| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ನೇತ್ತಿಪ್ಪಕರಣ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā |
೭. ಆವಟ್ಟಹಾರವಿಭಙ್ಗವಣ್ಣನಾ
7. Āvaṭṭahāravibhaṅgavaṇṇanā
೨೯. ತತ್ಥ ಕತಮೋ ಆವಟ್ಟೋ ಹಾರೋತಿ ಆವಟ್ಟಹಾರವಿಭಙ್ಗೋ। ತತ್ಥ ಆರಮ್ಭಥಾತಿ ಆರಮ್ಭಧಾತುಸಙ್ಖಾತಂ ವೀರಿಯಂ ಕರೋಥ। ನಿಕ್ಕಮಥಾತಿ ಕೋಸಜ್ಜಪಕ್ಖತೋ ನಿಕ್ಖನ್ತತ್ತಾ ನಿಕ್ಕಮಧಾತುಸಙ್ಖಾತಂ ತದುತ್ತರಿವೀರಿಯಂ ಕರೋಥ। ಯುಞ್ಜಥ ಬುದ್ಧಸಾಸನೇತಿ ಯಸ್ಮಾ ಸೀಲಸಂವರೋ ಇನ್ದ್ರಿಯೇಸು ಗುತ್ತದ್ವಾರತಾ ಭೋಜನೇ ಮತ್ತಞ್ಞುತಾ ಸತಿಸಮ್ಪಜಞ್ಞನ್ತಿ ಇಮೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಪತಿಟ್ಠಿತಾನಂ ಜಾಗರಿಯಾನುಯೋಗವಸೇನ ಆರಮ್ಭನಿಕ್ಕಮಧಾತುಯೋ ಸಮ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ತಥಾಭೂತಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಾಸಙ್ಖಾತೇ ಭಗವತೋ ಸಾಸನೇ ಯುತ್ತಪ್ಪಯುತ್ತಾ ಹೋಥ। ಧುನಾಥ ಮಚ್ಚುನೋ ಸೇನಂ, ನಳಾಗಾರಂವ ಕುಞ್ಜರೋತಿ ಏವಂ ಪಟಿಪಜ್ಜನ್ತಾ ಚ ತೇಧಾತುಇಸ್ಸರಸ್ಸ ಮಚ್ಚುರಾಜಸ್ಸ ವಸಂ ಸತ್ತೇ ನೇತೀತಿ ತಸ್ಸ ಸೇನಾಸಙ್ಖಾತಂ ಅಬಲಂ ದುಬ್ಬಲಂ ಯಥಾ ನಾಮ ಬಲೂಪಪನ್ನೋ ಕುಞ್ಜರೋ ನಳೇಹಿ ಕತಂ ಅಗಾರಂ ಖಣೇನೇವ ವಿದ್ಧಂಸೇತಿ, ಏವಮೇವ ಕಿಲೇಸಗಣಂ ಧುನಾಥ ವಿಧಮಥ ವಿದ್ಧಂಸೇಥಾತಿ ಅತ್ಥೋ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೧.೧೮೫)।
29.Tatthakatamo āvaṭṭo hāroti āvaṭṭahāravibhaṅgo. Tattha ārambhathāti ārambhadhātusaṅkhātaṃ vīriyaṃ karotha. Nikkamathāti kosajjapakkhato nikkhantattā nikkamadhātusaṅkhātaṃ taduttarivīriyaṃ karotha. Yuñjatha buddhasāsaneti yasmā sīlasaṃvaro indriyesu guttadvāratā bhojane mattaññutā satisampajaññanti imesu dhammesu patiṭṭhitānaṃ jāgariyānuyogavasena ārambhanikkamadhātuyo sampajjanti, tasmā tathābhūtasamathavipassanāsaṅkhāte bhagavato sāsane yuttappayuttā hotha. Dhunātha maccuno senaṃ, naḷāgāraṃva kuñjaroti evaṃ paṭipajjantā ca tedhātuissarassa maccurājassa vasaṃ satte netīti tassa senāsaṅkhātaṃ abalaṃ dubbalaṃ yathā nāma balūpapanno kuñjaro naḷehi kataṃ agāraṃ khaṇeneva viddhaṃseti, evameva kilesagaṇaṃ dhunātha vidhamatha viddhaṃsethāti attho (saṃ. ni. aṭṭha. 1.1.185).
ಇದಾನಿ ಯದತ್ಥಂ ಅಯಂ ಗಾಥಾ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಾ, ತಂ ಯೋಜೇತ್ವಾ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಆರಮ್ಭಥ ನಿಕ್ಕಮಥಾತಿ ವೀರಿಯಸ್ಸ ಪದಟ್ಠಾನ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಆರಮ್ಭಥ ನಿಕ್ಕಮಥಾತಿ ಇದಂ ವಚನಂ ವೀರಿಯಸ್ಸ ಪದಟ್ಠಾನಂ ವೀರಿಯಪಯೋಗಸ್ಸ ಕಾರಣಂ ವೀರಿಯಾರಮ್ಭೇ ನಿಯೋಜನತೋ, ‘‘ಯೋಗಾ ವೇ ಜಾಯತೀ ಭೂರೀ’’ತಿ (ಧ॰ ಪ॰ ೨೮೨) ವಚನತೋ ಯೋಗೋ ಭಾವನಾ। ತತ್ಥ ವಿಪಸ್ಸನಾಭಾವನಾಯ ವಕ್ಖಮಾನತ್ತಾ ಸಮಾಧಿಭಾವನಾ ಇಧಾಧಿಪ್ಪೇತಾತಿ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಯುಞ್ಜಥ ಬುದ್ಧಸಾಸನೇತಿ ಸಮಾಧಿಸ್ಸ ಪದಟ್ಠಾನ’’ನ್ತಿ। ‘‘ಮಚ್ಚುನೋ ಸೇನ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಾಯ ಕಿಲೇಸಸೇನಾಯ ಸಮ್ಮಾ ಧುನನಂ ಞಾಣೇನೇವ ಹೋತೀತಿ ಆಹ – ‘‘ಧುನಾಥ…ಪೇ॰… ಪದಟ್ಠಾನ’’ನ್ತಿ। ಪುನ ಯಥಾವುತ್ತವೀರಿಯಸಮಾಧಿಪಞ್ಞಾಸಮ್ಪಯುತ್ತೇಸು ಆಧಿಪಚ್ಚಕಿಚ್ಚತಾಯ ಪಪಞ್ಚಪ್ಪಹಾನಸಮತ್ಥಾ ವಟ್ಟಮೂಲಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ವಿವಟ್ಟಂ ಪಾಪೇನ್ತಿ ಚಾತಿ ದಸ್ಸನತ್ಥಂ ‘‘ಆರಮ್ಭಥ ನಿಕ್ಕಮಥಾತಿ ವೀರಿಯಿನ್ದ್ರಿಯಸ್ಸ ಪದಟ್ಠಾನ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಇಮಾನಿ ಪದಟ್ಠಾನಾನಿ ದೇಸನಾತಿ ‘‘ಯಾನಿಮಾನಿ ವೀರಿಯಸ್ಸ ಪದಟ್ಠಾನ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ವೀರಿಯಾದೀನಂ ಪದಟ್ಠಾನಾನಿ ವುತ್ತಾನಿ, ಸಾ ಆರಮ್ಭಥ ನಿಕ್ಕಮಥಾತಿ ಆದಿದೇಸನಾ, ನ ವೀರಿಯಾರಮ್ಭವತ್ಥುಆದೀನೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ತಥಾ ಚೇವ ಸಂವಣ್ಣಿತಂ।
Idāni yadatthaṃ ayaṃ gāthā nikkhittā, taṃ yojetvā dassetuṃ ‘‘ārambhatha nikkamathāti vīriyassa padaṭṭhāna’’ntiādi vuttaṃ. Tattha ārambhatha nikkamathāti idaṃ vacanaṃ vīriyassa padaṭṭhānaṃ vīriyapayogassa kāraṇaṃ vīriyārambhe niyojanato, ‘‘yogā ve jāyatī bhūrī’’ti (dha. pa. 282) vacanato yogo bhāvanā. Tattha vipassanābhāvanāya vakkhamānattā samādhibhāvanā idhādhippetāti vuttaṃ – ‘‘yuñjatha buddhasāsaneti samādhissa padaṭṭhāna’’nti. ‘‘Maccuno sena’’nti vuttāya kilesasenāya sammā dhunanaṃ ñāṇeneva hotīti āha – ‘‘dhunātha…pe… padaṭṭhāna’’nti. Puna yathāvuttavīriyasamādhipaññāsampayuttesu ādhipaccakiccatāya papañcappahānasamatthā vaṭṭamūlaṃ chinditvā vivaṭṭaṃ pāpenti cāti dassanatthaṃ ‘‘ārambhatha nikkamathāti vīriyindriyassa padaṭṭhāna’’ntiādi vuttaṃ. Imāni padaṭṭhānāni desanāti ‘‘yānimāni vīriyassa padaṭṭhāna’’ntiādinā vīriyādīnaṃ padaṭṭhānāni vuttāni, sā ārambhatha nikkamathāti ādidesanā, na vīriyārambhavatthuādīnīti attho. Tathā ceva saṃvaṇṇitaṃ.
ಏವಂ ಯಥಾನಿಕ್ಖಿತ್ತಾಯ ದೇಸನಾಯ ಪದಟ್ಠಾನವಸೇನ ಅತ್ಥಂ ನಿದ್ಧಾರೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ತಂ ಸಭಾಗವಿಸಭಾಗಧಮ್ಮವಸೇನ ಆವಟ್ಟೇತುಕಾಮೋ ತಸ್ಸ ಭೂಮಿಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಅಯುಞ್ಜನ್ತಾನಂ ವಾ ಸತ್ತಾನಂ ಯೋಗೇ ಯುಞ್ಜನ್ತಾನಂ ವಾ ಆರಮ್ಭೋ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ಯೋಗೇ ಭಾವನಾಯಂ ತಂ ಅಯುಞ್ಜನ್ತಾನಂ ವಾ ಸತ್ತಾನಂ ಅಪರಿಪಕ್ಕಞಾಣಾನಂ ವಾಸನಾಭಾಗೇನ ಆಯತಿಂ ವಿಜಾನನತ್ಥಂ ಅಯಂ ದೇಸನಾರಮ್ಭೋ ಯುಞ್ಜನ್ತಾನಂ ವಾ ಪರಿಪಕ್ಕಞಾಣಾನನ್ತಿ।
Evaṃ yathānikkhittāya desanāya padaṭṭhānavasena atthaṃ niddhāretvā idāni taṃ sabhāgavisabhāgadhammavasena āvaṭṭetukāmo tassa bhūmiṃ dassetuṃ ‘‘ayuñjantānaṃ vā sattānaṃ yoge yuñjantānaṃ vā ārambho’’tiādimāha. Tassattho – yoge bhāvanāyaṃ taṃ ayuñjantānaṃ vā sattānaṃ aparipakkañāṇānaṃ vāsanābhāgena āyatiṃ vijānanatthaṃ ayaṃ desanārambho yuñjantānaṃ vā paripakkañāṇānanti.
ಸೋ ಪಮಾದೋ ದುವಿಧೋತಿ ಯೇನ ಪಮಾದೇನ ಭಾವನಂ ನಾನುಯುಞ್ಜನ್ತಿ, ಸೋ ಪಮಾದೋ ಅತ್ತನೋ ಕಾರಣಭೇದೇನ ದುವಿಧೋ। ಅಞ್ಞಾಣೇನಾತಿ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಖನ್ಧಾನಂ ಸಲಕ್ಖಣಸಾಮಞ್ಞಲಕ್ಖಣಪಟಿಚ್ಛಾದಕೇನ ಸಮ್ಮೋಹೇನ। ನಿವುತೋತಿ ಛಾದಿತೋ। ಞೇಯ್ಯಟ್ಠಾನನ್ತಿ ಞೇಯ್ಯಞ್ಚ ತಂ ‘‘ಇತಿ ರೂಪಂ, ಇತಿ ರೂಪಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ’’ತಿಆದಿನಾ ಞಾಣಸ್ಸ ಪವತ್ತನಟ್ಠಾನಞ್ಚಾತಿ ಞೇಯ್ಯಟ್ಠಾನಂ। ಅನೇಕಭೇದತ್ತಾ ಪಾಪಧಮ್ಮಾನಂ ತಬ್ಬಸೇನ ಅನೇಕಭೇದೋಪಿ ಪಮಾದೋ ಮೂಲಭೂತಾಯ ಅವಿಜ್ಜಾಯ ವಸೇನ ಏಕೋ ಏವಾತಿ ಆಹ – ‘‘ಏಕವಿಧೋ ಅವಿಜ್ಜಾಯಾ’’ತಿ। ಲಾಭವಿನಿಚ್ಛಯಪರಿಗ್ಗಹಮಚ್ಛರಿಯಾನಿ ಪರಿಯೇಸನಾಆರಕ್ಖಾಪರಿಭೋಗೇಸು ಅನ್ತೋಗಧಾನಿ। ಛನ್ದರಾಗಜ್ಝೋಸಾನಾ ತಣ್ಹಾ ಏವಾತಿ ತಣ್ಹಾಮೂಲಕೇಪಿ ಧಮ್ಮೇ ಏತ್ಥೇವ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ‘‘ತಿವಿಧೋ ತಣ್ಹಾಯಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ।
So pamādo duvidhoti yena pamādena bhāvanaṃ nānuyuñjanti, so pamādo attano kāraṇabhedena duvidho. Aññāṇenāti pañcannaṃ khandhānaṃ salakkhaṇasāmaññalakkhaṇapaṭicchādakena sammohena. Nivutoti chādito. Ñeyyaṭṭhānanti ñeyyañca taṃ ‘‘iti rūpaṃ, iti rūpassa samudayo’’tiādinā ñāṇassa pavattanaṭṭhānañcāti ñeyyaṭṭhānaṃ. Anekabhedattā pāpadhammānaṃ tabbasena anekabhedopi pamādo mūlabhūtāya avijjāya vasena eko evāti āha – ‘‘ekavidho avijjāyā’’ti. Lābhavinicchayapariggahamacchariyāni pariyesanāārakkhāparibhogesu antogadhāni. Chandarāgajjhosānā taṇhā evāti taṇhāmūlakepi dhamme ettheva pakkhipitvā ‘‘tividho taṇhāyā’’ti vuttaṃ.
ರೂಪೀಸು ಭವೇಸೂತಿ ರೂಪಧಮ್ಮೇಸು। ಅಜ್ಝೋಸಾನನ್ತಿ ತಣ್ಹಾಭಿನಿವೇಸೋ। ಏತೇನ ‘‘ತಣ್ಹಾಯ ರೂಪಕಾಯೋ ಪದಟ್ಠಾನ’’ನ್ತಿ ಪದಸ್ಸ ಅತ್ಥಂ ವಿವರತಿ। ಅನಾದಿಮತಿ ಹಿ ಸಂಸಾರೇ ಇತ್ಥಿಪುರಿಸಾ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞರೂಪಾಭಿರಾಮಾ, ಅಯಞ್ಚತ್ಥೋ ಚಿತ್ತಪರಿಯಾದಾನಸುತ್ತೇನ (ಅ॰ ನಿ॰ ೧.೧-೧೦) ದೀಪೇತಬ್ಬೋ। ಅರೂಪೀಸು ಸಮ್ಮೋಹೋತಿ ಫಸ್ಸಾದೀನಂ ಅತಿಸುಖುಮಸಭಾವತ್ತಾ ಸನ್ತತಿಸಮೂಹಕಿಚ್ಚಾರಮ್ಮಣಘನವಿನಿಬ್ಭೋಗಸ್ಸ ದುಕ್ಕರತ್ತಾ ಚ ಅರೂಪಧಮ್ಮೇಸು ಸಮ್ಮೋಹೋ, ಸತ್ತಾನಂ ಪತಿಟ್ಠಿತೋತಿ ವಚನಸೇಸೋ। ಏವಂ ನಿದ್ಧಾರಿತೇ ರೂಪಕಾಯನಾಮಕಾಯಸಙ್ಖಾತೇ ಉಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧಪಞ್ಚಕೇ ಆರಮ್ಮಣಕರಣವಸೇನ ಪವತ್ತಂ ತಣ್ಹಞ್ಚ ಅವಿಜ್ಜಞ್ಚ ಅವಿಸೇಸೇನ ವುತ್ತಂ ಚತುಪಾದಾನಾನಂ ವಸೇನ ವಿಭಜಿತ್ವಾ ತೇಸಂ ಖನ್ಧಾನಂ ಉಪಾದಾನಾನಞ್ಚ ದುಕ್ಖಸಮುದಯಭಾವೇನ ಸಹಪರಿಞ್ಞೇಯ್ಯಪಹಾತಬ್ಬಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತಿ ‘‘ತತ್ಥ ರೂಪಕಾಯೋ’’ತಿಆದಿನಾ।
Rūpīsu bhavesūti rūpadhammesu. Ajjhosānanti taṇhābhiniveso. Etena ‘‘taṇhāya rūpakāyo padaṭṭhāna’’nti padassa atthaṃ vivarati. Anādimati hi saṃsāre itthipurisā aññamaññarūpābhirāmā, ayañcattho cittapariyādānasuttena (a. ni. 1.1-10) dīpetabbo. Arūpīsu sammohoti phassādīnaṃ atisukhumasabhāvattā santatisamūhakiccārammaṇaghanavinibbhogassa dukkarattā ca arūpadhammesu sammoho, sattānaṃ patiṭṭhitoti vacanaseso. Evaṃ niddhārite rūpakāyanāmakāyasaṅkhāte upādānakkhandhapañcake ārammaṇakaraṇavasena pavattaṃ taṇhañca avijjañca avisesena vuttaṃ catupādānānaṃ vasena vibhajitvā tesaṃ khandhānaṃ upādānānañca dukkhasamudayabhāvena sahapariññeyyapahātabbabhāvaṃ dasseti ‘‘tattha rūpakāyo’’tiādinā.
೩೦. ಏವಂ ಪಮಾದಮುಖೇನ ಪುರಿಮಸಚ್ಚದ್ವಯಂ ನಿದ್ಧಾರೇತ್ವಾ ಪಮಾದಮುಖೇನೇವ ಅಪರಮ್ಪಿ ಸಚ್ಚದ್ವಯಂ ನಿದ್ಧಾರೇತುಂ ‘‘ತತ್ಥ ಯೋ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ತಸ್ಸಾತಿ ತಸ್ಸ ಪಮಾದಸ್ಸ। ಸಮ್ಪಟಿವೇಧೇನಾತಿ ಸಮ್ಮಾ ಪರಿಜಾನನೇನ ಅಸ್ಸಾದಾದೀನಂ ಜಾನನೇನ। ರಕ್ಖಣಾ ಪಟಿಸಂಹರಣಾತಿ ಅತ್ತನೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ರಕ್ಖಣಸಙ್ಖಾತಾ ಪಮಾದಸ್ಸ ಪಟಿಸಂಹರಣಾ, ತಪ್ಪಟಿಪಕ್ಖೇನ ಸಙ್ಕೋಚನಾ ಅಪ್ಪಮಾದಾನುಯೋಗೇನ ಯಾ ಖೇಪನಾ। ಅಯಂ ಸಮಥೋತಿ ಕಿಚ್ಚೇನ ಸಮಾಧಿಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಅಯಂ ವೋದಾನಪಕ್ಖವಿಸಭಾಗಧಮ್ಮವಸೇನ ಆವಟ್ಟನಾ। ‘‘ಯದಾ ಜಾನಾತಿ ಕಾಮಾನಂ…ಪೇ॰… ಆನಿಸಂಸ’’ನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಸಮಥಾಧಿಗಮಸ್ಸ ಉಪಾಯಂ ದಸ್ಸೇತಿ।
30. Evaṃ pamādamukhena purimasaccadvayaṃ niddhāretvā pamādamukheneva aparampi saccadvayaṃ niddhāretuṃ ‘‘tattha yo’’tiādi vuttaṃ. Tattha tassāti tassa pamādassa. Sampaṭivedhenāti sammā parijānanena assādādīnaṃ jānanena. Rakkhaṇā paṭisaṃharaṇāti attano cittassa rakkhaṇasaṅkhātā pamādassa paṭisaṃharaṇā, tappaṭipakkhena saṅkocanā appamādānuyogena yā khepanā. Ayaṃ samathoti kiccena samādhiṃ dasseti. Ayaṃ vodānapakkhavisabhāgadhammavasena āvaṭṭanā. ‘‘Yadā jānāti kāmānaṃ…pe… ānisaṃsa’’nti iminā samathādhigamassa upāyaṃ dasseti.
ತತ್ಥ ಕಾಮಾನನ್ತಿ ವತ್ಥುಕಾಮಾನಞ್ಚ ಕಿಲೇಸಕಾಮಾನಞ್ಚ। ಅಸ್ಸಾದಞ್ಚ ಅಸ್ಸಾದತೋತಿ ಕಾಮೇ ಪಟಿಚ್ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಂ ಸುಖಸೋಮನಸ್ಸಸಙ್ಖಾತಂ ಅಸ್ಸಾದಂ ಅಸ್ಸಾದತಾಯ ಅಸ್ಸಾದಮತ್ತತೋ। ಆದೀನವನ್ತಿ ‘‘ಅಪ್ಪಸ್ಸಾದಾ ಕಾಮಾ ಬಹುದುಕ್ಖಾ’’ತಿಆದಿನಾ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೨೩೬) ವುತ್ತಂ ಆದೀನವಂ ದೋಸಂ। ನಿಸ್ಸರಣನ್ತಿ ಪಠಮಜ್ಝಾನಂ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ – ‘‘ಕಾಮಾನಮೇತಂ ನಿಸ್ಸರಣಂ ಯದಿದಂ ನೇಕ್ಖಮ್ಮ’’ನ್ತಿ (ಇತಿವು॰ ೭೨)। ಓಕಾರನ್ತಿ ಲಾಮಕಭಾವಂ। ಸಂಕಿಲೇಸನ್ತಿ ಸಂಕಿಲಿಸ್ಸನಂ। ಕಾಮಹೇತು ಹಿ ಸತ್ತಾ ಸಂಕಿಲಿಸ್ಸನ್ತಿ। ವೋದಾನನ್ತಿ ವಿಸುಜ್ಝನಂ। ನೇಕ್ಖಮ್ಮೇ ಚ ಆನಿಸಂಸನ್ತಿ ನೀವರಣಪ್ಪಹಾನಾದಿಗುಣವಿಸೇಸಯೋಗಂ। ತತ್ಥಾತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಯಥಾವುತ್ತೇ ಸಮಥೇ ಸತಿ। ಯಾ ವೀಮಂಸಾತಿ ಯಾ ಪಞ್ಞಾ। ‘‘ಸಮಾಹಿತೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತೀ’’ತಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೫.೧೦೭೧) ಹಿ ವುತ್ತಂ। ಯಥಾ ತಣ್ಹಾಸಹಿತಾವ ಅವಿಜ್ಜಾ ಸಙ್ಖಾರಾನಂ ಪಚ್ಚಯೋ, ಏವಂ ಅವಿಜ್ಜಾಸಹಿತಾವ ತಣ್ಹಾ ಉಪಾದಾನಾನಂ ಪಚ್ಚಯೋ। ತಾಸು ನಿರುದ್ಧಾಸು ಉಪಾದಾನಾದೀನಂ ಅಭಾವೋ ಏವಾತಿ ತಣ್ಹಾಅವಿಜ್ಜಾಪಹಾನೇನ ಸಕಲವಟ್ಟದುಕ್ಖನಿರೋಧಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಇಮೇಸು ದ್ವೀಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಪಹೀನೇಸೂ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ಇಮಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಸಚ್ಚಾನಿ ವಿಸಭಾಗಸಭಾಗಧಮ್ಮಾವಟ್ಟನವಸೇನ ನಿದ್ಧಾರಿತಾನೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।
Tattha kāmānanti vatthukāmānañca kilesakāmānañca. Assādañca assādatoti kāme paṭicca uppajjamānaṃ sukhasomanassasaṅkhātaṃ assādaṃ assādatāya assādamattato. Ādīnavanti ‘‘appassādā kāmā bahudukkhā’’tiādinā (ma. ni. 1.236) vuttaṃ ādīnavaṃ dosaṃ. Nissaraṇanti paṭhamajjhānaṃ. Vuttañhetaṃ – ‘‘kāmānametaṃ nissaraṇaṃ yadidaṃ nekkhamma’’nti (itivu. 72). Okāranti lāmakabhāvaṃ. Saṃkilesanti saṃkilissanaṃ. Kāmahetu hi sattā saṃkilissanti. Vodānanti visujjhanaṃ. Nekkhamme ca ānisaṃsanti nīvaraṇappahānādiguṇavisesayogaṃ. Tatthāti tasmiṃ yathāvutte samathe sati. Yā vīmaṃsāti yā paññā. ‘‘Samāhito, bhikkhave, bhikkhu yathābhūtaṃ pajānātī’’ti (saṃ. ni. 5.1071) hi vuttaṃ. Yathā taṇhāsahitāva avijjā saṅkhārānaṃ paccayo, evaṃ avijjāsahitāva taṇhā upādānānaṃ paccayo. Tāsu niruddhāsu upādānādīnaṃ abhāvo evāti taṇhāavijjāpahānena sakalavaṭṭadukkhanirodhaṃ dassento ‘‘imesu dvīsu dhammesu pahīnesū’’tiādimāha. Imāni cattāri saccāni visabhāgasabhāgadhammāvaṭṭanavasena niddhāritānīti adhippāyo.
ಏವಂ ವೋದಾನಪಕ್ಖಂ ನಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ತಸ್ಸ ವಿಸಭಾಗಧಮ್ಮವಸೇನ ಸಭಾಗಧಮ್ಮವಸೇನ ಚ ಆವಟ್ಟನಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಸಂಕಿಲೇಸಪಕ್ಖಂ ನಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ತಸ್ಸ ವಿಸಭಾಗಧಮ್ಮವಸೇನ ಸಭಾಗಧಮ್ಮವಸೇನ ಚ ಆವಟ್ಟನಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಯಥಾಪಿ ಮೂಲೇ’’ತಿ ಗಾಥಮಾಹ। ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ಯಥಾ ನಾಮ ಪತಿಟ್ಠಾಹೇತುಭಾವೇನ ಮೂಲನ್ತಿ ಲದ್ಧವೋಹಾರೇ ಭೂಮಿಗತೇ ರುಕ್ಖಸ್ಸ ಅವಯವೇ ಫರಸುಛೇದಾದಿಅನ್ತರಾಯಾಭಾವೇನ ಅನುಪದ್ದವೇ ತತೋ ಏವ ದಳ್ಹೇ ಥಿರೇ ಸತಿ ಖನ್ಧೇ ಛಿನ್ನೇಪಿ ಅಸ್ಸತ್ಥಾದಿರುಕ್ಖೋ ರುಹತಿ, ಏವಮೇವ ತಣ್ಹಾನುಸಯಸಙ್ಖಾತೇ ಅತ್ತಭಾವರುಕ್ಖಸ್ಸ ಮೂಲೇ ಮಗ್ಗಞಾಣಫರಸುನಾ ಅನುಪಚ್ಛಿನ್ನೇ ತಯಿದಂ ದುಕ್ಖಂ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಅಪರಾಪರಭಾವೇನ ನಿಬ್ಬತ್ತತಿ ನ ನಿರುಜ್ಝತೀತಿ। ಕಾಮತಣ್ಹಾದಿನಿವತ್ತನತ್ಥಂ ‘‘ಭವತಣ್ಹಾಯಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಏತಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಪಚ್ಚಯೋತಿ ಏತಸ್ಸ ಭವತಣ್ಹಾಸಙ್ಖಾತಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಭವೇಸು ಆದೀನವಪ್ಪಟಿಚ್ಛಾದನಾದಿವಸೇನ ಅಸ್ಸಾದಗ್ಗಹಣಸ್ಸ ಪಚ್ಚಯೋ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ – ‘‘ಸಂಯೋಜನೀಯೇಸು, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮೇಸು ಅಸ್ಸಾದಾನುಪಸ್ಸಿನೋ ತಣ್ಹಾ ಪವಡ್ಢತೀ’’ತಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೨.೫೭)। ತೇನೇವಾಹ – ‘‘ಅವಿಜ್ಜಾಪಚ್ಚಯಾ ಹಿ ಭವತಣ್ಹಾ’’ತಿ। ಇಧ ಸಮಥೋ ವಿಪಸ್ಸನಾ ಚ ಮಗ್ಗಸಮಾಧಿ ಮಗ್ಗಪಞ್ಞಾ ಚ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾತಿ ಆಹ – ‘‘ಯೇನ ತಣ್ಹಾನುಸಯಂ ಸಮೂಹನತೀ’’ತಿಆದಿ। ಇಮಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಸಚ್ಚಾನೀತಿ ವಿಸಭಾಗಸಭಾಗಧಮ್ಮಾವಟ್ಟನವಸೇನ ನಿದ್ಧಾರಿತಾನೀತಿ। ಸೇಸಂ ವುತ್ತನಯಮೇವ।
Evaṃ vodānapakkhaṃ nikkhipitvā tassa visabhāgadhammavasena sabhāgadhammavasena ca āvaṭṭanaṃ dassetvā idāni saṃkilesapakkhaṃ nikkhipitvā tassa visabhāgadhammavasena sabhāgadhammavasena ca āvaṭṭanaṃ dassetuṃ ‘‘yathāpi mūle’’ti gāthamāha. Tassattho – yathā nāma patiṭṭhāhetubhāvena mūlanti laddhavohāre bhūmigate rukkhassa avayave pharasuchedādiantarāyābhāvena anupaddave tato eva daḷhe thire sati khandhe chinnepi assatthādirukkho ruhati, evameva taṇhānusayasaṅkhāte attabhāvarukkhassa mūle maggañāṇapharasunā anupacchinne tayidaṃ dukkhaṃ punappunaṃ aparāparabhāvena nibbattati na nirujjhatīti. Kāmataṇhādinivattanatthaṃ ‘‘bhavataṇhāyā’’ti vuttaṃ. Etassa dhammassa paccayoti etassa bhavataṇhāsaṅkhātassa dhammassa bhavesu ādīnavappaṭicchādanādivasena assādaggahaṇassa paccayo. Vuttañhetaṃ – ‘‘saṃyojanīyesu, bhikkhave, dhammesu assādānupassino taṇhā pavaḍḍhatī’’ti (saṃ. ni. 2.57). Tenevāha – ‘‘avijjāpaccayā hi bhavataṇhā’’ti. Idha samatho vipassanā ca maggasamādhi maggapaññā ca adhippetāti āha – ‘‘yena taṇhānusayaṃ samūhanatī’’tiādi. Imāni cattāri saccānīti visabhāgasabhāgadhammāvaṭṭanavasena niddhāritānīti. Sesaṃ vuttanayameva.
ಇದಾನಿ ನ ಕೇವಲಂ ನಿದ್ಧಾರಿತೇಹೇವ ವಿಸಭಾಗಸಭಾಗಧಮ್ಮೇಹಿ ಆವಟ್ಟನಂ, ಅಥ ಖೋ ಪಾಳಿಆಗತೇಹಿಪಿ ತೇಹಿ ಆವಟ್ಟನಂ ಆವಟ್ಟಹಾರೋತಿ ದಸ್ಸನತ್ಥಂ ‘‘ಸಬ್ಬಪಾಪಸ್ಸ ಅಕರಣ’’ನ್ತಿ ಗಾಥಮಾಹ । ತತ್ಥ ಸಬ್ಬಪಾಪಸ್ಸಾತಿ ಸಬ್ಬಾಕುಸಲಸ್ಸ। ಅಕರಣನ್ತಿ ಅನುಪ್ಪಾದನಂ। ಕುಸಲಸ್ಸಾತಿ ಚತುಭೂಮಕಕುಸಲಸ್ಸ। ಉಪಸಮ್ಪದಾತಿ ಪಟಿಲಾಭೋ। ಸಚಿತ್ತಪರಿಯೋದಾಪನನ್ತಿ ಅತ್ತನೋ ಚಿತ್ತವೋದಾನಂ, ತಂ ಪನ ಅರಹತ್ತೇನ ಹೋತಿ। ಇತಿ ಸೀಲಸಂವರೇನ ಸಬ್ಬಪಾಪಂ ಪಹಾಯ ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಾಹಿ ಕುಸಲಂ ಸಮ್ಪಾದೇತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಫಲೇನ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಯೋದಪೇತಬ್ಬನ್ತಿ ಏತಂ ಬುದ್ಧಾನ ಸಾಸನಂ ಓವಾದೋ ಅನುಸಿಟ್ಠೀತಿ ಅಯಂ ಸಙ್ಖೇಪತ್ಥೋ, ವಿತ್ಥಾರತೋ ಪನ ಅತ್ಥೋ ಪಾಳಿತೋ ಏವ ವಿಞ್ಞಾಯತಿ।
Idāni na kevalaṃ niddhāriteheva visabhāgasabhāgadhammehi āvaṭṭanaṃ, atha kho pāḷiāgatehipi tehi āvaṭṭanaṃ āvaṭṭahāroti dassanatthaṃ ‘‘sabbapāpassa akaraṇa’’nti gāthamāha . Tattha sabbapāpassāti sabbākusalassa. Akaraṇanti anuppādanaṃ. Kusalassāti catubhūmakakusalassa. Upasampadāti paṭilābho. Sacittapariyodāpananti attano cittavodānaṃ, taṃ pana arahattena hoti. Iti sīlasaṃvarena sabbapāpaṃ pahāya samathavipassanāhi kusalaṃ sampādetvā arahattaphalena cittaṃ pariyodapetabbanti etaṃ buddhāna sāsanaṃ ovādo anusiṭṭhīti ayaṃ saṅkhepattho, vitthārato pana attho pāḷito eva viññāyati.
ತತ್ಥ ‘‘ಸಬ್ಬಪಾಪಂ ನಾಮಾ’’ತಿಆದೀಸು ದೋಸಸಮುಟ್ಠಾನನ್ತಿ ದೋಸೋ ಸಮುಟ್ಠಾನಮೇವ ಏತಸ್ಸಾತಿ ದೋಸಸಮುಟ್ಠಾನಂ, ನ ದೋಸೋ ಏವ ಸಮುಟ್ಠಾನನ್ತಿ। ಲೋಭಸಮುಟ್ಠಾನಾಯಪಿ ಪಿಸುಣವಾಚಾಯ ಸಮ್ಭವತೋ। ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತನ್ತಿ ಪದಂ ಅಪೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ‘‘ದೋಸಸಮುಟ್ಠಾನ’’ನ್ತಿ ನಪುಂಸಕನಿದ್ದೇಸೋ। ಲೋಭಸಮುಟ್ಠಾನಂ ಮೋಹಸಮುಟ್ಠಾನನ್ತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಸಮ್ಫಪ್ಪಲಾಪೋ ಉದ್ಧಚ್ಚಚಿತ್ತೇನ ಪವತ್ತಯತೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೇನ ತಸ್ಸ ಮೋಹಸಮುಟ್ಠಾನತಾ ವುತ್ತಾ।
Tattha ‘‘sabbapāpaṃ nāmā’’tiādīsu dosasamuṭṭhānanti doso samuṭṭhānameva etassāti dosasamuṭṭhānaṃ, na doso eva samuṭṭhānanti. Lobhasamuṭṭhānāyapi pisuṇavācāya sambhavato. Kāyaduccaritanti padaṃ apekkhitvā ‘‘dosasamuṭṭhāna’’nti napuṃsakaniddeso. Lobhasamuṭṭhānaṃ mohasamuṭṭhānanti etthāpi eseva nayo. Samphappalāpo uddhaccacittena pavattayatīti adhippāyena tassa mohasamuṭṭhānatā vuttā.
ಏವಂ ದುಚ್ಚರಿತಅಕುಸಲಕಮ್ಮಪಥಕಮ್ಮವಿಭಾಗೇನ ‘‘ಸಬ್ಬಪಾಪ’’ನ್ತಿ ಏತ್ಥ ವುತ್ತಪಾಪಂ ವಿಭಜಿತ್ವಾ ಇದಾನಿಸ್ಸ ಅಕುಸಲಮೂಲವಸೇನ ಅಗತಿಗಮನವಿಭಾಗಮ್ಪಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಅಕುಸಲಮೂಲ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಅಕುಸಲಮೂಲಂ ಪಯೋಗಂ ಗಚ್ಛನ್ತನ್ತಿ ಲೋಭಾದಿಅಕುಸಲಾನಿ ಕಾಯವಚೀಪಯೋಗಂ ಗಚ್ಛನ್ತಾನಿ, ಕಾಯವಚೀಪಯೋಗಂ ಸಮುಟ್ಠಾಪೇನ್ತಾನೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಛನ್ದಾತಿ ಛನ್ದಹೇತು। ಯಂ ಛನ್ದಾ ಅಗತಿಂ ಗಚ್ಛತಿ, ಇದಂ ಲೋಭಸಮುಟ್ಠಾನನ್ತಿ ಛನ್ದಾ ಅಗತಿಂ ಗಚ್ಛತೀತಿ ಯದೇತಂ ಅಗತಿಗಮನಂ, ಇದಂ ಲೋಭಸಮುಟ್ಠಾನನ್ತಿ। ಏವಂ ಸೇಸೇಸುಪಿ ಅತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ಏತ್ತಾವತಾ ‘‘ಸಬ್ಬಪಾಪಸ್ಸ ಅಕರಣ’’ನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಪಾಪಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ತಸ್ಸ ಅಕರಣಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಲೋಭೋ…ಪೇ॰… ಪಞ್ಞಾಯಾ’’ತಿ ತೀಹಿ ಕುಸಲಮೂಲೇಹಿ ತಿಣ್ಣಂ ಅಕುಸಲಮೂಲಾನಂ ಪಹಾನವಸೇನ ಸಬ್ಬಪಾಪಸ್ಸ ಅಕರಣಂ ಅನುಪ್ಪಾದನಮಾಹ। ತಥಾ ಲೋಭೋ ಉಪೇಕ್ಖಾಯಾತಿಆದಿನಾ ಬ್ರಹ್ಮವಿಹಾರೇಹಿ। ತತ್ಥ ಅರತಿಂ ವೂಪಸಮೇನ್ತೀ ಮುದಿತಾ ತಸ್ಸಾ ಮೂಲಭೂತಂ ಮೋಹಂ ಪಜಹತೀತಿ ಕತ್ವಾ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಮೋಹೋ ಮುದಿತಾಯ ಪಹಾನಂ ಅಬ್ಭತ್ಥಂ ಗಚ್ಛತೀ’’ತಿ।
Evaṃ duccaritaakusalakammapathakammavibhāgena ‘‘sabbapāpa’’nti ettha vuttapāpaṃ vibhajitvā idānissa akusalamūlavasena agatigamanavibhāgampi dassetuṃ ‘‘akusalamūla’’ntiādi vuttaṃ. Tattha akusalamūlaṃ payogaṃ gacchantanti lobhādiakusalāni kāyavacīpayogaṃ gacchantāni, kāyavacīpayogaṃ samuṭṭhāpentānīti attho. Chandāti chandahetu. Yaṃ chandā agatiṃ gacchati, idaṃ lobhasamuṭṭhānanti chandā agatiṃ gacchatīti yadetaṃ agatigamanaṃ, idaṃ lobhasamuṭṭhānanti. Evaṃ sesesupi attho daṭṭhabbo. Ettāvatā ‘‘sabbapāpassa akaraṇa’’nti ettha pāpaṃ dassetvā idāni tassa akaraṇaṃ dassento ‘‘lobho…pe… paññāyā’’ti tīhi kusalamūlehi tiṇṇaṃ akusalamūlānaṃ pahānavasena sabbapāpassa akaraṇaṃ anuppādanamāha. Tathā lobho upekkhāyātiādinā brahmavihārehi. Tattha aratiṃ vūpasamentī muditā tassā mūlabhūtaṃ mohaṃ pajahatīti katvā vuttaṃ – ‘‘moho muditāya pahānaṃ abbhatthaṃ gacchatī’’ti.
೩೧. ಇದಾನಿ ಅಞ್ಞೇನಪಿ ಪರಿಯಾಯೇನ ಪಾಪಂ ತಸ್ಸ ಅಕರಣಞ್ಚ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಸೇಸಪದಾನಞ್ಚ ಅತ್ಥವಿಭಾವನಮುಖೇನ ಸಭಾಗವಿಸಭಾಗಧಮ್ಮಾವಟ್ಟನಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಸಬ್ಬಪಾಪಂ ನಾಮ ಅಟ್ಠ ಮಿಚ್ಛತ್ತಾನೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಅಕಿರಿಯಾ ಅಕರಣಂ ಅನಜ್ಝಾಚಾರೋತಿ ತೀಹಿಪಿ ಪದೇಹಿ ಮಿಚ್ಛತ್ತಾನಂ ಅನುಪ್ಪಾದನಮೇವ ವದತಿ। ತಥಾ ಕಿರಿಯಾ ಕರಣಂ ಅಜ್ಝಾಚಾರೋತಿ ತೀಹಿಪಿ ಪದೇಹಿ ಉಪ್ಪಾದನಮೇವ ವದತಿ। ಅಜ್ಝಾಚಾರೋತಿ ಅಧಿಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಆಚರಣಂ। ಅತೀತಸ್ಸಾತಿ ಚಿರಕಾಲಪ್ಪವತ್ತಿವಸೇನ ಪುರಾಣಸ್ಸ। ಮಗ್ಗಸ್ಸಾತಿ ಅರಿಯಮಗ್ಗಸ್ಸ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ – ‘‘ಪುರಾಣಮಗ್ಗಂ ಪುರಾಣಂ ಅಞ್ಜಸನ್ತಿ ಖೋ ಅರಿಯಸ್ಸೇತಂ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕಸ್ಸ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಅಧಿವಚನ’’ನ್ತಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೨.೬೫ ಅತ್ಥತೋ ಸಮಾನಂ)। ಅತೀತೇನ ವಾ ವಿಪಸ್ಸಿನಾ ಭಗವತಾ ಯಥಾಧಿಗತಂ ದೇಸಿತಭಾವಂ ಸನ್ಧಾಯ ‘‘ಅತೀತಸ್ಸ ಮಗ್ಗಸ್ಸಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ವಿಪಸ್ಸಿನೋ ಹಿ ಅಯಂ ಭಗವತೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖುದ್ದೇಸಗಾಥಾತಿ।
31. Idāni aññenapi pariyāyena pāpaṃ tassa akaraṇañca dassetvā sesapadānañca atthavibhāvanamukhena sabhāgavisabhāgadhammāvaṭṭanaṃ dassetuṃ ‘‘sabbapāpaṃ nāma aṭṭha micchattānī’’tiādi vuttaṃ. Akiriyā akaraṇaṃ anajjhācāroti tīhipi padehi micchattānaṃ anuppādanameva vadati. Tathā kiriyā karaṇaṃ ajjhācāroti tīhipi padehi uppādanameva vadati. Ajjhācāroti adhiṭṭhahitvā ācaraṇaṃ. Atītassāti cirakālappavattivasena purāṇassa. Maggassāti ariyamaggassa. Vuttañhetaṃ – ‘‘purāṇamaggaṃ purāṇaṃ añjasanti kho ariyassetaṃ aṭṭhaṅgikassa maggassa adhivacana’’nti (saṃ. ni. 2.65 atthato samānaṃ). Atītena vā vipassinā bhagavatā yathādhigataṃ desitabhāvaṃ sandhāya ‘‘atītassa maggassā’’ti vuttaṃ. Vipassino hi ayaṃ bhagavato sammāsambuddhassa pātimokkhuddesagāthāti.
ಯಂ ಪಟಿವೇಧೇನಾತಿ ಯಸ್ಸ ಪರಿಞ್ಞಾಭಿಸಮಯೇನ। ಯಂ ಪರಿಯೋದಾಪಿತಂ, ಅಯಂ ನಿರೋಧೋತಿ ಯದಿಪಿ ಅಸಙ್ಖತಾ ಧಾತು ಕೇನಚಿ ಸಂಕಿಲೇಸೇನ ನ ಸಂಕಿಲಿಸ್ಸತಿ, ಅಧಿಗಚ್ಛನ್ತಸ್ಸ ಪನ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ವಸೇನ ಏವಂ ವುತ್ತಂ। ತಸ್ಸ ಹಿ ಯಾವ ಸಂಕಿಲೇಸಾ ನ ವಿಗಚ್ಛನ್ತಿ, ತಾವ ಅಸಙ್ಖತಾ ಧಾತು ಅಪರಿಯೋದಪಿತಾತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಯಥಾ ನಿಬ್ಬಾನಾಧಿಗಮೇನ ಯೇ ಖನ್ಧಾ ವೂಪಸಮೇತಬ್ಬಾ, ತೇಸಂ ಸೇಸಭಾವೇನ ಅಸೇಸಭಾವೇನ ಚ ‘‘ಸಉಪಾದಿಸೇಸಾ’’ತಿ ಚ, ‘‘ಅನುಪಾದಿಸೇಸಾ’’ತಿ ಚ ವುಚ್ಚತಿ, ಏವಂಸಮ್ಪದಮಿದಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ।
Yaṃ paṭivedhenāti yassa pariññābhisamayena. Yaṃ pariyodāpitaṃ, ayaṃ nirodhoti yadipi asaṅkhatā dhātu kenaci saṃkilesena na saṃkilissati, adhigacchantassa pana puggalassa vasena evaṃ vuttaṃ. Tassa hi yāva saṃkilesā na vigacchanti, tāva asaṅkhatā dhātu apariyodapitāti vuccati. Yathā nibbānādhigamena ye khandhā vūpasametabbā, tesaṃ sesabhāvena asesabhāvena ca ‘‘saupādisesā’’ti ca, ‘‘anupādisesā’’ti ca vuccati, evaṃsampadamidaṃ daṭṭhabbaṃ.
ಇಮಾನಿ ಪಾಳಿಆಗತಧಮ್ಮಾನಂ ಸಭಾಗವಿಸಭಾಗಧಮ್ಮಾವಟ್ಟನವಸೇನ ನಿದ್ಧಾರಿತಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಸಚ್ಚಾನಿ ಪುನಪಿ ಪಾಳಿಆಗತಧಮ್ಮಾನಂ ಸಭಾಗವಿಸಭಾಗಧಮ್ಮಾವಟ್ಟನೇನ ಆವಟ್ಟಹಾರಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಧಮ್ಮೋ ಹವೇ ರಕ್ಖತೀ’’ತಿ ಗಾಥಮಾಹ। ತಸ್ಸಾ ಪದತ್ಥೋ ಪುಬ್ಬೇ ವುತ್ತೋ ಏವ। ಧಮ್ಮೋತಿ ಪುಞ್ಞಧಮ್ಮೋ ಇಧಾಧಿಪ್ಪೇತೋ। ತಂ ವಿಭಜಿತ್ವಾ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಧಮ್ಮೋ ನಾಮ ದುವಿಧೋ ಇನ್ದ್ರಿಯಸಂವರೋ ಮಗ್ಗೋ ಚಾ’’ತಿ ಆಹ। ಇನ್ದ್ರಿಯಸಂವರಸೀಸೇನ ಚೇತ್ಥ ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ಸೀಲಂ ಗಹಿತನ್ತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ । ಸಬ್ಬಾ ಉಪಪತ್ತಿಯೋ ದುಗ್ಗತಿ ದುಕ್ಖದುಕ್ಖತಾದಿಯೋಗೇನ ದುಕ್ಖಾ ಗತಿಯೋತಿ ಕತ್ವಾ। ಯಥಾವುತ್ತೇ ದುವಿಧೇ ಧಮ್ಮೇ ಪಠಮೋ ಧಮ್ಮೋ ಯಥಾ ಸುಚಿಣ್ಣೋ ಹೋತಿ, ಯತೋ ಚ ಸೋ ರಕ್ಖತಿ, ಯತ್ಥ ಚ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತಿ, ತಂ ಸಬ್ಬಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ತತ್ಥ ಯಾ ಸಂವರಸೀಲೇ ಅಖಣ್ಡಕಾರಿತಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಇದಾನಿ ತಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಅಪಾಯತೋ ರಕ್ಖಣೇ ಏಕನ್ತಿಕಭಾವಂ ವಿಭಾವೇತುಂ ಗಾಮಣಿಸಂಯುತ್ತೇ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೪.೩೫೮) ಅಸಿಬನ್ಧಕಪುತ್ತಸುತ್ತಂ ಆಭತಂ।
Imāni pāḷiāgatadhammānaṃ sabhāgavisabhāgadhammāvaṭṭanavasena niddhāritāni cattāri saccāni punapi pāḷiāgatadhammānaṃ sabhāgavisabhāgadhammāvaṭṭanena āvaṭṭahāraṃ dassetuṃ ‘‘dhammo have rakkhatī’’ti gāthamāha. Tassā padattho pubbe vutto eva. Dhammoti puññadhammo idhādhippeto. Taṃ vibhajitvā dassento ‘‘dhammo nāma duvidho indriyasaṃvaro maggo cā’’ti āha. Indriyasaṃvarasīsena cettha sabbampi sīlaṃ gahitanti daṭṭhabbaṃ . Sabbā upapattiyo duggati dukkhadukkhatādiyogena dukkhā gatiyoti katvā. Yathāvutte duvidhe dhamme paṭhamo dhammo yathā suciṇṇo hoti, yato ca so rakkhati, yattha ca patiṭṭhāpeti, taṃ sabbaṃ dassetuṃ ‘‘tattha yā saṃvarasīle akhaṇḍakāritā’’tiādi vuttaṃ. Idāni tassa dhammassa apāyato rakkhaṇe ekantikabhāvaṃ vibhāvetuṃ gāmaṇisaṃyutte (saṃ. ni. 4.358) asibandhakaputtasuttaṃ ābhataṃ.
ತತ್ಥ ಏವನ್ತಿ ಪಕಾರೇನ। ಚ-ಸದ್ದೋ ಸಮ್ಪಿಣ್ಡನೇ, ಇಮಿನಾಪಿ ಪಕಾರೇನ ಅಯಮತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಅಸಿಬನ್ಧಕಪುತ್ತೋತಿ ಅಸಿಬನ್ಧಕಸ್ಸ ನಾಮ ಪುತ್ತೋ। ಗಾಮೇ ಜೇಟ್ಠಕತಾಯ ಗಾಮಣೀ। ಪಚ್ಛಾಭೂಮಕಾತಿ ಪಚ್ಛಾಭೂಮಿವಾಸಿನೋ। ಕಾಮಣ್ಡಲುಕಾತಿ ಸಕಮಣ್ಡಲುನೋ। ಸೇವಾಲಮಾಲಿಕಾತಿ ಪಾತೋವ ಉದಕತೋ ಸೇವಾಲಞ್ಚೇವ ಉಪ್ಪಲಾದೀನಿ ಚ ಗಹೇತ್ವಾ ಉದಕಸುದ್ಧಿಭಾವಜಾನನತ್ಥಂ ಮಾಲಂ ಕತ್ವಾ ಪಿಳನ್ಧನಕಾ। ಉದಕೋರೋಹಕಾತಿ ಸಾಯಂ ಪಾತಂ ಉದಕಂ ಓರೋಹಣಕಾ। ಉಯ್ಯಾಪೇನ್ತೀತಿ ಉಪರಿಯಾಪೇನ್ತಿ। ಸಞ್ಞಾಪೇನ್ತೀತಿ ಸಮ್ಮಾ ಯಾಪೇನ್ತಿ। ಸಗ್ಗಂ ನಾಮ ಓಕ್ಕಾಮೇನ್ತೀತಿ ಪರಿವಾರೇತ್ವಾ ಠಿತಾವ ‘‘ಗಚ್ಛ, ಭೋ, ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಂ, ಗಚ್ಛ, ಭೋ, ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕ’’ನ್ತಿ ವದನ್ತಾ ಸಗ್ಗಂ ಪವೇಸೇನ್ತಿ।
Tattha evanti pakārena. Ca-saddo sampiṇḍane, imināpi pakārena ayamattho veditabboti adhippāyo. Asibandhakaputtoti asibandhakassa nāma putto. Gāme jeṭṭhakatāya gāmaṇī. Pacchābhūmakāti pacchābhūmivāsino. Kāmaṇḍalukāti sakamaṇḍaluno. Sevālamālikāti pātova udakato sevālañceva uppalādīni ca gahetvā udakasuddhibhāvajānanatthaṃ mālaṃ katvā piḷandhanakā. Udakorohakāti sāyaṃ pātaṃ udakaṃ orohaṇakā. Uyyāpentīti upariyāpenti. Saññāpentīti sammā yāpenti. Saggaṃ nāma okkāmentīti parivāretvā ṭhitāva ‘‘gaccha, bho, brahmalokaṃ, gaccha, bho, brahmaloka’’nti vadantā saggaṃ pavesenti.
ಅನುಪರಿಸಕ್ಕೇಯ್ಯಾತಿ ಅನುಪರಿಗಚ್ಛೇಯ್ಯ। ಉಮ್ಮುಜ್ಜಾತಿ ಉಟ್ಠಹ। ಉಪ್ಲವಾತಿ ಜಲಸ್ಸ ಉಪರಿಪ್ಲವ। ಥಲಮುಪ್ಲವಾತಿ ಥಲಂ ಅಭಿರುಹ। ತತ್ರ ಯಾಸ್ಸಾತಿ ತತ್ರ ಯಂ ಅಸ್ಸ, ಯಂ ಭವೇಯ್ಯ। ಸಕ್ಖರಕಠಲನ್ತಿ ಸಕ್ಖರಾ ವಾ ಕಠಲಾ ವಾ। ಸಾ ಅಧೋಗಾಮೀ ಅಸ್ಸಾತಿ ಸಾ ಅಧೋ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯ, ಹೇಟ್ಠಾಗಾಮೀ ಭವೇಯ್ಯ। ಅಧೋ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯಾತಿ ಹೇಟ್ಠಾ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯ। ಮಗ್ಗಸ್ಸಾತಿ ಅರಿಯಮಗ್ಗಸ್ಸ। ತಿಕ್ಖತಾತಿ ತಿಖಿಣತಾ। ಸಾ ಚ ಖೋ ನ ಸತ್ಥಕಸ್ಸ ವಿಯ ನಿಸಿತಕರಣತಾ, ಅಥ ಖೋ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಂ ಪಟುಭಾವೋತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಅಧಿಮತ್ತತಾ’’ತಿ ಆಹ। ನನು ಚ ಅರಿಯಮಗ್ಗೋ ಅತ್ತನಾ ಪಹಾತಬ್ಬಕಿಲೇಸೇ ಅನವಸೇಸಂ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ದತೀತಿ ಅತಿಖಿಣೋ ನಾಮ ನತ್ಥೀತಿ? ಸಚ್ಚಮೇತಂ, ತಥಾಪಿ ನೋ ಚ ಖೋ ‘‘ಯಥಾ ದಿಟ್ಠಿಪ್ಪತ್ತಸ್ಸಾ’’ತಿ ವಚನತೋ ಸದ್ಧಾವಿಮುತ್ತದಿಟ್ಠಿಪ್ಪತ್ತಾನಂ ಕಿಲೇಸಪ್ಪಹಾನಂ ಪತಿ ಅತ್ಥಿ ಕಾಚಿ ವಿಸೇಸಮತ್ತಾತಿ ಸಕ್ಕಾ ವತ್ತುಂ। ಅಯಂ ಪನ ವಿಸೇಸೋ ನ ಇಧಾಧಿಪ್ಪೇತೋ, ಸಬ್ಬುಪಪತ್ತಿಸಮತಿಕ್ಕಮನಸ್ಸ ಅಧಿಪ್ಪೇತತ್ತಾ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ಅರಿಯಮಗ್ಗೇನ ಓಧಿಸೋ ಕಿಲೇಸಾ ಪಹೀಯನ್ತಿ, ತಞ್ಚ ನೇಸಂ ತಥಾಪಹಾನಂ ಮಗ್ಗಧಮ್ಮೇಸು ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಂ ಅಪಾಟವಪಾಟವತರಪಾಟವತಮಭಾವೇನ ಹೋತೀತಿ ಯೋ ವಜಿರೂಪಮಧಮ್ಮೇಸು ಮತ್ಥಕಪ್ಪತ್ತಾನಂ ಅಗ್ಗಮಗ್ಗಧಮ್ಮಾನಂ ಪಟುತಮಭಾವೋ। ಅಯಂ ಇಧ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ತಿಕ್ಖತಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾ। ತೇನೇವಾಹ – ‘‘ಅಯಂ ಧಮ್ಮೋ ಸುಚಿಣ್ಣೋ ಸಬ್ಬಾಹಿ ಉಪಪತ್ತೀಹಿ ರಕ್ಖತೀ’’ತಿ। ‘‘ತಸ್ಮಾ ರಕ್ಖಿತಚಿತ್ತಸ್ಸಾ’’ತಿಆದಿನಾ ಸುತ್ತನ್ತರೇನ (ಉದಾ॰ ೩೨) ಸುಗತಿಸಞ್ಞಿತಾನಮ್ಪಿ ಉಪಪತ್ತೀನಂ ದುಗ್ಗತಿಭಾವಂ ಸಾಧೇತಿ।
Anuparisakkeyyāti anuparigaccheyya. Ummujjāti uṭṭhaha. Uplavāti jalassa upariplava. Thalamuplavāti thalaṃ abhiruha. Tatra yāssāti tatra yaṃ assa, yaṃ bhaveyya. Sakkharakaṭhalanti sakkharā vā kaṭhalā vā. Sā adhogāmī assāti sā adho gaccheyya, heṭṭhāgāmī bhaveyya. Adho gaccheyyāti heṭṭhā gaccheyya. Maggassāti ariyamaggassa. Tikkhatāti tikhiṇatā. Sā ca kho na satthakassa viya nisitakaraṇatā, atha kho indriyānaṃ paṭubhāvoti dassetuṃ ‘‘adhimattatā’’ti āha. Nanu ca ariyamaggo attanā pahātabbakilese anavasesaṃ samucchindatīti atikhiṇo nāma natthīti? Saccametaṃ, tathāpi no ca kho ‘‘yathā diṭṭhippattassā’’ti vacanato saddhāvimuttadiṭṭhippattānaṃ kilesappahānaṃ pati atthi kāci visesamattāti sakkā vattuṃ. Ayaṃ pana viseso na idhādhippeto, sabbupapattisamatikkamanassa adhippetattā. Yasmā pana ariyamaggena odhiso kilesā pahīyanti, tañca nesaṃ tathāpahānaṃ maggadhammesu indriyānaṃ apāṭavapāṭavatarapāṭavatamabhāvena hotīti yo vajirūpamadhammesu matthakappattānaṃ aggamaggadhammānaṃ paṭutamabhāvo. Ayaṃ idha maggassa tikkhatāti adhippetā. Tenevāha – ‘‘ayaṃ dhammo suciṇṇo sabbāhi upapattīhi rakkhatī’’ti. ‘‘Tasmā rakkhitacittassā’’tiādinā suttantarena (udā. 32) sugatisaññitānampi upapattīnaṃ duggatibhāvaṃ sādheti.
೩೨. ಇದಾನಿ ಯಥಾವುತ್ತಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ವಿಸಭಾಗಧಮ್ಮಾನಂ ತಣ್ಹಾವಿಜ್ಜಾದೀನಂ ಸಭಾಗಧಮ್ಮಾನಞ್ಚ ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಾದೀನಂ ನಿದ್ಧಾರಣವಸೇನ ಆವಟ್ಟಹಾರಂ ಯೋಜೇತ್ವಾ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ತತ್ಥ ದುಗ್ಗತೀನಂ ಹೇತು ತಣ್ಹಾ ಚ ಅವಿಜ್ಜಾ ಚಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತಂ ಪುಬ್ಬೇ ವುತ್ತನಯತ್ತಾ ಸುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಮೇವ। ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯನ್ತಿ ಇದಂ ಅರಿಯಂ ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಾಸಙ್ಖಾತಂ ಮಗ್ಗಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಯಂ ರಕ್ಖತೀತಿ ಸಬ್ಬಾಹಿ ದುಗ್ಗತೀಹಿ ರಕ್ಖನ್ತಸ್ಸ ಅರಿಯಮಗ್ಗಸ್ಸ ಆರಮ್ಮಣಭೂತೋ ನಿರೋಧೋ ರಕ್ಖನ್ತೋ ವಿಯ ವುತ್ತೋ, ನಿಮಿತ್ತಸ್ಸ ಕತ್ತುಭಾವೇನ ಉಪಚರಿತತ್ತಾ। ಇಮಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಸಚ್ಚಾನಿ ವಿಸಭಾಗಸಭಾಗಧಮ್ಮಾವಟ್ಟನವಸೇನ ನಿದ್ಧಾರಿತಾನೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।
32. Idāni yathāvuttassa dhammassa visabhāgadhammānaṃ taṇhāvijjādīnaṃ sabhāgadhammānañca samathavipassanādīnaṃ niddhāraṇavasena āvaṭṭahāraṃ yojetvā dassetuṃ ‘‘tattha duggatīnaṃ hetu taṇhā ca avijjā cā’’tiādimāha. Taṃ pubbe vuttanayattā suviññeyyameva. Idaṃ vuccati brahmacariyanti idaṃ ariyaṃ samathavipassanāsaṅkhātaṃ maggabrahmacariyanti vuccati. Yaṃ rakkhatīti sabbāhi duggatīhi rakkhantassa ariyamaggassa ārammaṇabhūto nirodho rakkhanto viya vutto, nimittassa kattubhāvena upacaritattā. Imāni cattāri saccāni visabhāgasabhāgadhammāvaṭṭanavasena niddhāritānīti adhippāyo.
ಆವಟ್ಟಹಾರವಿಭಙ್ಗವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Āvaṭṭahāravibhaṅgavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ನೇತ್ತಿಪ್ಪಕರಣಪಾಳಿ • Nettippakaraṇapāḷi / ೭. ಆವಟ್ಟಹಾರವಿಭಙ್ಗೋ • 7. Āvaṭṭahāravibhaṅgo
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / ನೇತ್ತಿಪ್ಪಕರಣ-ಟೀಕಾ • Nettippakaraṇa-ṭīkā / ೭. ಆವಟ್ಟಹಾರವಿಭಙ್ಗವಣ್ಣನಾ • 7. Āvaṭṭahāravibhaṅgavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / ನೇತ್ತಿವಿಭಾವಿನೀ • Nettivibhāvinī / ೭. ಆವಟ್ಟಹಾರವಿಭಙ್ಗವಿಭಾವನಾ • 7. Āvaṭṭahāravibhaṅgavibhāvanā
