိဗ္ဗာနာဓိဂမေန ယေ ခန္ဓာ ဝူပသမေတဗ္ဗာ, တေသံ သေသဘာဝေန အသေသဘာဝေန စ ‘‘သဥပာဒိသေသာ’’တိ စ, ‘‘အနုပာဒိသေသာ’’တိ စ ဝုစ္စတိ, ဧဝံသမ္ပဒမိဒံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။
Yaṃ paṭivedhenāti yassa pariññābhisamayena. Yaṃ pariyodāpitaṃ, ayaṃ nirodhoti yadipi asaṅkhatā dhātu kenaci saṃkilesena na saṃkilissati, adhigacchantassa pana puggalassa vasena evaṃ vuttaṃ. Tassa hi yāva saṃkilesā na vigacchanti, tāva asaṅkhatā dhātu apariyodapitāti vuccati. Yathā nibbānādhigamena ye khandhā vūpasametabbā, tesaṃ sesabhāvena asesabhāvena ca ‘‘saupādisesā’’ti ca, ‘‘anupādisesā’’ti ca vuccati, evaṃsampadamidaṃ daṭṭhabbaṃ.
ဣမာနိ ပာဠိအာဂတဓမ္မာနံ သဘာဂဝိသဘာဂဓမ္မာဝဋ္ဋနဝသေန နိဒ္ဓာရိတာနိ စတ္တာရိ သစ္စာနိ ပုနပိ ပာဠိအာဂတဓမ္မာနံ သဘာဂဝိသဘာဂဓမ္မာဝဋ္ဋနေန အာဝဋ္ဋဟာရံ ဒသ္သေတုံ ‘‘ဓမ္မော ဟဝေ ရက္ခတီ’’တိ ဂာထမာဟ။ တသ္သာ ပဒတ္ထော ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တော ဧဝ။ ဓမ္မောတိ ပုညဓမ္မော ဣဓာဓိပ္ပေတော။ တံ ဝိဘဇိတ္ဝာ ဒသ္သေန္တော ‘‘ဓမ္မော နာမ ဒုဝိဓော ဣန္ဒ္ရိယသံဝရော မဂ္ဂော စာ’’တိ အာဟ။ ဣန္ဒ္ရိယသံဝရသီသေန စေတ္ထ သဗ္ဗမ္ပိ သီလံ ဂဟိတန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ ။ သဗ္ဗာ ဥပပတ္တိယော ဒုဂ္ဂတိ ဒုက္ခဒုက္ခတာဒိယောဂေန ဒုက္ခာ ဂတိယောတိ ကတ္ဝာ။ ယထာဝုတ္တေ ဒုဝိဓေ ဓမ္မေ ပဌမော ဓမ္မော ယထာ သုစိဏ္ဏော ဟောတိ, ယတော စ သော ရက္ခတိ, ယတ္ထ စ ပတိဋ္ဌာပေတိ, တံ သဗ္ဗံ ဒသ္သေတုံ ‘‘တတ္ထ ယာ သံဝရသီလေ အခဏ္ဍကာရိတာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဣဒာနိ တသ္သ ဓမ္မသ္သ အပာယတော ရက္ခဏေ ဧကန္တိကဘာဝံ ဝိဘာဝေတုံ ဂာမဏိသံယုတ္တေ (သံ. နိ. ၄.၃၅၈) အသိဗန္ဓကပုတ္တသုတ္တံ အာဘတံ။
Imāni pāḷiāgatadhammānaṃ sabhāgavisabhāgadhammāvaṭṭanavasena niddhāritāni cattāri saccāni punapi pāḷiāgatadhammānaṃ sabhāgavisabhāgadhammāvaṭṭanena āvaṭṭahāraṃ dassetuṃ ‘‘dhammo have rakkhatī’’ti gāthamāha. Tassā padattho pubbe vutto eva. Dhammoti puññadhammo idhādhippeto. Taṃ vibhajitvā dassento ‘‘dhammo nāma duvidho indriyasaṃvaro maggo cā’’ti āha. Indriyasaṃvarasīsena cettha sabbampi sīlaṃ gahitanti daṭṭhabbaṃ . Sabbā upapattiyo duggati dukkhadukkhatādiyogena dukkhā gatiyoti katvā. Yathāvutte duvidhe dhamme paṭhamo dhammo yathā suciṇṇo hoti, yato ca so rakkhati, yattha ca patiṭṭhāpeti, taṃ sabbaṃ dassetuṃ ‘‘tattha yā saṃvarasīle akhaṇḍakāritā’’tiādi vuttaṃ. Idāni tassa dhammassa apāyato rakkhaṇe ekantikabhāvaṃ vibhāvetuṃ gāmaṇisaṃyutte (saṃ. ni. 4.358) asibandhakaputtasuttaṃ ābhataṃ.
တတ္ထ ဧဝန္တိ ပကာရေန။ စ-သဒ္ဒော သမ္ပိဏ္ဍနေ, ဣမိနာပိ ပကာရေန အယမတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗောတိ အဓိပ္ပာယော။ အသိဗန္ဓကပုတ္တောတိ အသိဗန္ဓကသ္သ နာမ ပုတ္တော။ ဂာမေ ဇေဋ္ဌကတာယ ဂာမဏီ။ ပစ္ဆာဘူမကာတိ ပစ္ဆာဘူမိဝာသိနော။ ကာမဏ္ဍလုကာတိ သကမဏ္ဍလုနော။ သေဝာလမာလိကာတိ ပာတောဝ ဥဒကတော သေဝာလဉ္စေဝ ဥပ္ပလာဒီနိ စ ဂဟေတ္ဝာ ဥဒကသုဒ္ဓိဘာဝဇာနနတ္ထံ မာလံ ကတ္ဝာ ပိဠန္ဓနကာ။ ဥဒကောရောဟကာတိ သာယံ ပာတံ ဥဒကံ ဩရောဟဏကာ။ ဥယ္ယာပေန္တီတိ ဥပရိယာပေန္တိ။ သညာပေန္တီတိ သမ္မာ ယာပေန္တိ။ သဂ္ဂံ နာမ ဩက္ကာမေန္တီတိ ပရိဝာရေတ္ဝာ ဌိတာဝ ‘‘ဂစ္ဆ, ဘော, ဗ္ရဟ္မလောကံ, ဂစ္ဆ, ဘော, ဗ္ရဟ္မလောက’’န္တိ ဝဒန္တာ သဂ္ဂံ ပဝေသေန္တိ။
Tattha evanti pakārena. Ca-saddo sampiṇḍane, imināpi pakārena ayamattho veditabboti adhippāyo. Asibandhakaputtoti asibandhakassa nāma putto. Gāme jeṭṭhakatāya gāmaṇī. Pacchābhūmakāti pacchābhūmivāsino. Kāmaṇḍalukāti sakamaṇḍaluno. Sevālamālikāti pātova udakato sevālañceva uppalādīni ca gahetvā udakasuddhibhāvajānanatthaṃ mālaṃ katvā piḷandhanakā. Udakorohakāti sāyaṃ pātaṃ udakaṃ orohaṇakā. Uyyāpentīti upariyāpenti. Saññāpentīti sammā yāpenti. Saggaṃ nāma okkāmentīti parivāretvā ṭhitāva ‘‘gaccha, bho, brahmalokaṃ, gaccha, bho, brahmaloka’’nti vadantā saggaṃ pavesenti.
အနုပရိသက္ကေယ္ယာတိ အနုပရိဂစ္ဆေယ္ယ။ ဥမ္မုဇ္ဇာတိ ဥဋ္ဌဟ။ ဥပ္လဝာတိ ဇလသ္သ ဥပရိပ္လဝ။ ထလမုပ္လဝာတိ ထလံ အဘိရုဟ။ တတ္ရ ယာသ္သာတိ တတ္ရ ယံ အသ္သ, ယံ ဘဝေယ္ယ။ သက္ခရကဌလန္တိ သက္ခရာ ဝာ ကဌလာ ဝာ။ သာ အဓောဂာမီ အသ္သာတိ သာ အဓော ဂစ္ဆေယ္ယ, ဟေဋ္ဌာဂာမီ ဘဝေယ္ယ။ အဓော ဂစ္ဆေယ္ယာတိ ဟေဋ္ဌာ ဂစ္ဆေယ္ယ။ မဂ္ဂသ္သာတိ အရိယမဂ္ဂသ္သ။ တိက္ခတာတိ တိခိဏတာ။ သာ စ ခော န သတ္ထကသ္သ ဝိယ နိသိတကရဏတာ, အထ ခော ဣန္ဒ္ရိယာနံ ပဋုဘာဝောတိ ဒသ္သေတုံ ‘‘အဓိမတ္တတာ’’တိ အာဟ။ နနု စ အရိယမဂ္ဂော အတ္တနာ ပဟာတဗ္ဗကိလေသေ အနဝသေသံ သမုစ္ဆိန္ဒတီတိ အတိခိဏော နာမ နတ္ထီတိ? သစ္စမေတံ, တထာပိ နော စ ခော ‘‘ယထာ ဒိဋ္ဌိပ္ပတ္တသ္သာ’’တိ ဝစနတော သဒ္ဓာဝိမုတ္တဒိဋ္ဌိပ္ပတ္တာနံ ကိလေသပ္ပဟာနံ ပတိ အတ္ထိ ကာစိ ဝိသေသမတ္တာတိ သက္ကာ ဝတ္တုံ။ အယံ ပန ဝိသေသော န ဣဓာဓိပ္ပေတော, သဗ္ဗုပပတ္တိသမတိက္ကမနသ္သ အဓိပ္ပေတတ္တာ။ ယသ္မာ ပန အရိယမဂ္ဂေန ဩဓိသော ကိလေသာ ပဟီယန္တိ, တဉ္စ နေသံ တထာပဟာနံ မဂ္ဂဓမ္မေသု ဣန္ဒ္ရိယာနံ အပာဋဝပာဋဝတရပာဋဝတမဘာဝေန ဟောတီတိ ယော ဝဇိရူပမဓမ္မေသု မတ္ထကပ္ပတ္တာနံ အဂ္ဂမဂ္ဂဓမ္မာနံ ပဋုတမဘာဝော။ အယံ ဣဓ မဂ္ဂသ္သ တိက္ခတာတိ အဓိပ္ပေတာ။ တေနေဝာဟ – ‘‘အယံ ဓမ္မော သုစိဏ္ဏော သဗ္ဗာဟိ ဥပပတ္တီဟိ ရက္ခတီ’’တိ။ ‘‘တသ္မာ ရက္ခိတစိတ္တသ္သာ’’တိအာဒိနာ သုတ္တန္တရေန (ဥဒာ. ၃၂) သုဂတိသညိတာနမ္ပိ ဥပပတ္တီနံ ဒုဂ္ဂတိဘာဝံ သာဓေတိ။
Anuparisakkeyyāti anuparigaccheyya. Ummujjāti uṭṭhaha. Uplavāti jalassa upariplava. Thalamuplavāti thalaṃ abhiruha. Tatra yāssāti tatra yaṃ assa, yaṃ bhaveyya. Sakkharakaṭhalanti sakkharā vā kaṭhalā vā. Sā adhogāmī assāti sā adho gaccheyya, heṭṭhāgāmī bhaveyya. Adho gaccheyyāti heṭṭhā gaccheyya. Maggassāti ariyamaggassa. Tikkhatāti tikhiṇatā. Sā ca kho na satthakassa viya nisitakaraṇatā, atha kho indriyānaṃ paṭubhāvoti dassetuṃ ‘‘adhimattatā’’ti āha. Nanu ca ariyamaggo attanā pahātabbakilese anavasesaṃ samucchindatīti atikhiṇo nāma natthīti? Saccametaṃ, tathāpi no ca kho ‘‘yathā diṭṭhippattassā’’ti vacanato saddhāvimuttadiṭṭhippattānaṃ kilesappahānaṃ pati atthi kāci visesamattāti sakkā vattuṃ. Ayaṃ pana viseso na idhādhippeto, sabbupapattisamatikkamanassa adhippetattā. Yasmā pana ariyamaggena odhiso kilesā pahīyanti, tañca nesaṃ tathāpahānaṃ maggadhammesu indriyānaṃ apāṭavapāṭavatarapāṭavatamabhāvena hotīti yo vajirūpamadhammesu matthakappattānaṃ aggamaggadhammānaṃ paṭutamabhāvo. Ayaṃ idha maggassa tikkhatāti adhippetā. Tenevāha – ‘‘ayaṃ dhammo suciṇṇo sabbāhi upapattīhi rakkhatī’’ti. ‘‘Tasmā rakkhitacittassā’’tiādinā suttantarena (udā. 32) sugatisaññitānampi upapattīnaṃ duggatibhāvaṃ sādheti.
၃၂. ဣဒာနိ ယထာဝုတ္တသ္သ ဓမ္မသ္သ ဝိသဘာဂဓမ္မာနံ တဏ္ဟာဝိဇ္ဇာဒီနံ သဘာဂဓမ္မာနဉ္စ သမထဝိပသ္သနာဒီနံ နိဒ္ဓာရဏဝသေန အာဝဋ္ဋဟာရံ ယောဇေတ္ဝာ ဒသ္သေတုံ ‘‘တတ္ထ ဒုဂ္ဂတီနံ ဟေတု တဏ္ဟာ စ အဝိဇ္ဇာ စာ’’တိအာဒိမာဟ။ တံ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တနယတ္တာ သုဝိညေယ္ယမေဝ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ ဗ္ရဟ္မစရိယန္တိ ဣဒံ အရိယံ သမထဝိပသ္သနာသင္ခာတံ မဂ္ဂဗ္ရဟ္မစရိယန္တိ ဝုစ္စတိ။ ယံ ရက္ခတီတိ သဗ္ဗာဟိ ဒုဂ္ဂတီဟိ ရက္ခန္တသ္သ အရိယမဂ္ဂသ္သ အာရမ္မဏဘူတော နိရောဓော ရက္ခန္တော ဝိယ ဝုတ္တော, နိမိတ္တသ္သ ကတ္တုဘာဝေန ဥပစရိတတ္တာ။ ဣမာနိ စတ္တာရိ သစ္စာနိ ဝိသဘာဂသဘာဂဓမ္မာဝဋ္ဋနဝသေန နိဒ္ဓာရိတာနီတိ အဓိပ္ပာယော။
32. Idāni yathāvuttassa dhammassa visabhāgadhammānaṃ taṇhāvijjādīnaṃ sabhāgadhammānañca samathavipassanādīnaṃ niddhāraṇavasena āvaṭṭahāraṃ yojetvā dassetuṃ ‘‘tattha duggatīnaṃ hetu taṇhā ca avijjā cā’’tiādimāha. Taṃ pubbe vuttanayattā suviññeyyameva. Idaṃ vuccati brahmacariyanti idaṃ ariyaṃ samathavipassanāsaṅkhātaṃ maggabrahmacariyanti vuccati. Yaṃ rakkhatīti sabbāhi duggatīhi rakkhantassa ariyamaggassa ārammaṇabhūto nirodho rakkhanto viya vutto, nimittassa kattubhāvena upacaritattā. Imāni cattāri saccāni visabhāgasabhāgadhammāvaṭṭanavasena niddhāritānīti adhippāyo.
အာဝဋ္ဋဟာရဝိဘင္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Āvaṭṭahāravibhaṅgavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / နေတ္တိပ္ပကရဏပာဠိ • Nettippakaraṇapāḷi / ၇. အာဝဋ္ဋဟာရဝိဘင္ဂော • 7. Āvaṭṭahāravibhaṅgo
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ခုဒ္ဒကနိကာယ (ဋီကာ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / နေတ္တိပ္ပကရဏ-ဋီကာ • Nettippakaraṇa-ṭīkā / ၇. အာဝဋ္ဋဟာရဝိဘင္ဂဝဏ္ဏနာ • 7. Āvaṭṭahāravibhaṅgavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ခုဒ္ဒကနိကာယ (ဋီကာ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / နေတ္တိဝိဘာဝိနီ • Nettivibhāvinī / ၇. အာဝဋ္ဋဟာရဝိဘင္ဂဝိဘာဝနာ • 7. Āvaṭṭahāravibhaṅgavibhāvanā